ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ Κ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ

Δ ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ Κ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΓΔΝΙΚΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Θέμα: Οι δημόζιοι ςπόλογοι και ο έλεγσορ ηυν λογαπιαζμών ηοςρ από ηο Δλεγκηικό ςνέδπιο. Δπιβλέποςζα: Βαζιλική Σζιανηή ποςδάζηπια: Μαπιγώ Γεληδημήηπη ΑΘΗΝΑ - 2010

ΠΔΡΙΛΗΦΗ Αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο απνηειεί ε δηεξεχλεζε ηεο έλλνηαο θαη ηνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ, θαζψο θαη ν έιεγρνο ησλ ινγαξηαζκψλ ηνπο, ν νπνίνο αζθείηαη, θαηά ζπληαγκαηηθή επηηαγή, απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην. Ο έιεγρνο απηφο λνείηαη, πάληνηε, σο θαηαζηαιηηθφο, δηελεξγείηαη δειαδή κεηά ηε ιήμε ηεο δηαρείξηζεο ηνπ ππνιφγνπ θαη εμεηδηθεχεηαη ζηνλ έιεγρν ηεο λνκηκφηεηαο θαη θαλνληθφηεηαο ηεο δηαρείξηζεο. ηελ πεξίπησζε πνπ δηαπηζησζεί έιιεηκκα ζηελ ειεγρφκελε δηαρείξηζε, ην Διεγθηηθφ πλέδξην θαηαινγίδεη ζε βάξνο ηνπ ππνιφγνπ ην πνζφ ηνπ ειιείκκαηνο. Κξίζηκν ζηνηρείν γηα ηελ αλάδεημε ηεο λνκηθήο έλλνηαο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ θαη ησλ ινγαξηαζκψλ ηνπο απνηειεί ε πξνζέγγηζε ηεο έλλνηαο ηεο δηαρείξηζεο δεκνζίνπ ρξήκαηνο, φπσο απηή δηακνξθψζεθε κε βάζε ηε λνκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ. Πεξαηηέξσ, εμεηάδνληαη νη εηδηθφηεξεο ππνρξεψζεηο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ θαη ην πεξηερφκελν ηεο επζχλεο απηψλ θαηά ην ειιεληθφ δεκνζηνινγηζηηθφ δίθαην. Ζ εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο βαζίζηεθε ζηελ έξεπλα θαη θξηηηθή παξνπζίαζε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ, θαζψο θαη ζηελ αλάιπζε ηεο ζρεηηθήο λνκνινγίαο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ. Δπηπιένλ, ε αλάπηπμε ηνπ ζέκαηνο ζηεξίρηεθε ζε κειέηε ειιελφγισζζεο βηβιηνγξαθίαο θαη αξζξνγξαθίαο. ην πιαίζην απηφ, επηρεηξήζεθε ε πξνζέγγηζε ησλ θξίζηκσλ λνκηθψλ ελλνηψλ, ν εληνπηζκφο ησλ ζπλαθψλ λνκνζεηηθψλ θαη θαλνληζηηθψλ δηαηάμεσλ θαη ε εξκελεία ηνπο, κε βάζε ηε ζεσξία ηνπ δεκνζηνινγηζηηθνχ δηθαίνπ θαη ηε λνκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ. Ηδηαίηεξε έκθαζε δφζεθε ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ πεδίνπ εθαξκνγήο ηεο δηάηαμεο ηεο παξαγξάθνπ 1 ηνπ άξζξνπ 98 ηνπ πληάγκαηνο, ε νπνία θαηνρπξψλεη ηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ γηα ηνλ έιεγρν ησλ δεκνζίσλ ινγαξηαζκψλ. Ζ αλάιπζε ηνπ ζέκαηνο θαηέδεημε ηε ζεκαζία ηνπ ειέγρνπ ησλ δεκνζίσλ ινγαξηαζκψλ απφ ην Αλψηαην Γεκνζηνλνκηθφ Γηθαζηήξην, απφ ηελ άιιε πιεπξά, φκσο, νδήγεζε θαη ζηνλ εληνπηζκφ ησλ κεηνλεθηεκάησλ ηνπ ειέγρνπ ηεο δεκφζηαο δηαρείξηζεο. Ωο ζπκπέξαζκα πξνθχπηεη φηη είλαη αλαγθαίν λα πηνζεηεζεί έλα λέν κνληέιν ειέγρνπ, σο ζπκπιήξσκα ηνπ παξαδνζηαθνχ δεκνζηνλνκηθνχ ειέγρνπ, ην νπνίν ζα επεθηείλεηαη θαη ζηνλ έιεγρν ηεο ρξεζηήο δεκνζηνλνκηθήο δηαρείξηζεο. Σν Διεγθηηθφ πλέδξην, ην νπνίν δηαζέηεη ηηο απαξαίηεηεο εγγπήζεηο αλεμαξηεζίαο θαη I

ακεξνιεςίαο, θαιείηαη λα αλαιάβεη πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζην πιαίζην ελφο ζχγρξνλνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειέγρνπ. Λέξειρ-Κλειδιά Διεγθηηθφ πλέδξην, δεκφζηνη ππφινγνη, δεκφζηνη ινγαξηαζκνί, ινγαξηαζκνί, θαηαζηαιηηθφο έιεγρνο, δεκνζηνλνκηθφο έιεγρνο, έιεγρνο, δεκφζην ρξήκα, δεκνζηνλνκηθή δηαρείξηζε, ρξεζηή δεκνζηνλνκηθή δηαρείξηζε, δεκφζηεο δαπάλεο, δεκνζηνλνκηθφ δίθαην, δεκνζηνινγηζηηθφ δίθαην, αξρή ηεο λνκηκφηεηαο, λνκηκφηεηα, θαλνληθφηεηα, έιιεηκκα, θαηαινγηζκφο, επζχλε δεκνζίσλ ππνιφγσλ II

ABSTRACT This paper examines the concept and legal status of the accounting officers, as well as the audit of public accounts, which is exercised by the Court of Auditors, in accordance with the Constitution. The above audit is exercised at the end of the accounting officers management -ex post audit- and concerns the legality and regularity of the management. If a deficit is found in the accounts, the Court of Auditors imputes the deficit to the accounting officer. In order to define the legal concepts of the accounting officers and public accounts, the conceptual approach of public funds management is essential, as it was formed by the case-law of the Court of Auditors. Furthermore, the paper examines the specific obligations of the accounting officers and their liability, in accordance with the Greek public accounting law. The methodology that underlies this paper is based on the research and presentation of the legal framework, as well as the analysis of case-law of the Court of Auditors. In addition, the development of the subject is based on the examination of Greek bibliography and relevant articles. The paper examines in particular the legal concepts, the relevant laws and Presidential Decrees and how they are interpreted according to the theory of public accounting law and case-law of the Court of Auditors. The paper also places emphasis on defining the field of application of Article 98 paragraph 1 of the Constitution, which establishes the jurisdiction of the Court of Auditors, with reference to the audit of public accounts. The analysis of the subject showed, on the one hand, the importance of the audit of public accounts, which is exercised by the Court of Auditors, while, on the other hand, detected several weaknesses of the above audit. As a conclusion, a new model of audit should be adopted, in order to supplement the traditional financial audit. The new model extends to the audit of sound financial management. The Court of Auditors, which offers a sufficient guarantee of independence and impartiality, should play an important role within the framework of a modern financial audit. III

Key Words Court of Auditors, accounting officers, public accounts, accounts, ex post audit, financial audit, audit, public funds, financial management, sound financial management, public expenditure, financial law, public accounting law, principle of legality, legality, regularity, deficit, imputation, liability of accounting officers IV

ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ... 3 ΔΗΑΓΩΓΖ... 4 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΔΝΝΟΗΑ ΚΑΗ ΝΟΜΗΚΟ ΚΑΘΔΣΩ ΣΩΝ ΓΖΜΟΗΩΝ ΤΠΟΛΟΓΩΝ... 8 1.1. Ζ έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ ζην ειιεληθφ δεκνζηνινγηζηηθφ δίθαην... 8 1.2. Οη de facto ππφινγνη... 11 1.3. Ζ δηαρείξηζε δεκνζίνπ ρξήκαηνο σο πξνζδηνξηζηηθφ ζηνηρείν ηεο έλλνηαο ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ... 12 1.3.1. Η δηαρείξηζε δεκνζίνπ ρξήκαηνο απφ ηνλ δεκφζην ππφινγν... 12 1.3.2. Η έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο θαη ε πεξίπησζε ησλ ΝΠΙΓ πνπ επηρνξεγνχληαη απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ... 14 1.4. Ο ξφινο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ θαηά ηε δηαδηθαζία εθηέιεζεο ησλ δαπαλψλ ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ... 17 1.4.1. Η ηαθηηθή δηαδηθαζία πιεξσκήο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ... 18 1.4.2. Δηδηθέο δηαδηθαζίεο πιεξσκήο δεκνζίσλ δαπαλψλ... 21 1.5. Σν λνκηθφ θαζεζηψο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ... 24 1.5.1. Ο θαλφλαο ηνπ αζπκβίβαζηνπ ηεο ηδηφηεηαο ηνπ δηαηάθηε θαη ηνπ ππνιφγνπ. 24 1.5.2. Η ππνρξέσζε ινγνδνζίαο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ... 25 1.5.3. Λνηπέο ππνρξεψζεηο, απαγνξεχζεηο θαη πεξηνξηζκνί ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ... 27 1.5.4. Δπνπηεία θαη έιεγρνο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ.... 28 1.6. Πεξηπηψζεηο δεκνζίσλ ππνιφγσλ θαηά ηε λνκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ... 29 1

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΔΛΔΓΥΟ ΣΩΝ ΛΟΓΑΡΗΑΜΩΝ ΣΩΝ ΓΖΜΟΗΩΝ ΤΠΟΛΟΓΩΝ ΑΠΟ ΣΟ ΔΛΔΓΚΣΗΚΟ ΤΝΔΓΡΗΟ... 35 2.1. Ο έιεγρνο ησλ δεκνζίσλ ινγαξηαζκψλ θαηά ην άξζξν 98 παξ. 1 ηνπ πληάγκαηνο... 35 2.2. Ο ζθνπφο ηνπ ειέγρνπ ηεο δηαρείξηζεο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην... 39 2.3. Πεξηερφκελν θαη έθηαζε ηνπ ειέγρνπ ησλ ινγαξηαζκψλ απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην... 41 2.4. Ζ δηαδηθαζία άζθεζεο ηνπ ειέγρνπ ησλ ινγαξηαζκψλ απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην... 44 2.5. Έιιεηκκα θαη επζχλε δεκνζίνπ ππνιφγνπ... 48 2.5.1. Έλλνηα ηνπ ειιείκκαηνο δεκνζίνπ ππνιφγνπ... 48 2.5.2. Πεξηερφκελν θαη έθηαζε ηεο επζχλεο ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ... 51 2.5.3. Δπζχλε ηνπ ππνιφγνπ γηα απψιεηα ή έιιεηςε ρξεκάησλ, πιηθνχ θαη δηθαηνινγεηηθψλ... 53 2.5.4. Οη ζπλεπζπλφκελνη κε ην δεκφζην ππφινγν... 55 2.6. Καηαινγηζκφο ηνπ ειιείκκαηνο ζε βάξνο ηνπ ππνιφγνπ... 57 2.7. Γηθαζηηθή πξνζηαζία θαηαινγηζζέληνο ππνιφγνπ... 60 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑΔΗ... 63 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ- ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΗΑ... 68 ΒΑΗΚΖ ΝΟΜΟΘΔΗΑ... 71 ΝΟΜΟΛΟΓΗΑ ΔΛΔΓΚΣΗΚΟΤ ΤΝΔΓΡΗΟΤ... 73 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Α : ΝΟΜΟΘΔΗΑ... 74 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Β : ΝΟΜΟΛΟΓΗΑ... 98 2

ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΔ ΑΔΓ : Αλψηαην Δηδηθφ Γηθαζηήξην ΑΚ : Αζηηθφο Κψδηθαο ΑξρΝ : Αξρείν Ννκνινγίαο ΓηΓηθ: Γηνηθεηηθή Γίθε ΓΦνξΝ: Γειηίν Φνξνινγηθήο Ννκνζεζίαο ΔΓΓΓΓ : Δπηζεψξεζε Γεκνζίνπ Γηθαίνπ θαη Γηνηθεηηθνχ Γηθαίνπ Δ : Διεγθηηθφ πλέδξην ΔθεκΓΓ : Δθεκεξίδα Γηνηθεηηθνχ Γηθαίνπ ΘΠΓΓ : Θεσξία θαη Πξάμε Γηνηθεηηθνχ Γηθαίνπ ΚΓΛ : Κψδηθαο Γεκνζίνπ Λνγηζηηθνχ ΚΔΓΔ : Κψδηθαο Δίζπξαμεο Γεκνζίσλ Δζφδσλ Ν. : Νφκνο ΝνΒ : Ννκηθφ Βήκα ΝΠΓΓ : Ννκηθφ Πξφζσπν Γεκνζίνπ Γηθαίνπ ΝΠΗΓ : Ννκηθφ Πξφζσπν Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ ΝΚ : Ννκηθφ πκβνχιην ηνπ Κξάηνπο Οινκ. Οινκέιεηα ΟΣΑ : Οξγαληζκφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Π.Γ. : Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ΠΚ : Πνηληθφο Κψδηθαο. : χληαγκα ηδ : πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο Σν : Σν χληαγκα ΤΓΔ Τπεξεζία Γεκνζηνλνκηθνχ Διέγρνπ ΥΔΠ : Υξεκαηηθφ Έληαικα Πξνπιεξσκήο 3

