Teil 2. Griechisch Ελληνικά. Έλα, διάβασέ μου! Μέρος 2

Komm, Teil 2 lies mir vor! Έλα, διάβασέ μου! Μέρος 2 Griechisch Ελληνικά Ein Vorleseratgeber für Eltern mit Kindern ab drei Jahren Ενας οδηγός ανάγνωσης για γονείς που έχουν παιδιά ηλικίας από 3 ετών

Prominente -Botschafterinnen und -Botschafter machen sich für das Vorlesen stark: Philipp Lahm, Fußballspieler:» Immer wieder habe ich beim Philipp Lahm-Sommercamp erleben dürfen, mit welcher Begeisterung und Neugier Kinder die Welt entdecken. Lesen ist dabei eine tolle Möglichkeit, auf einfache Weise viel Neues kennenzulernen. Das Vorlesen in der Familie ist der beste Weg, Kinder schon früh an Bücher heranzuführen und ihnen so die Freude am Lesen zu vermitteln.«maria Furtwängler, Schauspielerin:» Als Kind hatte ich das große Glück, dass mir regelmäßig vorgelesen wurde. Und auch ich habe meinen Kindern von klein auf viel vorgelesen. Besonders viel Spaß hatten wir beim Betrachten von Bilderbüchern, z. B. war Die kleine Raupe Nimmersatt von Eric Carle immer ein großes Vorlese-Vergnügen für uns. Als Mutter, Ärztin und Schauspielerin weiß ich, wie wichtig Bücher und Vorlesen für die positive Entwicklung von Kindern sind. Wer liest, weiß mehr, versteht mehr und kann auf aktive Art und Weise die Gesellschaft mitgestalten.«cornelia Funke, Autorin:» Vorlesen erhält unseren Kindern inmitten der Bilderflut, mit der sie aufwachsen, die wunderbare Fähigkeit, selbst Bilder zu erschaffen. Nur das Lesen lässt sie begreifen, dass die menschliche Fantasie nicht allzu viele Hilfsmittel braucht, um Welten zu bauen. Kein Bildschirm ist nötig, keine Steckdose, es wartet alles schon in ihrem Kopf, und der Schlüssel sind ein paar gedruckte Buchstaben.«Bernhard Hoecker, Comedian:» Das Vorlesen ist eine der Möglichkeiten, bei der die Fantasie von Eltern und Kindern gleichzeitig und gemeinsam angeregt wird. Die gemütliche Situation, in der Vater oder Mutter ihrem Kind ein Buch vorlesen, das Kind jederzeit nachfragen kann und die Eltern das Tempo individuell variieren können, ist eine schöne Gelegenheit, bei der eine Geschichte zu einem Erlebnis für zwei wird.«bilder: Philipp Lahm-Stiftung.Stefan Maria Rother; Paul Schirnmacher.Super Illu: gillian crane; Horst Galuschka

INHALT Vorwort... 2 Was Vorlesen für die Entwicklung Ihres Kindes bedeutet... 4 Die sprachliche Entwicklung Ihres Kindes ab drei Jahren... 6 Mit Vorlesen Ihr Kind fördern Was Sie als Eltern tun können... 7 Malen, Singen und Bewegen gehören dazu all das fördert Ihr Kind... 10 Was andere Medien mit Vorlesen zu tun haben... 13 Zum Heraustrennen: Tipps zum Vorlesen am Ende des Ratgebers Griechisch Ελληνικά... 14

Vorwort Liebe Eltern, erinnern Sie sich noch? Vor zwei Jahren haben Sie wahrscheinlich in Ihrer Kinderarztpraxis das erste Lesestart-Set erhalten. Damals hat Ihr Kind gerade angefangen, Mama oder Papa zu sagen, und nimmt seitdem seine Umwelt immer bewusster wahr. Ihr Arzt oder Ihre Ärztin hat Ihnen bei der Set-Übergabe erklärt, wie Sie durch regelmäßiges Vorlesen und Erzählen die Entwicklung Ihres Kindes fördern können. Wir hoffen, dass Sie seit dieser Zeit gemeinsam viele Bilderbücher entdecken und dass Sie erleben, wie das Vorlesen Ihrem Kind hilft, sich selbst und die Welt zu verstehen. Die Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter in Ihrer Bibliothek haben Ihnen nun das zweite Lesestart-Set für Kinder ab drei Jahren überreicht. Mit den neuen Materialien und dem Ratgeber Komm, lies mir vor! Teil 2, wollen wir Ihnen wieder praktische Vorlese-Tipps und Anregungen geben. Auch wenn Sie kein erstes Lesestart-Set erhalten haben, finden Sie im aktuellen Lesestart- Material viele nützliche Hinweise zum Vorlesen und Erzählen. 2

Mittlerweile kennt Ihr Kind viele Wörter, hat sprechen gelernt, stellt Fragen und hört gerne längere Geschichten. Beim Vorlesen fördern Sie besonders die sprachliche Entwicklung Ihres Kindes, denn ein Bilderbuch mit spannenden Geschichten oder ein Sachbilderbuch mit alltäglichen Situationen und Dingen liefert jede Menge Gesprächsstoff. Auch wenn sich jedes Kind unterschiedlich entwickelt, haben alle eines ge meinsam: Sie sind neugierig und wollen lernen! Durch das Miteinandersprechen beim gemeinsamen Bilderbuchanschauen erfüllen Sie diese Wünsche Ihres Kindes und fördern es nach seinen individuellen Neigungen und Interessen. Wir hoffen, dass Sie mit dem neuen Set wieder gerne auf Vorlese- Entdeckungsreise gehen und gemeinsam mit Ihrem Kind immer wieder die Bibliothek vor Ort besuchen. Dort können Sie zusammen viele Bücher und weitere Medien entdecken sowie attraktive Angebote für Familien nutzen. Ihr Bundesministerium für Bildung und Forschung Ihr Lesestart-Team der Stiftung Lesen 3

Was Vorlesen für die Entwicklung Ihres Kindes bedeutet Neue Fähigkeiten Ihr Kind hat in den letzten Jahren gemeinsam mit Ihnen und mit großer Begeisterung erste Bücher und Geschichten entdeckt. Es hat die Bilder angeschaut und die Seiten umgeblättert, um neue Dinge zu erblicken. Es hat erfahren, dass ein Buch ein Gegenstand ist, in dem Sachen aus seinem Alltagsleben abgebildet sind, und dass es sich über die Bilder und kleinen Geschichten mit Ihnen austauschen kann. An diese positiven Erfahrungen kann man nun im besten Vorlesealter weiter anknüpfen und anfangen, längere Bilderbuchgeschichten vorzulesen und zu erzählen. Wörter und ihre Bedeutung Dreijährige wissen längst, dass der Bagger Bagger heißt und diese gelbe längliche Frucht, die sie gerne essen, Banane. Die Wörter sind Ihrem Kind aus dem Alltag vertraut, es kennt ihre Bedeutung. Aus den Wörtern lassen sich Sätze bilden und aus den Sätzen dann Geschichten. 4

