IP/03/1318 Βρυξέλες, 30 Σεπτεµβρίου 2003 Νέοι κανόνες σχετικά µε την πώληση, και την επισκευή και συντήρηση αυτοκινήτων οχηµάτων Από αύριο, αρχίζει να εφαρµόζεται σηµαντικό µέρος της νέας νοµοθεσίας της ΕΕ σχετικά µε τη διανοµή αυτοκινήτων οχηµάτων, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου 2002. Την 1η Οκτωβρίου εκπνέει η µεταβατική περίοδος για όλες τις συµβάσεις που έληξαν µετά την 1η Οκτωβρίου 2002. Αφού µεσολαβήσει µία πρόσθετη µεταβατική περίοδος, την 1η Οκτωβρίου 2005 θα καταργηθεί η λεγόµενη ρήτρα του τόπου εγκατάστασης, οπότε θα αρχίσουν να εφαρµόζονται πλήρως οι νέοι κανόνες. Οι νέοι κανόνες, οι οποίοι αρχίζουν να ισχύουν την 1η Οκτωβρίου 2003, ανοίγουν το δρόµο σε καινούργιες τεχνικές διανοµής, όπως οι πωλήσεις µέσω ιαδικτύου και η διανοµή πολλαπλών σηµάτων, εντείνοντας τον ανταγωνισµό µεταξύ των διαφόρων διαύλων λιανικής πώλησης. Με τους νέους κανόνες καταργούνται οι εναποµένοντες φραγµοί στις διασυνοριακές αγορές και παρέχεται στους αντιπροσώπους η δυνατότητα να αναλαµβάνουν διαφηµιστικές εκστρατείες ή να διαφηµίζονται µέσω ταχυδροµείου σε ολόκληρη την ενιαία αγορά. Οι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων θα έχουν µεγαλύτερη επιλογή υπηρεσιών εξυπηρέτησης µετά την πώληση είτε µέσω εξουσιοδοτηµένων συνεργείων είτε µέσω εντελώς ανεξάρτητων συνεργείων. Τα συνεργεία θα έχουν στο εξής το δικαίωµα να παρέχουν εξυπηρέτηση σε διάφορα εµπορικά σήµατα, ενώ δεν θα είναι πλέον υποχρεωµένα να λειτουργούν ως αντιπρόσωποι σήµατος. Την παραµονή της εκπνοής της µεταβατικής περιόδου εφαρµογής της νέας νοµοθεσίας σχετικά µε τη διανοµή οχηµάτων, ο επίτροπος ανταγωνισµού Mario Monti επισηµαίνει: "Η αύξηση του ανταγωνισµού στον τοµέα της διανοµής αυτοκινήτων συνεπάγεται χαµηλότερες τιµές. Καταργώντας επιτέλους τα υπολειπόµενα εµπόδια στις διασυνοριακές αγορές αυτοκινήτων, οι καταναλωτές θα µπορούν να χρησιµοποιούν όλες τις δυνατότητες που παρέχει η ενιαία αγορά για την αγορά αυτοκινήτων. Από σήµερα παρέχονται επίσης νέες δυνατότητες για την εκµετάλλευση αυτοτελών υπηρεσιών µετά την πώληση και ευελπιστώ ότι οι νέοι αυτοί προµηθευτές υπηρεσιών θα ασκήσουν προς τα κάτω πιέσεις στις υψηλές τιµές που ισχύουν σήµερα στον τοµέα της εξυπηρέτησης µετά την πώληση. Ο νέος κανονισµός καλύπτει τον τοµέα της πώλησης και της εξυπηρέτησης µετά την πώληση για όλα τα αυτοκίνητα οχήµατα (επιβατικά, ελαφρά εµπορικά οχήµατα, φορτηγά και λεωφορεία).