ΔΙΑΓΧΓΗ Ζ εθηέιεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ απφ ηα θξαηηθά φξγαλα απνηειεί έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα δεηήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηε δηαρείξηζε ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο, θαζψο ν θίλδπλνο ηεο θαθήο ρξήζεο ή ηεο δηάζεζεο ηνπ δεκνζίνπ πινχηνπ γηα ζθνπνχο πνπ δελ εμππεξεηνχλ ην δεκφζην ζπκθέξνλ είλαη πξνθαλήο 1. Σν χληαγκα θαη -ζηα πιαίζηα απηνχ- ν θνηλφο λνκνζέηεο, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίζεη ηε λφκηκε, ζπλεηή θαη παξαγσγηθή δηάζεζε ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο, δηακφξθσζε έλα ζχζηεκα πξνζηαζίαο ζην νπνίν εληάζζνληαη θαη νη ηξεηο θξαηηθέο ιεηηνπξγίεο: ε λνκνζεηηθή, κε ηελ ςήθηζε ηνπ λφκνπ πεξί πξνυπνινγηζκνχ θαη ησλ λφκσλ πνπ πξνβιέπνπλ ηηο δεκφζηεο δαπάλεο, ε εθηειεζηηθή, κε ηελ απφθαζε πξαγκαηνπνίεζεο ηεο δεκφζηαο δαπάλεο θαη ζηε ζπλέρεηα κε ηελ εθθαζάξηζε θαη ηελ πιεξσκή ηεο απφ ηξία δηαθνξεηηθά δεκνζηνλνκηθά φξγαλα, ηνλ δηαηάθηε, ηνλ εθθαζαξηζηή θαη ηνλ ππφινγν, θαη ε δηθαζηηθή, κε ηνλ έιεγρν ηεο λνκηκφηεηαο ησλ δηθαηνινγεηηθψλ ηεο δαπάλεο πξηλ απφ ηελ πιεξσκή θαη ησλ απνινγηζηηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ππνιφγνπ κεηά ηελ πιεξσκή ηεο. 2 Θεκειηψδεο δεκνζηνινγηζηηθή αξρή, πνπ δηέπεη ην ζχλνιν ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, είλαη ε αξρή ηεο λνκηκφηεηαο απηψλ, βάζεη ηεο νπνίαο ηα αξκφδηα γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζή ηνπο φξγαλα δελ κπνξνχλ λα πξάηηνπλ ηνχην, αλ νη δαπάλεο δελ πξνβιέπνληαη απφ γεληθή ή εηδηθή δηάηαμε νπζηαζηηθνχ λφκνπ. Ζ αξρή ηεο λνκηκφηεηαο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ αλαθέξεηαη, αθελφο κελ ζηελ πξφβιεςε ηεο ζρεηηθήο δαπάλεο απφ δηάηαμε νπζηαζηηθνχ λφκνπ 3, αθεηέξνπ δε ζηελ πεξηνδηθή (εηήζηα) ζπγθαηάζεζε ηεο λνκνζεηηθήο πξνο ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία, κέζσ ηεο ςήθηζεο ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, γηα ηελ αλάιεςε θαη πιεξσκή ησλ ππφ ησλ νπζηαζηηθψλ λφκσλ πξνβιεπφκελσλ δαπαλψλ. Ζ δηαζθάιηζε ηεο ηήξεζεο, εθ κέξνπο 1 Θενραξφπνπινο Λ., Ο θαλψλ ηεο λνκηκφηεηνο ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ θαη ην Διεγθηηθφλ πλέδξηνλ σο ζεζκηθή εγγχεζηο ηεξήζεσο ηνπ θαλφλνο, Σηκ. Σνκ. γηα ηα 150 ρξφληα ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, εθηππσηηθή κνλάδα Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ, Αζήλα 1984, ζει. 375 επ, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν «...επί εθηειέζεσο ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ, ν θίλδπλνο ηεο εθηξνπήο ησλ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ εηο παξάλνκνλ θαη αληηθαλνληθήλ αλάιεςηλ θαη πιεξσκήλ είλαη κεγαιχηεξνο, δηφηη δελ ππάξρεη εμσηεξηθή αληίδξαζηο, αλάινγνο πξνο εθείλελ ησλ θνξνινγνπκέλσλ δηα ηελ πεξίπησζηλ ηεο παξαλφκνπ θαη αληηθαλνληθήο βεβαηψζεσο θαη εηζπξάμεσο ησλ θφξσλ...». 2 Γέξνληαο Απ., Γεκνζηνλνκηθφ Γίθαην, εθδ.αλη.άθθνπια, Αζήλα- Κνκνηελή 2005, ζει.432 επ. 3 Βι. Θενραξφπνπινο, φ.π., ζει. 355 επ. Παξέθθιηζε απφ ηελ αξρή απηή γίλεηαη δεθηή γηα δαπάλεο πνπ αλάγνληαη ζηε «ιεηηνπξγηθή δξαζηεξηφηεηα» ηεο Γεκφζηαο Τπεξεζίαο ή ηνπ ΝΠΓΓ ή γηα δαπάλεο πνπ απνβιέπνπλ ζηελ εμππεξέηεζε ηνπ ζθνπνχ γηα ηνλ νπνίν έρεη ζπζηαζεί ε Γεκφζηα Τπεξεζία ή ην ΝΠΓΓ. Γηα ηελ αξρή ηεο λνκηκφηεηαο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ βι. θαη Δ Σκήκα Η 566/1988 ζε αξκά Ι., Σν Γεκφζην Υξήκα ππφ έιεγρν. Ζ Ννκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, εθδ.αλη.άθθνπια, Αζήλα- Κνκνηελή 2003, ζει.91 επ. 4

ησλ νξγάλσλ ηεο εθηειεζηηθήο εμνπζίαο, ησλ δεζκεχζεσλ πνπ πεξηέρνληαη ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ θαη ε απνθπγή ηεο ζπαηάιεο ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο απαηηεί ηελ χπαξμε ζπλερνχο θαη απνηειεζκαηηθνχ ειέγρνπ. Ο δεκνζηνλνκηθφο έιεγρνο ζπλδέεηαη άκεζα κε ηελ ίδηα ηε θχζε ηεο δεκνθξαηηθήο Πνιηηείαο, ε νπνία νθείιεη λα δηακνξθψζεη ζεζκνχο θαη φξγαλα πνπ λα αζθνχλ ηνλ έιεγρν απηφ. Δηδηθφηεξα, ζε φ,ηη αθνξά ηε δηαδηθαζία εθηειέζεσο ηνπ ζθέινπο ησλ δαπαλψλ ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, ν έιεγρνο πξέπεη λα δηαζθαιίδεη φηη νη πιεξσκέο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη είλαη ζχκθσλεο κε ηηο πξνβιέςεηο πνπ πεξηέρνληαη ζηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ 4. Ζ πνιχπινθε δηαδηθαζία εθηειέζεσο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ έρεη αλαηεζεί ζηνπο δηαρεηξηζηέο ηνπ δεκνζίνπ πινχηνπ, ηνπο δηαηάθηεο θαη ηνπο ππνιφγνπο 5. Γηαηάθηεο είλαη φζνη έρνπλ εθ ηνπ λφκνπ ηελ αξκνδηφηεηα λα εληέιινληαη ηηο εηζπξάμεηο ησλ εζφδσλ θαη ηηο πιεξσκέο ησλ δαπαλψλ θαη γεληθά ηηο νηθνλνκηθέο πξάμεηο, νη νπνίεο επηθέξνπλ κεηαβνιή ζηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ηνπ Γεκνζίνπ. Τπφινγνη είλαη φινη νη δεκφζηνη ιεηηνπξγνί πνπ είλαη εληεηαικέλνη λα εηζπξάηηνπλ έζνδα ή λα πιεξψλνπλ έμνδα ηνπ Γεκνζίνπ θαη γεληθά νη νπσζδήπνηε, έζησ θαη ρσξίο λφκηκε εμνπζηνδφηεζε, δηαρεηξηδφκελνη ρξήκαηα ή πιηθφ πνπ αλήθεη ζην θξάηνο, θαζψο θαη νπνηνζδήπνηε άιινο ζεσξείηαη εθ ηνπ λφκνπ ππφινγνο. Πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίδεηαη ε λνκηκφηεηα ηεο δηελέξγεηαο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ θαη λα κελ παξαβηάδεηαη ν θαλφλαο ηεο εηδηθφηεηαο ησλ πηζηψζεσλ απφ ηε Γεκνζηνλνκηθή Γηνίθεζε, κε ηε δηάζεζε ησλ πηζηψζεσλ ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ γηα ηελ ηθαλνπνίεζε αλαγθψλ δηαθνξεηηθψλ απφ εθείλεο πνπ ηεο έρεη εμνπζηνδνηήζεη ην Κνηλνβνχιην, επηβάιιεηαη λα ζπληξέρνπλ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο. Δηδηθφηεξα, ηα φξγαλα πνπ είλαη αξκφδηα γηα ηελ εθηέιεζε ησλ δαπαλψλ πξέπεη λα ππάγνληαη ζε εηδηθφ λνκηθφ θαζεζηψο, ην νπνίν εμαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν ηεο δηαρείξηζεο ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο. Δπηπξφζζεηα, ε δεκνζηνλνκηθή λνκνζεζία είλαη αλαγθαίν λα πξνβιέπεη ηηο πξάμεηο εθείλεο ηεο δηαδηθαζίαο εθηειέζεσο ησλ δαπαλψλ πνπ δηαζθαιίδνπλ ηελ απνθπγή θαηαρξήζεσλ. Παξάιιεια, ηδηαίηεξε ζεκαζία έρεη ν έιεγρνο ηεο εθηέιεζεο ησλ δαπαλψλ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ λα αλαηίζεηαη ζε φξγαλα πνπ παξέρνπλ φια ηα ερέγγπα ηεο αλεμάξηεηεο θαη ακεξφιεπηεο θξίζεο, έλαληη ησλ θνξέσλ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα, ηνπο 4 Μπάξκπαο Ν., ηνηρεία Γεκνζηνλνκηθνχ Γηθαίνπ, γ έθδνζε, εθδ. άθθνπια, Αζήλα-Θεζζαινλίθε 2008, ζει. 106 επ., Γέξνληαο Απ., φ.π., ζει.167 5 Ληγσκέλνπ Α., Σν λνκηθφ θαζεζηψο ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ, Γηνηθεηηθή Δλεκέξσζε, η.10 (1998), ζει. 92 επ.(93) 5

