Μελέτη 5: Για το Σάββατο 2 Φεβρουαρίου ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΟΤΗΤΑ Εδάφιο µνήµης: «Προσέταξε δε Κύριος ο Θεός εις τον Αδάµ, λέγων, Από παντός δένδρου του παραδείσου ελευθέρως θέλεις τρώγει, από δε του ξύλου της γνώσεως του καλού και του κακού, δεν θέλεις φάγει απ αυτού, διότι καθ ην ηµέραν φάγης απ αυτού, θέλεις εξάπαντος αποθάνει.» Γένεσις 2/β 16,17. Για τη µελέτη αυτής της εβδοµάδας, διαβάστε: Γέν. 2/β 16,17, Γέν. 1/α 26-28, Ιακ. 3/γ 9, Πράξ. 17/ιζ 26, Παρ. 14/ιδ 31, Μάτθ. 5/ε 44-48, Αποκ. 20/κ 11-13. Τα «ανθρώπινα δικαιώματα» είναι ένα δημοφιλές κοινωνικό θέμα. Από τη Magna Carta (1215) στην Γαλλική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (1789) μέχρι τις διάφορες διακηρύξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, προωθείται η άποψη ότι οι άνθρωποι έχουν «απαράγραπτα δικαιώματα» που κανείς δεν μπορεί να τους στερήσει. Είναι ένα προνόμιο που έχουμε ως άνθρωποι (τουλάχιστον θεωρητικά). Το θέμα είναι, Ποια είναι αυτά τα δικαιώματα; Πώς μπορούμε να τα προσδιορίσουμε; Μπορούν να αλλάξουν, κι αν ναι, πώς; Πώς πρέπει να χειριζόμαστε αυτά τα δικαιώματα; Σε ορισμένες χώρες για παράδειγμα, οι γυναίκες δεν είχαν το «δικαίωμα» να ψηφίσουν μέχρι τον εικοστό αιώνα (σε ορισμένες χώρες οι γυναίκες εξακολουθούν να μην έχουν δικαίωμα ψήφου). Πώς μπορεί όμως μία κυβέρνηση να παρέχει στους ανθρώπους κάτι που είναι ήδη «απαράγραπτο δικαίωμα» τους; Δύσκολες ερωτήσεις, που οι απαντήσεις τους συνδέονται με το θέμα της ανθρώπινης προέλευσης, στο οποίο και βασίζεται η μελέτη αυτής της εβδομάδας. 34
Κυριακή 27 Ιανουαρίου Η ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ Στη Γέν. 2/β βλέπουμε τον Θεό να δημιουργεί ξεχωριστά τον Αδάμ, και σε αντίθεση με τα ζώα, τον παρουσιάζει ως ένα λογικό ηθικό όν. Αν και δεν αναφέρεται, μπορούμε να φανταστούμε τον Θεό να χρησιμοποιεί τα χέρια Του για να δώσει την επιθυμητή μορφή και τις σωστές αναλογίες. Κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί ότι ο Κυρίαρχος του Σύμπαντος δεν θα καταδεχόταν να λερώσει τα χέρια Του για να δημιουργήσει τον άνθρωπο. Η Αγία Γραφή όμως παρουσιάζει τον Δημιουργό να είναι στενά συνδεδεμένος με το δημιουργικό Του έργο, και αναφέρει πολλές περιπτώσεις όπου συνεργάστηκε πρόθυμα με τα δημιουργήματά Του. Τέτοια παραδείγματα βλέπουμε στην Έξ. 32/λβ 15,16, Λουκά 4/δ 40 και Ιωάν. 9/θ 6. Στη πραγματικότητα, με την ενσάρκωση του Χριστού που κάθε μέρα αλληλεπιδρούσε με τον κόσμο που δημιούργησε αποδεικνύεται πως ο Θεός δεν δίστασε «να λερώσει τα χέρια Του» για να δημιουργήσει τον άνθρωπο. Διαβάστε Γέν. 2/β 16,17. Τι εντολή έδωσε ο Θεός στον Αδάμ; Τι συνεπάγεται από αυτήν την εντολή; Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί: Με ποιο δικαίωμα ο Θεός έθεσε κανόνες στον Αδάμ και στην Εύα; Συγκρίνετε την περίπτωση αυτή με ενός παιδιού και της οικογένειάς του. Οι γονείς παρέχουν στο παιδί ένα