Έρευνα και διάσωση: «Βραδυφλεγής βόµβα» στο Αιγαίο;

19 Απριλίου 2013 www.geostrategy.gr Έρευνα και διάσωση: «Βραδυφλεγής βόµβα» στο Αιγαίο; Του Χρήστου Μηνάγια Από 16 έως 19 Απριλίου 2013 οι τουρκικές ένοπλες δυνάµεις πραγµατοποίησαν τη διακλαδική άσκηση έρευνας και διάσωσης Anadolu Yıldızı-2013 (Αστέρι της Ανατολής). Το τουρκικό ΓΕΕΘΑ, στις 08-04-2013 µε την υπ. αριθ. BD-03/13 ανακοίνωσή του γνωστοποίησε ότι, η εν λόγω άσκηση θα διεξαχθεί αρχικά στην τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης που ευρίσκεται στα διεθνή ύδατα και το διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου και στη συνέχεια στο όρος Dumanli στη Μενεµένη της Σµύρνης. ιεξαγωγή της άσκησης Στην άσκηση συµµετείχαν µονάδες των χερσαίων, ναυτικών, αεροπορικών δυνάµεων, µονάδες της Στρατοχωροφυλακής, της ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών και της ιοίκησης Ειδικών υνάµεων του τουρκικού Γενικού Επιτελείου (Bordo Bereli) µε τρία ελικόπτερα, δύο αεροσκάφη, δύο πλοία περιπολίας, δύο σκάφη της ακτοφυλακής, µια φρεγάτα, µια κορβέτα και µία οµάδα ορειβατών. Στις 16-04-2013 στη Σµύρνη, ο συνταγµατάρχης Ramazan Erdoğan, διευθυντής του Κέντρου ιοίκησης και Ελέγχου των τουρκικών χερσαίων δυνάµεων, 1

πραγµατοποίησε την αρχική ενηµέρωση για την άσκηση παρουσία Τούρκων δηµοσιογράφων και ξένων παρατηρητών (30 αξιωµατικοί από 22 χώρες). Στις 18-04-2013, πραγµατοποιήθηκε άσκηση έρευνας-διάσωσης σε πλοίο που βυθιζόταν στην «τουρκική» περιοχή έρευνας-διάσωσης στα διεθνή ύδατα και το διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου, στη θαλάσσια περιοχή µεταξύ Μυτιλήνης και Χίου. Την άσκηση παρακολούθησαν, από την φρεγάτα TCG Oruçreis, ο διευθυντής του Κέντρου ιοίκησης και Ελέγχου του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων υνάµεων υποστράτηγος Kubilay Selçuk, ο επιτελάρχης της Στρατιάς Αιγαίου υποστράτηγος Halit Günbatar, ο διοικητής της Θαλάσσιας Περιοχής Αιγαίου αρχιπλοίαρχος Ömer Bayram Çetin και οι 30 ξένοι παρατηρητές και δηµοσιογράφοι. Σύµφωνα µε το σενάριο της άσκησης, ένα πλοίο εξέπεµψε σήµα κινδύνου µέσω του δορυφορικού συστήµατος COSPAS-SARSAT στο Κύριο Κέντρο Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης του υφυπουργείου Ναυτιλίας, το οποίο αµέσως µεταβιβάσθηκε στο Ναυτικό Κέντρο Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης της ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών για τη διεξαγωγή αντίστοιχης επιχείρησης. Επειδή τα µέσα της ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών δεν ήταν επαρκή, ζητήθηκε η συνδροµή του Κέντρου Συντονισµού Έρευνας- άσωσης του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων υνάµεων, το οποίο προέβη στην έναρξη της επιχείρησης αναθέτοντας αποστολές στα Κέντρα Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης του στρατού ξηράς, του πολεµικού ναυτικού και της πολεµικής αεροπορίας. Στα πλαίσια της παραπάνω επιχείρησης, αρχικά ένα αεροσκάφος CN-235 της πολεµικής αεροπορίας κατέφθασε στην περιοχή του ναυαγίου, το οποίο σηµατοδότησε τον χώρο µε καπνογόνες συσκευές. Στη συνέχεια, ένα σκάφος της ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών περισυνέλεξε τους 2 από τους 5 ναυαγούς, ενώ οι υπόλοιποι 3 περισυλλέγησαν από ελικόπτερα και στη συνέχεια διακοµίστηκαν στα πλησιέστερα νοσοκοµεία. Επισηµαίνεται ιδιαίτερα ότι σε περίπτωση που το ναυτικό ατύχηµα εκδηλωθεί σε µεγάλη απόσταση από τις ακτές προβλέπεται η ρίψη διασωστών µε αλεξίπτωτο προκειµένου να παρέχουν τις πρώτες βοήθειες µέχρι αφίξεως των ελικοπτέρων και των λοιπών πλωτών µέσων. Στις 19-04-2013, ανατέθηκε στο Κέντρο Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης της Στρατοχωροφυλακής η αποστολή της διάσωσης 6 ιδιωτών ορειβατών στην ορεινή περιοχή του όρους Dumanli στη Μενεµένη της Σµύρνης. Επειδή η εν λόγω περιοχή ήταν ευρεία και ορεινή το Κέντρο Συντονισµού Έρευνας- άσωσης του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων υνάµεων ενίσχυσε τη Στρατοχωροφυλακή µε δύο ελικόπτερα, ένα αεροσκάφος CN235 και τµήµατα έρευνας-διάσωσης του στρατού ξηράς και των Bordo Bereli. Την άσκηση παρακολούθησαν ο διευθυντής του Κέντρου 2