Οι νέοι κανόνες επιτρέπουν στους κατασκευαστές αυτοκινήτων να επιλέγουν ανάµεσα στην αποκλειστική διανοµή, βάσει της οποίας παραχωρείται συγκεκριµένη περιοχή πωλήσεων σε κάθε εξουσιοδοτηµένο αντιπρόσωπο ή την επιλεκτική διανοµή, βάσει της οποίας οι αντιπρόσωποι επιλέγονται σύµφωνα µε αντικειµενικά κριτήρια, αλλά δεν τους παραχωρείται συγκεκριµένη περιοχή πωλήσεων 1. Όλοι σχεδόν οι κατασκευαστές της ενιαίας αγοράς έχουν προκρίνει την επιλεκτική διανοµή. Οι κυριότερες τροποποιήσεις Τα κυριότερα στοιχεία που θα τεθούν σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου 2003 είναι τα εξής: (1) διανοµή περισσότερων σηµάτων από τον ίδιο αντιπρόσωπο (2) αυτοτελή συνεργεία (3) ανεξάρτητα συνεργεία που δεν συνδέονται µε συγκεκριµένο σήµα (4) πιο ελεύθεροι κανόνες σχετικά µε τη χρησιµοποίηση ανταλλακτικών και (5) µεγαλύτερη ευχέρεια στους αντιπροσώπους να πωλούν σε πελάτες εγκατεστηµένους στο εξωτερικό. Εξάλλου, από την 1η Οκτωβρίου 2005, οι αντιπρόσωποι θα έχουν τη δυνατότητα να ανοίγουν καταστήµατα πώλησης ή σηµεία παράδοσης και σε χώρες εκτός της δικής τους. Αντιπροσωπείες πολλαπλών σηµάτων Από την 1η Οκτωβρίου 2003, οι αντιπρόσωποι θα µπορούν να πωλούν στο ίδιο κατάστηµα αυτοκίνητα περισσότερων σηµάτων. Η δυνατότητα πώλησης πολλαπλών σηµάτων ενισχύει την εµπορική ανεξαρτησία των αντιπροσώπων έναντι των προµηθευτών τους και επιπλέον παρέχει τη δυνατότητα σε αντιπροσώπους που εδρεύουν σε αραιοκατοικηµένες περιοχές να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους κερδοφόρες. Εποµένως ο νέος κανονισµός παρέχει στους λιανεµπόρους την ουσιαστική δυνατότητα να επιλέξουν αν θα πουλάνε περισσότερα του ενός σήµατα. Οι κατασκευαστές θα έχουν µόνο το δικαίωµα να απαιτούν να εκτίθενται τα αυτοκίνητά τους σε ειδικούς για το σήµα χώρους της έκθεσης αυτοκινήτων. Οι περισσότεροι κατασκευαστές έχουν αποδεχθεί τη δυνατότητα της πώλησης πολλαπλών σηµάτων. Σε ορισµένες περιπτώσεις, εξετάζεται ακόµη κατά πόσο οι απαιτήσεις των κατασκευαστών σχετικά µε τον τρόπο έκθεσης των αυτοκινήτων τους στον εκθεσιακό χώρο καθιστά την πώληση πολλαπλών σηµάτων βιώσιµη δραστηριότητα. Περισσότερα αυτοτελή συνεργεία Βάσει του παλαιού κανονισµού, κάθε πωλητής καινούργιων αυτοκινήτων ήταν υποχρεωµένος να παρέχει και υπηρεσίες επισκευής. Βάσει του νέου κανονισµού, οι αντιπρόσωποι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν εάν επιθυµούν να παρέχουν οι ίδιοι υπηρεσίες επισκευής ή να τις αναθέτουν µε υπεργολαβία σε κάποιο άλλο εξουσιοδοτηµένο µέλος του δικτύου του κατασκευαστή, είτε πρόκειται για συνδυασµό αντιπροσωπίας και συνεργείου είτε για αµιγές συνεργείο αυτοκινήτων. 