σπίτι και όλα τα προς το ζην απαραίτητα. Αγαπάνε το παιδί και επιθυμούν το καλύτερο γι αυτό. Με την εμπειρία και τη σοφία που έχουν μπορούν να το προστατέψουν από άσκοπη θλίψη, εφόσον φυσικά το παιδί δεχτεί την καθοδήγησή τους. Ορισμένα παιδιά δυσκολεύονται να δεχτούν την καθοδήγηση των γονιών τους, αλλά είναι γνωστό ότι όσο καιρό τα παιδιά εξαρτώνται από τους γονείς, είναι υποχρεωμένα να ζουν σύμφωνα με τους κανόνες τους. Παρομοίως, επειδή εξαρτόμαστε από τον Ουράνιο Πατέρα μας, είναι πρέπων να δεχόμαστε την καθοδήγησή Του. Επειδή είναι Θεός αγάπης, μπορούμε να Τον εμπιστευόμαστε στο ότι θα κάνει το καλύτερο για μας. ΣΚΕΨΗ: Διαβάστε Ψαλµ. 95/ ε 6,7 και Ψαλµ. 100/ρ. Πώς εκφράζει ο Ψαλµωδός την εξάρτησή µας από τον Θεό; Τι δεσµεύσεις θέτει αυτόµατα αυτή η εξάρτηση, ιδιαίτερα όσον αφορά τον τρόπο που συµπεριφερόµαστε στους άλλους; 35
Δευτέρα 28 Ιανουαρίου ΚΑΤ ΕΙΚΟΝΑ ΘΕΟΥ Διαβάστε Γέν. 1/α 26-28. Ποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά δόθηκαν στον άνθρωπο που δεν συναντάμε στα ζώα; Τι σημαίνει η φράση, «κατ εικόνα Θεού»; Αυτή η ερώτηση έχει δημιουργήσει πολλές συζητήσεις, και οι απόψεις ποικίλλουν. Στα εδάφια όμως δίνονται ορισμένα στοιχεία όσον αφορά την έννοιά της. Κατ αρχάς, αξίζει να σημειώσουμε πως, το ότι δημιουργηθήκαμε κατ εικόνα Θεού σημαίνει ότι Του μοιάζουμε με διάφορους τρόπους. Ένα σημαντικό σημείο στο κατ εικόνα Θεού, είναι ότι ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο την εξουσία στα υπόλοιπα δημιουργήματα. Καθώς ο Θεός είναι ο Κυρίαρχος των πάντων, αναθέτει στον άνθρωπο ένα μέρος της κυριαρχίας Του, και του δίνει εξουσία στα ψάρια, τα πουλιά, και τα ζώα. Αξιοσημείωτο επίσης, είναι πως ο Θεός λέει ότι θα κάνει τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα «μας» - ένας πληθυντικός που αποδεικνύει ότι η Θεότητα αποτελείται από περισσότερα από ένα πρόσωπα. Στη συνέχεια, δημιούργησε τον άνθρωπο σε αρσενικό και θηλυκό. Η εικόνα του Θεού δεν εκφράζεται πλήρως στην ατομικότητα αλλά μέσα στη σχέση. Όπως η Θεότητα εκδηλώνεται στην σχέση τριών Προσώπων, έτσι και η εικόνα του Θεού εκφράζεται στους ανθρώπους μέσα από τη σχέση του άνδρα και της γυναίκας. Η ικανότητα να δημιουργούνται σχέσεις είναι μέρος της εικόνας του Θεού. Οι σχέσεις φυσικά έχουν δεσμεύσεις και ευθύνες που σημαίνει ήθος. Επομένως, βλέπουμε εδώ πως οι βάσεις του ήθους τέθηκαν από την Δημιουργία. Διαβάστε Γέν. 9/θ 6 και Ιακ. 3/γ 9. Πώς το γεγονός ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ εικόνα Θεού, συνδέεται με την έννοια του ήθους; Τα τελευταία χρόνια έχει συζητηθεί πολύ το θέμα της ηθικότητας που, από μόνο του, ως ιδέα, γεννά σοβαρά ερωτήματα: Γιατί πρέπει οι άνθρωποι, σε αντίθεση με τα ζώα, τα πτηνά και τα ψάρια, να έχουν ηθική συνείδηση την ικανότητα δηλαδή να διακρίνουν το σωστό από το λάθος; Πώς είναι δυνατόν, υπάρξεις που δημιουργήθηκαν από άσχετο προς τα ηθικά πρότυπα υλικό, να έχουν συναίσθηση ηθικών αξιών; Η απάντηση βρίσκεται στα πρώτα κεφάλαια της Αγίας Γραφής που φανερώνουν ότι οι άνθρωποι είναι ηθικά όντα, δημιουργημένα «κατ εικόνα Θεού». 36