Abbildung und Wirklichkeit Auf einfachen Bildern mit wenigen Motiven hat Ihr Kind mit Ihrer Hilfe eine wichtige Entdeckung gemacht: Der Eimer, mit dem es sonst im Sandkasten spielt, ist ein anderer Eimer als der im Buch. Den echten Eimer kann man anfassen, füllen und leeren. Der Eimer im Buch hingegen ist das Abbild des echten Gegenstands. Genauso ist das mit dem Kuschelbären, dem Auto und der Puppe. Die Entdeckung, dass Wirklichkeit und Abbildung im Buch zwei verschiedene Dinge sind, ist eine enorme Leistung Ihres Kindes. Ich und die anderen Ab drei Jahren kann ein Kind immer besser zwischen sich und anderen unterscheiden. Es interessiert sich für die Gefühle von anderen und ihm wird immer mehr bewusst, dass sein Verhalten Folgen und Wirkungen hat: z. B., dass es andere Menschen zum Lachen bringen kann, aber manchmal auch verärgert. Bilderbuchgeschichten, die solche Situationen aufgreifen, mögen Kinder ab drei Jahren sehr gerne. Passende Beispiele finden Sie in der Rubrik Geschichten über Freundschaft, Selbstvertrauen und Identität in der Broschüre Lesespaß von Anfang an! Teil 2. 5

Die sprachliche Entwicklung Ihres Kindes ab drei Jahren Sprechen Sie mit Ihrem Kind in der Sprache, in der Sie sich am sichersten fühlen! Mit ihrem größer werdenden Wortschatz können die Kinder im Gespräch und beim Vorlesen immer mehr Zusammenhänge verstehen. Begleitend spielen viele andere Fähigkeiten beim Sprechenlernen eine wichtige Rolle: Hören, Sehen und Wahrnehmen. Nach wie vor ist es sehr wichtig, dass Sie viel mit Ihrem Kind sprechen, ihm erzählen, was Sie tun und was um es herum passiert. Das löst bei Ihrem Kind positive Gefühle aus und es spürt, dass Sie sich Zeit für es nehmen. Aber vergessen Sie nicht: Jedes Kind hat seine eigene Entwicklungsgeschwindigkeit und lernt unterschiedlich schnell! Ab drei Jahren: Im Alter von zwei bis drei Jahren hat Ihr Kind gelernt, dass die Wörter, nach Regeln kombiniert, einen Sinn ergeben und unterschiedliche Sachen ausdrücken. Es benutzt immer mehr Verben ( z. B. laufen, spielen, essen... ) und stellt erste Fragen. Es unterscheidet immer mehr zwischen Ursache und Wirkung: Warum passiert etwas, was geschieht zuerst und was später? Mit dem ständig wachsenden Wortschatz kann Ihr Kind die eigenen Gefühle benennen und seine Bedürfnisse mitteilen. Ab vier Jahren: Ihr Kind kennt immer mehr Wörter und benutzt diese in Sätzen, Gesprächen und eigenen Erzählversuchen. So teilt es seine Gedanken, Absichten und Wünsche mit. Es entdeckt, dass andere Menschen andere Wünsche und Gefühle haben. Auf diese Weise lernt es nachzuvollziehen, warum die Personen oder Tiere in einer Ge schichte das tun, was sie tun. Wenn es zu Hause verschiedene Sprachen hört, lernt es diese auch. Es kann sein, dass es sie zunächst mischt. Je mehr sprachliche Fortschritte es macht, desto besser wird es dann aber die Sprachen auseinanderhalten. 6

Mit Vorlesen Ihr Kind fördern was Sie als Eltern tun können Was Sie brauchen: ein Buch, ein Kissen und Zeit Beim Vorlesen erfährt Ihr Kind Ihre volle Aufmerksamkeit und fühlt sich geborgen. Kein Radio, kein Telefon, kein Fernseher lenken Sie beide ab. Das ist eine wichtige Erfahrung, die Ihr Kind mit Lesen in Verbindung bringt. Ganz wesentlich ist, dass Sie neben dem Vorlesen auch über die Geschichten reden und Ihr Kind aktiv einbeziehen. Gehen Sie beim Vorlesen auf alle Reaktionen Ihres Kindes ein, beantworten Sie Fragen und stellen Sie selbst welche: Wie findest du das? Ist dir das auch schon einmal passiert? Beim Vorlesen lernt Ihr Kind sich zu konzentrieren und aufmerksam zu sein. Sie werden merken, dass Ihr Kind, sobald es den Text kennt, mitspricht und Sie verbessert, falls Sie ein anderes Wort benutzen. Ihr Kind protestiert, wenn Sie einen Satz weglassen oder eine Seite überblättern. Viele Kinder wollen dieselbe Geschichte immer wieder hören. Diesem Wunsch sollten Sie unbedingt nachkommen, denn Ihr Kind verarbeitet mit der Geschichte und den Bildern etwas, das es sehr beschäftigt. Wenn Sie sich über dasselbe Buch immer wieder mit Ihrem Kind unterhalten, unterstützen Sie gleichzeitig seine sprachliche Entwicklung. Was Bilderbücher können Bilderbücher tragen viel zur sprachlichen Entwicklung Ihres Kindes bei und stärken gleichzeitig seine visuellen, emotionalen und sozialen Fähigkeiten. Sie erklären Alltagsabläufe, liefern Informationen und Wissen. Bilderbücher eröffnen neue Welten und fördern die Kreativität und Fantasie. Sie nehmen Kinder mit allem ernst: mit ihren Sehnsüchten, ihren Ängsten und ihren Wünschen. Und sie begleiten 7

sowohl die Kinder als auch die Vorlesenden ein Leben lang und prägen positive Kindheitserinnerungen, die an künftige Generationen weitergegeben werden. Es ist nie zu spät Sie sind selbst nicht sehr vertraut mit Büchern und dem Lesen? Machen Sie sich keine Sorgen: Es ist nie zu spät, mit dem (Vor-)Lesen zu beginnen und Geschichten und Bilder beim Erzählen lebendig werden zu lassen. Wichtig ist, dass Sie sich trauen! Es gibt kein Richtig oder Falsch. Bilderbücher sind für Lese-Anfänger gemacht. Wenn dazu auch die Erwachsenen zählen, ist das überhaupt kein Problem. Erobern Sie gemeinsam mit Ihrem Kind die Geschichten und seien Sie mit sich und Ihrem Kind geduldig. Stimmungsvoll vorlesen Wenn Sie Ihre Stimme, Tonhöhe, Lautstärke und das Tempo der Hand lung anpassen, erhöhen Sie die Spannung und das Vorlesevergnügen. Ob fröhlich, wütend, unheimlich, aufregend, albern oder ernst, gehen Sie stimmlich mit. Staunen Sie gemeinsam über einzelne Formulierungen und erfinden Sie neue Wörter. Fragen Sie sich gemeinsam, ob die Bilder zum Text passen oder ob sie noch etwas anderes erzählen. So fördern Sie die Sprachentwicklung Ihres Kindes und haben dabei jede Menge Spaß. Vorlesen geht in jeder Sprache Vieles, was Ihr Kind beim Vorlesen und Erzählen lernt, ist nicht an eine bestimmte Sprache gebunden. Tun Sie es in der Sprache, in der Sie auch sonst mit Ihrem Kind reden. Es muss nicht Deutsch sein. Es spricht auch nichts dagegen, dass jeder Elternteil oder andere Verwandte und Freunde in jeweils verschiedenen Sprachen vorlesen. Beim vertrauten Sprachklang fühlt Ihr Kind sich wohl, nimmt neue Ausdrücke auf und stellt Zusammenhänge her. So eignet es sich grundlegende Fähigkeiten an, die es für alle Sprachen brauchen kann. 8

