ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΦΘΟΓΓΟΙ

1 ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΦΘΟΓΓΟΙ Το ισπανικό αλφάβητο αποτελείται από 27 γράμματα. 1 Άκουσε πώς προφέρονται τα γράμματα του ισπανικού αλφάβητου. A a B be C ce D de E e F efe G ge H hache I i J jota K ka L ele M eme N ene Ñ eñe O o P pe Q cu R erre S ese T te U u V uve W uve doble X equis Y i griega Z zeta Τα γράμματα είναι θηλυκού γένους: la a, la b, la c κ.τ.λ. Γενικά, σε κάθε γράμμα αντιστοιχεί ένας φθόγγος και σε κάθε φθόγγο ένα γράμμα. Ειδικότερα, λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθοι κανόνες προφοράς: Πιθανοί συνδυασμοί γραμμάτων c + a/o/u casa; corazón; cuchillo; cuaderno; escuela q + ue/ui queso; quimera; poquito; Iraq; Qatar k + a/e/i/o/u kiosco; kimono; kriptón; kilo c + e/i Cecilia; ciruela; ciencia; cenicero z + a/e/i/o/u Zaragoza; zapatos; zorro; zumo; zeta; zinc; nazi Αντιστοιχία στα ελληνικά Όταν το c ακολουθείται από τα φωνήεντα a, o, u προφέρεται κ. Το γράμμα q ακολουθείται πάντα από το συνδυασμό των φωνηέντων ue και ui. Στην περίπτωση αυτή το u είναι άφωνο: -que = κε -qui = κι Το q μπορεί να εμφανιστεί ως αυτόνομο γράμμα στη μεταγραφή αραβικών ονομάτων. Όι λέξεις που γράφονται με k προέρχονται από άλλες γλώσσες. Σε κάποιες λέξεις το k μπορεί να αντικατασταθεί από το c ή qu: π.χ. quiosco, quimono, criptón Όταν το c ακολουθείται από τα φωνήεντα e και i προφέρεται θ ή σ.* Το z προφέρεται πάντα θ ή σ. (ανάλογα με την περιοχή).* Σύμβολα του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου [K] [θ] ή [s] ı 6 ı *Βλέπε σημείωση στο τέλος του κεφαλαίου για το φαινόμενο του σεσέο και θεθέο. GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 6 06/09/11 10:19

1 g + a/o/u gato; goma; gusano; abogado; agonía; tango angustia g + ua/uo guante; guapo; antiguo g + ue/ui guitarra; guerra; guisantes g + üe/üi vergüenza; cigüeña; lingüística; pingüino g + e/i gente; general; gitano j + a/e/i/o/u jarra; pijama; jefe; garaje; jirafa; José; juego ch chaleco; Chema; chico; chocolate; churros Το g όταν ακολουθείται από τα φωνήεντα a, o, u προσεγγίζει την προφορά του ελληνικού γκ στις εξής περιπτώσεις: όταν βρίσκεται σε αρχική θέση έπειτα από παύση έπειτα από n Στις άλλες περιπτώσεις, δηλαδή έπειτα από φωνήεν ή από μη ένρινο σύμφωνο, προσεγγίζει την προφορά του ελληνικού γ. Το g όταν ακολουθείται από ua και uo προφέρεται περίπου όπως το ελληνικό γ. Το g όταν ακολουθείται από ue και ui προσεγγίζει την προφορά του γκ ή γ ανάλογα με το γλωσσικό περιβάλλον, όπως είδαμε παραπάνω. Σ αυτή την περίπτωση το u είναι άφωνο. Στην παραπάνω ακολουθία γραμμάτων, όταν το ü έχει διαλυτικά, τα δύο φωνήεντα προφέρονται χωριστά. Το g όταν ακολουθείται από τα φωνήεντα e και i προσεγγίζει την προφορά του ελληνικούι χ. Το j προφέρεται πάντα χ. To ch προφέρεται τσ. [g] ή [γ] [X] [t ] Τα γράμματα και οι φθόγγοι h almohada; cacahuetes; hotel; hola; hombre Το h δεν προφέρεται ποτέ. [---] ll paella; calle; pollo Το ll προφέρεται γι. Σε κάποιες περιοχές της Ισπανίας και της ισπανόφωνης Λατινικής Αμερικής προφέρεται ως λι. [λ] ή [ ] ñ piña; niño Το ñ προφέρεται νι. [ ] r amor; dolor; caro carro; rosa; Rodrigo; Israel; sonrisa; alrededor Το r προφέρεται ρ. Προφέρεται σαν ισχυρό ρ στις εξής περιπτώσεις: όταν είναι διπλό (rr) όταν βρίσκεται στην αρχή της λέξης ή μετά τα σύμφωνα l, n και s. [ɾ] [r] s sal; casa; cosa; sombrero Το s προφέρεται σ. [s] b/v bueno; vaso; vino; sombra; libertad; abeja; agresivo Τόσο το b όπως και το v προσεγγίζουν την προφορά του μπ στις εξής περιπτώσεις: όταν βρίσκονται σε αρχική θέση έπειτα από παύση έπειτα από n και m Στις άλλες περιπτώσεις, δηλαδή έπειτα από φωνήεν ή από μη ένρινο σύμφωνο, προσεγγίζουν το ελληνικό β. [b] ή [β] x examen; éxito; xilófono Το x προφέρεται ξ όταν βρίσκεται ανάμεσα σε δύο φωνήεντα. Όταν βρίσκεται στην αρχή της λέξης προφέρεται σ. [k]+[s] ı 7 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 7 06/09/11 10:19