Τρίτη 29 Ιανουαρίου «ΕΞ ΕΝΟΣ ΑΙΜΑΤΟΣ» Στην Γέν. 2/β 23, ο Αδάμ ονομάζει τη γυναίκα του, Εύα. Το όνομά της είναι συνδεδεμένο με το Εβραϊκό ρήμα hayah, που σημαίνει «να ζεις». Η Εβραϊκή λέξη για το όνομα «Εύα» μπορεί να μεταφραστεί και ως «ζωοδότης». Το όνομα της Εύας δηλώνει ότι είναι πρόγονος όλων των ανθρώπων. Υπό μία έννοια, όλοι είμαστε μία οικογένεια. Διαβάστε Πράξ. 17/ιζ 26. Πώς συνδέει ο Παύλος την αδελφότητα της ανθρωπότητας με την δημιουργία; Συγκρίνετε με Ματθ. 23/κγ 9. Είμαστε ενωμένοι καθώς έχουμε κοινούς προγόνους τον Αδάμ και την Εύα, και Πατέρα μας τον Θεό. Αυτό το γεγονός αποτελεί και την βάση της ανθρώπινης ισότητας. Σκεφτείτε πόσο διαφορετικές θα ήταν οι ανθρώπινες σχέσεις αν όλοι οι άνθρωποι αναγνώριζαν αυτήν τη σπουδαία αλήθεια. Όμως βλέπουμε περιπτώσεις όπου άνθρωποι συμπεριφέρονται στους συνανθρώπους τους χειρότερα απ ό,τι στα ζώα, κάτι που δείχνει το πόσο χαμηλά έχουμε πέσει και το πόσο μεγάλη είναι η ζημιά που μας προκάλεσε η αμαρτία. Διαβάστε Παρ. 14/ιδ 31 και 22/κβ 2. Πώς αυτά τα εδάφια μάς βοηθάνε να κατανοήσουμε τη σχέση μεταξύ ηθικότητας και του ότι είμαστε δημιουργημένοι από τον Θεό; Πολλοί παράγοντες έχουν συμβάλλει στη διαίρεση της ανθρώπινης φυλής: πολιτικοί, εθνικοί, και φυσικά οικονομικοί. Ο οικονομικός παράγοντας, θεωρείται ομόφωνα ο πιο σημαντικός (όχι βέβαια στον βαθμό που οραματίστηκε ο Καρλ Μαξ, όταν είπε ότι οι εργάτες του κόσμου δεν θα ενωθούν, αλλά θα πολεμήσουν ο ένας τον άλλον βάση της εθνικότητάς τους). Ανέκαθεν, οι φτωχοί αντιμετωπίζονταν από τους πλούσιους με υπεροψία και καχυποψία. Σε πολλές περιπτώσεις αυτά τα αισθήματα οδήγησαν σε βία, ακόμη και πόλεμο. Τα αίτια της φτώχειας και η επίλυση της, εξακολουθούν να μας απασχολούν (δείτε Ματθ. 26/κς 11), ένα πράγμα όμως είναι σίγουρο από τον Λόγο του Θεού: φτωχοί ή πλούσιοι, όλοι έχουμε δικαίωμα στην αξιοπρέπεια που είναι μία αρετή συνυφασμένη με τη δημιουργία μας. ΣΚΕΨΗ: Πριν από χρόνια, όταν ο Δαρβινισµός ήταν ιδιαίτερα δηµοφιλής, ορισµένοι δικαιολόγησαν την εκµετάλλευση των φτωχών από τους πλούσιους λέγοντας πως εφόσον στον φυσικό κόσµο ο ισχυρός νικά τον αδύναµο, γιατί η ίδια αρχή να µην εφαρµοστεί και στα οικονοµικά; Πώς αυτό αποτελεί ένα ακόµη παράδειγµα του γιατί η σωστή αντίληψη της προέλευσής µας είναι καίριας σηµασίας στην κατανόηση της ηθικότητας; 37
