ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Στέλιος Λιοδάκης Δημήτρης Γάκης Δημήτρης Θεοδωρόπουλος Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος Αναστάσιος Κάλλης Χημεία για την A' τάξη γενικού λυκείου ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΘΗΝΑ
Χημεία για την A' τάξη γενικού λυκείου
ΣΗΜΕΙΩΜΑ Τα κεφάλαια ή μέρη κεφαλαίων τα οποία έχουν διαλεχθεί για το μεταβατικό βιβλίο Χημείας A' Λυκείου είναι τα παρακάτω: Από το βιβλίο «Χημεία A' λυκείου» του οποίου συγγραφείς είναι οι: Στέλιος Λιοδάκης, Δημήτρης Γάκης, Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος και Αναστάσιος Κάλλης, διαλέχθηκαν τα παρακάτω κεφάλαια ή μέρη κεφαλαίων. To «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ». Όλο To «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ - ΔΕΣΜΟΙ». Όλο Από το «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΟΞΕΑ - ΒΑΣΕΙΣ - ΑΛΑΤΑ - ΟΞΕΙΔΙΑ» μόνο η παράγραφος 3.5 Χημικές αντιδράσεις. H παράγραφος αυτή αποτελεί τώρα ξεχωριστό κεφάλαιο με νέο τίτλο Χημικές αντιδράσεις. Είναι το «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ». To «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΑ». Όλο. Από το βιβλίο «Χημεία B' λυκείου Θετικής Κατεύθυνσης» του οποίου η συγγραφική ομάδα είναι η ίδια με το προηγούμενο βιβλίο της A' λυκείου διαλέχθηκε το παρακάτω κεφάλαιο. To «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ». Όλο. To κεφάλαιο αυτό θα πάρει τώρα τον αριθμό 5. Άρα έχουμε «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ (ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ)». Από το βιβλίο «Χημεία B' λυκείου Γενικής Παιδείας» του οποίου συγγραφείς είναι οι: Στέλιος Λιοδάκης, Δημήτρης Γάκης, Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος και Αναστάσιος Κάλλης, διαλέχτηκαν τα παρακάτω μέρη κεφαλαίων: Από το «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ». Όλο. To κεφάλαιο αυτό θα πάρει τώρα τον αριθμό 6. Άρα έχουμε «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ». Από το «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΒΙΟΜΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΜΟΡΙΑ» όλες οι παράγραφοι από 5.1 μέχρι και η 5.3. To κεφάλαιο αυτό θα πάρει τώρα τον αριθμό 7. Άρα έχουμε «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΒΙΟ- ΜΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΜΟΡΙΑ» και περιλαμβάνει τις παραγράφους 7.1, 7.2 και 7.3.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ A' ΛΥΚΕΙΟΥ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1.1 Με τι ασχολείται η χημεία 3 1.2 Γνωρίσματα της ύλης (μάζα, όγκος, πυκνότητα). Μετρήσεις και μονάδες 5 1.3 Δομικά σωματίδια της ύλης - Δομή ατόμου - Ατομικός αριθμός - Μαζικός αριθμός - Ιστότοπα 10 1.4 Καταστάσεις της ύλης - Ιδιότητες της ύλης - Φυσικά και Χημικά φαινόμενα 15 1.5 Ταξινόμηση της ύλης - Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων - Διαλυτότητα 18 Γνωρίζεις ότι: «H ύλη: συνεχής ή ασυνεχής» 23 Γνωρίζεις ότι: «Έχουν πει για το άτομο» 24 Ανακεφαλαίωση - Λέξεις κλειδιά 26 Ερωτήσεις - Ασκήσεις - Προβλήματα 28 2 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ - ΔΕΣΜΟΙ 2.1 Ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων 44 2.2 Κατάταξη των στοιχείων (Περιοδικός Πίνακας). Χρησιμότητα του περιοδικού πίνακα 47 2.3 Γενικά για το χημικό δεσμό - Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά του ατόμου. Είδη χημικών δεσμών (ιοντικός - ομοιοπολικός) 52 2.4 H γλώσσα της χημείας - Αριθμός οξείδωσης - Γραφή χημικών τύπων και εισαγωγή στην ονοματολογία των ενώσεων 62 Γνωρίζεις ότι: «Μια περιοδεία στον "Περιοδικό Πίνακα» 67 Ανακεφαλαίωση - Λέξεις κλειδιά 69 Ερωτήσεις-Ασκήσεις - Προβλήματα 70 3 ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ 3.1 Χημικές αντιδράσεις 83 Ασκήσεις - Προβλήματα 94 4 ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΑ 4.1 Βασικές έννοιες για τους χημικούς υπολογισμούς: σχετική ατομική μάζα, σχετική μοριακή μάζα, mol, αριθμός Avogadro, γραμμομοριακός όγκος 104 4.2 Καταστατική εξίσωση των αερίων 113 4.3 Συγκέντρωση διαλύματος - Αραίωση, ανάμειξη διαλυμάτων 117 4.4 Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί 123 Γνωρίζεις ότι: «H προέλευση του όρου mole» 131 Γνωρίζεις ότι: «Οι άνθρωποι που χάραξαν το δρόμο της χημείας» 132 Ανακεφαλαίωση - Λέξεις κλειδιά 133 Ερωτήσεις - Ασκήσεις - Προβλήματα 134
5 ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ 5.1 Μεταβολή ενέργειας κατά τις χημικές αντιδράσεις - Ενδόθερμες, εξώθερμες αντιδράσεις - Θερμότητα αντίδρασης - Ενθαλπία 146 5.2 Θερμοδομετρία - Νόμοι θερμοχημείας 155 Γνωρίζεις ότι: «Αναστενάρια: ένα θαύμα που ερμηνεύει η χημεία» 160 Γνωρίζεις ότι: «Εκρηκτικά» 161 Ανακεφαλαίωση - Λέξεις κλειδιά 163 Ερωτήσεις - Ασκήσεις - Προβλήματα 164 6 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 6.1 Εισαγωγή στην οργανική χημεία 173 6.2 Ταξινόμηση οργανικών ενώσεων - Ομόλογες σειρές 175 6.3 Ονοματολογία οργανικών ενώσεων 179 6.4 Ισομέρεια 183 6.5 Ανάλυση των οργανικών ενώσεων 186 Ανακεφαλαίωση 191 Λέξεις κλειδιά 192 Ερωτήσεις - Ασκήσεις - Προβλήματα 192 7ΒΙΟΜΟΡΙΑΚΑΙΑΛΛΑΜΟΡΙΑ 7.1 Υδατάνθρακες 202 7.2 Λίπη και έλαια 207 7.3 Πρωτείνες 211 7.4 Πολυμερή («πλαστικά») 215 7.5 Υφάνσιμες ίνες 219 Γνωρίζεις ότι: «H ανακάλυψη του πολυαιθυλενίου» 221 Ανακεφαλαίωση 222 Λέξεις κλειδιά 224 Ερωτήσεις-Ασκήσεις - Προβλήματα 225