ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΑΤΟ ΒΑΘΙΕΣ ΛΑΚΕΣ Του Αντιστρατήγου ε.α. Παναγιώτη Πανταζή. Στις Βαθιές Λάκες βρέθηκαν σηµαντικότατα ευρήµατα, τα οποία θεωρείται σκόπιµο να παρουσιασθούν και να αναλυθούν. Τα ευρήµατα αυτά είναι τα ακόλουθα: α. Μία µεγάλη στρογγυλή πέτρα. β. ιάφορα κεραµικά. Παρουσίαση και ανάλυση των ευρηµάτων: α. Η µεγάλη Πέτρα: Στο νότιο µέρος του εξεταζόµενου τοπωνυµίου υπάρχει µία περίεργη πέτρα, η οποία δεν έχει καµία σχέση, µε τις πέτρες που είναι στον περιβάλλοντα χώρο. Η πέτρα φαίνεται στις επόµενες τρεις φωτογραφίες Νο 1, 2 και 3: Φωτ. Ν ο 1: Βόρεια πλευρά της Πέτρας. Φωτ. Νο 2: υτική πλευρά της Πέτρας.
Φωτ. Νο 3: Ανατολική πλευρά της Πέτρας. Το σχήµα της πέτρας οµοιάζει µε µία ελαφρώς πεπλατυσµένη σφαίρα. Στο κάτω µέρος της δυτικής πλευράς φαίνεται να έχει αποκοπεί ένα µικρό κοµµάτι. Η διάµετρος της πέτρας είναι 2,30 µ. περίπου και, η περιφέρειά της, 7,15 µ. περίπου. Το βάρος της πρέπει να είναι τεράστιο. Η επιφάνειά της είναι λεία και φαίνονται, επάνω σ αυτή, πολλές ρωγµές. Αυτά τα βλέπουµε στην επόµενη φωτογραφία, Ν0 4: Φωτ. Νο 4: Η επιφάνεια και οι ρωγµές της πέτρας. Η σκληρότητα της επιφανείας της σφαίρας πρέπει να είναι πολύ µεγάλη. Όπως µου είπε ο Βασίλης Στρωµατιάς του Γεωργίου, την πυροβόλησε, πριν από πολλά χρόνια µε πολεµικό όπλο, ο αείµνηστος Κωνσταντίνος Καρµάλης του Αριστείδη 1 και δεν έπαθε την παραµικρή αµυχή. Πριν από κάποια χρόνια ο ηµήτριος Κανατάς του Σπύρου, σαν Πρόεδρος της Κοινότητας, επιχείρησε να µεταφέρει την πέτρα στην πλατεία του χωριού, αλλά, λόγω µεγέθους και βάρους, απέτυχε η προσπάθεια. 1 Το παρατσούκλι του ήταν Κωστέλης (Κουστέλης) 2
Κατά την προσπάθεια αυτή ξέχωσαν την πέτρα από τα χώµατα και αποκαλύφθηκε όπως είναι τώρα. Προκειµένου να λύσω την απορία µου, για το τι είναι αυτή η περίεργη πέτρα, επικοινώνησα µε τη ιευθύντρια της ιευθύνσεως Ορυκτολογίας και Πετρολογίας του Ιδρύµατος Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.Γ.Μ.Ε.), την κα ήµου Ελευθερία, στη οποία παρέδωσα και ένα µικρό κοµµάτι από την επιφάνεια της πέτρας για χηµική ανάλυση. Η κα ήµου µου έδωσε τις εξής πληροφορίες: εν πρόκειται για µετεωρίτη. Είναι µία πέτρα η οποία σχηµατίστηκε την εποχή των παγετώνων. Αν λάβουµε υπ όψη ότι, οι τελευταίοι παγετώνες, υπήρξαν, στην περιοχή της Ελλάδος, πριν από 13.000 χρόνια, µπορούµε να καταλάβουµε πόσο αρχαία είναι αυτή η πέτρα. Στην αρχή πρέπει να ήταν σε πολτώδη κατάσταση και, µετακινούµενη µέσα στον παγετώνα, επικολλούσαν, επιφανειακά, πολλά στρώµατα από διάφορα υλικά. Αυτός είναι και ο λόγος που η δοµή της είναι διαστρωµατική. ηλαδή από άλλο υλικό είναι η σύσταση του εξωτερικού στρώµατος και από άλλα υλικά τα εσωτερικά στρώµατα. Τούτο αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι, στο υτικό µέρος της όπου της λείπέι ένα κοµµάτι της, η επιφάνειά της ξεφλουδίζεται (σαν κρεµµύδι) και αποκολλώνται, από αυτή, τεµάχια