1 Εντούτοις οι κατασκευαστές δεν θα µπορούν, για τον ίδιο αντιπρόσωπο, να εφαρµόζουν συνδυασµένα την αποκλειστικότητα (παραχώρηση αποκλειστικής περιοχής πωλήσεων) και την επιλεκτικότητα (απαγόρευση πώλησης προς ανεξάρτητες επιχειρήσεις). Οι κατασκευαστές είναι πάντως ελεύθεροι να εφαρµόζουν, ανάλογα µε τις ανάγκες τους, αποκλειστικά συστήµατα σε ορισµένες αγορές της ΕΕ και επιλεκτικά συστήµατα σε άλλες. 2
Ο νέος κανονισµός προνοεί ακόµη ότι, αφ ής στιγµής πληρούν τις ποιοτικές προδιαγραφές που έχει καθορίσει ο κατασκευαστής, τόσο οι ανεξάρτητοι επισκευαστές όσο και οι σηµερινοί αντιπρόσωποι αυτοκινήτων µπορούν να λάβουν εξουσιοδότηση ως επισκευαστές και να ενταχθούν στο δίκτυο του εκάστοτε κατασκευαστή χωρίς να είναι υποχρεωµένοι να πωλούν καινούργια αυτοκίνητα. Ο κατασκευαστής δεν έχει το δικαίωµα να επιβάλλει ανώτατο όριο στον αριθµό των εξουσιοδοτηµένων επισκευαστών, ούτε να επιχειρεί να περιορίσει το δικαίωµα ενός εξουσιοδοτηµένου επισκευαστή να επισκευάζει οχήµατα άλλων κατασκευαστών. ιάφορες µελέτες έχουν καταδείξει ότι οι καταναλωτές προτιµούν να υπάρχει ένα πυκνό δίκτυο επισκευαστών. Η προτεινόµενη µεταβολή αναµένεται να συντελέσει στη διατήρηση της πυκνότητας των δικτύων, µε ταυτόχρονη ενίσχυση του τρέχοντος επιπέδου τεχνικής εµπειρογνωµοσύνης εντός του δικτύου. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι κατασκευαστές αποδέχονται το διαχωρισµό µεταξύ αντιπροσωπίας και συνεργείου, εξετάζονται ακόµη µεµονωµένες περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν παρέχεται σε πρώην αντιπροσώπους εξουσιοδότηση να λειτουργήσουν ως αυτοτελή συνεργεία. Περισσότερα ανεξάρτητα συνεργεία Ο κανονισµός προβλέπει ακόµη ότι οι κατασκευαστές αυτοκινήτων είναι υποχρεωµένοι να επιτρέπουν στους επισκευαστές εκείνους που επιλέγουν να µη συνδεθούν µε ένα συγκεκριµένο σήµα να έχουν πρόσβαση σε όλες τις τεχνικές πληροφορίες, τα εργαλεία, τον εξοπλισµό, (περιλαµβανοµένου και του διαγνωστικού εξοπλισµού) και την κατάρτιση που τους είναι απαραίτητα. Πέραν αυτού, ο κανονισµός απαγορεύει τις ρήτρες µε τις οποίες παρεµποδίζονται οι εξουσιοδοτηµένοι επισκευαστές να εφοδιάζουν ανεξάρτητους επισκευαστές µε γνήσια ανταλλακτικά (δηλ. παραγωγής του κατασκευαστή) ή µε ανταλλακτικά εφάµιλλης ποιότητας. Με τις διατάξεις αυτές επιδιώκεται να διασφαλισθεί ότι οι ανεξάρτητοι επισκευαστές θα συνεχίσουν να ανταγωνίζονται επάξια το δίκτυο εξουσιοδοτηµένων επισκευαστών του κατασκευαστή. Συνεπώς, ο καταναλωτής θα µπορεί να επιλέξει πού θα επισκευάσει το αυτοκίνητό του. Μεγαλύτερη ποικιλία ανταλλακτικών Ο κανονισµός επιδιώκει ακόµη να δοθεί