ιοίκησης και Ελέγχου του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων υνάµεων υποστράτηγος Kubilay Selçuk, ο επιτελάρχης της Στρατιάς Αιγαίου υποστράτηγος Halit Günbatar, ο διοικητής της Θαλάσσιας Περιοχής Αιγαίου αρχιπλοίαρχος Ömer Bayram, ο διοικητής της 57 Ταξιαρχίας Πυροβολικού ταξίαρχος Yılmaz Yıldırım, οι 30 ξένοι παρατηρητές και δηµοσιογράφοι. Εκπαίδευση και Οργάνωση του Τουρκικού Συστήµατος Έρευνας και ιάσωσης Η εκπαίδευση του στρατιωτικού προσωπικού µε ειδικότητα έρευνας-διάσωσης διαρκεί 12 µήνες και πραγµατοποιείται από την ΜΑΚ ( ιοίκηση Έρευνας- ιάσωσης Μάχης των Bordo Bereli) στην αεροπορική βάση Çiğli της Σµύρνης, µε ευθύνη της ιοίκησης των Τουρκικών Αεροπορικών υνάµεων. Το πρόγραµµα εκπαίδευσης περιλαµβάνει ρίψεις µε αλεξίπτωτο, αντικείµενα χερσαίας και θαλάσσιας έρευναςδιάσωσης, εκπαίδευση στα ελικόπτερα-αεροσκάφη και λοιπά αντικείµενα. Μετά το 2001, οι τουρκικές ένοπλες δυνάµεις διεξάγουν ασκήσεις έρευνας-διάσωσης στις θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου και της Κύπρου, στις οποίες καλούνται ως παρατηρητές στρατιωτικές αντιπροσωπείες ξένων κρατών. Συγκεκριµένα πρόκειται για: Τις διακλαδικές ασκήσεις έρευνας και διάσωσης µεσαίας κλίµακας, µε ονοµασίες Anadolu Yıldızı (Αστέρι της Ανατολής) και Deniz Aslanı (Θαλάσσιος Λέων), οι οποίες σχεδιάζονται από το τουρκικό Γενικό Επιτελείο Ενόπλων υνάµεων και συµµετέχουν µονάδες των χερσαίων, ναυτικών, αεροπορικών δυνάµεων, µονάδες της Στρατοχωροφυλακής, της ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών, της ιοίκησης Ειδικών υνάµεων του τουρκικού Γενικού Επιτελείου (Bordo Bereli) και το Κέντρο Συντονισµού Έρευνας και ιάσωσης του υφυπουργείου Ναυτιλίας, το οποίο υπάγεται στην πρωθυπουργία. Η Anadolu Yıldızı διεξάγεται κάθε περιττό, ενώ η Deniz Aslanı κάθε ζυγό έτος. Την κοινή άσκηση έρευνας-διάσωσης µεταξύ Τουρκίας και κατεχοµένης Κύπρου µε ονοµασία ehit Teğmen Caner Gönyeli (Πεσών Ανθυπολοχαγός Caner Gönyeli), η οποία διεξάγεται κάθε χρόνο στα διεθνή ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου ανοικτά της Αµµοχώστου και στο χερσαίο έδαφος των κατεχοµένων. Στην άσκηση συµµετέχουν µονάδες των τουρκικών χερσαίων, ναυτικών, αεροπορικών δυνάµεων, µονάδες της τουρκικής ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών και αριθµός ναυτικών και αεροπορικών µέσων του ψευδοκράτους. Σκοπός των παραπάνω ασκήσεων είναι η βελτίωση των δυνατοτήτων διεξαγωγής επιχειρήσεων έρευνας-διάσωσης, η δοκιµή του συστήµατος διοίκησης και έλεγχου έρευνας-διάσωσης και ο εντοπισµός των πιθανών προβληµάτων που θα διαπιστωθούν. Τα επεισόδια του σεναρίου των ασκήσεων αποσκοπούν αφενός στη βελτίωση της εκπαίδευσης που εφαρµόζεται σε όλα τα στοιχεία που συµµετέχουν, αφετέρου στην ενηµέρωση της διεθνούς κοινής γνώµης και των σχετικών οργανισµών για τις δυνατότητες που έχει η Τουρκία στην έρευνα και διάσωση. Συνακόλουθα δε, οι Τούρκοι έχουν δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στους φορείς παροχής ιατρικών υπηρεσιών κατά µήκος των δυτικών παραλίων, µε σκοπό την παράλληλη προβολή της υγειονοµικής υποστήριξης που µπορούν να παρέχουν στις επιχειρήσεις έρευνας-διάσωσης. 3