y rey; ley; y; rayo; yo; payaso; yoyo d condición; aldea; dedo; diente; ayuda Το y προφέρεται ι στο τέλος της λέξης και όταν χρησιμοποιείται ως συνδετικός σύνδεσμος (και). Στις άλλες περιπτώσεις προφέρεται γι. Το d προσεγγίζει την προφορά του ελληνικού ντ στις εξής περιπτώσεις: όταν βρίσκεται σε αρχική θέση έπειτα από παύση έπειτα από n έπειτα από l Στις άλλες περιπτώσεις, δηλαδή έπειτα από φωνήεν ή από μη ένρινο σύμφωνο, προσεγγίζει το ελληνικό δ. [i] ή [ ] [d] ή [δ] «Σεσέο» και «Θεθέο» Στην ισπανική γλώσσα η προφορά των c και z διαφοροποιείται ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή: α) προφέρονται σ στην ισπανόφωνη Αμερική, στη Νότια Ισπανία και στα Κανάρια Νησιά («σεσέο») β) προφέρονται θ σε όλες τις άλλες περιοχές της Ισπανίας («θεθέο») Το διπλό cc προφέρεται lección. [k] + [θ] ή [k] + [s] Στα ισπανικά μόνο τέσσερα σύμφωνα μπορούν να είναι διπλά: c, r, l, n. Για να τα θυμάσαι, μπορείς να απομνημονεύσεις αυτή τη φράση: Un carro por la calle era la introducción de una innovación. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Συμπλήρωσε τo αλφάβητο με τα γράμματα που λείπουν. A B C D E G I L M N O P R T W X Z. 2. Γράψε πώς προφέρονται τα γράμματα που ακολουθούν. π.χ. B... be a. F... c. H... e. Ñ... g. V... i. Y... b. G... d. J... f. Q... h. X... j. Z... 3. Γράψε το γράμμα που αντιστοιχεί στην προφορά. π.χ. efe... F a. ele... c. pe... e. ka... g. erre... i. de... k. uve... b. eme... d. ce... f. ese... h. ene... j. be... l. uve doble... ı 8 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 8 06/09/11 10:19

1 4. 2 Άκουσε και συμπλήρωσε τις παρακάτω λέξεις. a....ro c.... ral e....lo g....so i....gar b.... fe d....ven f.... da h.... ne j.... ta 5. 3 Άκουσε και γράψε τις λέξεις. a.... c.... e.... g.... i.... b.... d.... f.... h.... j.... 6. 4 Άκουσε και γράψε τις λέξεις. a.... e.... i... ll.... o.... b.... f.... j... m.... p.... c.... g.... k... n.... q.... d.... h.... l... ñ.... r.... Τα γράμματα και οι φθόγγοι 7. Βρες τις λέξεις στις οποίες αντιστοιχούν τα σχέδια. A P I G S Ñ B U G O M U Z S O I W N F R L E C H K Q J X H M D V O P O E H P J Y U L M C Ñ S B G L Q G A K N J C A S A V C A C Y P H F A R L D E A B H I D O Z K Q G E F U T O C F Ñ Z J I R A F A Ñ J P R T C R Y U T T B D L T I C M I I K U Y O Y O F Q Ñ S Z U X P Ñ Y R M X S V A S O J A E N Z W U E D G V H X M O B P I S C I N A A L W K C ı 9 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 9 06/09/11 10:19

2 Ο ΤΟΝΙΣΜΟΣ Συλλαβισμός των λέξεων Στα ισπανικά δεν παίρνουν όλες οι λέξεις τονικό σημάδι (tilde). Ο σωστός χωρισμός των λέξεων σε συλλαβές μας βοηθάει να εφαρμόσουμε τους κανόνες τονισμού. Τα δίψηφα ch, ll, rr δεν χωρίζονται ποτέ: ca-lle, co-che, pe-rro. Το s που βρίσκεται πριν από σύμφωνο συλλαβίζεται με το φωνήεν που προηγείται: as-cen-sor, es-pal-da. Όι παρακάτω συνδυασμοί συμφώνων χωρίζονται πάντα: ct gn ac-ti-vo sig-ni-fi-ca-do mn nm gim-na-sio in-ma-du-ro tm zg at-mós-fe-ra juz-gar zc pt tra-duz-co cap-tar Κανόνες τονισμού Όλες οι λέξεις έχουν μία τονισμένη συλλαβή, την οποία προφέρουμε πιο έντονα συγκριτικά με τις άλλες: pa-pel, si-lla, li-bro, se-ñor, or-de-na-dor. Έτσι, οι λέξεις διακρίνονται σε: οξύτονες (agudas): όταν τονίζονται στη λήγουσα: te-ne-dor, te-le-vi-sor, si-llón. παροξύτονες (llanas): όταν τονίζονται στην παραλήγουσα: za-pa-to, va-so, li-bre-ta. προπαροξύτονες (esdrújulas): όταν τονίζονται στην προπαραλήγουσα: mé-di-co, mú-si-ca, pá-ja-ro. -προ-παροξύτονες (sobreesdrújulas): όταν τονίζονται στην τέταρτη από το τέλος συλλαβή: prés-tame-lo, dí-ga-me-lo, en-tre-gán-do-te-la. Πρόκειται για τις περιπτώσεις εκείνες όπου συναντάμε το συνδυασμό ενός ρηματικού τύπου και μιας ή περισσότερων άτονων αντωνυμιών. Σε ορισμένες περιπτώσεις η λέξη παίρνει τονικό σημάδι (tilde) στην τονισμένη συλλαβή. Το τονικό σημάδι στα ισπανικά είναι σαν την ελληνική οξεία ( ) και ακολουθεί τους παρακάτω κανόνες: ı 10 ı Τονικό σημάδι Οι οξύτονες λέξεις που τελειώνουν σε: n, s, ή φωνήεν / / Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις οι οξύτονες λέξεις δεν παίρνουν τονικό σημάδι. Οι παροξύτονες λέξεις που τελειώνουν σε: σύμφωνο n ή s / / Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις οι παροξύτονες λέξεις δεν παίρνουν τονικό σημάδι. Οι προπαροξύτονες λέξεις καθώς και οι λέξεις που τονίζονται στην τέταρτη από το τέλος συλλαβή παίρνουν πάντα τονικό σημάδι. / / / / / Παραδείγματα ca-jón, fran-cés, pa-pá, e-di-ción, jar-dín co-rre-gir, re-loj, pa-red, doc-tor, ca-fe-tal fá-cil, ca-rác-ter, tó-rax, cés-ped, ál-bum la-pi-ce-ro, plu-ma, es-tu-che, ven-ta-na mé-di-co, mú-si-ca, te-lé-fo-no, A-mé-ri-ca, có-me-te-lo, dí-ga-nos-lo, trá-e-me-lo GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 10 06/09/11 10:20

