Εκπαίδευση για Δημιουργικότητα και Ανάπτυξη στη Σύγχρονη Ελληνική Κοινωνία (ΤΕΑΠΗ) Εκπαίδευση και Περιφερειακή Ανάπτυξη: Ευρωπαϊκές Πολιτικές και η Ελληνική Εμπειρία (ΠΤΔΕ) Γιάννης Ρουσσάκης 15/3/2013
Εκπαίδευση για Δημιουργικότητα και Ανάπτυξη στη Σύγχρονη Κοινωνία και Οικονομία της Γνώσης Ι και ΙΙ Ο ρόλος της εκπαίδευσης στην ανάπτυξη η στροφή στην κοινωνία και την οικονομία της γνώσης
Γνώση, Κοινωνία και Οικονομία της Γνώσης Τι είναι η γνώση; Υπάρχουν διαφορετικά είδη γνώσης; Ποια πιστεύετε ότι είναι η κοινωνία της γνώσης και η οικονομία της γνώσης; Σε τι πιστεύετε ότι διαφέρουν από άλλες μορφές κοινωνίας και οικονομίας;
Τι είναι η Γνώση; Η γνώση ως εξοικείωση με κάποιο πρόσωπο, πράγμα ή γεγονός, (α) περιλαμβάνει δεδομένα, πληροφορίες, περιγραφές, δεξιότητες και (β) αποκτάται μέσα από την εμπειρία ή την εκπαίδευση. Μπορεί να φανερώνει τη θεωρητική κατανόηση ή την ικανότητα πρακτικής εφαρμογής, και μπορεί να υπονοείται (π.χ. μέσα από την πράξη) ή να δηλώνεται με κατηγορηματικό τρόπο (π.χ. με την υποστήριξη μιας θέσης). H. Spencer: «Ποια γνώση έχει τη μεγαλύτερη αξία;»
Ποιά είναι η «Κοινωνία της Γνώσης» (ΚτΓ) Διαστάσεις της ΚτΓ: εκτεταμένη επιστημονική, τεχνολογική και εκπαιδευτική σφαίρα αφορά σύνθετους τρόπους επεξεργασίας και κυκλοφορίας της γνώσης και της πληροφορίας σε μια οικονομία που βασίζεται στις υπηρεσίες συνεπάγεται ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι εταιρικοί οργανισμοί έτσι ώστε να ενισχύουν τη συνεχή καινοτομία στα προϊόντα και τις υπηρεσίες, με τη δημιουργία συστημάτων, ομάδων και πολιτισμικών προτύπων που μεγιστοποιούν τις ευκαιρίες για αμοιβαία αυθόρμητη μάθηση (A. Hargreaves, 2003) Η ΚτΓ απηχεί, ουσιαστικά, μια πραγματική καπιταλιστική τάση, η οποία επικυρώνεται ιδεολογικά. Σηματοδοτεί τη χρήση της γνώσης ως παραγωγική δύναμη στην εργασιακή διαδικασία υπό τις συνθήκες του ύστερου καπιταλισμού. (K. Σταμάτης, 2005)
Κοινωνίες της Γνώσης - χαρακτηριστικά Η Επανάσταση των Νέων Τεχνολογιών Επικοινωνίας και μάθησης. Ανάδυση της Δικτυωμένης Κοινωνίας (Network Society) και του Πληροφοριακού/Τεχνολογικού Επιστημολογικού Παραδείγματος (Manuel Castells). Σημασία στη γνώση, κυρίως στην «κωδικοποιημένη γνώση» (D. Guile, 2002) για τη συσσώρευση κεφαλαίου και την αειφόρο ανάπτυξη στην ανταγωνιστική παγκόσμια οικονομία. Τεχνο-επιστημονικός εργαλειακός ορθολογισμός. Η γνώση ως εμπορεύσιμο προϊόν. Αλλαγή της οργάνωσης και του τρόπου διαβίωσης(senge,1990), και εργασίας; ευέλικτο εργατικό δυναμικό; ο εργαζόμενος που έχει γνώση /knowledge worker (Drucker). Νέες μορφές αποκλεισμού / εγκλεισμού,π.χ. το «ψηφιακό χάσμα» (Βλ. http://www.digitaldivide.org)
Τι λείπει από τα παραπάνω;
Ο ρόλος της γνώσης στην οικονομική ανάπτυξη Ο βασικός οικονομικός πόρος των σύγχρονων κοινωνιών δεν είναι πια το κεφάλαιο ή η εργασία, αλλά: «είναι και θα είναι η γνώση η αξία θα δημιουργείται από την παραγωγικότητα και την καινοτομία που αποτελούν και οι δύο εφαρμογές της γνώσης Οι ηγετική ομάδα σ αυτές τις κοινωνίες της γνώσης θα είναι οι εργάτες της γνώσης (knowledge workers) η οικονομική πρόκληση λοιπόν θα είναι η βελτίωση της παραγωγικότητας της εργασίας με τη γνώση». (Drucker, P. (1993). Post-capitalist Society. New York: Harper Collins.)