Viele Buchempfehlungen für Kinder ab drei Jahren finden Sie in der Broschüre Lesespaß von Anfang an! Teil 2 in Ihrer Lesestart-Tasche und auf www.lesestart.de. Das interessiert Ihr Kind jetzt Jedes Kind ist anders! Für manche sind die Geschichten in Bilderbüchern am wichtigsten und für andere sind die Bilder besonders spannend. Die Themenvielfalt ist groß: Bei fast allen Kindern sind Tierfiguren be son ders beliebt. Spätestens mit dem Eintritt in die Kita werden Themen über den Familienalltag hinaus interessant. Die Welt, wie die Kinder sie kennen, wird ergänzt durch fantastische Geschichten und Märchen, die besonders die Kreativität und die Fantasie anregen. Reime wecken die Freude an Sprache und Sprachspielen. Und erste Sach- und Wimmelbücher fördern die Entdeckungsfreude. Kinder hinterfragen das, was sie sehen, und gehen offen an die Welt heran: Was macht der da?, Warum ist das so? Vertrauen Sie der Neugierde Ihres Kindes, lassen Sie sich davon anstecken und gehen Sie auch beim Vorlesen auf seine Fragen und Interessen ein. Bücher sind überall Bücher auch an anderen Orten als zu Hause oder in der Kita zu erleben, ist eine wichtige Erfahrung für Kinder. Wenn Sie Ihr Kind zum Bücherkauf mitnehmen oder in der Bibliothek gemeinsam Bücher ausleihen, erlebt es, dass Bücher zum Leben dazugehören. Noch eindringlicher werden diese Erlebnisse, wenn Sie extra für Ihr Kind in die Bibliothek oder Buchhandlung gehen. Es zeigt ihm: Wir nehmen uns Zeit. Dort gibt es etwas Wichtiges, etwas Besonderes. Oft bieten Bibliotheken und auch Buchhandlungen spezielle Veranstaltungen für Kinder an. Mehr Infos dazu finden Sie auf der Rückseite vom Lesestart-Wimmelbild-Poster. 9

Malen, Singen und Bewegen gehören dazu all das fördert Ihr Kind Bilderbücher laden Kinder ein, ganz in eine Geschichte einzutauchen. Beim Malen, Singen und Bewegen findet Ihr Kind zusätzliche Ausdrucksformen, um die Ge schichten und Bilder aus den Büchern zu verarbeiten. Das Malen Malen ist ein gutes Mittel, um das, was sich in der Fantasie abspielt, sichtbar zu machen. Das gilt für Erwachsene und Kinder gleichermaßen. Beim Malen durchläuft Ihr Kind verschiedene Entwicklungsphasen: Kinder im Alter von drei Jahren sind noch in der Kritzelphase. Sie malen Striche und Kreise. Etwa mit dreieinhalb Jahren entdecken sie, dass Dinge aus ihrem Lebensraum Ähnlichkeit mit dem Gezeichneten haben. Das gegenständliche Malen beginnt. Häufig malen Kinder die Dinge, die sie aus Bilderbüchern kennen. Mit Hilfe ihrer Fantasie geben sie ihnen eine Form. Für das Schreiben ist das Malen der erste Schritt: Wer einen Stift halten und Striche, Kreise, Drei- und Vierecke zeichnen kann, ist auch in der Lage, Buchstaben zu schreiben. 10

Musik fördert die Sprache! Musik aktiviert sehr viele Bereiche im Gehirn: das Sprachzentrum sowie die Bereiche, die Töne wahrnehmen, die Bewegung steuern und Gefühle und Verstand verbinden. Wer seinem Kind vorsingt, mit ihm singt, es selbst singen lässt, hilft ihm, mit Wörtern umzugehen. Singen Sie also weiter vor, auch wenn Ihr Kind kein Baby mehr ist! Ein Liederbuch kann Ihnen helfen, sich an die Lieder Ihrer eigenen Kindheit zu erinnern. Darüber hinaus gibt es eine ganze Reihe CDs von Kinderliedermachern, deren Lieder Kinder oft nach kurzer Zeit auswendig können. Tipp: Werfen Sie einen Blick in die beiliegende Lesetipp-Broschüre. Dort finden Sie auch dazu Anregungen! Bewegung tut gut Kindheit heute findet größtenteils im Haus statt und oft vor Bildschirmen. Das hat zur Folge, dass die Kinder sich wenig bewegen. Doch gerade kleine Kinder müssen sich bewegen, um ihren Körper kennenzulernen und um ihren Gleichgewichtssinn auszubilden. Der ist unter anderem auch eine Grundlage für das Schreiben und Lesen, weil durch ihn viele Schaltstellen im Gehirn miteinander verknüpft werden. 11

Was andere Medien mit Vorlesen zu tun haben Was ist mit Fernsehen? Für kleine Kinder ist eine ausgedehnte TV-Nutzung nicht sinnvoll: Oft leidet darunter in erster Linie ihre Sprachentwicklung. Denn sprechen lernen Kinder am besten durch Selber-Reden mit einem Erwachsenen. Fachleute empfehlen für die Altersgruppe ab drei Jahren eine zeitliche Begrenzung des Fernsehens von ca. einer halben Stunde pro Tag mit Sendungen speziell für Kinder im Kita-Alter. Der Computer gehört zum Alltag Computer, mobile Telefone und Tablets gehören inzwischen genau wie der Fernseher zu der Grundausstattung vieler Haushalte. Und auch für Kinder gibt es ein großes Angebot an Software. Damit Sie als Eltern entscheiden können, welche Produkte auch schon für junge Kinder geeignet sind, finden Sie zum Beispiel viele Tipps unter www.kindersoftwarepreis.de. Pädagoginnen und Pädagogen ra ten zu einer Begrenzung der PC-Zeit für Kinder auf maximal eine halbe Stunde pro Tag. Und auch für ältere Kinder gilt: Nur mit der Unterstützung von Erwachsenen sind sie in der Lage, das Internet altersgerecht zu nutzen. Hilfreiche Seiten sind: www.blinde-kuh.de, eine Suchmaschine für Kinder, www.kindernetz.de, das vom SWR begleitet wird, oder www.tivi.de, das ZDF-Onlineangebot für Kinder. 12