Υπεύθυνος φορέας για το συντονισµό των επιχειρήσεων έρευνας-διάσωσης είναι το Κύριο Κέντρου Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης του υφυπουργείου Ναυτιλίας µε υφιστάµενους φορείς το Αεροπορικό Κέντρο Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης της Γενικής ιεύθυνσης Πολιτικής Αεροπορίας του υπουργείου Μεταφορών και το Ναυτικό Κέντρο Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης της τουρκικής ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών. Ο συντονισµός των επιχειρήσεων αυτών στις θαλάσσιες περιοχές πραγµατοποιείται από τη ιοίκηση Ασφαλείας Ακτών, ενώ ο συντονισµός στο χερσαίο έδαφος και στα νησιά από τη Γενική ιεύθυνση Πολιτικής Αεροπορίας. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που οι εν λόγω φορείς δεν διαθέτουν τα αναγκαία µέσα και προσωπικό για την εκπλήρωση της αποστολής τους, τα καθήκοντά τους αναλαµβάνει το Κέντρο Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης των Τουρκικών Ενόπλων υνάµεων. Στο Κέντρο Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης των Τουρκικών Ενόπλων υνάµεων υπάγονται η ιοίκηση Ειδικών υνάµεων Bordo Bereli και τα αντίστοιχα Κέντρα Συντονισµού της ιοίκησης Χερσαίων-Ναυτικών-Αεροπορικών υνάµεων, της Γενικής ιοίκησης Στρατοχωροφυλακής και της ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών. Περαιτέρω, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στα προαναφερθέντα κέντρα συντονισµού έρευνας-διάσωσης υπάγεται αριθµός αντίστοιχων βοηθητικών κέντρων και µονάδων έρευνας-διάσωσης για την ταχεία και πιο αποτελεσµατική διεξαγωγή των επιχειρήσεων. Ακολούθως παρατίθενται τα εξής: ο παράνοµος και αυθαίρετος χάρτης της «τουρκικής» περιοχής έρευνας-διάσωσης διαχωρισµένος σε τοµείς, το οργανόγραµµα του Τουρκικού Συστήµατος Έρευνας- ιάσωσης, το οργανόγραµµα του Ναυτικού Κέντρου Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης και οι χάρτες των Βοηθητικών Κέντρων Συντονισµού Έρευνας- ιάσωσης των Χερσαίων-Ναυτικών- Αεροπορικών υνάµεων και της ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών. 4