νπνίνπο θαινχληαη λα ειέγμνπλ 6. ην πιαίζην απηφ, πξσηαξρηθφο ξφινο έρεη αλαηεζεί ζηε ρψξα καο, ήδε απφ ην έηνο 1833, ζην Διεγθηηθφ πλέδξην, ην νπνίν απνηειεί ην Αλψηαην Γεκνζηνλνκηθφ Γηθαζηήξην. Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 98 παξ.1 ηνπ πληάγκαηνο, φπσο ηζρχεη κεηά ηελ αλαζεψξεζε ηνπ 2001, ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ αλήθνπλ, κεηαμχ άιισλ, ηφζν ν πξνιεπηηθφο έιεγρνο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, πνπ ζπλίζηαηαη ζηνλ έιεγρν ησλ δαπαλψλ ηνπ Κξάηνπο, θαζψο θαη ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ή άιισλ λνκηθψλ πξνζψπσλ πνπ ππάγνληαη κε εηδηθή δηάηαμε λφκνπ ζην θαζεζηψο απηφ (πεξ.α ), φζν θαη ν θαηαζηαιηηθφο έιεγρνο, πνπ ζπλίζηαηαη ζηνλ έιεγρν ησλ ινγαξηαζκψλ ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ θαη ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ή άιισλ λνκηθψλ πξνζψπσλ, πνπ ππάγνληαη ζηνλ πξνβιεπφκελν απφ ηελ πεξ.α πξνιεπηηθφ έιεγρν (πεξ.γ ), θαζψο θαη ε εθδίθαζε ησλ δηαθνξψλ ζρεηηθά κε ηνλ έιεγρν ησλ ινγαξηαζκψλ ηεο πξνεγνχκελεο πεξίπησζεο (πεξ.ζη ). Ο δηθαζηηθφο έιεγρνο ησλ δαπαλψλ απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην πιενλεθηεί έλαληη ηνπ δηνηθεηηθνχ ειέγρνπ 7, θαζψο ην Διεγθηηθφ πλέδξην ζηειερψλεηαη απφ δηθαζηηθνχο ιεηηνπξγνχο 8 ζηνπο νπνίνπο ην χληαγκα παξέρεη ηηο εγγπήζεηο ιεηηνπξγηθήο θαη πξνζσπηθήο αλεμαξηεζίαο θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο απνηειεί ε δηεξεχλεζε ηνπ ειέγρνπ ησλ ινγαξηαζκψλ ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ, πνπ αζθείηαη, θαηά ζπληαγκαηηθή επηηαγή, απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην. Γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ πεδίνπ εθαξκνγήο ηνπ ειέγρνπ, θξίζηκν ζηνηρείν απνηειεί ε πξνζέγγηζε ηεο έλλνηαο ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ, ε νπνία είλαη ζεκειηψδεο γηα ην δεκνζηνινγηζηηθφ δίθαην, θαη ε παξνπζίαζε ηνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ. Δηδηθφηεξα, ν έιεγρνο ησλ ινγαξηαζκψλ ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ, ν νπνίνο απνηειεί παξαδνζηαθή αξκνδηφηεηα ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, λνείηαη πάληνηε σο θαηαζηαιηηθφο, δηελεξγείηαη δειαδή κεηά ηε ιήμε ηεο δηαρείξηζεο απφ ηνπο δεκνζίνπο ππνιφγνπο θαη εμεηδηθεχεηαη ζηνλ έιεγρν ηεο 6 Θενραξφπνπινο Λ., φ.π., ζει.379 7 Γηα ηε δηάθξηζε ηνπ ειέγρνπ ζε δηνηθεηηθφ θαη δηθαζηηθφ, βι. Ρίδν, Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ δηθαζηηθνχ δεκνζηνινγηζηηθνχ ειέγρνπ ζηελ Διιάδα θαη ην Διεγθηηθφ πλέδξην, ζε: Σν δηθαίσκα ζε δίθαηε δίθε, ε αλεμαξηεζία θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ειιεληθήο δηθαηνζχλεο, εθδ. Αλη.άθθνπια, Αζήλα-Κνκνηελή 1998, ζει.85 επ.(86), ν νπνίνο αλαθέξεη φηη «φηαλ ν έιεγρνο ηεο δηαρείξηζεο ηνπ Γεκνζίνπ Υξήκαηνο αζθείηαη απφ δηνηθεηηθά φξγαλα (ι.ρ. απφ Οηθνλνκηθνχο Δπηζεσξεηέο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ) είλαη Γηνηθεηηθφο, φηαλ φκσο αζθείηαη απφ ζψκα εληεηαγκέλν ζηε Γηθαζηηθή Λεηηνπξγία, ηα κέιε ηνπ νπνίνπ είλαη δηθαζηηθνί ιεηηνπξγνί, ηφηε είλαη Γηθαζηηθφο». 8 Οη Γηθαζηηθνί Λεηηνπξγνί ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ζπλεπηθνπξνχληαη ζην έξγν ηνπο απφ ηνπο Γηθαζηηθνχο Διεγθηηθνχο Τπαιιήινπο, βι. Ρίδν, Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ δηθαζηηθνχ δεκνζηνινγηζηηθνχ ειέγρνπ ζηελ Διιάδα θαη ην Διεγθηηθφ πλέδξην..., ζει.86, ζεκ.4. 6