Bilderbuch-Apps Bilderbuch-Apps sind kleine interaktive Anwendungen für das Smartphone oder den Tablet-PC. Neben einer kleinen Geschichte bieten Apps meist zahlreiche Mitmach- Elemente, wie z. B. Puzzles oder Memory-Spiele zur Geschichte an. Figuren können bewegt werden, auf Fingerdruck erscheinen zusätzliche Informationen und man kann eine Vorlesefunktion an- oder ausschalten. Apps können Bücher ergänzen und sind eine schöne Abwechslung auf Reisen, bei Wartezeiten oder für technikbegeisterte Kinder und Eltern. Tipp: In der beiliegenden Broschüre Lesespaß von Anfang an! Teil 2 und unter www.stiftunglesen.de/apps finden Sie App-Empfehlungen. Kostenlose Lesestart-Apps zum Download gibt es im Internet auf www.lesestart.de. Hören auf allen Kanälen Kinder lieben das Zuhören. Am liebsten hören sie den Eltern, Großeltern oder anderen vertrauten Menschen zu. Mit ihnen bedeutet das Vorlesen noch viel mehr als Zuhören: Nähe, Kuscheln und Gespräche. Wenn vielleicht einmal die Zeit zum Vorlesen fehlt, sind Hörbücher eine Alternative. Diese gibt es zu vielen Bilder- oder Kinderbüchern. Empfehlenswert sind auch viele Kindersendungen des Hörfunks. Informationen darüber finden Sie im Internet; alle Sender haben eine Homepage. Dort werden zum zeitunabhängigen Hören auch ausgewählte Sendungen als Podcast angeboten. Bilderbuch-Apps, Hörbücher, Fernsehen oder Internet ersetzen jedoch keineswegs Ihre persönliche Zuwendung zu Ihrem Kind. Darum suchen Sie sich gemeinsam mit Ihrem Kind am besten gleich ein Bilderbuch aus und fangen mit dem Vorlesen und Erzählen einfach einmal an 13

Διάσημες και διάσημοι πρεσβευτές της ανάγνωσης βάζουν τα δυνατά τους για να ενισχύσουν την ανάγνωση: Philipp Lahm, ποδοσφαιριστής: «Μου επιτρέπεται συνέχεια στην κατασκήνωση Philipp Lahm να ζώ με πιό ενθουσιασμό και πιά περιέργεια τα παιδιά ανακαλύπτουν τον κόσμο. Η ανάγνωση είναι μια υπέροχη δυνατότητα γιά να γνωρίσουν τα παιδιά με απλό τρόπο πολλά νέα πράγματα. Η ανάγνωση στο οικογενειακό πλαίσιο αποτελεί τον καλύτερο τρόπο να οδηγηθούν τα παιδιά νωρίς στα βιβλία και να γνωρίσουν τη χαρά που μπορούν να αποκομίσουν από την ανάγνωση.» Maria Furtwängler, ηθοποιός: «Όταν ήμουν παιδί είχα τη μεγάλη τύχη να μου διαβάζουν τακτικά. Και εγώ η ίδια διάβασα πολύ στα παιδιά μου από μικρά. Απολαμβάναμε ιδιαίτερα την παρατήρηση εικονογραφημένων βιβλίων, όπως π.χ. Η μικρή κάμπια που δεν καθότανε ποτέ του Eric Carle. Σαν μητέρα, γιατρός και ηθοποιός γνωρίζω το πόσο σημαντικά είναι τα βιβλία και η ανάγνωση για τη θετική ανάπτυξη των παιδιών. Όποιος διαβάζει, γνωρίζει περισσότερα, καταλαβαίνει πιο πολλά και μπορεί να διαμορφώσει μαζί ενεργά την κοινωνία.» Cornelia Funke, συγγραφέας: «Η απαγγελία δίνει τη φανταστική ικανότητα στα παιδιά, εν μέσω της πλημμύρας των εικόνων, μέσα στην οποία μεγαλώνουν, να δημιουργούν τα ίδια μόνα τους εικόνες. Η ανάγνωση μπορεί να τα κάνει να καταλάβουν ότι η ανθρώπινη φαντασία δεν χρειάζεται πολλά βοηθητικά μέσα για να χτίσουν υπέροχους φανταστικούς κόσμους. Δεν χρειάζονται οθόνες, δεν χρειάζονται πρίζες, όλα όσα χρειάζονται βρίσκονται μέσα στο κεφάλι τους και το κλειδί για να ανοίξει αυτό το δωμάτιο της φαντασίας κρύβεται μέσα σε λίγες μόνο τυπωμένες συλλαβές.» Bernhard Hoecker, κωμικός: «Η ανάγνωση είναι μία από τις δυνατότητες που τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά μπορούν να ερεθίσουν σύγχρονα και μαζί τη φαντασία τους. Η στοργική κατάσταση, κατά την οποία ο πατέρας ή η μητέρα διαβάζει στο παιδί ένα βιβλίο, δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να κάνει ερωτήσεις και οι γονείς να μπορούν να διαφοροποιήσουν ατομικά το ρυθμό, και μία ωραία ευκαρία στην οποία μία ιστορία γίνεται για δύο μια απόλαυση.» Εικόνες: Philipp Lahm-Stiftung.Stefan Maria Rother; Paul Schirnmacher.Super Illu: gillian crane; Horst Galuschka 14

Περιεχόμενα Πρόλογος... 16 Η σημασία της ανάγνωσης για την εξέλιξη του παιδιού σας... 18 Η γλωσσική εξέλιξη του παιδιού σας από τριών ετών και άνω... 20 Με την ανάγνωση προωθείτε το παιδί σας Τι μπορείτε να κάνετε εσείς ως γονείς... 21 Η ζωγραφική, το τραγούδι και η κίνηση ανήκουν σε όλα αυτά, που προωθούν το παιδί σας... 24 Σχέση των άλλων μέσων με την ανάγνωση... 26 Για να αποκόψετε : «Συμβουλές για την ανάγνωση» στο τέλος του οδηγού 15

Πρόλογος Αγαπητοί γονείς! Αλήθεια θυμάστε; Πριν από δύο χρόνια παραλάβατε στο ιατρείο του παιδίατρου το πρώτο σετ έναρξης ανάγνωσης. Τότε το παιδί σας είχε μόλις ξεκινήσει να λέει «μαμά» ή «μπαμπά» και άρχιζε να αντιλαμβάνεται πιό συνειδητά το περιβάλλον του. Ο ή η ιατρός σας έδωσε εξηγήσεις αναφορικά στο σετ και σας διασαφήνισε τους τρόπους που μέσω της τακτικής ανάγνωσης και αφήγησης μπορείτε να ενισχύσετε την εξέλιξη του παιδιού σας. Ευελπιστούμε ότι επενδύσατε αρκετό χρόνο στο να ανακαλύψετε από κοινού πολλά εικονογραφημένα βιβλία και ότι ζήσατε τον τρόπο, με τον οποίο η ανάγνωση βοηθάει το παιδί σας να καταλάβει τον ευατό του και τον κόσμο. Οι συνεργάτιδες και οι συνεργάτες στη βιβλιοθήκη σας σας έδωσαν το δεύτερο σετ έναρξης ανάγνωσης για παιδιά ηλικίας 3 ετών και άνω. Με το νέο υλικό και το οδηγό «Έλα, διάβασέ μου! Μέρος 2» επιθυμούμε να σας δώσουμε πολλές πρακτικές συμβουλές και ερεθίσματα για την ανάγνωση. Ακόμα και αν δεν είχατε πρόσβαση στο πρώτο σετ έναρξης ανάγνωσης, στο σύγχρονο υλικό έναρξης ανάγνωσης θα βρείτε πολλές χρήσιμες υποδείξεις για την ανάγνωση και την αφήγηση. Εν τω μεταξύ το παιδί σας έχει μάθει πολλές λέξεις, έχει μάθει να μιλάει, κάνει ερωτήσεις και μπορεί να παρακολουθήσει με ευχαρίστηση μεγάλες ιστορίες. Με την ανάγνωση μπορείτε να ενισχύσετε κατά πολύ τη γλωσσική εξέλιξη του 16

