ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ. Στοιχεία τοπογραφικών χαρτών

Transcript

1 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Στοιχεία τοπογραφικών χαρτών ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005

2 Τοπογραφικοί χάρτες Βασικό στοιχείο του χάρτη αποτελεί : το τοπογραφικό υπόβαθρο, που αναπαριστά µε τη βοήθεια γραµµών (ισοϋψών) και συµβόλων τη µορφολογία του εδάφους, το υδρογραφικό δίκτυο και άλλα γεωµορφολογικά στοιχεία (σπηλιές, πηγές κλπ), τα βασικά ανθρωπογενή µεµονωµένα κτίσµατα). στοιχεία του χώρου (δρόµοι, οικισµοί, Οι χάρτες διακρίνονται σε: γενικής χρήσεως (όταν περιλαµβάνουν ένα πλήρες τοπογραφικό υπόβαθρο και ένα εύρος γενικών πληροφοριών, όπως διοικητικά όρια, τοπωνυµικό, φυτοκάλυψη κλπ) και θεµατικούς (ειδικούς) χάρτες όταν µεγάλο µέρος των γενικών πληροφοριών (ή και το υπόβαθρο) λείπουν ή αποδίδονται αφαιρετικά και δίνεται έµφαση σε ειδικές πληροφορίες (πχ., ιστορικοί χάρτες, κλιµατικοί χάρτες,, γεωλογικοί κλπ).

3 Στοιχεία τοπογραφικών χαρτών Χάρτης: είναι ένα κοµµάτι χαρτί που απεικονίζει µια περιοχή υπό µορφή κλίµακας και µε χρησιµοποίηση συµβολισµών όπως θα βλέπαµε την περιοχή αυτή ψηλά από ένα αεροπλάνο. Όταν κρατάµε έναν οποιοδήποτε χάρτη, το πάνω µέρος είναι πάντα ο βοράς και φυσικά, κάτω ο νότος, δεξιά η ανατολή και αριστερά η δύση. Σε µια γωνιά στο χάρτη υπάρχει ''υπόµνηµα χάρτου". Κλίµακα: Βασικό στοιχείο ενός χάρτη είναι η κλίµακα του, που εκφράζεται µε ένα κλάσµα και δηλώνει πόσες φορές έχει σµικρυνθεί µία περιοχή από ότι είναι στην πραγµατικότητα. Έτσι π.χ. η κλίµακα 1/50000 δηλώνει ότι ο χάρτης είναι σµικρυνθεί κατά φορές. Με τον τρόπο αυτό µπορούµε να µετρήσουµε αποστάσεις πάνω στον χάρτη. Για παράδειγµα η απόσταση ενός εκατοστού σε χάρτη µε κλίµακα 1/ είναι εκατοστά στην πραγµατικότητα, δηλαδή 500 µέτρα. Ισοϋψείς καµπύλες: Ένα ακόµα βασικό στοιχείο του χάρτη είναι οι ισοϋψείς καµπύλες που είναι χαραγµένες πάνω του και που βοηθάνε στην αναπαράσταση του ανάγλυφου της περιοχής. Κάθε καµπύλη περιλαµβάνει σηµεία µε το ίδιο υψόµετρο από την επιφάνεια της θάλασσας. Η απόσταση της µιας από την άλλη ισοϋψή ονοµάζεται ισοδιάσταση και διαφέρει ανάλογα µε τον χάρτη. Για παράδειγµα σε χάρτη που έχει ισοδιάσταση 20 µέτρα, οι δύο διαδοχικές ισοϋψείς αναπαριστάνουν υψοµετρική διαφορά 20 µέτρων. Ανά 10 ή ανά 5 ισοϋψείς καµπύλες, αναγράφεται το υψόµετρο της περιοχής.

4 Ανεµολόγιο Η περιφέρεια της πυξίδας µοιρασµένος σε 360 µοίρες. (ανεµολόγιο) είναι κύκλος Οι 360 ο διαιρούνται σε 4 ίσα µέρη και το καθένα περιλαµβάνει 90 ο. Το µηδέν του ανεµολογίου δείχνει στον Βορρά. Το σηµείο του ανεµολογίου που βρίσκεται αντίθετα στο Βορρά δηλ στις 180 ο είναι ο Νότος. Όταν βλέπουµε την πυξίδα και έχουµε απέναντι µας τον Βορρά, δεξιά µας ακριβώς στην µέση στις 90 ο είναι η Ανατολή και αριστερά στις 270 ο είναι η ύση. Ακριβώς µεταξύ Βορρά και Ανατολής στις 45 είναι η Βόρειο- ανατολική κατεύθυνση, κ.ο. Αζιµούθιο ή διόπτευση µιας διεύθυνσης OA είναι η γωνία σε µοίρες που σχηµατίζεται από την κατεύθυνση του Βορρά και της διεύθυνσης OΑ κατά την φορά των δεικτών του ρολογιού. Για παράδειγµα στο διπλανό σχήµα το αζιµούθιο της ευθείας ΟΑ είναι 310 ο.