2 Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων (βλέπε παρακάτω το Διακριτικό τονικό σημάδι), οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν παίρνουν ποτέ τονικό σημάδι fe, da, mar, sol. Τονισμός των διφθόγγων και τριφθόγγων. Το φαινόμενο της χασμωδίας Για τον τονισμό των διφθόγγων και των τριφθόγγων είναι σημαντικό να γίνει διάκριση ανάμεσα σε: Ανοικτά φωνήεντα: a e o Κλειστά φωνήεντα: i u Ο τονισμός Δύο φωνήεντα στη σειρά συγχωνεύονται σε δίφθογγο ή δημιουργούν το φαινόμενο της χασμωδίας. Η ακολουθία δύο φωνηέντων που προφέρονται μαζί σε μία συλλαβή ονομάζεται δίφθογγος. Έχουμε δίφθογγο, όταν στην τονισμένη συλλαβή ο τόνος μπαίνει στο ανοικτό φωνήεν (a, e, o) ή στο δεύτερο από τα δύο κλειστά φωνήεντα (i, u). Ο τονισμός των λέξεων ακολουθεί τους γενικούς κανόνες. ΑΝΟΙΚΤΟ á/é/ó με τονικό σημάδι + ΚΛΕΙΣΤΟ i/u bon-sái (οξύτονη), ha-bláis (οξύτονη) ΚΛΕΙΣΤΟ i/u + ΑΝΟΙΚΤΟ á/é/ó με τονικό σημάδι re-cién (οξύτονη), hués-ped (παροξύτονη) ΚΛΕΙΣΤΟ i/u + ΚΛΕΙΣΤΟ í/ú με τονικό σημάδι cons-truí (οξύτονη), cuí-da-te (προπαροξύτονη) Η ακολουθία δύο φωνηέντων που ανήκουν σε διαφορετικές συλλαβές δημιουργεί το φαινόμενο της χασμωδίας. Έχουμε χασμωδία όταν ο τόνος πέφτει στο κλειστό φωνήεν. Σ αυτή την περίπτωση βάζουμε πάντα τονικό σημάδι. ΑΝΟΙΚΤΟ a/e/o + ΚΛΕΙΣΤΟ í/ú με τονικό σημάδι ba-úl, o-ír ΚΛΕΙΣΤΟ í/ú με τονικό σημάδι + ΑΝΟΙΚΤΟ a/e/o dí-a, mí-o, ac-tú-a Η ακολουθία δύο ανοικτών φωνηέντων δεν αποτελεί ποτέ δίφθογγο. Τα δύο φωνήεντα ανήκουν σε δυο διαφορετικές συλλαβές και ο τονισμός τους ακολουθεί τους γενικούς κανόνες: ΑΝΟΙΚΤΟ + ΑΝΟΙΚΤΟ lí-ne-a (προπαροξύτονη), hé-ro-e (προπαροξύτονη), á-re-a (προπαροξύτονη), bo-a-to (παροξύτονη), al-mo-ha-da (παροξύτονη). Όταν έχουμε τρίφθογγο, δηλαδή ακολουθία τριών φωνηέντων που προφέρονται στην ίδια συλλαβή, ο τόνος μπαίνει πάντα στο ανοικτό φωνήεν: es-tu-diáis, lim-piéis, cam-biáis. ı 11 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 11 06/09/11 10:20