παιδιού σας, γιατί ένα εικονογραφημένο βιβλίο με συναρπακτικές ιστορίες ή ένα ειδικό εικονογραφημένο βιβλίο με αντικείμενα της καθημερινότητας μπορούν να προσφέρουν πολλά θέματα συζήτησεις. Εστω και αν τα παιδιά ακολουθούν διαφορετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, όλα έχουν κάτι κοινό: Είναι περίεργα και θέλουν να μάθουν! Μέσω των συζητήσεων που ξεκινάνε από τα εικονογραφημένα βιβλία μπορείτε να ανταποκριθείτε σε αυτή τους την επιθυμία και να τα ενισχύσετε ακολουθώντας την κλίση και τα ενδιαφέροντά τους. Ελπίζουμε ότι με το νέο σετ θα βιώσετε με χαρά πολλά ταξίδια ανακάλυψης μέσω της απαγγελίας και θα έχετε τη χαρά να επισκέπτεστε συχνά, μαζί με το παιδί σας, τη βιβλιοθήκη της περιοχής σας. Εκεί θα μπορέσετε να ανακαλύψετε πολλά νέα βιβλία και άλλα μέσα καθώς και να επωφεληθείτε από ελκυστικές προσφορές. Το Όμοσπονδιακό Υπουργείο για τη Μόρφωση και την Ερευνα Η Όμάδα Εναρξης Ανάγνωσης του Ιδρυμα Ανάγνωσης (Stiftung Lesen) 17

Η σημασία της ανάγνωσης για την εξέλιξη του παιδιού σας Νέες ικανότητες Το παιδί σας ανακάλυψε με τη βοήθειά σας τα πρώτα του βιβλία και παραμύθια με μεγάλη χαρά. Παρατήρησε τις εικόνες και ξεφύλλισε τις σελίδες για να δει νέα πράγματα. Εμαθε ότι το βιβλίο είναι ένα αντικείμενο, μέσα στο οποίο απεικονίζονται αντικείμενα της καθημερινότητας και ότι μπορεί να συζητήσει μαζί σας για τις εικόνες και τις μικρές ιστορίες. Αυτές οι θετικές εμπειρίες είναι ο θεμέλιος λίθος, πάνω στον οποίο μπορείτε να στηριχθείτε και να προχωρήσετε στην ανάγνωση και την αφήγηση πιο μεγάλων ιστοριών. Οι λέξεις και η σημασία τους Τα τρίχρονα παιδιά γνωρίζουν ήδη ότι ο εκσκαφέας ονομάζεται εκσκαφέας και ότι αυτά τα κίτρινα φρούτα που τους αρέσει να τρώνε ονομάζονται μπανάνες. Οι λέξεις είναι γνωστές στο παιδί από την καθημερινότητα, γνωρίζει τη σημασία τους. Οι λέξεις σχηματίζουν προτάσεις και αν οι προτάσεις συνδυαστούν, τότε δημιουργούνται ιστορίες. 18

Απεικόνιση και πραγματικότητα Με τη βοήθεια απλών εικόνων, το παιδί σας έκανε μια τεράστια ανακάλυψη, με τη δική σας βοήθεια: Τα κουβαδάκια, με τα οποία παίζει στην αμμοδόχο, είναι διαφορετικά από αυτά που βλέπει στα εικονογραφημένα βιβλία. Το πραγματικό κουβαδάκι είναι αυτό που μπορεί να αγγίξει, αυτό που μπορεί να γεμίσει και να αδειάσει. Το κουβαδάκι στο βιβλίο αντίθετα αποτελεί την απεικόνιση ενός πραγματικού αντικειμένου. Το ίδιο ισχύει για το αρκουδάκι, το αυτοκίνητο, την κούκλα. Η ανακάλυψη του ότι η πραγματικότητα και η απεικόνιση στο βιβλίο είναι δύο διαφορετικά πράγματα είναι ένα πραγματικό κατόρθωμα για το παιδί σας. Εγώ και οι άλλοι Από την ηλικία των τριών ετών το παιδί μπορεί να διαχωρίζει καλά τον εαυτό του από τους άλλους. Δείχνει ενδιαφέρον για τα συναισθήματα των άλλων και σιγά-σιγά διαπιστώνει ότι η συμπεριφορά του θα έχει συνέπειες και αποτελέσματα: π.χ. ότι μπορεί να κάνει τους άλλους να γελάσουν ή ακόμα και να νευριάσουν. Τα τρίχρονα παιδιά αγαπάνε τα εικονογραφημένα βιβλία, τα οποία απεικονίζουν τέτοιου είδους καταστάσεις. 19

Μιλήστε με το παιδί σας στη γλώσσα, στην οποία αισθάνεστε πιό σίγουρη! Η γλωσσική εξέλιξη του παιδιού σας από ηλικία τριών ετών και άνω Με το λεξιλόγιό τους που διαρκώς μεγαλώνει, τα παιδιά όταν συζητάνε και ακούνε αναγνώσεις κατανοούν όλο και περισσότερους συσχετισμούς. Ταυτόχρονα πολλές άλλες ικανότητες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο κατά την εκμάθηση της ομιλίας: Η ακοή, η όραση και η αντίληψη. Οπως ήδη έχει αναφερθεί, πολύ σημαντικό είναι να συζητάτε με το παιδί σας, να του αφηγείστε τι κάνετε και το τι συμβαίνει. Αυτή η συμπεριφορά προξενεί θετικά συναισθήματα στο παιδί σας και το κάνει να αισθανθεί ότι του αφιερώνετε χρόνο. Όμως μην ξεχνάτε: Τα παιδιά ακολουθούν τους δικούς τους ρυθμούς ανάπτυξης και μαθαίνουν με διαφορετική ταχύτητα! Ηλικία από τριών ετών και άνω: Σε ηλικία από δύο έως τριών ετών το παιδί σας έμαθε ότι οι λέξεις συνδυάζονται ακολουθώντας κανόνες και ενέχουν κάποια σημασία και μπορούν να εκφράσουν διαφορετικά πράγματα. Χρησιμοποιούν όλο και περισσότερα ρήματα (π.χ. τρέχω, παίζω, τρώω ) και κάνουν τις πρώτες τους ερωτήσεις. Αρχίζουν να διαφοροποιούν την αιτία και το αποτέλεσμα. Για πιο λόγο συμβαίνει κάτι, τι συμβαίνει πρώτα και τι μετά; Το λεξιλόγιο του παιδιού που μεγαλώνει διαρκώς του δίνει τη δυνατότητα να εκφράζει τα συναισθήματά του και τις ανάγκες του. Ηλικία από τεσσάρων ετών και άνω: Το παιδί σας γνωρίζει περισσότερες λέξεις και τις χρησιμοποιεί σε προτάσεις, διαλόγους και δικές του αφηγήσεις. Με τον τρόπο αυτό εκφράζει τις σκέψεις, τις απόψεις και τις επιθυμίες του. Ανακαλύπτει ότι οι άλλοι άνθρωποι έχουν άλλες επιθυμίες και άλλα συναισθήματα. Αυτός είναι ο τρόπος που του επιτρέπει να αντιλαμβάνεται γιατί τα άτομα ή τα ζώα στις ιστορίες κάνουν αυτό που κάνουν. Εάν στο σπίτι το παιδί ακούει διαφορετικές γλώσσες, τότε αρχίζει να τις μαθαίνει και αυτές. Μπορεί να τις μπερδεύει. Ωστόσο, όσο πιο πολύ εξελίσσεται γλωσσικά, τόσο καλύτερα θα μπορεί να διαχωρίσει τις γλώσσες. 20