λνκηκφηεηαο θαη θαλνληθφηεηαο ηεο δηαρείξηζεο 9. Πεξαηηέξσ, ζηελ πεξίπησζε πνπ αλεπξεζεί έιιεηκκα ζηελ ειεγρφκελε δηαρείξηζε, ην Διεγθηηθφ πλέδξην έρεη ηελ αξκνδηφηεηα επηβνιήο θπξψζεσλ, νη νπνίεο ζπλίζηαληαη ζηελ έθδνζε θαηαινγηζηηθήο Πξάμεο εηο βάξνο εθείλσλ ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ πνπ ππέβαιαλ ηνπο ειιεηκκαηηθνχο ινγαξηαζκνχο. Ο έιεγρνο ησλ ινγαξηαζκψλ γίλεηαη απφ ην αξκφδην Κιηκάθην ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, θαηά ησλ Πξάμεσλ ηνπ νπνίνπ αζθνχληαη έλδηθα κέζα ελψπηνλ ησλ άιισλ ζρεκαηηζκψλ ηνπ ψκαηνο (Σκήκαηνο θαη Οινκέιεηαο). Σέινο, δηαηππψλνληαη ζπκπεξαζκαηηθέο παξαηεξήζεηο, πνπ αθνξνχλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ θαηαζηαιηηθνχ ειέγρνπ, θαζψο θαη ηελ αλάγθε επαλαπξνζδηνξηζκνχ ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ ειέγρνπ ηεο δηαρείξηζεο ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο, ψζηε λα αληαπνθξηζεί ζηηο απμεκέλεο απαηηήζεηο δηαθάλεηαο θαη ινγνδνζίαο ελφο ζχγρξνλνπ δεκνζηνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο. 9 Μειηψλεο Ν. Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, εθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια, Αζήλα- Κνκνηελή, 2006, ζει. 357. Βι. θαη ζει.477, φπνπ αλαθέξεηαη φηη «Ο θαηαζηαιηηθφο έιεγρνο... είλαη ε ρξνληθά πξψηε - ε παξαδνζηαθή- δηθαζηηθή αξκνδηφηεηα ηνπ ψκαηνο, νπζηαζηηθφ θξεπίδσκα ηεο δηθαζηηθήο απνζηνιήο ηνπ, ζπληζηψληαο, ιφγσ ηνπ αληηθεηκέλνπ ζην νπνίν αλαθέξεηαη, ηνλ νξηδφληην έιεγρν». 7

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΔΣΧ ΣΧΝ ΓΗΜΟΙΧΝ ΤΠΟΛΟΓΧΝ 1.1. Η έννοια ηος δημοζίος ςπολόγος ζηο ελληνικό δημοζιολογιζηικό δίκαιο Ο ελλνηνινγηθφο πξνζδηνξηζκφο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο γηα ηε δηάθξηζή ηνπο απφ ηνπο δηαηάθηεο θαη γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ειιεηκκάησλ θαη ησλ επζπλψλ ηνπο 10, θαζψο θαη γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ πεδίνπ εθαξκνγήο ηνπ θαηαζηαιηηθνχ ειέγρνπ ησλ ινγαξηαζκψλ απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην, θαηά ην άξζξν 98 παξ.1 πεξ.γ ηνπ πληάγκαηνο. Σν ειιεληθφ δεκνζηνινγηζηηθφ δίθαην, αξρηθά, θαζφξηζε ηελ έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ ζηελά, νξίδνληαο ζην άξζξν 42 ηνπ Νφκνπ ΗΒ/1852 φηη: «παο ππάιιεινο επηθνξηηζκέλνο ρξεκαηηθήλ δηαρείξηζηλ θαηαζηάηαη ππφινγνο, άκα δη απνδείμεψο ηνπ ιάβε εηο ρείξαο ηνπ δεκφζηα ρξήκαηα». Ο Νφκνο ΑΤΟΕ/1887 πξνζέζεζε θαη «ηνπο δηαρεηξηδνκέλνπο πιηθφλ, νπσζδήπνηε αλήθνλ εηο ην Κξάηνο». Δπνκέλσο, δεκφζηνη ππφινγνη ζεσξνχληαλ φινη νη ππάιιεινη νη νπνίνη θαηά ηνπο θείκελνπο λφκνπο είραλ νξηζζεί γηα ηελ είζπξαμε ή δηάζεζε ρξεκάησλ ή πιηθψλ, πνπ αλήθνπλ ζην θξάηνο (de jure δεκφζηνη ππφινγνη). Αθνινχζσο, ην άξζξν 20 ηνπ Ν.Γ. ηεο 4 εο Ηνπιίνπ 1923 δηεχξπλε ηελ έλλνηα απηή θαη πεξηέιαβε θαη ηνπο «άλεπ λνκίκνπ εμνπζηνδνηήζεσο» δηαρεηξηδφκελνπο ρξήκαηα ή πιηθφ πνπ αλήθεη ζην Κξάηνο (de facto ή αθαλείο δεκφζηνη ππφινγνη). Σελ ίδηα ζέζε αθνινχζεζε θαη ν πξντζρχζαο Κψδηθαο Γεκνζίνπ Λνγηζηηθνχ (Ν.Γ.321/1969). χκθσλα κε ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 25 παξ.2 ηνπ Π.Γ. 774/1980 11 : «Γεκφζηνη ππφινγνη είλαη πάληεο νη δεκφζηνη ιεηηνπξγνί νη εληεηαικέλνη ηελ είζπξαμηλ εζφδσλ ή ηελ πιεξσκήλ εμφδσλ ηνπ Κξάηνπο, θαη θαζφινπ νη νπσζδήπνηε έζησ θαη άλεπ λνκίκνπ εμνπζηνδνηήζεσο δηαρεηξηδφκελνη ρξήκαηα, αμίαο ή πιηθφλ, αλήθνληα εηο ην Κξάηνο σο θαη παο άιινο εθ ηνπ λφκνπ ζεσξνχκελνο σο δεκφζηνο ππφινγνο». Πξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε θηλείηαη θαη ε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 54 παξ.1 ηνπ Νφκνπ 2362/1995 12, ζηελ 10 Ληγσκέλνπ Α., Σν λνκηθφ θαζεζηψο ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ, Γηνηθεηηθή Δλεκέξσζε, η.10 (1998), ζει. 92 επ.(94). Γηα ηελ έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ βι. θαη Κνθθίδνπ, Ο δεκφζηνο ππφινγνο θαη ε επζχλε ηνπ απφ πξάμε ή παξάιεηςε θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ, ΑξρΝ 2002, ζει. 289 επ. 11 Π.Γ. 774/1980 «Πεξί θσδηθνπνηήζεσο εηο εληαίνλ θείκελνλ ησλ πεξί Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ηζρπνπζψλ δηαηάμεσλ ππφ ηνλ ηίηινλ "Οξγαληζκφο Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ"» 12 Νφκνο 2362/1995 «Πεξί Γεκνζίνπ Λνγηζηηθνχ, ειέγρνπ ησλ δαπαλψλ ηνπ Κξάηνπο θαη άιιεο δηαηάμεηο» 8