Το διακριτικό τονικό σημάδι Το διακριτικό τονικό σημάδι μας επιτρέπει να διαφοροποιήσουμε δύο λέξεις που είναι φωνητικά όμοιες, αλλά έχουν διαφορετική σημασία. Διαφοροποιούνται με διακριτικό τονικό σημάδι οι παρακάτω μονοσύλλαβες λέξεις: Χωρίς τονικό σημάδι el οριστικό άρθρο αρσενικού γένους El libro de español. tu κτητικό επίθετο Déjame tu abrigo. mi κτητικό επίθετο Mi hermano es muy alto. te προσωπική αντωνυμία Cómo te llamas? mas εναντιωματικός σύνδεσμος Quiso hablar con él, mas fue imposible. si υποθετικός σύνδεσμος Si vienes, llámame. de πρόθεση Trabajo de 8 a 5. se προσωπική αντωνυμία Se fue muy pronto. aun εναντιωματικός σύνδεσμος (αν και) Aun enfermo, se fue a trabajar. Με τονικό σημάδι él προσωπική αντωνυμία Marta y él son amigos. tú προσωπική αντωνυμία Tú no vienes? mí προσωπική αντωνυμία Esto es para mí! té ουσιαστικό (τσάι, το ρόφημα ή το φυτό) Quieres un poco de té? más ποσοτικό επίρρημα Dame algo más para beber. sí καταφατικό μόριο Sí, claro que te llamo. dé -α και γ πρόσωπο ενικού υποτακτικής ενεστώτα και -β πρόσωπο ενικού (τύπος ευγενείας: usted) προστακτικής του ρήματος dar Dé sus documentos en la otra ventanilla. sé α πρόσωπο ενικού οριστικής ενεστώτα του ρήματος saber No sé la respuesta. aún επίρρημα (ακόμη) Aún me queda mucho por estudiar. Τα διακριτικό τονικό σημάδι διαφοροποιεί και άλλες λέξεις, εκτός από τις μονοσύλλαβες. Όμως, στην περίπτωση αυτή ο κανόνας δεν είναι υποχρεωτικός και χρησιμοποιείται μόνο σε περίπτωση που μπορεί να υπάρξει σύγχυση. Χωρίς τονικό σημάδι Με τονικό σημάδι solo μόνος, χωρίς συντροφιά: sólo μόνο, μονάχα (επίρρημα): solamente, únicamente: Prefiero estudiar solo. Sólo quiero un café, gracias. este, ese, aquel δεικτικά επίθετα éste, ése, aquél δεικτικές αντωνυμίες Esta novela es muy interesante pero ésa/esa es bastante aburrida. Βλέπε Δεικτικά επίθετα και δεικτικές αντωνυμίες, κεφάλαιο 9 Adonde, como, cual, cuan, cuando, cuanto, donde, que, por que, para que και quien/quienes παίρνουν τονικό σημάδι, όταν βρίσκονται σε ερωτηματικές και επιφωνηματικές προτάσεις: Cómo estás? (ευθεία ερωτηματική πρόταση) Me preguntó cómo estaba mi hijo. (πλάγια ερωτηματική πρόταση) Lo haré como tú dices. (καταφατική πρόταση) Cómo llueve! (επιφωνηματική πρόταση) ı 12 ı Βλέπε Ερωτηματικές αντωνυμίες και ερωτηματικά επιρρήματα και Επιφωνηματικές προτάσεις, κεφάλαια 19 και 20 GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 12 06/09/11 10:20

GR ES 2 Στα ελληνικά παίρνουν τόνο τα ερωτηματικά πού και πώς όταν εισάγουν ευθείες ή πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ο τονισμός 1. Χώρισε σε συλλαβές τις παρακάτω λέξεις. a. combinar:... f. final:... b. preferible:... g. procedente:... c. ascensión:... h. signo:... d. construir:... i. expresar:... e. interpretar:... j. excluso:... k. significa:... l. conozco:... ll. insertar:... m. espalda:... n. esperar:... 2. 5 Άκουσε και σημείωσε την τονισμένη συλλαβή σ αυτές τις λέξεις. a. último e. presentar i. plantear ll. antes b. punto f. segunda j. enseñar m. lugar c. autobús g. pasillo k. piscina n. señal d. bolígrafo h. primeros l. meta ñ. cristal 3. Ταξινόμησε τις παρακάτω λέξεις σύμφωνα με την τονισμένη συλλαβή. a. último d. bolígrafo g. pasillo j. enseñar ll. antes b. punto e. presentar h. primeros k. piscina m. lugar c. autobús f. segunda i. plantear l. meta n. díganselo agudas llanas esdrújulas sobreesdrújulas 4. 6 Άκουσε και υπογράμμισε την τονισμένη συλλαβή στις παρακάτω λέξεις. Στη συνέχεια, όπου χρειάζεται, βάλε τονικό σημάδι. a. celula e. padres i. mama ll. facil b. mañana f. lagrima j. capaz m. filologo c. anillo g. estepa k. inutil n. helicoptero d. balon h. joven l. util ñ. comilona ı 13 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 13 06/09/11 10:20

5. 7 Άκουσε και υπογράμμισε την τονισμένη συλλαβή στις παρακάτω λέξεις. Στη συνέχεια, όπου χρειάζεται, βάλε τονικό σημάδι. a. rapido e. cometa i. consome ll. ejemplo b. grafico f. tonico j. indigena m. diptongo c. edema g. ademas k. intensidad n. consonante d. dentro h. preceder l. estomago ñ. mirando 6. 8 Άκουσε και σημείωσε τις λέξεις που περιέχουν τουλάχιστον μία δίφθογγο. a. baúl e. heroína i. poseer ll. chiíta b. cuento f. oiga j. coartada m. reír c. teatro g. arbóreo k. miel n. insinúo d. dúo h. aéreo l. cuota ñ. salía 7. 9 Άκουσε και σημείωσε τις λέξεις που περιέχουν τουλάχιστον μία δίφθογγο. a. ataúd e. adecuar i. púa ll. viene b. murciélago f. aldea j. bacalao m. acreedor c. león g. cuáquero k. caen n. adiós d. náutico h. aúllan l. cambié ñ. mío 8. Αναζήτησε στο κρυπτόλεξο τις λέξεις που περιέχουν δίφθογγο. B U R S I Ñ O I G E L O C S O R W A N I U R C O K Q J X E M D V O A C E I T E O U I C I R U E L A G U O N N N I A S A V N A C Y L A A A U L D E I B H O D E I U Q D E F U T O C Ñ O U D F R A F A O I V O N C B E R T D B V L T I C M I A M A Y O E O F B U E N O X P G Y U M X L L U V I A A camisa ciruela cangrejo lluvia diptongo náufrago vaquero novio abuelo perro ruina ciudad loco deuda caballo aceite espejo huevo famoso colegio reina mediano bueno ordenador E O H W Ñ E D G V H X M O B P I S C D E U D A W K C ı 14 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 14 06/09/11 10:20