Οι «πυλώνες» της ΚτΓ ΤΠΕ
Οι «τύποι» της γνώσης που παράγεται για την ανάπτυξη Παραγωγή Γνώσης τύπου Ι: Εξαρτάται από το ενδιαφέρον του ερευνητή. Βασίζεται στη γνώση μιας μόνο επιστήμης. Διακρίνει την «καθαρή» από την «εφαρμοσμένη» γνώση. Παράγεται συνήθως στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα. Ελέγχεται από τους ομοτίμους. Είναι κυρίως τοπική ή εντοπισμένη σε συγκεκριμένους τόπους. Παραδείγματα;
Οι «τύποι» της γνώσης που παράγεται για την ανάπτυξη Παραγωγή Γνώσης Τύπου ΙΙ: Εξαρτώμενη από το πλαίσιο, το συγκείμενο, τις κοινωνικές δομές. Εστιασμένη στην επίλυση πραγματικών προβλημάτων και διαθεματική. Είναι ετερογενής αναφορικά με τις δεξιότητες και ικανότητες που απαιτεί και έτσι απαιτεί την εμπλοκή ομάδων από διαφορετικές επιστήμες. Συμβαίνει και έξω από τις παραδοσιακές δομές παραγωγής γνώσης. Υπόκειται στον κοινωνικό έλεγχο και την κοινωνική λογοδοσία, ελέγχεται από την αγορά και όχι μόνο από τους ομοτίμους. Είναι παγκόσμια ή μη-τοπική. Παραδείγματα; Ποια μορφή εμφανίστηκε πρώτη; Γιατί;
Ο τριπλός έλικας της ΟτΓ Πανεπιστήμιο ή Κυβέρνηση Επιχειρήσεις Πανεπιστήμια Επιχειρήσεις Κυβερνήσεις: Ποιός είναι ο ρόλος τους; Etzkowitz, H. (2008), The Triple Helix. University- Industry Government Innovation in Action, Routledge, New York and London.
Όμως Τα τελευταία 40 χρόνια, η εκπαίδευση, και ιδιαίτερα η ανώτατη εκπαίδευση, επεκτάθηκε όσο ποτέ στο παρελθόν. Έτσι σήμερα υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που θεωρούνται εγγράμματοι καθώς και πάρα πολλοί άνθρωποι κατέχουν ακαδημαϊκούς τίτλους. Όμως, αντίθετα απ ότι στο παρελθόν, η εκπαίδευση, και η κατοχή εκπαιδευτικών τίτλων δεν οδηγεί στην επαγγελματική αποκατάσταση, ενώ το έλλειμμα ανάπτυξης είναι εμφανές σε πολλές κοινωνίες. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις μάλιστα διαπιστώνεται ότι οι απόφοιτοι των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν διαθέτουν τις ικανότητες που απαιτούνται για να εργαστούν στις σύγχρονες συνθήκες ώστε να μεγιστοποιήσουν την ατομική ευημερία τους και να συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη.
Ένα νέο περιβάλλον για την εκπαίδευση: Sir Ken Robinson «Είμαστε παγιδευμένοι σε μια κοινωνική και οικονομική επανάσταση. Αυτή η επανάσταση είναι συγκρίσιμη με την Βιομηχανική Επανάσταση του 19 ου αιώνα και έχει μόλις ξεκινήσει. Για να επιβιώσουμε, χρειαζόμαστε μια νέα αντίληψη για το ανθρώπινο δυναμικό. Οι τρέχουσες προσεγγίσεις για την εκπαίδευση και την κατάρτιση παρεμποδίζουν τη δημιουργικότητα και οι επικρατούσες ιδέες σχετικά με τη νοημοσύνη έχουν συμβάλλει στην σπάταλη ταλέντου και ικανότητας. Για την ανάπτυξη αυτού του δυναμικού χρειαζόμαστε ριζικά νέες στρατηγικές. Δεν θα επιβιώσουμε στο μέλλον κάνοντας απλά καλύτερα αυτά που έχουμε κάνει στο παρελθόν. Τα υψηλότερα πρότυπα δεν είναι καλά και αν είναι τα λάθος πρότυπα.» (Out of Our Minds, 2001)
Η εξέλιξη στην παραγωγή νέας γνώσης: ο ρόλος της δημιουργικότητας Πηγή: United Nations (2005). Understanding Knowledge Societies In twenty questions and answers with the Index of Knowledge Societies.
Ο Δείκτης της Οικονομίας της Γνώσης 2009 Denmark 9,52 9,58 Sweden 9,51 9,56 Finland 9,37 9,37 Netherlands 9,35 9,30 Norway 9,31 9,29 Canada 9,17 9,14 United Kingdom 9,10 8,92 Ireland 9,05 8,90 United States 9,02 9,10 Switzerland 9,01 9,13 Australia 8,97 9,09 Germany 8,96 9,01 New Zealand 8,92 8,87 Austria 8,91 8,90 Belgium 8,80 8,75 Luxembourg 8,64 8,67 Estonia 8,42 8,30 Japan 8,42 8,53 France 8,40 8,47 Spain 8,28 8,21 Slovenia 8,15 8,27 Hungary 8,00 7,88 Czech Republic 7,97 7,92 Italy 7,79 7,87 Lithuania 7,77 7,70 Latvia 7,65 7,61 Portugal 7,61 7,56 Malta 7,58 Cyprus 7,50 7,53 Slovak Republic 7,47 7,44 Poland 7,41 7,52 Greece 7,39 7,35 Bulgaria 6,99 6,72 Romania 6,43 6,18 Turkey 5,55 5,68 Πηγή: Database for Institutional Comparisons in Europe (DICE) (2009).
Τι σημαίνουν όλα αυτά για εμάς;