5

6

Σε µία ενδεχόµενη ελληνοτουρκική κρίση, σηµαντικό ρόλο αναµένεται να διαδραµατίσει η τουρκική ιοίκηση Ασφαλείας Ακτών, η οποία αποτελεί ένα σηµαντικό «εργαλείο» της Τουρκίας, διότι ο τοµέας των αρµοδιοτήτων της επικεντρώνεται σε δύο πολύ κρίσιµους τοµείς, στην έρευνα-διάσωση και τη λαθροµετανάστευση, όπου υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για δηµιουργία θερµού 7

επεισοδίου και γενίκευσης της κρίσης. Άξιας προσοχής είναι η αναβάθµισή της τόσο µε προσωπικό όσο µε µέσα, όπως η ναυπήγηση πλοίων έρευνας-διάσωσης ανοικτών θαλασσών 1.700 τόνων, λοιπά σύγχρονα ναυτικά µέσα, αεροσκάφη θαλάσσιας περιπολίας CN235-100Μ, ελικόπτερα, µέσα επικοινωνιών και µέσα θαλάσσιας επιτήρησης πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής. Επίσης, θα πρέπει να επισηµανθεί και η πιθανή συµµετοχή υδροπλάνων τουρκικής αεροπορικής εταιρείας στις εν λόγω επιχειρήσεις, δεδοµένου ότι αυτά άρχισαν να πραγµατοποιούν πτήσεις σε παραθαλάσσιες πόλεις των δυτικών παραλίων και σε τακτά χρονικά διαστήµατα η Υδρογραφική-Ωκεανογραφική ιεύθυνση της ιοίκησης Ναυτικών υνάµεων της Τουρκίας δεσµεύει θαλάσσιες περιοχές για προσθαλάσσωση αυτών σε σηµεία ιδιάζουσας σηµασίας. Σύµφωνα µε τους σχεδιασµούς της Άγκυρας τα προβλήµατα του Αιγαίου και της Κύπρου έχουν οµαδοποιηθεί και εντάχθηκαν σε µια εξειδικευµένη θαλάσσια επιθετική στρατηγική, δεδοµένου ότι η πολιτική των Τούρκων για τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια είναι ενιαία και έχει ως επίκεντρο το Αιγαίο και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Για το λόγο αυτό, τα συµπεράσµατα των ασκήσεων έρευνας και διάσωσης θα πρέπει να συνεξετάζονται µε τα συµπεράσµατα των υπολοίπων τουρκικών προκλητικών ενεργειών στην υφαλοκρηπίδα, την Α.Ο.Ζ., τον εναέριο χώρο κ.λπ. που έχουν ως στόχο την αµφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωµάτων της Ελλάδος και της Κύπρου στις εν λόγω περιοχές. Κατά την άποψή µας, αυτό που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι οι Τούρκοι, µε τις συνεχείς αµφισβητήσεις και προκλητικές ενέργειες έναντι της ελληνικής πλευράς, δεν αποσκοπούν σε άµεσα εντυπωσιακά οφέλη λόγω των νοµικών εµποδίων που υπάρχουν. Επίσης, η Άγκυρα, εκµεταλλευόµενη τις περιόδους πολιτικής αστάθειας και τις εκάστοτε άστοχες ενέργειες των ελληνικών κυβερνήσεων, προς το παρόν, αρκείται στη δηµιουργία φοβικών συνδρόµων και στην απόκτηση µικρών γεωστρατηγικών πλεονεκτηµάτων, τα οποία στο µέλλον πιθανόν να προσδώσουν πολλαπλασιαστική ισχύ στα επεκτατικά σχέδια της. Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σε περίπτωση ενός «τυχαίου ατυχήµατος», οι Τούρκοι θα ενεργήσουν άµεσα προκειµένου να εκθέσουν την ελληνική πλευρά για ανικανότητα και αδυναµία. Ειδικά δε, σε ότι έχει να κάνει µε την οριοθέτηση των θαλασσίων περιοχών, παρατίθεται σε χάρτες η σταδιακή αµφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωµάτων µεταξύ Κύπρου και Ελλάδος από το Νοέµβριο του 2007 µέχρι σήµερα. 8