2 9. 10 Άκουσε και υπογράμμισε την τονισμένη συλλαβή στις παρακάτω λέξεις. Στη συνέχεια, όπου χρειάζεται, βάλε τονικό σημάδι. a. pais b. caimos c. igual d. baul e. meollo f. zoologo g. hielo h. ciento i. Caucaso j. Cain k. viento l. lio ll. heroe m. sonrie n. hueco ñ. acentuo Ο τονισμός 10. 11 Άκουσε και υπογράμμισε την τονισμένη συλλαβή στις παρακάτω λέξεις. Στη συνέχεια, όπου χρειάζεται, βάλε τονικό σημάδι. a. medicina e. perdon i. zapatilla ll. facil b. pantalon f. raya j. peinado m. telefono c. inventor g. dificil k. negro n. pared d. curioso h. abrigo l. televisor ñ. capataz 11. 12 Άκουσε και υπογράμμισε την τονισμένη συλλαβή στις παρακάτω λέξεις. Στη συνέχεια, όπου χρειάζεται, βάλε τονικό σημάδι. a. cabeza e. fui i. corazon ll. pie b. barato f. huida j. libreria m. gran c. bien g. buen k. huelga n. huerto d. cielo h. huevo l. mal ñ. modico 12. Βάλε τoνικό σημάδι, όπου χρειάζεται, στις λέξεις των παρακάτω προτάσεων. a. No se como se llama. b. Tienes que traer tu libro y aquel cuaderno que compraste. c. No te olvides de mi. d. Te voy a contar un secreto importante. e. Este es el ultimo, no tengo mas. f. Dime si puedes contarmelo ahora. g. No se cuanto tiempo lleva esperandote ahi, el solo. h. Aun en tiempos de crisis es capaz de ganar dinero. i. Este es el cuaderno de Luis. j. Dile que te de una oportunidad. ı 15 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 15 06/09/11 10:20

3 TΟ ΘΗΛΥΚO TΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Στα ισπανικά τα ουσιαστικά είναι είτε αρσενικού, είτε θηλυκού γένους (δεν υπάρχουν ουσιαστικά ουδέτερου γένους). Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το γένος των ουσιαστικών γιατί, εκτός των άλλων, όλες οι λέξεις που συνοδεύουν το ουσιαστικό (άρθρα, επίθετα, κτητικά, κ.ά.) συμφωνούν με αυτό ως προς το γένος. Αρσενικού γένους είναι τα περισσότερα ουσιαστικά που: λήγουν σε o: el libro, el dedo, el dinero, el vaso, el bolígrafo κ.τ.λ. λήγουν σε aje: el paisaje, el coraje, el masaje, el garaje, el potaje, el peaje κ.τ.λ. λήγουν σε an: el plan, el pan κ.τ.λ. λήγουν σε or: el pintor, el amor, el dolor, el error, el señor, el televisor, el ordenador κ.τ.λ. Εξαιρέσεις: la flor, la labor κ.τ.λ. τα ονόματα ποταμών, λιμνών, θαλασσών και ωκεανών: el Tajo, el Mediterráneo, el Sena, el Titicaca κ.τ.λ. Είναι αρσενικά, παρόλο που λήγουν σε a (βλέπε παρακάτω): τα ουσιαστικά που λήγουν σε ma: el tema, el problema, el clima, el esquema, el programa, el sistema, el idioma, el poema κ.τ.λ. τα ουσιαστικά που δηλώνουν χρώμα: el malva, el rosa, el lila, el violeta κ.τ.λ. άλλα ουσιαστικά, όπως: el mapa, el día, el planeta, el sofá, el cura, el pirata κ.τ.λ. Θηλυκού γένους είναι τα περισσότερα ουσιαστικά που: λήγουν σε a: la mesa, la casa, la caja, la crema, la niña, la chaqueta, la sopa κ.τ.λ. λήγουν σε dad, tad, ción, sión: la edad, la bondad, la ciudad, la verdad, la amistad, la canción, la redacción, la traducción, la televisión, la decisión, la expresión κ.τ.λ. λήγουν σε umbre, eza, nza, cia, ncia: la pesadumbre, la incertidumbre, la pobreza, la esperanza, la avaricia, la abundancia, la ganancia κ.τ.λ. Είναι θηλυκά, παρόλο που λήγουν σε o: τα ουσιαστικά που αναφέρονται σε πρόσωπα θηλυκού γένους: la modelo, la soprano κ.τ.λ. ορισμένα ουσιαστικά, όπως: la foto(grafía), la moto(cicleta), la mano κ.τ.λ. Σχηματισμός του θηλυκού γένους των ουσιαστικών Το θηλυκό γένος των ουσιαστικών σχηματίζεται με δύο τρόπους ανάλογα με την κατάληξη του αρσενικού: ı 16 ı Αντικαθιστώντας το τελικό φωνήεν με την κατάληξη -a Προσθέτοντας την κατάληξη -a Ουσιαστικά αρσενικού γένους που λήγουν σε o, e: Ουσιαστικά αρσενικού γένους που λήγουν σε σύμφωνο: el gato la gata el jefe la jefa el señor la señora GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 16 06/09/11 10:20