πάχους ενάµισι εκατοστού περίπου. Η σύσταση του εξωτερικού επιστρώµατος, από το οποίο προήρχετο και το δείγµα που έδωσα στην κα ήµου, είναι η τυπική ενός ψαµµίτη αποτελουµένου, κυρίως, από κόκκους χαλαζία και από αστρίους. β. Τα κεραµικά: Κατά την αναχώρηση προς επιστροφή, από το σηµείο στο οποίο είναι η πέτρα, παρατήρησα, επάνω στο µονοπάτι που οδηγεί σ αυτή, µικρά θραύσµατα κεραµιδιών,. Τα θραύσµατα αυτά είχαν αποκαλυφθεί από τη διάβρωση του νερού της βροχής, το οποίο παρέσυρε το χώµα. Συγκέντρωσα µερικά. Στη συλλογή µε βοήθησαν οι Βασίλειος Παππακώστας και Ιωάννης Νέλλας, οι οποίοι µε συνόδευαν στην εξερεύνηση. Τελικά συγκεντρώθηκαν τα κεραµίδια που φαίνονται στην επόµενη φωτογραφία, Νο 5: Φωτ. Νο 5: Τα θραύσµατα των κεραµιδιών που βρέθηκαν στις Βαθιές Λάκες. 3
Το µεγαλύτερο θραύσµα είναι αυτό που φαίνεται στην επόµενη φωτογραφία Νο 6: Φωτ. Νο 6: Το µεγαλύτερο, από τα κεραµικά, θραύσµα. Από την παρατήρηση των ανωτέρω θραυσµάτων σχηµατίζεται η εντύπωση ότι, αυτά, δεν είναι πρόσφατης κατασκευής, αλλά πολύ αρχαία. Μερικά είναι λεπτά στην κατασκευή και δίδουν την εντύπωση ότι προέρχονται από θρυµµατισµένα πιάτα. Το συγκλονιστικότερο, όµως, εύρηµα είναι το θραύσµα κεραµιδιού που φαίνεται στην επόµενη φωτογραφία, Νο 7: Φωτ. Νο 7: Το ιδιαίτερης σηµασίας θραύσµα κεραµιδιού από τις Βαθιές Λάκες. Εξετάζοντας το θραύσµα αυτό σχηµατίζουµε την άποψη, ότι πρόκειται για τµήµα βάσεως µεγάλου αγγείου. Το κάτω µέρος του θραύσµατος είναι µέρος της βάσεως του αγγείου και, το επάνω, µέρος του δοχείου του στο οποίο διασώζεται και µέρος της βαφής του. Κατά πληροφορίες από τη Ι. Εφορία Προϊστορικών και Κλασικών αρχαιοτήτων η ανωτέρω βαφή µπορεί να χρονολογηθεί περί τον 4 ο αιώνα π. Χ. 4
Όλα τα ανωτέρω κεραµικά είναι ενδείξεις υπάρξεως κάποιου αρχαίου οικισµού στο σηµείο που βρέθηκαν. Αλλά πως είναι δυνατό να υπάρχει οικισµός επάνω στα «κατσάβραχα» της περιοχής; Η απάντηση είναι ότι υπήρχε οικισµός, ο οποίος καταπλακώθηκε, από τα βράχια και χώµατα τα οποία κατέπεσαν από το βουνό, ύστερα από µεγάλη κατολίσθηση του εδάφους, η οποία έγινε, προφανώς, σε άγνωστο χρόνο της αρχαιότητας και χωρίς, η Κωσταλεξιώτικη παράδοση, να µας έχει αφήσει κάποια πληροφορία για το γεγονός αυτό. Έχουµε, δηλαδή, την ίδια περίπτωση µε αυτήν της καταστροφής του «Παλιού Χωριού» στη θέση του τοπωνυµίου της Ροδιάς. Τα θραύσµατα των κεραµιδιών προέρχονται από τις κεραµοσκεπές και τα λοιπά κεραµικά του οικισµού, τα οποία κατακερµατίσθηκαν και αναµείχθηκαν µε τα βράχια και τα χώµατα, που κατέπεσαν από το βουνό. Η θέση στην οποία βρέθηκαν η πέτρα και τα κεραµικά, καθώς και η περιοχή της κατολίσθησης φαίνονται στη επόµνη φωτογραφία Νο 8: Φωτ. Νο 8: Η περιοχή των Βαθιών Λακών, όπου βρέθηκαν η Πέτρα και τα Κεραµικά και η περιοχή των αρχαίων κατολισθήσεων. Από αυτή την πανάρχαια κατολίσθηση πρέπει να καταπλακώθηκε και να καταστράφηκε ο ευρισκόµενος, εκεί, πανάρχαιος οικισµός. 5