Τετάρτη 30 Ιανουαρίου Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΜΑΣ Ο Θεός μας δημιούργησε κατ εικόνα Του που σημαίνει ότι θέλει να Του μοιάσουμε και στον χαρακτήρα. Για να αντανακλούμε όμως τον χαρακτήρα του Θεού, θα πρέπει πρώτα να τον κατανοήσουμε σωστά. Διαβάστε Ματθ. 5/ε 44-48 και Λουκά 10/ι 29-37. Τι μας δείχνουν αυτά τα εδάφια για τον χαρακτήρα του Θεού, αλλά και για το πώς μπορούμε να αντανακλούμε τον χαρακτήρα Του στη ζωή μας;.. Ο Ιησούς χρησιμοποίησε την ιστορία δύο ανθρώπων από διαφορετικές και ανταγωνιστικές κοινωνικές ομάδες. Ο Ιησούς όμως ανέφερε ότι ήταν συνάνθρωποι. Ο καθένας είχε την ευθύνη του άλλου, και ο Θεός χάρηκε όταν είδε να παραμερίζουν τις διαφορές τους και να συμπεριφέρονται ο ένας στον άλλον με καλοσύνη και ευσπλαχνία. Τι μεγάλη αντίθεση υπάρχει στις αρχές της βασιλείας του Θεού και στις αρχές της κυριαρχίας του Σατανά. Ο Θεός καλεί τους δυνατούς να προσέχουν τους αδύναμους, ενώ ο Σατανάς ζητά την εξαφάνιση των αδύναμων από τους δυνατούς. Ο Θεός δημιούργησε έναν κόσμο με ειρηνικές σχέσεις, αλλά ο Σατανάς τον διέστρεψε τόσο που οι περισσότεροι πλέον βλέπουν την επιβίωση των ισχυρών ως κάτι το φυσιολογικό. Αν το να αποτελούσε η βία φυσική επιλογή ήταν το μέσο με το οποίο δημιουργηθήκαμε, τότε γιατί να ενεργούμε διαφορετικά στη ζωή μας; Εάν αποδεχτούμε αυτήν την άποψη, τότε όποτε κοιτάζουμε το συμφέρον μας εις βάρος των αδυνάτων, δεν ακολουθούμε τον Θεό, αλλά ούτε και τους νόμους της φύσης που Εκείνος όρισε. ΣΚΕΨΗ: Σκεφτείτε και άλλους τρόπους όπου η κατανόηση της προέλευσής µας, επηρεάζει την ηθική µας. 38
Πέμπτη 31 Ιανουαρίου ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ Σε προηγούμενο μάθημα μελετήσαμε το κήρυγμα του Παύλου στην Αθήνα (Πράξ. 17/ιζ 16-31). Προσέξτε τον τρόπο με τον οποίο ανέπτυξε τα επιχειρήματά του, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή, όχι μόνο στην αρχή αλλά και στο τέλος. Γιατί το συμπέρασμά του είναι τόσο σημαντικό όσον αφορά το θέμα της προέλευσης και της ηθικής; Το κήρυγμα του Παύλου στους Αθηναίους, ξεκίνησε με την Δημιουργία και τελείωσε με την Κρίση. Σύμφωνα με τον Παύλο, ο Θεός που δημιούργησε τον κόσμο και τα πάντα σ αυτόν, όρισε μία μέρα κατά την οποία θα κρίνει τον κόσμο. Από την στιγμή που έχουμε ήθος έχουμε και ευθύνη, και κάποια στιγμή θα λογοδοτήσουμε για τις πράξεις και τα λόγια μας (δείτε Εκκλ. 12/ιβ 14 και Ματθ. 12/ιβ 36,37). Διαβάστε Αποκ. 20/κ 11-13 και Ματθ. 25/κε 31-40. Τι διαβάζουμε σ αυτά τα εδάφια που είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ηθική;. Όλοι θα έρθουμε μία μέρα αντιμέτωποι με την κρίση του Θεού. Οι δύο ομάδες στην παραβολή του Ιησού, διέφεραν στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρθηκαν σε εκείνους που είχαν ανάγκη. Ο Δημιουργός ενδιαφέρεται για το πώς τα δημιουργήματά Του συμπεριφέρονται το ένα στο άλλο, και ιδιαίτερα προς εκείνα που έχουν ανάγκη. Δεν υπάρχει χώρος στον ουρανό για την αρχή της φυσικής εκλογής, καθώς αντιτίθεται στον χαρακτήρα του Θεού της ειρήνης. Στην Αγία Γραφή διαβάζουμε συνεχώς ότι η δικαιοσύνη που λείπει απ αυτόν τον κόσμο, θα δοθεί από τον Ίδιο τον Θεό. Επιπλέον, η ιδέα της κρίσης υπαινίσσεται την ηθική τάξη: Πώς άλλωστε θα μπορούσε ο Θεός να κρίνει, και μάλιστα να τιμωρήσει, εάν δεν είχε δώσει πρώτα στους ανθρώπους κάποιους ηθικούς κανόνες; ΣΚΕΨΗ: Σκεφτείτε πως η κρίση είναι ένα βέβαιο και πραγµατικό γεγονός. Γιατί το ευαγγέλιο και η υπόσχεση για σωτηρία στον Χριστό, είναι τόσο σηµαντικά για να είµαστε ασφαλείς την ηµέρα της κρίσης; 39