Με την ανάγνωση προωθέιτε το παιδί σας Τι μπορείτε να κάνετε εσείς ως γονείς Τι θα χρειαστείτε: ένα βιβλίο, ένα μαξιλάρι και χρόνο Κατά την ανάγνωση το παιδί σας απολαμβάνει την απόλυτη προσοχή σας και νοιώθει προστατευμένο. Το ραδιόφωνο, το τηλέφωνο, η τηλεόραση δεν είναι σε θέση να σας αποσπάσουν από την ασχολία σας. Αυτή είναι μια σημαντική εμπειρία, την οποία θα βιώσει το παιδί σας με το διάβασμα. Είναι συμαντικό, ότι εκτός από την ανάγνωση μπορείτε να εμπλέξετε ενεργά το παιδί σας στις ιστορίες συζητώντας. Παρατηρήστε τις αντιδράσεις του παιδιού σας κατά την ανάγνωση, απαντήστε στις ερωτήσεις του και κάντε και εσείς κάποιες ερωτήσεις: Πως σου φάνηκε; Σου έχει συμβεί κάτι τέτοιο. Κατά την ανάγνωση το παιδί σας μαθαίνει να συγκεντρώνετε και να δείχνει προσοχή. Θα παρατηρήσετε, ότι όταν το παιδί σας θα μάθει το κείμενο θα αρχίσει να επεμβαίνει στην ιστορία και θα σας διορθώνει σε περίπτωση που χρησιμοποιήσετε άλλη λέξη. Το παιδί σας θα διαμαρτυρηθεί σε περίπτωση που παραλείψετε μια πρόταση ή αν πηδήξετε μια σελίδα. Πολλά είναι τα παιδιά που θέλουν να ακούνε συνέχεια την ίδια ιστορία. Αναμφισβήτητα πρέπει να ανταποκριθείτε σε αυτή τους την επιθυμία, διότι το παιδί σας επεξεργάζεται την ιστορία και τις εικόνες κάτι, το οποίο το απασχολεί εντόνως. Οταν συζητάτε με το παιδί σας πάντα για το ίδιο βιβλίο, το υποστηρίζετε ταυτόχρονα στην γλωσσική του εξέλιξη. Τι προσφέρουν τα εικονογραφημένα βιβλία Τα εικονογραφημένα βιβλία συνεισφέρουν πολύ στη γλωσσική εξέλιξη του παιδιού σας και ενισχύουν παράλληλα τις οπτικές, συναισθηματικές και κοινωνικές του ικανότητες. Επεξηγούν καταστάσεις της καθημερινότητας, προσφέρουν πλη- 21

ροφορίες και γνώσεις. Τα εικονογραφημένα βιβλία ανοίγουν πόρτες σε νέους κόσμους και ενισχύουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία. Πάρτε στα σοβαρά τα παιδιά: τις λαχτάρες τους, τους φόβους τους και τις επιθυμίες τους. Και με τον τρόπο αυτό θα υποστηρίξετε τα παιδιά και θα χαράξετε ανεξίτηλα θετικές αναμνήσεις από την παιδική ηλικία, τις οποίες θα μεταλαμπαδεύσετε στη μελλοντική γενιά. Ποτέ δεν είναι πολύ αργά Δεν είστε αρκετά εξοικειωμένοι με τα βιβλία και την ανάγνωση; Μην ανησυχείτε: Ποτέ δεν είναι πολύ αργά να αρχίσετε με την ανάγνωση και να καταφέρετε να δημιουργήσετε ιστορίες και εικόνες κατά την αφήγηση. Σημασία έχει η αυτοπεποίθηση! Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Τα εικονογραφημένα βιβλία προορίζονται για αρχάριους της ανάγνωσης. Όταν ο ενήλικας λέει την ιστορία, τότε αυτό δεν είναι κανένα πρόβλημα. Κατακτείστε την ιστορία μαζί με το παιδί σας και δείξτε υπομονή στο παιδί σας. Διαβάστε με συναίσθημα Όταν προσαρμόζετε τη φωνή σας, την ένταση και το ρυθμό στην ιστορία, ενισχύετε την ένταση και κάνετε την ανάγνωση ακόμα πιο διασκεδαστική. «Ζωγραφίστε» την ιστορία με τη φωνή σας. Δείξτε τη χαρά, τον πόνο, τη μυστικότητα, την έκπληξη ή τη σοβαρότητα. Δείξτε έκπληξη για συγκεκριμένες εκφράσεις και γίνετε γλωσσοπλάστες. Αναρωτηθείτε φωναχτά αν οι εικόνες ταιριάζουν με το κείμενο ή αν λένε και κάτι άλλο. Με τον τρόπο αυτό προωθείτε τη γλωσσική εξέλιξη του παιδιού σας και ταυτόχρονα μπορείτε να ευχαριστηθείτε στην ανάγνωση. Η ανάγνωση γίνεται σε όλες τις γλώσσες Πολλά από όλα όσα μαθαίνει το παιδί στην ανάγνωση και στην αφήγηση δεν συνδέεται με μια ωρισμένη γλώσσα. Κάντε το στη γλώσσα, την οποία χρησιμοποιείτε για να επικοινωνείτε με το παιδί σας. Δεν είναι απαραίτητο να είναι η γερμανική γλώσσα. Δεν πειράζει εάν ο άλλος γονιός ή άλλοι συγγενείς και φίλοι διαβάζουν σε άλλες γλώσσες. Όταν το παιδί ακούει γνωστούς ήχους νοιώθει καλά, καταγράφει νέες εκφράσεις και δημιουργεί συσχετισμούς. Με τον τρόπο αυτό κατακτά βασικές ικανότητες, τις οποίες χρειάζεται για όλες τις γλώσσες. 22