νπνία νξίδεηαη σο δεκφζηνο ππφινγνο «φπνηνο δηαρεηξίδεηαη, έζησ θαη ρσξίο λφκηκε εμνπζηνδφηεζε, ρξήκαηα, αμίεο ή πιηθφ πνπ αλήθνπλ ζην Γεκφζην ή ζε Ν.Π.Γ.Γ., θαζψο θαη νπνηνζδήπνηε άιινο ζεσξείηαη απφ ην λφκν δεκφζηνο ππφινγνο». ην ίδην πλεχκα ην Ν.Γ. 496/1974 νξίδεη ζην άξζξν 32 φηη: «Τπφινγνη Ν.Π.Γ.Γ. είλαη πάληεο νη έζησ θαη άλεπ λνκίκνπ εμνπζηνδνηήζεσο δηαρεηξηδφκελνη ρξήκαηα, αμίαο, έλζεκα ή πιηθφλ αλήθνληα εηο λνκηθφ πξφζσπν, σο θαη παο άιινο εθ ηνπ λφκνπ ζεσξνχκελνο σο ππφινγνο λνκηθνχ πξνζψπνπ». χκθσλα κε ηε δηάηαμε ηεο παξ.2 ηνπ άξζξνπ 54 ηνπ Ν.2362/1995 νη δεκφζηνη ππφινγνη δηαθξίλνληαη ζε: α) Τπνιφγνπο εληαικάησλ πξνπιεξσκήο θαη πξνζσξηλψλ 13, β) Γηαρεηξηζηέο πάγησλ πξνθαηαβνιψλ, γ) Φνξνηερληθνχο θαη ηεισλεηαθνχο ππνιφγνπο, δ) Δηδηθνχο ηακίεο 14, ε) Τπνιφγνπο Ν.Π.Γ.Γ. θαη νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, ζη) Τπνιφγνπο Γεκνζίσλ Οξγαληζκψλ Κνηλήο Ωθειείαο θαη Ν.Π.Η.Γ., πνπ επηρνξεγνχληαη απφ ηνλ Κξαηηθφ Πξνυπνινγηζκφ. Ωζηφζν, ε πεξίπησζε (ζη) θαηαξγήζεθε απφ ηεο ηζρχνο ηεο κε ηελ παξ.26 ηνπ άξζξνπ 20 ηνπ Ν.2459/1997. Δπηπιένλ, ην άξζξν 105 ηνπ Ν.2362/1995 νξίδεη φηη νη δηαρεηξηζηέο θνηλνηηθψλ πφξσλ ζεσξνχληαη δεκφζηνη ππφινγνη θαη ππφθεηληαη ζηηο ζρεηηθέο δηαηάμεηο πεξί δεκφζησλ ππνιφγσλ ηνπ σο άλσ λφκνπ. χκθσλα κε ηηο παξαπάλσ αλαθεξφκελεο δηαηάμεηο, ε έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ αλαθέξεηαη ζηνπο δεκφζηνπο ιεηηνπξγνχο, ηνπο εληεηαικέλνπο ηελ είζπξαμε εζφδσλ ή ηελ πιεξσκή εμφδσλ ηνπ θξάηνπο θαη ζε φινπο φζνπο, έζησ θαη ρσξίο λφκηκε εμνπζηνδφηεζε, δηαρεηξίδνληαη ρξήκαηα, αμίεο ή πιηθφ πνπ αλήθεη ζην θξάηνο θαη γεληθά, ζε φινπο ηνπο νπσζδήπνηε δηαρεηξηδφκελνπο δεκφζην ρξήκα, θαζψο θαη ζε θάζε άιιν πξφζσπν πνπ εηδηθά απφ ην λφκν ζεσξείηαη σο δεκφζηνο ππφινγνο. 15 Καηά ηε λνκνινγία ην Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ 16, δεκφζηνη ππφινγνη, θαηά ηελ έλλνηα ηνπ άξζξνπ 98 ηνπ πληάγκαηνο, είλαη φζνη δηαρεηξίδνληαη δεκφζηα πεξηνπζία 13 Γηα ηα εληάικαηα πξνπιεξσκήο, ηα πξνζσξηλά εληάικαηα θαη ηηο πάγηεο πξνθαηαβνιέο, βι. ην Κεθάιαην 1.4.2. ζη.β θαη γ, ηεο παξνχζαο Δξγαζίαο. 14 χκθσλα κε ην άξζξν 70 ηνπ Ν. 2362/1995, εηδηθνί ηακίεο είλαη νη δεκφζηνη ππφινγνη νη εληεηαικέλνη ηελ είζπξαμε εηδηθψλ εζφδσλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ ή θαη πιεξσκή δαπαλψλ απφ ηα έζνδα απηά θαη εθφζνλ δελ ιεηηνπξγεί ηδηαίηεξε Σακεηαθή Τπεξεζία. Οη αξκνδηφηεηεο, νη ππνρξεψζεηο θαη νη επζχλεο ησλ εηδηθψλ ηακηψλ, θαζψο θαη ηα ηεξνχκελα απφ απηνχο βηβιία θαζνξίδνληαη απφ ηηο εηδηθέο δηαηάμεηο πνπ δηέπνπλ απηνχο. 15 Βι. επίζεο Γέξνληα, φ.π., ζει.421 16 Βι. ελδεηθηηθά ηελ Δ Σκήκα IV 1457/2001 (Α Γεκνζίεπζε ΝΟΜΟ) 9

(ρξήκαηα, αμίεο, πιηθά) θαη έρνπλ λφκηκε ππνρξέσζε απφδνζεο ινγαξηαζκνχ ηεο δηαρείξηζήο ηνπο. Δπίζεο, δεκφζηνο ππφινγνο είλαη θάζε δεκφζηνο ιεηηνπξγφο, ζηνλ νπνίν παξαδίδεηαη θξαηηθή πεξηνπζία κε ηελ ππνρξέσζε ηεο απηνχζηαο ή θαζ ππνθαηάζηαζε επηζηξνθήο ηεο ή ηεο πεξαηηέξσ δηάζεζεο απηήο, πξνθεηκέλνπ λα εθπιεξσζεί νξηζκέλνο έλλνκνο ζθνπφο, έζησ θαη αλ δελ πθίζηαηαη επζέσο εθ ηνπ λφκνπ, ππνρξέσζε απηνχ γηα ηελ απφδνζε ινγαξηαζκνχ 17. Ζ θαηεγνξία απηή ησλ ππνιφγσλ εκπεξηέρεηαη ζηε ζπληαγκαηηθή δηάηαμε ηεο παξαγξάθνπ 1 (πεξ.γ ) ηνπ άξζξνπ 98, ζηελ νπνία ελππάξρνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα θαη ηνπ de facto ππνιφγνπ, ζηνλ νπνίν αλ θαη δελ έρεη αλαηεζεί ρξεκαηηθή ή άιινπ είδνπο δηαρείξηζε, εληνχηνηο απηφο ζεσξείηαη απφ ην λφκν σο δεκφζηνο ππφινγνο θαη ππφθεηηαη ζε έιεγρν. χκθσλα κε ηελ σο άλσ ζπληαγκαηηθή δηάηαμε, ππφινγνο είλαη φπνηνο ιακβάλεη ρξήκαηα, πιηθφ ή αμίεο ηνπ Γεκνζίνπ, κε ηελ εηδηθφηεξε ππνρξέσζε απφδνζεο (επηζηξνθήο) ή αλάισζεο κε βάζε ην ζθνπφ γηα ηνλ νπνίν ηα έιαβε. πλεπψο, πξνζδηνξηζηηθφ ζηνηρείν ηεο έλλνηαο ηνπ ππνιφγνπ είλαη ε ππνρξέσζή ηνπ πξνο απφδνζε ή επηζηξνθή ηνπ ιεθζέληνο ή εηζπξαρζέληνο, αλεμάξηεηα απφ ηνλ εηδηθφηεξν έλλνκν ιφγν ηεο ππνρξεψζεσο 18. ηελ επξεία, θαηά ηα παξαπάλσ, έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ εληάζζεηαη ην ζχλνιν ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαη ιεηηνπξγψλ 19, πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ δνθίκσλ, ησλ επί ζεηεία, θαζψο θαη ησλ δηθαζηψλ 20. Ο δεκφζηνο ππφινγνο απνθηά ηελ ελ ιφγσ ηδηφηεηα απφ ην δηνξηζκφ ηνπ ζηε ζπγθεθξηκέλε ζέζε. Ωζηφζν, ν δηνξηζκφο δελ αξθεί, θαζψο ρξεηάδεηαη θαη θαηάιεςε ηεο αληίζηνηρεο ζέζεο 21. Δπίζεο, απαηηείηαη ε παξνρή πξνο ην θξάηνο εγγπνδνζίαο, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζζεί ηνχην γηα ηελ θαιή δηαρείξηζε ηνπ δεκφζηνπ ρξήκαηνο 22. 17 Μειηψλεο, Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει.377 επ., φπνπ παξαπνκπέο ζε ζρεηηθή λνκνινγία. 18 Μαξαγθνχ Γ., Αζηηθψο ππεχζπλνη θαη ππφινγνη θαηά ηε Ννκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ΓηΓηθ ΗΖ (2006), ζει.299 επ.(300), Δ Σκήκα VII 232/2009, ΔΓΓΓΓ 2009, ζει.425 19 Γέξνληαο, φ.π., ζει.420 επ., Σελ ηδηφηεηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ έρνπλ θαη νη δηθαζηηθνί ππάιιεινη ηεο γξακκαηείαο ησλ δηθαζηεξίσλ, πνπ είλαη επηθνξηηζκέλνη κε ην θαζήθνλ δηαθχιαμεο ησλ εηδηθψλ ελζήκσλ θαηάζεζεο ησλ δηθνγξάθσλ θαη ηεο είζπξαμεο ησλ αλαινγνχλησλ ρξεκάησλ βι.δ Οινκ.1249/1999 20 Βι. Μειηψλε, Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει.379 θαη ηελ Δ Σκήκα Η 74/1994. 21 Καηά ην ειιεληθφ δεκνζηνινγηζηηθφ ζχζηεκα δελ απαηηείηαη νξθσκνζία, ζε αληίζεζε κε ην γαιιηθφ, βι. Μειηψλε, Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει.382. 22 Αλαθνξηθά κε ην ζχζηεκα εγγπνδνζίαο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ, ν ηζρχσλ λφκνο πεξί Γεκνζίνπ Λνγηζηηθνχ (Ν.2362/1995) δελ πεξηέρεη ζρεηηθή ξχζκηζε. Ωζηφζν, ην Π.Γ. 774/1980 νξίδεη ζην άξζξν 40 φηη «1. Πάζα ειάηησζηο, κεηαηξνπή, κεηαθνξά θαη άξζηο εγγπήζεσο δεκνζίνπ ππνιφγνπ, ππφθεηηαη, εηο ηελ έγθξηζηλ ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ. 2. Όηαλ ν λφκνο δελ θαζνξίδε ην είδνο θαη ην πνζφλ ηεο ππφ ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ παξαζρεηέαο εγγπήζεσο, ηαχηα θαζνξίδνληαη δηα Γηαηάγκαηνο εθδηδνκέλνπ επί ηε πξνηάζεη ηνπ αξκνδίνπ Τπνπξγνχ θαη ηνπ επί ησλ Οηθνλνκηθψλ, κεηά πξνεγνπκέλελ ζπκβνπιεπηηθήλ 10