Μάλιστα, η τελική αµφισβήτηση της Τουρκίας στη συγκεκριµένη θαλάσσια περιοχή θα αφορά στο τµήµα ανατολικά και νότια της Κρήτης, της Κάσου, της Καρπάθου και της Ρόδου (βλ. ακόλουθους χάρτες του Τούρκου καθηγητού Sertaç Hami Başeren και του Τούρκου Dr. πλοιάρχου Cihat Yaycı). 9

Τέλος, αυτό που αποκαλύπτει τις προθέσεις της Άγκυρας για το Αιγαίο και θα πρέπει να µας προβληµατίσει ιδιαίτερα είναι ο ακόλουθος χάρτης που παρουσιάσθηκε από τον ιευθυντή του Τµήµατος Επιχειρησιακής Εκπαίδευσης της Τουρκικής ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών Πλοίαρχο Ataseven, κατά τη διάρκεια της οµιλίας που πραγµατοποίησε σε σεµινάριο που διοργάνωσε το υφυπουργείο Ναυτιλίας της Τουρκίας αναφορικά µε την έρευνα-διάσωση. Στον εν λόγω χάρτη απεικονίζεται η «τουρκική» περιοχή έρευνας-διάσωσης στο Αιγαίο και µια ποσότητα εκρηκτικών µε το βραδύκαυστο φιτίλι αναµµένο. Κατά συνέπεια, η σπουδαιότητα του θέµατος αυτού, εστιάζεται στα εξής: πρώτον, ο χάρτης είναι δηµοσιευµένος στην επίσηµη ιστοσελίδα του τουρκικού υπουργείου Μεταφορών, Ναυτιλίας και Επικοινωνιών. Και δεύτερον, στο σεµινάριο συµµετείχαν εκπρόσωποι του υφυπουργείου Ναυτιλίας, του υπουργείου Εξωτερικών, του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων υνάµεων, της Γενικής ιεύθυνσης ιάσωσης Πλοίων, της ιοίκησης Ασφαλείας Ακτών, της Γενικής ιεύθυνσης Υγείας Συνόρων και Ακτών, του Τουρκικού Οργανισµού Τηλεπικοινωνίας, της ιεύθυνσης Κρατικών Αεροδροµίων και της εθελοντικής οργάνωσης έρευνας-διάσωσης DAK/SAR. Σχετικά άρθρα: - Η γεωπολιτική στρατηγική και η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας, Χρήστος Μηνάγιας, εκδόσεις Τουρίκη, Μάιος 2010 - Τουρκική άσκηση έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο, 27-04-2010, www.geostrategy.gr, Χρήστος Μηνάγιας - Οι Τούρκοι αµφισβητούν τα δικαιώµατα µας για έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο, 06-05-2011, www.geostrategy.gr, Χρήστος Μηνάγιας 10

- Εκβιασµοί, απειλές και αυθαιρεσίες από την Άγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο, Χρήστος Μηνάγιας, Περιοδικό ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ & ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ, Τεύχος 23, Ιαν 2012 - Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας, 04-04-2012, www.geostrategy.gr, Χρήστος Μηνάγιας - Τουρκικά παιχνίδια στο Αιγαίο, 23-08-2012, www.geostrategy.gr, Χρήστος Μηνάγιας 11