Μπορείτε να βρείτε πολλές προτάσεις βιβλίων για παιδιά ηλικίας από τριών ετών και άνω στο φυλλάδιο «Διασκεδάστε την ανάγνωση από την αρχή! Μέρος 2» στη θέση έναρξη ανάγνωσης και στη διεύθυνση www.lesestart.de. Αυτό ενδιαφέρει το παιδί σας τώρα Κάθε παιδί είναι διαφορετικό! Σε κάποια παιδιά αρέσουν οι ιστορίες στα εικονογραφημένα βιβλία, σε άλλα οι εικόνες. Τα θέματα είναι άπειρα: Σε όλα σχεδόν τα παιδιά αρέσουν τα ζώα. Κατά το ξεκίνημα στο νηπιαγωγείο, η οικογενειακή καθημερινότητα είναι ιδιαίτερα συναρπαστική για τα παιδιά. Ο κόσμος, όπως τον γνωρίζουν τα παιδιά, συμπληρώνεται από φανταστικές ιστορίες και παραμύθια που ερεθίζουν ιδιαίτερα τη δημιουργικότητα και τη φαντασία. Οι ομοιοκαταληξίες κάνουν την ομιλία αγαπητή. Τα πρώτα εικονογραφημένα βιβλία και βιβλία με πλήθος λεπτομερειών ερεθίζουν τη χαρά της ανακάλυψης. Τα παιδιά διερωτούνται και γίνονται πιο ανοιχτά στον κόσμο: «Τι κάνει αυτός εκεί;», «Γιατί είναι έτσι αυτό;» Εμπιστευθείτε την περιέργεια του παιδιού σας, επιρεαστείτε από αυτό και ανταποκριθείτε στις ερωτήσεις και στα ενδιαφέρονται του παιδιού σας κατά την ανάγνωση. Τα βιβλία βρίσκονται παντού Το να ανακαλύψουν τα παιδιά βιβλία εκτός από το σπίτι και το νηπιαγωγείο και αλλού αποτελεί μια σημαντική εμπειρία. Εάν πάρετε μαζί σας το παιδί σας στο βιβλιοπωλείο ή στη βιβλιοθήκη, μαθαίνει ότι τα βιβλία είναι μέρος της ζωής. Αυτό ενισχύεται όταν επισκέπτεστε τη βιβλιοθήκη ή το βιβλιοπωλείο μόνο για το παιδί σας. Του δείχνετε ότι «Αφιερώνουμε χρόνο. Εκεί θα βρούμε κάτι πολύ σημαντικό και κάτι πολύ ιδιαίτερο.» Συχνά στις βιβλιοθήκες και στα βιβλιοπωλεία υπάρχουν ειδικές εκθέσεις για παιδιά. Περισσότερες σχετικές πληροφορίες θα βρείτε στο οπισθόφυλλο της αφίσας έναρξης της ανάγνωσης. 23

Η ζωγραφική, το τραγούδι και η κίνηση αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι, όλων όσων ενισχύουν το παιδί σας Τα εικονογραφημένα βιβλία καλούν τα παιδιά σας να βυθιστούν μέσα σε μια ιστορία. Στη ζωγραφική, στο τραγούδι και στην κίνηση βρίσκει το παιδί σας πρόσθετες μορφές έκφρασης, με τις οποίες τα παιδιά επεξεργάζονται τις ιστορίες και τις εικόνες των βιβλίων. Η ζωγραφική Η ζωγραφική είναι ένα καλό μέσο για την οπτική απεικόνιση της φαντασίας. Αυτό ισχύει τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδία. Με τη ζωγραφική το παιδί σας περνάει από διαφορετικές φάσεις της εξέλιξής του: Τα παιδιά ηλικίας μικρότερης των τριών ετών σχεδιάζουν ακόμα ορνιθοσκαλίσματα. Ζωγραφίζουν γραμμές και κύκλους. Σε ηλικία περίπου τριάμισι ετών ανακαλύπτουν ότι τα αντικείμενα από την καθημερινότητά τους μοιάζουν με τις ζωγραφιές. Στο σημείο αυτό αρχίζει η αντικειμενική ζωγραφική. Συχνά τα παιδιά ζωγραφίζουν τα αντικείμενα που γνωρίζουν από 24

τα εικονογραφημένα βιβλία. Η φαντασία των παιδιών τους δίνει μορφή. Η ζωγραφική αποτελεί το πρώτο βήμα για τη γραφή: Όποιος μπορεί να κρατήσει το μολύβι και να σχεδιάσει γραμμές, κύκλους, τρίγωνα και τετράγωνα, μπορεί επίσης να γράψει γράμματα. Η μουσική ενισχύει την ομιλία! Η μουσική ενεργοποιεί πάρα πολλούς τομείς του εγκεφάλου: το κέντρο λόγου όπως και οι τομείς που αντιλαμβάνονται τους ήχους, που κατευθύνουν την κίνηση και που συνδέουν τα αισθήματα και την αντίληψη. Όποιος τραγουδάει στο παιδί του, τραγουδάει μαζί με το παιδί του ή τραγουδάει μόνος του, βοηθάει το παιδί να εξοικειωθεί με τις λέξεις. Για αυτό συνεχίζετε να τραγουδάτε, ακόμα και αν το παιδί σας δεν είναι πλέον μωρό! Ένα βιβλίο με τραγούδια μπορεί να σας βοηθήσει να ανακαλέσετε στη μνήμη σας τραγούδια από την παιδική σας ηλικία. Εκτός αυτού, υπάρχουν πολλά CD από συνθέτες παιδικών τραγουδιών, τα οποία μπορεί να μάθει να τραγουδάει το παιδί σας μετά από σύντομο χρονικό διάστημα. Η κίνηση κάνει καλό Τα παιδιά στη σύγχρονη κοινωνία περνάνε μεγάλο μέρος της παιδικής τους ηλικίας μέσα στο σπίτι και συχνά μπροστά από οθόνες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το ότι τα παιδιά δεν κινούνται αρκετά. Και τα μικρά παιδιά ακόμα πρέπει να κινούνται για να γνωρίσουν το σώμα τους και να δημιουργήσουν την αίσθηση της ισορροπίας. Η κίνηση αποτελεί μεταξύ άλλων σημαντική βάση για τη γραφή και την ανάγνωση, διότι με τη βοήθειά της ενεργοποιούνται σημαντικά σημεία στον εγκέφαλο. 25

Σχέση των άλλων μέσων με την ανάγνωση Τι γίνεται με την τηλεόραση; Η παρατεταμένη χρήση της τηλεόρασης γιά μικρά παιδιά δεν είναι σωστή: Το πρώτο που επηρεάζεται είναι η γλωσσική τους εξέλιξη. Άλλωστε τα παιδιά μαθαίνουν να μιλάνε μιλώντας με έναν ενήλικο. Ειδικοί προτείνουν για την ομάδα ηλικίας από τριών ετών και άνω να ισχύει χρονικός περιορισμός της χρήσης της τηλεόρασης περίπου μισή ώρα ημερησίως με εκπομπές ιδιαίτερα για παιδιά ηλικίας νηπιαγωγείου.. Ο υπολογιστής είναι μέρος της καθημερινότητας Οι υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα και τα Tablet αποτελούν βασικό εξοπλισμό πολλών νοικοκυριών. Ακόμα και για τα παιδιά υπάρχει πληθώρα λογισμικών. Έτσι οι γονείς μπορούν να αποφασίσουν ποια προϊόντα είναι κατάλληλα για μικρά παιδιά, μπορείτε να βρείτε για παράδειγμα πολλές συμβουλές στη διεύθυνση www.kindersoftwarepreis.de. Οι παιδαγωγοί προτείνουν περιορισμό της χρήσης Η/Υ σε μισή ώρα ημερησίως το πολύ. Το ίδιο ισχύει για μεγαλύτερα παιδιά: Μόνο με την υποστήριξη των ενήλικων τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο σύμφωνα με την ηλικία τους. Ιστοσελίδες που θα σας βοηθήσουν: www.blinde-kuh.de, μηχανή αναζήτησης για παιδιά, www.kindernetz.de, που συνοδεύεται από SWR, ή www.tivi.de, η διαδικτυακή πρόταση του ZDF για παιδιά. 26