στους καταναλωτές η δυνατότητα επιλογής των ανταλλακτικών που θα χρησιµοποιηθούν για την επισκευή του οχήµατός τους. εν θα επιτρέπεται πλέον στους κατασκευαστές αυτοκινήτων να εµποδίζουν τα εξουσιοδοτηµένα συνεργεία να προµηθεύονται ανταλλακτικά από άλλες πηγές ούτε να περιστέλλουν το δικαίωµα των επισκευαστών να χρησιµοποιούν ανταλλακτικά ποιότητας εφάµιλλης µε τα γνήσια. Οι ανωτέρω ρυθµίσεις αναµένεται να οδηγήσουν σε αύξηση του όγκου των ανταλλακτικών που πωλούνται απευθείας από τους παραγωγούς ανταλλακτικών στους επισκευαστές, πράγµα που θα διευρύνει τα περιθώρια επιλογής των καταναλωτών και θα τονώσει τον ανταγωνισµό στον τοµέα της προµήθειας ανταλλακτικών. Παρόλα αυτά, λόγω της άµεσης συµβατικής ανάµειξης των κατασκευαστών αυτοκινήτων οχηµάτων στη δωρεάν εξυπηρέτηση, τις ανακλήσεις και τις επισκευές βάσει της εγγύησης, είναι δυνατό, για επισκευές αυτού του είδους, να επιβάλλεται στους εξουσιοδοτηµένους επισκευαστές η υποχρέωση να χρησιµοποιούν γνήσια ανταλλακτικά τα οποία θα προµηθεύονται από τους κατασκευαστές. 3
Περισσότερες δυνατότητες πώλησης αυτοκινήτων σε πελάτες από άλλα κράτη µέλη Ήδη σήµερα, κανένας αντιπρόσωπος δεν µπορεί να παρεµποδιστεί να πωλεί αυτοκίνητα σε καταναλωτές από το εξωτερικό. Με τον τρόπο αυτό παρέχεται στους καταναλωτές η δυνατότητα να πραγµατοποιούν διασυνοριακές αγορές, ενώ, επί παραδείγµατι, βρετανοί και ιρλανδοί καταναλωτές έχουν µπορέσει να αγοράσουν έτσι οχήµατα µε το τιµόνι στα δεξιά από αντιπροσώπους της ηπειρωτικής Ευρώπης σε χαµηλότερες τιµές. Οι εξαµηνιαίες εκθέσεις της Επιτροπής για τις τιµές των αυτοκινήτων οχηµάτων έχουν επανειληµµένως αποκαλύψει µεγάλες αποκλίσεις στις τιµές των καινούργιων αυτοκινήτων µεταξύ των κρατών µελών της ΕΕ. Μελέτη η οποία εκπονήθηκε πέρυσι για λογαριασµό της Επιτροπής κατέληγε στο συµπέρασµα ότι οι αποκλίσεις αυτές δεν είναι δυνατό να αποδοθούν αποκλειστικά και µόνο σε διαφορές της φορολογικής επιβάρυνσης 2. Συνεπώς, προβλέπεται να καταργηθούν οι τρέχοντες περιορισµοί στους οποίους υπόκεινται οι ενδιάµεσοι αντιπρόσωποι που ενεργούν για λογαριασµό ενός καταναλωτή µε σκοπό την αγορά αυτοκινήτου οχήµατος. Στο µέλλον, τέτοιου είδους αντιπρόσωποι, οι κοινώς λεγόµενοι µεσάζοντες, θα είναι απλώς υποχρεωµένοι να επιδεικνύουν εντολή η οποία να πιστοποιεί ότι ενεργούν για λογαριασµό ενός καταναλωτή. Εξάλλου, οι αντιπρόσωποι που µετέχουν σε ένα σύστηµα επιλεκτικής διανοµής µπορούν να διαφηµίζονται σε ολόκληρη την ενιαία αγορά και να έρχονται σε επαφή µέσω ταχυδροµικών αποστολών ή προσωπικών ηλεκτρονικών µηνυµάτων µε καταναλωτές οπουδήποτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Απαγορεύεται