3 Πολλά ουσιαστικά θηλυκού γένους σχηματίζονται από τα αντίστοιχα αρσενικού γένους ουσιαστικά με τις καταλήξεις esa, iz, ina. Ορισμένες φορές παρατηρούνται και ορθογραφικές αλλαγές στο θέμα των ουσιαστικών: el conde la condesa el duque la duquesa el rey la reina el actor la actriz el príncipe la princesa el héroe la heroína Κάποια ουσιαστικά που αναφέρονται σε ονόματα ζώων διαχωρίζονται ως προς το γένος τους χάρη στην προσθήκη των επιθέτων macho (για το αρσενικό) και hembra (για το θηλυκό). el ratón macho el ratón hembra la jirafa macho la jirafa hembra Ορισμένα ουσιαστικά έχουν διαφορετικό τύπο στο αρσενικό και στο θηλυκό γένος. Αρσενικό el padre el yerno el hombre el macho Θηλυκό la madre la nuera la mujer la hembra Αρσενικό el marido el padrino el caballo el toro Θηλυκό la mujer la madrina la yegua la vaca Το θηλυκό των ουσιαστικών Κάποια ουσιαστικά απαντoύν τόσο στο αρσενικό όσο και στο θηλυκό γένος, με διαφορετική, όμως, σημασία. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα ακόλουθα: el cólera η χολέρα la cólera η οργή el cura ο παπάς la cura η θεραπεία el cometa ο κομήτης la cometa ο χαρταετός el orden η τάξη la orden η διαταγή el capital το κεφάλαιο la capital η πρωτεύουσα el coma το κώμα la coma το κόμμα Σε ορισμένες περιπτώσεις η διαφοροποίηση στο γένος παρατηρείται σε ζεύγη λέξεων με σημασιολογική συγγένεια: el trompeta ο τρομπετίστας la trompeta η τρομπέτα el batería ο ντράμερ la batería τα ντραμς el policía ο αστυνομικός la policía η αστυνομία el guía ο ξεναγός, ο οδηγός (πρόσωπο) la guía ο οδηγός (βιβλίο) Ορισμένα ουσιαστικά απαντούν και στα δύο γένη χωρίς να αλλάζει η σημασία τους: el arte (η τέχνη) las artes (οι τέχνες) el calor la calor (η ζέστη) ı 17 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 17 06/09/11 10:20

Παραμένουν αμετάβλητα στο αρσενικό και θηλυκό γένος: el/la presidente, el/la médico, el/la abogado, el/la juez κ.τ.λ. Συνηθίζεται, ωστόσο, να χρησιμοποιούνται και τα αντίστοιχα ουσιαστικά στο θηλυκό: el presidente/la presidenta el médico/la médica el juez/la jueza el abogado/la abogada πολλά ουσιαστικά αρσενικού γένους που λήγουν σε a, ante και ista: el/la poeta, el/la estudiante, el/la comunista, el/la ciclista, el/la novelista, el/la deportista κ.τ.λ. άλλα ουσιαστικά, όπως: el/la testigo, el/la culpable, el/la joven κ.τ.λ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Σημείωσε αν τα παρακάτω ουσιαστικά είναι αρσενικού (Α) ή θηλυκού (Θ) γένους. a. persona d. mundo g. red j. jubilación b. tiempo e. foto h. estabilidad k. mapa c. largometraje f. intercambio i. país l. director 2. Ταξινόμησε τα παρακάτω ουσιαστικά σύμφωνα με το γένος τους. a. coraje b. error c. clima d. dolor e. amor f. Atlántico g. carpeta h. folio i. tema j. lápiz k. planeta l. crema αρσενικά θηλυκά 3. Συμπλήρωσε τον πίνακα με το αντίστοιχο ουσιαστικό, αρσενικού ή θηλυκού γένους. αρσενικά θηλυκά αρσενικά θηλυκά a. alumno b. c. d. hermano doctora bailarina e. campesino f. profesor g. h. directora panadera ı 18 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 18 06/09/11 10:20

3 4. Αντιστοίχισε τις λέξεις με τις εικόνες και στη συνέχεια μετάφρασέ τις στα ελληνικά. a. una guía:... b. un cura:... c. una trompeta:... d. un guía:... e. una cura:... f. una cometa:... g. un trompeta:... h. un cometa:... 1 2 3 4 5 6 7 8 Το θηλυκό των ουσιαστικών 5. Γράψε το θηλυκό γένος των παρακάτω ουσιαστικών. a. caballo:... e. macho:... i. héroe:... b. hombre:... c. marido:... d. yerno:... f. padrino:... g. príncipe:... h. actor:... j. duque:... k. rey:... l. padre:... 6. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με το κατάλληλο ουσιαστικό αρσενικού ή θηλυκού γένους. a. Esa pareja tiene dos hijos: un niño y una. b. Mi y mi abuela son muy ancianos. c. Esos dos son marido y : están casados. d. Tenemos un profesor para inglés y una para español. e. En mi clase hay un chico turco y una alemana. f. Mi de piso es muy simpático y mi compañera también. g. Tengo un amigo en Madrid y una en Barcelona. h. Antes teníamos un jefe muy comprensivo y ahora tenemos una muy competente. i. Necesitamos un y una madrina para el bautizo. j. Hay dos personas en la calle: un hombre y una. ı 19 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 19 06/09/11 10:20