5 Αναγνώριση της µορφολογίας του εδάφους από τις ισοϋψείς καµπύλες Για την αναγνώριση της µορφολογίας του εδάφους από τις ισοϋψείς ς ενός χάρτη χρειάζεται οπωσδήποτε αρκετή εξάσκηση. Υπάρχουν όµως κάποιοι κανόνες που µπορούν να βοηθήσουν. Όσο πιο κοντά είναι η µία µε την άλλη ισοϋψή τόσο πιο απότοµη είναι η µορφολογία του εδάφους στο σηµείο αυτό. Κλειστές και οµόκεντρες ισοϋψείς υποδηλώνουν κορυφή. Όταν οι καµπύλες είναι κοντά η µία στην άλλη προς την κορυφή του υψώµατος, τότε η κορυφή είναι µυτερή. Όταν είναι αραιές προς την κορυφή, τότε αυτή είναι επίπεδη. Όταν είναι πυκνές κάτω στην περιφέρεια και αραιώνουν προς την κορυφή ρυφή η πλαγιά είναι κυρτή. Στην περίπτωση αυτή η κορυφή δεν είναι ορατή καθώς ανεβαίνουµε.

6 Αναγνώριση της µορφολογίας του εδάφους από τις ισοϋψείς καµπύλες Οι χαράδρες παρου- σιάζονται σε σχήµα V. προβολή και κάτοψη ενός βουνού µε τις ισοϋψείς. Όσο πιο απότοµη είναι η πλαγιά τόσο πιο πυκνές είναι οι γραµµές. Το σχήµα της κορυφής. Όταν οι ισοϋψείς είναι πυκνές κάτω στην περιφέρεια και αραιώνουν προς την κορυφή η πλαγιά είναι κυρτή. Όταν οι ισοϋψείς είναι αραιές κάτω στην περιφέρεια και πυκνώνουν προς την κορυφή η πλαγιά είναι κοίλη. Στο διάσελο οι κορυφές περικλείονται από άλλες ισοϋψείς γραµµές.

7 Υπόµνηµα Βρίσκεται συνήθως στο κάτω µέρος του χάρτη ή στο περιθώριο. Εκεί επεξηγούνται µε σύµβολα τα επιµέρους χαρακτηριστικά σηµεία της περιοχής, η κλίµακα του χάρτη, η ισοδιάσταση κλπ.

8 Οι χάρτες στην Ελλάδα Ο κύριος χαρτογραφικός οργανισµός στην Ελλάδα είναι η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού,, η οποία επίσης τυπώνει και πωλεί χάρτες Γενικής Χρήσεως σε διάφορες κλίµακες. Τα υπόβαθρα της ΓΥΣ βασίζονται σε αεροφωτογραφίες της δεκαετίας του '50 και είναι διορθωµένα µε νεώτερες φωτογραµµετρικές εργασίες. Παρόλο που έχει επιτελεσθεί ένα τιτάνιο έργο αποτύπωσης, επιβεβαιώσεων ιώσεων και χαρτοσύνθεσης,, οι χάρτες της ΓΥΣ δεν στερούνται σφαλµάτων. Ένα σφάλµα που συναντάται σχετικά συχνά είναι η λανθασµένη θέση των σηµειακών (εκκλησίες, πηγές κλπ) σε σχέση µε τα γραµµικά σύµβολα (δρόµους και ισοϋψείς). Επίσης, η αποτύπωση των δρόµων είναι σε πολλές περιπτώσεις χονδροειδής, ενώ αρκετά τοπωνύµια εµφανίζονται λανθασµένα. Το υλικό αυτό παραµένει ωστόσο η µοναδική ευρείας πρόσβασης πηγή για τοπογραφικά δεδοµένα στην Ελλάδα. Τα φύλλα που παρέχει η ΓΥΣ στους ιδιώτες ανήκουν σε δύο χαρτογραφικές σειρές, η παλιότερη µε στοιχεία της δεκαετίας του 70 και η νεώτερη µε στοιχεία της δεκαετίας του 80. Εκτός από την ΓΥΣ, τοπογραφικά διαγράµµατα και χάρτες παρέχουν και κ άλλες υπηρεσίες (Χαρτογραφική( Υπηρεσία Ναυτικού, ΥΠΕΧΩ Ε).