1.2. Οι de facto ςπόλογοι Γεκφζηνη ππφινγνη δελ είλαη κφλν φζνη δηαρεηξίδνληαη ρξήκαηα, αμίεο ή πιηθφ ηνπ Γεκνζίνπ δπλάκεη ηνπ λφκνπ, αιιά θαη φζνη «έζησ θαη ρσξίο λφκηκε εμνπζηνδφηεζε» δηαρεηξίδνληαη απηά, νη νπνίνη νλνκάδνληαη αθανείρ ή de facto ςπόλογοι 23. Δπνκέλσο, ε ηδηφηεηα ηνπ, ρσξίο λφκηκε εμνπζηνδφηεζε ελεξγνχληνο, de facto ππνιφγνπ ζεκειηψλεηαη απνθιεηζηηθά ζην πιηθφ γεγνλφο ηεο άζθεζεο δηαρείξηζεο. Απφξξνηα ηνπ πιηθνχ γεγνλφηνο ηεο άζθεζεο δηαρείξηζεο είλαη αθελφο ε ινγνδνηηθή επζχλε ηνπ ππνιφγνπ θαη αθεηέξνπ ε ηδηφηεηά ηνπ σο ππνθεηκέλνπ θαηαινγηζκνχ απφ ηα φξγαλα πνπ έρνπλ θαηά λφκν θαηαινγηζηηθή αξκνδηφηεηα 24. Ζ έλλνηα ησλ de facto ππνιφγσλ θαζνξίζηεθε γηα πξψηε θνξά κε ην Ν.Γ. ηεο 4 εο Ηνπιίνπ 1923 «Πεξί Οξγαληζκνχ ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ», ζην άξζξν 20 παξ.2, σο «νη νπσζδήπνηε έζησ θαη άλεπ λνκίκνπ εμνπζηνδνηήζεσο δηαρεηξηδφκελνη ρξήκαηα ή πιηθφλ αλήθνληα εηο ην Κξάηνο», νξηζκφο πνπ πεξηειήθζε κεηαγελέζηεξα ζε ζεηξά δηαηάμεσλ 25, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ην άξζξν 25 παξ.2 ηνπ Π.Γ. 774/1980, θαζψο θαη ην άξζξν 54 παξ.1 ηνπ Ν.2362/1995. Ζ λνκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ έρεη δερζεί ηνλ φξν ηνπ de facto ππνιφγνπ θαη έρεη θξίλεη φηη 26 «Γεκφζηνο ππφινγνο, ππφινγνο Ν.Π.Γ.Γ. ή Ο.Σ.Α. είλαη φπνηνο δηαρεηξίδεηαη, έζησ θαη ρσξίο λφκηκε εμνπζηνδφηεζε (de facto ππφινγνο), ρξήκαηα, αμίεο ή πιηθφ πνπ αλήθνπλ ζην Κξάηνο, ζε Ν.Π.Γ.Γ. ή ζε Ο.Σ.Α., αληίζηνηρα, αθφκε δε θαη φπνηνο απφ ην λφκν ζεσξείηαη σο ππφινγνο. Πξνζδηνξηζηηθφ επνκέλσο ηεο έλλνηαο ηνπ ππνιφγνπ ζηνηρείν είλαη ε απνλεκεζείζα ζ απηφλ ππφ ηνπ λφκνπ ή ε αζθνχκελε ππ απηνχ νπσζδήπνηε εμνπζία πξνο δηαρείξηζε ρξεκάησλ θ.ιπ. (Α.Κ. 303)...». Καηά ηα παξαπάλσ, ππέρεη ηηο ίδηεο ππνρξεψζεηο θαη επζχλεο κε ηνλ ππφινγν θαη εθείλνο, ν νπνίνο κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν αλακεηγλχεηαη ζηε δηαρείξηζε ηνπ γλψκελ ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ.». Δπνκέλσο, ηζρχεη ην ζχζηεκα εγγπνδνζίαο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ, ην νπνίν, αθνχ δελ ππάξρεη λφκνο πνπ λα θαζνξίδεη ην είδνο θαη ην πνζφ ηεο παξαζρεηέαο εγγχεζεο, απηή θαζνξίδεηαη δηα πξνεδξηθνχ δηαηάγκαηνο κεηά απφ απιή γλψκε ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ. Βι. Μειηψλεο, Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει.382, ζεκ.65 23 Γηα ηελ έλλνηα ηνπ αθαλνχο ή de facto ππνιφγνπ βι. Κφξζν Γ., Γεκνζηνλνκηθφλ Γίθαηνλ, Σεχρνο Α, εθδ.αλη.άθθνπια, Αζήλα-Κνκνηελή 1980, ζει.91, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν νη αθαλείο ή de facto ππφινγνη είλαη ππφινγνη «κε εθ ηνπ λφκνπ αλεγλσξηζκέλνη σο ηνηνχηνη, αιι ελ ηε πξάμεη αζθήζαληεο έξγνλ ππνιφγνπ». 24 Μαξαγθνχ Γ., Αζηηθψο ππεχζπλνη θαη ππφινγνη θαηά ηε Ννκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ΓηΓηθ ΗΖ (2006), ζει.299 επ.(300), Δ Οινκ. 1396/2000, Δ Σκήκα VII 232/2009, ΔΓΓΓΓ 2009, ζει.425 25 Βι. άξζξν 20 Β.Γ. 29/31-12-1954 «Πεξί θσδηθνπνηήζεσο ησλ πεξί Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ηζρπνπζψλ δηαηάμεσλ», άξζξν 72 παξ.1 Ν.Γ. 321/1969, άξζξν 32 παξ.1 Ν.Γ. 496/1974 26 Δ.. Οινκ 1306/2001 ΓηΓηθ 2004, ζει.225 11