4 ΤO ΘΗΛΥΚO ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ Αντικατάσταση του τελικού φωνήεντος με την κατάληξη -a Όταν το αρσενικό λήγει σε o: Όταν το αρσενικό λήγει σε ote ή ete: bueno buena malo mala grandote grandota regordete regordeta Προσθήκη της κατάληξης -a Όταν το αρσενικό λήγει σε án, ín, ón, or: Όταν τα επίθετα που δηλώνουν εθνικότητα ή προέλευση λήγουν σε σύμφωνο: holgazán holgazana parlanchín parlanchina dormilón dormilona seductor seductora portugués portuguesa inglés inglesa español española Χωρίς μεταβολή Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις τα επίθετα στο θηλυκό γένος παραμένουν αμετάβλητα: grande diferente fácil amable fuerte gris sociable optimista progresista verde Τα επίθετα mayor, menor, mejor, peor, superior και inferior παραμένουν αμετάβλητα και στα δύο γένη: Mi hermana mayor. Es el mejor regalo. Vamos a la planta superior. Mi hermano mayor. Es la mejor solución. Estamos en el piso superior. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. 13 Άκουσε την αρχή των προτάσεων και βρες τη συνέχειά τους. a....son muy graciosos. b....tendremos los oficiales. c....bastante encantadora. d....es feo y caro. e....grandes y muy luminosas. f....muy rápidos y modernos. ı 20 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 20 06/09/11 10:20

4 2. Συμπλήρωσε τον πίνακα. αρσενικά a. seductor b. c. d. frecuente θηλυκά interesante inglesa αρσενικά e. hispano f. g. h. fuerte egoísta alemana θηλυκά 3. Συμπλήρωσε τις παρακάτω φράσεις με τη λέξη που ταιριάζει, καθώς και με το κατάλληλο άρθρο. Στη συνέχεια γράψε, επιλέγοντάς το από τον πίνακα, το επίθετο που δηλώνει την προέλευσή τους. Προσοχή στο γένος και τον αριθμό. español suizo cubano japonés chino americano π.χ.... La pizza es... italiana Τo θηλυκ;o των επιθέτων a. es. d. es. b. es. e. son. c. es. f. es. 4. Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις χρησιμοποιώντας τις λέξεις από τον πίνακα. inferior menor mal(o) mejor mayor primer(o) gran a. Marta es muy sociable pero su hermana es bastante antipática. b. Fue una desilusión saber que no iba a venir. c. Estas telas son de calidad y por eso cuestan menos. d. Lo de esta ciudad es su clima. Es ideal todo el año! e. Tengo un recuerdo de esos últimos días de verano. Fue horrible! f. Dicen que el amor nunca se olvida. g. Tengo 36 años y mi hermano tiene 30. ı 21 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 21 06/09/11 10:20

5 Ο ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ Ο πληθυντικός των ουσιαστικων Προσθήκη του τελικού -s Προσθήκη της κατάληξης -es Χωρίς μεταβολή φωνήεν που δεν τονίζεται τονισμένο -á, -é, -ó σύμφωνο (πλην του s) z (με ορθογραφική αλλαγή): z c + es μονοσύλλαβα ή οξύτονα ουσιαστικά που λήγουν σε s και x Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις τα ουσιαστικά και τα επίθετα που λήγουν σε -s και -x παραμένουν αμετάβλητα στον πληθυντικό αριθμό. Ουσιαστικά που λήγουν σε: la caja las cajas la tribu las tribus la mamá las mamás el dominó los dominós el papá los papás el bebé los bebés el tren los trenes el árbol los árboles el pez los peces el lápiz los lápices el mes los meses el fax los faxes la tos las toses la crisis las crisis el interés los intereses el autobús los autobuses el compás los compases el tórax los tórax Τα ουσιαστικά που προέρχονται από άλλες γλώσσες και λήγουν σε y, στον πληθυντικό μετατρέπουν το y σε i: el dandy los dandis; el jersey los jerséis. Όλα τα άλλα ουσιαστικά που λήγουν σε y σχηματίζουν τον πληθυντικό με την προσθήκη της κατάληξης es: la ley las leyes. Τα ουσιαστικά που λήγουν σε τονισμένο -í και -ú μπορούν να σχηματίσουν τον πληθυντικό προσθέτοντας είτε -es είτε -s: bisturí bisturíes ή bisturís; bambú bambús ή bambúes; iglú iglús ή iglúes. Ωστόσο, κάποια από αυτά μπορούν να σχηματίσουν τον πληθυντικό μόνο με την προσθήκη της κατάληξης -s, ιδίως αν πρόκειται για λέξεις που προέρχονται από άλλες γλώσσες: champú champús; esquí esquís. Κάποια ουσιαστικά απαντούν μόνο στον πληθυντικό αριθμό: las gafas, las tijeras, los calzoncillos. Κάποια ουσιαστικά στον πληθυντικό αριθμό υφίστανται αλλαγή στον τονισμό: el régimen el carácter los caracteres; el joven los jóvenes. los regímenes; ı 22 ı Ο πληθυντικός των επιθέτων Επίθετα που λήγουν σε: Προσθήκη του τελικού -s φωνήεν που δεν τονίζεται rojo rojos grande grandes Προσθήκη της κατάληξης -es τονισμένο φωνήεν σύμφωνο z (με ορθογραφική αλλαγή): z c + es baladí baladíes azul azules capaz capaces GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 22 06/09/11 10:20