Παρασκευή 1 Φεβρουαρίου Δύση ηλίου: 17:46 ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ: Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ο Αδάμ ήταν ο πρώτος άνθρωπος, και δημιουργήθηκε με χώμα από τον Θεό. Προκειμένου να κατανοήσουμε την αρχή της ηθικής, πρέπει να κοιτάξουμε την προέλευση του Αδάμ. Στην ουσία, οι Βιβλικές έννοιες της ηθικής είναι αδιαχώριστες από της Βιβλικές έννοιες της προέλευσης. Από την στιγμή που αναγνωρίζουμε τον Αδάμ ως τον πρώτο άνθρωπο, αποκλείουμε την πιθανότητα για απολιθώματα προγόνων του Αδάμ ή άλλων ανθρώπων. Από πού προήλθαν όμως αυτά τα απολιθώματα; Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις. Πρώτον, τα απολιθώματα που έχουν την ανθρώπινη μορφή μπορεί να ήταν από ανθρώπους με νοημοσύνη, αλλά με διαφορετική διάπλαση από τον σημερινό μέσο άνθρωπο. Μία άλλη πιθανότητα είναι αυτά τα απολιθώματα να έχουν εκφυλιστεί εξαιτίας του τρόπου ζωής, των περιβαλλοντικών συνθηκών ή άλλων λόγων. Τρίτον, μπορεί να είναι ένα από τα τεχνάσματα του Σατανά για να διαστρεβλώσει την ιστορία της Δημιουργίας. Μία άλλη πιθανότητα είναι να μην ήταν απολιθώματα ανθρώπων αλλά άλλων όντων παρόμοια σε μορφολογία. Ο καθένας μπορεί να επιλέξει για τους δικούς του λόγους την δική του εξήγηση, επειδή όμως δεν έχουμε άμεσες ενδείξεις για να κλείσουμε το ζήτημα είναι καλό να μην είμαστε δογματικοί στις υποθέσεις μας. Τα απολιθώματα δεν βρέθηκαν με ταμπέλες που έλεγαν, «Βρισκόμουν στην Κίνα πριν από 500 εκατομμύρια», ή κάτι ανάλογο. Ο τρόπος με τον οποίο κατανοούμε την επίγεια ιστορία, και ο οποίος διαφέρει ιδιαίτερα στον επιστημονικό κύκλο, μας παρέχει ένα πλαίσιο αναφοράς στο οποίο μπορούμε να δώσουμε κάποια εξήγηση για τα απολιθώματα, χωρίς όμως να μπορούμε να την αποδείξουμε. Άλλωστε, είναι ερμηνείες και τίποτα άλλο. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ: 1. Σκεφτείτε τις επιπτώσεις εάν δεν υπήρχε κάποιος Δημιουργός που όρισε την ηθική στους ανθρώπους. Από πού ήρθαν οι ηθικές έννοιες; Πολλοί άνθρωποι, αν και δεν πιστεύουν στο Θεό, έχουν αυστηρούς ηθικούς κανόνες. Σε ποια βάση, εκτός από τον Θεό, μπορεί κάποιος να αναπτύξει έναν ηθικό κώδικα; Σκεφτείτε κάποιες πιθανές εκδοχές. Ποια είναι η μεγαλύτερη αδυναμία σ αυτές; 2. Πώς μπορεί το πιστεύω μας για την Δημιουργία να μας βοηθήσει να σχηματίσουμε άποψη για θέματα όπως, την ευθανασία, την κλωνοποίηση, την έκτρωση, κ.α.; 3. Ένας εθελοντής ξεναγός, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί στο Νταχάου, ξεκίνησε την ξενάγηση του λέγοντας ότι η θεωρία της εξέλιξης, του Δαρβίνου, οδήγησε στο Νταχάου. Ποια είναι η λογική σ αυτήν την ερμηνεία; Ποιες είναι οι ατέλειες αυτής της ερμηνείας; 40