Εφαρμογές εικονογραφημένων βιβλίων Οι εφαρμογές εικονογραφημένων βιβλίων αποτελούν μικρές διαδραστικές εφαρμογές για το Smartphone ή το Tablet. Εκτός από τα μικρά παραμύθια, οι εφαρμογές προσφέρουν πολλά διαδραστικά στοιχεία, όπως π.χ. παζλ ή παιχνίδια μνήμης που ταιριάζουν στο παραμύθι. Οι φιγούρες κινούνται με τη κίνηση του δάχτυλου, με το πάτημα του δάχτυλου εμφανίζονται πρόσθετες πληροφορίες, ενώ υπάρχει η δυνατότητα ενεργοποίησης ή απενεργοποίησης της λειτουργίας ανάγνωσης. Όι εφαρμογές μπορούν να αντικαταστήσουν τα βιβλία, ωστόσο είναι μια όμορφη εναλλαγή για ταξίδια, για ώρες αναμονής ή για τα παιδιά και τους γονείς που είναι κατενθουσιάζμένοι από την τεχνολογία. Συμβουλή: Στο συνημμένο φυλλάδιο «Διασκεδάστε την ανάγνωση από την αρχή! Μέρος 2» στη θέση έναρξη ανάγνωσης και στη διεύθυνση www.stiftunglesen.de/apps, μπορείτε να βρείτε προτάσεις εφαρμογών. Δωρεάν εφαρμογές έναρξης διαβάσματος για κατέβασμα υπάρχουν στη διεύθυνση www.lesestart.de. Ακρόαση από όλα τα κανάλια Τα παιδιά λατρεύουν να ακούνε. Τους αρέσει να ακούνε τους γονείς, τους παππούδες και τις γιαγιάδες ή άλλα έμπιστα άτομα: Μαζί τους η ανάγνωση παίρνει μια εντελώς άλλη μορφή: εγγύτητα, αγκάλιασμα και συζήτηση. Οταν δεν υπάρχει χρόνος για ανάγνωση, τα ακουστικά βιβλία αποτελούν μια εναλλακτική λύση. Αυτή η δυνατότητα υπάρχει σε πολλά εικονογραφημένα βιβλία ή παιδικά βιβλία. Προτείνονται επίσης και πολλές παιδικές ραδιοφωνικές εκπομπές. Σχετικές πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο διαδίκτυο. Ολοι οι σταθμοί διαθέτουν δική τους σελίδα. Εκεί μπορείτε να βρείτε και επιλεγμένα προγράμματα ως Podcast για ανεξάρτητη ακρόαση. Όι εφαρμογές εικονογραφημένων βιβλίων, τα ακουστικά βιβλία, η τηλεόραση ή το διαδίκτυο ωστόσο δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη στοργή που δείχνετε στο παιδί σας. Για το σκοπό αυτό, αμέσως επιλέξτε μαζί με το παιδί σας ένα εικονογραφημένο βιβλίο και αρχίστε απλά την ανάγνωση και την αφήγηση ou à conter 27

1 2 3 4 5 6 7 Tipps zum Vorlesen Suchen Sie sich einen bequemen Platz zum Vorlesen Ihr Kind wird die gemütliche Atmosphäre lieben. Wählen Sie zum Vorlesen und Anschauen von Bilderbüchern einen günstigen Zeitpunkt: eine Ruhephase am Tag oder die Zeit vor dem Schlafengehen. Lesen Sie regelmäßig vor, sodass das Vorlesen zu einem festen Bestandteil in Ihrem Familienalltag wird. Haben Sie Geduld mit Ihrem Kind. Gehen Sie auf seine Reaktionen, Fragen und Bedürfnisse ein. Beim Vorlesen eines Bilderbuchs lässt sich ganz offen über alles sprechen, was Kinder beschäftigt. Lassen Sie auch Ihr Kind Bücher auswählen. Gehen Sie auf seine Interessen und Wünsche ein und lesen Sie sein Lieblingsbuch immer wieder vor. Beziehen Sie sich in anderen Alltagssituationen im Gespräch mit Ihrem Kind auf Bilderbücher und Geschichten. Lesen Sie Ihrem Kind in der Sprache vor, die Sie am besten sprechen. Das gilt auch für das Erzählen von Geschichten. Nicht vergessen: Jedes Kind ist anders und hat unterschiedliche Wünsche und Bedürfnisse, die sich im Laufe der Zeit ändern. Sie wissen am besten, was Ihr Kind mag und was ihm gut tut!

Συμβουλές για την ανάγνωσηà voix haute 1 αγαπήσει την άνετη ατμόσφαιρα. 2 Επιλέξτε μια ευνοϊκή χρονική στιγμή για να διαβάσετε και να 3 μέρος της καθημερινής οικογενειακής ζωή σας. 4 τις ερωτήσεις του και τις ανάγκες του. 5 Αφήστε επίσης το παιδί σας να διαλέξει μόνο του 6 7 Διαβάστε στο παιδί σας, στη γλώσσα, την οποία εσείς μιλάτε Βρήτε μία αναπαυτική θέση για την ανάγνωση, το παιδί σας θα κοιτάξετε τα εικονογραφημένα βιβλία: ένα διάλειμμα ανάπαυσης την ημέρα ή το βράδυ πριν από τον ύπνο. Διαβάζετε τακτικά, έτσι ώστε η ανάγνωση να γίνει ένα μόνιμο Εχετε υπομονή με το παιδί σας. Παραδεχτείτε τις αντιδράσεις του, εικονογραφημένα βιβλία. Παραδεχτείτε τα ενδιαφέροντά του και τις επιθυμίες και διαβάζετέ του συνέχεια το αγαπητό του βιβλίο. καλύτερα. Μην ξεχνάτε: Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και έχει διαφορετικές επιθυμίες και ανάγκες, οι οποίες αλλάζουν με την παρόδο του χρόνου. Εσείς γνωρίζετε πιό καλύτερα τι αρέσει στο παιδί σας και τι το ωφελεί!

Facebook f Logo CMYK /.eps Facebook f Logo CMYK /.eps Ausführliche Infos im Internet: www.lesestart.de Kontaktadresse Stiftung Lesen Römerwall 40 55131 Mainz Kostenfreie Lesestart-Servicehotline: 0800 3103103 E-Mail: info@lesestart.de Komm, lies mir vor! Teil 2 Impressum Herausgeber und Verleger: Stiftung Lesen, Römerwall 40, 55131 Mainz Verantwortlich: Dr. Jörg F. Maas Programme u. Projekte: Sabine Uehlein Projektleitung: Sabine Bonewitz Redaktion: Ulrike Annick Weber Layout /Illustration: Hildegard Müller Wissenschaftliche Beratung unter Begleitung der InterVal GmbH, Berlin: Prof. Dr. Christine Garbe, Köln; Prof. Dr. Bettina Kümmerling-Meibauer, Tübingen; Prof. em. Dr. Hans H. Reich, Landau; Prof. Dr. Petra Wieler, Berlin sowie Dr. Aysun Aydemir, Dortmund und Susanne Schneehorst, Nürnberg Übersetzungen: Engin GmbH, Frankfurt Fotos: Stiftung Lesen, Oliver Rüther, Tamara Jung-König Druck: A & M Service GmbH, Hinter dem Entenpfuhl 13 /15, 65604 Elz Auflage: 400.000 Stiftung Lesen 2013 www.facebook.com/lesestart Επισκεφθείτε την «Εναρξη ανάγνωσης» στο Facebook