Τα επίθετα που δηλώνουν χρώμα όταν προσδιορίζονται από άλλο επίθετο, παραμένουν αμετάβλητα: Ojos azul oscuro. Botellas verde claro. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. 14 Άκουσε και γράψε τον πληθυντικό των παρακάτω ουσιαστικών. a.... c.... e.... g.... i.... k.... b.... d.... f.... h.... j.... l.... 2. Βάλε στον πληθυντικό αριθμό τα ουσιαστικά. a. tribu:... b. jabalí:... 3. Βάλε στον ενικό αριθμό τα ουσιαστικά. a. espráis:... b. lápices:... 4. Βάλε στον πληθυντικό αριθμό τα επίθετα. a. difícil:... b. blanco:... c. menú:... d. bikini:... c. faxes:... d. toses:... c. alegre:... d. incapaz:... 5. Πρόσεξε την εικόνα και διόρθωσε τις προτάσεις. En el salón: a. Hay dos niños pequeños jugando en el suelo.... b. Hay dos relojes antiguos de pared.... c. Hay varios sofás muy cómodos.... d. Hay una chica joven hablando.... e. Hay un balcón muy luminoso.... Για τα επίθετα που λήγουν σε τονισμένο -í και -ú είναι αποδεκτοί και οι τύποι σε -es, οι οποίοι προτιμούνται όταν πρόκειται για επίθετα που δηλώνουν καταγωγή: carmesí carmesís ή carmesíes; marroquí marroquíes ή marroquís; hindú hindúes ή hindús. e. sofá:... f. jersey:... e. intereses:... f. crisis:... e. pobre:... f. azul:... ı 23 ı 5 Ο πληθυντικός των ουσιαστικών και των επιθέτων GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 23 06/09/11 10:20

6 Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ Συνήθως το επίθετο ακολουθεί το ουσιαστικό και προσδιορίζει μια μόνιμη ιδιότητά του που το διαφοροποιεί από τα άλλα ουσιαστικά: Un pintor español. Nos dieron una cena abundante. Tenéis una casa acogedora. Me gustaría descansar en un lugar bonito. Ορισμένες φορές το επίθετο μπορεί να προηγηθεί του ουσιαστικού. Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιείται για να δώσει έμφαση σε μια ιδιότητα που δε θεωρείται αναπόσπαστο μέρος του ουσιαστικού, δηλαδή προσθέτει ένα χαρακτηριστικό που έχει υποκειμενική διάσταση, γι αυτό και χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στη λογοτεχνία: Una extraña sensación. GR ES Σε αντίθεση με τα ισπανικά, στα ελληνικά το επίθετο συνήθως προηγείται του ουσιαστικού: Un tema interesante. Ένα ενδιαφέρον θέμα. Τα επίθετα που δηλώνουν χρονική ακολουθία: primero, siguiente, próximo, futuro, nuevo, antiguo, último, κ.λ.π., συνήθως προηγούνται του ουσιαστικού: Este es mi último día de trabajo. Lo hablaremos en el próximo encuentro. Es el primer argumento que tocamos. ı 24 ı Τα επίθετα bueno, malo, primero και tercero χάνουν το -o της κατάληξής τους μπροστά από ουσιαστικό αρσενικού γένους ενικού αριθμού: Un momento malo./un mal momento. Un trabajo bueno./un buen trabajo. El primer piso. El tercer piso. Το επίθετο grande χάνει την τελική συλλαβή -de, όταν βρεθεί μπροστά από ουσιαστικό, αρσενικού ή θηλυκού γένους, ενικού αριθμού: Un regalo grande./un gran regalo. Una escuela grande./una gran escuela. Ορισμένα επίθετα μπορούν να εμφανιστούν τόσο πριν όσο και μετά το ουσιαστικό. Στην περίπτωση αυτή, τα επίθετα αυτά αλλάζουν σημασία ανάλογα με τη θέση τους: Es un hombre pobre. (φτωχός κυριολεκτική σημασία). Es un pobre hombre. (καημένος μεταφορική σημασία) Es una mujer grande. (ψηλή κυριολεκτική σημασία) Es una gran mujer. (σπουδαία μεταφορική σημασία) Un amigo viejo. (γέρος κυριολεκτική σημασία) Un viejo amigo. (παλιός μεταφορική σημασία) Tenéis una casa acogedora. tercer piso primer piso Es un regalo grande. Es un gran regalo. GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 24 06/09/11 10:20

6 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Διάβασε τις παρακάτω προτάσεις και σημείωσε αν το επίθετο χρησιμοποιείται για να διαφοροποιήσει το ουσιαστικό από άλλα (Α) ή για να δώσει έμφαση σε μια ιδιότητα του ουσιαστικού (Β). a. Me gustaría vivir en una pequeña ciudad cerca del mar. A B b. Ha sido siempre un gran amigo en quien confiar. A B c. Fue un viaje muy largo. A B d. Dimos un pequeño paseo por el centro. A B e. Ha sido un día agotador. A B f. Tuvimos una experiencia horrible con el restaurante. A B Η θεση του επιθέτου 2. Συμπλήρωσε το κείμενο γράφοντας τις σωστές καταλήξεις. Las (a) cas de la costa son (b) grand y (c) solead. Dan a una calle (d) anch y (e) ruidos en la que se pueden encontrar desde turistas (f) despistad y (g) cansad hasta hombres y mujeres de negocios (h) ocupad en importantes (i) conversacion (j) telefónic. El barrio que está cerca de la costa es un barrio pluricultural, (k) divertid, (l) amen y la gente que vive allí son personas (ll) sociabl, (m) amabl, (n) abiert con los (ñ) visitant y (o) dispuest a ayudar a los (p) turist. Los (q) restaurant de la zona son muy (r) elegant pero (s) car, aunque se puede encontrar algunos más (t) tradicional y (u) barat. En todos ellos se puede degustar la (v) ric y (w) variad gastronomía del lugar. 3. Παρατήρησε τις εικόνες και διάλεξε το σωστό. 1 3 a. Es un gran chico. b. Es un chico grande. a. Pobre mujer! b. Es una mujer pobre! 2 4 a. Es un gran chico. b. Es un chico grande. a. Pobre mujer! b. Es una mujer pobre! ı 25 ı GR_02. FICHAS 1 a 6.indd 25 06/09/11 10:20