η επιβολή οποιασδήποτε κύρωσης στους αντιπροσώπους για πωλήσεις αυτής της µορφής. Οι αντιπρόσωποι που µετέχουν σε ένα σύστηµα αποκλειστικής διανοµής µπορούν να προβαίνουν σε ενεργητική προώθηση των προϊόντων προς ανεξάρτητους µεταπωλητές εντός της αποκλειστικής περιοχής που τους έχει ορισθεί, καθώς και να εφοδιάζουν, όταν τους ζητείται, τελικούς καταναλωτές και µεταπωλητές εγκατεστηµένους εκτός της αποκλειστικής τους περιοχής. Οι ενεργές αυτές πωλήσεις εντός της περιοχής και οι αυτόκλητες πωλήσεις εκτός της περιοχής θα δηµιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την ενίσχυση του ανταγωνισµού στο πεδίο των τιµών σε ολόκληρη την ΕΕ σε σύγκριση µε το σηµερινό καθεστώς, βάσει του οποίου απαγορεύονται οι ενεργές πωλήσεις στο σύνολό τους εκτός της αποκλειστικής περιοχής, καθώς και οι πωλήσεις προς ανεξάρτητες επιχειρήσεις. Καταστήµατα πώλησης και σηµεία παράδοσης σε διάφορα κράτη µέλη Τέλος, από την 1η Οκτωβρίου 2005, οι αντιπρόσωποι που ανήκουν σε σύστηµα επιλεκτικής διανοµής θα µπορούν να δηµιουργούν ένα δευτερεύον κατάστηµα πώλησης ή σηµείο παράδοσης σε κάποια άλλη περιοχή της χώρας τους ή σε άλλο κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, ένας αντιπρόσωπος µε έδρα την Ισπανία, ο οποίος συνήθως πωλεί πολλά οχήµατα σε γάλλους καταναλωτές, θα µπορούσε να κρίνει ως σωστή επιχειρηµατική κίνηση το άνοιγµα ενός καταστήµατος ή ενός σηµείου παράδοσης στη Μασσαλία. Με την κατάργηση της λεγόµενης ρήτρας του τόπου εγκατάστασης δεν θα υφίσταται πλέον εδαφική προστασία για τους αντιπροσώπους ενός δικτύου επιλεκτικής διανοµής. 2 Η µελέτη και άλλο υλικό που αναφέρεται στη διαδικασία αναθεώρησης έχουν δηµοσιευτεί στο δικτυακό τόπο της Επιτροπής στην ακόλουθη διεύθυνση http://europa.eu.int/comm/competition/car_sector/ 4
Τα µέτρα αυτά θα συµβάλουν στη διασφάλιση της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς έτσι ώστε να µπορούν οι καταναλωτές να εκµεταλλεύονται τις ενίοτε θεαµατικές αποκλίσεις των τιµών που εξακολουθούν να παρατηρούνται µεταξύ των κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εφαρµογή Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις συµφωνίες σχετικά µε τη διανοµή αυτοκινήτων οχηµάτων και να εξασφαλίζει ότι οι κατασκευαστές αυτοκινήτων εφαρµόζουν ορθά τους νέους κανόνες τόσο στην αγορά πώλησης όσο και στην αγορά εξυπηρέτησης µετά την πώληση. Σε περίπτωση ασυµφωνίας µεταξύ κατασκευαστών και αντιπροσώπων, η Επιτροπή θα λάβει όλα τα αναγκαία νοµικά µέτρα ώστε να ωφελούνται στο έπακρο οι καταναλωτές από το νέο κανονισµό σχετικά µε τη διανοµή αυτοκινήτων οχηµάτων. 5