ππνιφγνπ, απνθηψληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ηελ ηδηφηεηα ηνπ de facto ππνιφγνπ 27. Καζηδξχεηαη δε επζχλε ππνιφγνπ θαη γηα φπνηνλ αλέιαβε ή δηεμήγαγε ηε δεκφζηα δηαρείξηζε, έζησ θαη ρσξίο λφκηκε εμνπζηνδφηεζε, αλεμάξηεηα απφ ηελ χπαξμε παξάιιεια θαη λφκηκνπ ππνιφγνπ. Ζ επζχλε ηνπ ππνιφγνπ δε ζεκειηψλεηαη ζηε λνκηκφηεηα κφλν ηεο δηαρεηξηζηηθήο ηνπ εμνπζίαο, αιιά θαη ζην πιηθφ γεγνλφο ηεο δηεμαγσγήο ηεο δηαρείξηζεο, θαζέλαο δε απφ ηνπο ιφγνπο απηνχο επζχλεο είλαη απηνηειήο θαη πξνζσπηθφο. Δπνκέλσο, ε χπαξμε λφκηκνπ (de jure) ππνιφγνπ δελ απνθιείεη ηε ζπλχπαξμε θαη de facto ππνιφγνπ γηα ηελ ίδηα δηαρείξηζε. Ο ιφγνο ηεο ζσξεπηηθήο επζχλεο ηνπο έγθεηηαη ζηελ εηδηθή επζχλε πνπ δεκηνπξγείηαη αηνκηθά γηα θαζέλα πνπ δηαρεηξίδεηαη δεκφζηα πεξηνπζία θαη ζθνπεί ζηε δηαζθάιηζε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ Γεκνζίνπ έλαληη νπνηνπδήπνηε αζθεί ηε δηαρείξηζε ηεο πεξηνπζίαο ηνπ 28. 1.3. Η διασείπιζη δημοζίος σπήμαηορ υρ πποζδιοπιζηικό ζηοισείο ηηρ έννοιαρ ηος δημοζίος ςπολόγος 1.3.1. Η διασείπιζη δημοζίος σπήμαηορ από ηον δημόζιο ςπόλογο Όπσο πξναλαθέξζεθε, ε έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ ζηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 98 παξ. 1 εδάθην γ ηνπ πληάγκαηνο αλαθέξεηαη ζηνπο δεκνζίνπο ιεηηνπξγνχο, ηνπο εληεηαικέλνπο ηελ είζπξαμε εζφδσλ ή ηελ πιεξσκή εμφδσλ ηνπ Κξάηνπο θαη ζε φινπο φζνπο, έζησ θαη ρσξίο λφκηκε εμνπζηνδφηεζε, δηαρεηξίδνληαη ρξήκαηα, αμίεο ή πιηθφ πνπ αλήθεη ζην Κξάηνο, θαη γεληθά ζε φινπο ηνπο νπσζδήπνηε δηαρεηξηδφκελνπο δεκφζην ρξήκα, θαζψο θαη ζε θάζε άιιν πξφζσπν πνπ εηδηθά απφ ην λφκν ζεσξείηαη σο δεκφζηνο ππφινγνο. 29 Δπνκέλσο, πξνζδηνξηζηηθφ ζηνηρείν ηεο έλλνηαο ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ, ην νπνίν απνηειεί θαη ηε βάζε γηα ηε δηάθξηζε κεηαμχ ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ θαη ησλ δηαηαθηψλ, ζπληζηά ε δηαρείξηζε δεκνζίνπ ρξήκαηνο 30. Ωο δηαρείξηζε λνείηαη, ηδίσο, ε δηελέξγεηα εηζπξάμεσλ εζφδσλ θαη ε 27 Βι. Μειηψλε, Κξηηηθή πξνζέγγηζε ηεο έλλνηαο ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ θαηά ην ειιεληθφ θαη γαιιηθφ δεκνζηνινγηζηηθφ δίθαην, ΓηΓηθ Ε (1995), ζει.818 επ.(828), φπνπ παξαπνκπή ζε ζρεηηθή λνκνινγία. 28 Μαξαγθνχ Γ., Αζηηθψο ππεχζπλνη θαη ππφινγνη θαηά ηε Ννκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ΓηΓηθ ΗΖ (2006), ζει.299 επ.(300), αξκάο, Σν Γεκφζην Υξήκα ππφ έιεγρν..., ζει.172, Δ Οινκ. 1244/1997 29 Δ Σκήκα IV 1344/2001 (Α Γεκνζίεπζε ΝΟΜΟ), Δ Σκήκα IV 1348/2001, ΑξρΝ 2002, ζει.251 30 Μειηψλεο, Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει.359 επ. 12

θαηαβνιή δαπαλψλ, ε ρξεσπίζησζε πιηθνχ, ε αζθαιήο θχιαμε δεκφζηνπ ρξήκαηνο θαη ε πξνζήθνπζα απφδνζή ηνπ. Σν ειιεληθφ δεκνζηνινγηζηηθφ δίθαην, αξρηθά, αληηκεηψπηζε κε ζηελφηεηα ηελ έλλνηα ηεο δηαρείξηζεο, πεξηνξίδνληάο ηελ ζηε ρξεκαηηθή δηαρείξηζε stricto sensu 31. Αθνινχζσο, ε έλλνηα ηεο δηαρείξηζεο δηεπξχλζεθε, απηφο δε ν επξχηεξνο νξηζκφο ηεο δηαρείξηζεο πηνζεηήζεθε θαη απφ ην ηζρχνλ δεκνζηνινγηζηηθφ δίθαην, κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 25 παξ.2 ηνπ Π.Γ. 774/1980, ην νπνίν νξίδεη φηη δεκφζηνη ππφινγνη είλαη «νη εληεηαικέλνη ηελ είζπξαμηλ εζφδσλ ή ηελ πιεξσκήλ εμφδσλ ηνπ Κξάηνπο, θαη θαζφινπ νη νπσζδήπνηε... δηαρεηξηδφκελνη ρξήκαηα, αμίαο ή πιηθφλ, αλήθνληα εηο ην Κξάηνο...», θαζψο θαη ηνπ άξζξνπ 54 παξ.1 ηνπ Ν. 2362/1995, ζχκθσλα κε ην νπνίν δεκφζηνο ππφινγνο είλαη «φπνηνο δηαρεηξίδεηαη... ρξήκαηα, αμίεο ή πιηθφ πνπ αλήθνπλ ζην Γεκφζην ή ζε Ν.Π.Γ.Γ.». Ζ δηαηχπσζε ησλ δηαηάμεσλ απηψλ επηηξέπεη πιένλ ηελ θαιχηεξε ζχιιεςε ηνπ ξφινπ ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ θαη ησλ κέζσλ πνπ ρξεζηκνπνηεί, κε ηελ ηήξεζε ζχγρξνλσλ δεκνζηνινγηζηηθψλ κεζφδσλ θαη ηελ εκθάληζε λέσλ ηξφπσλ δηελέξγεηαο ησλ πιεξσκψλ 32. Καηά ηε λνκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ 33, πξνζδηνξηζηηθφ ζηνηρείν ηεο έλλνηαο ηνπ ππνιφγνπ είλαη ε απνλεκεζείζα ζε απηφλ απφ ην λφκν ή ε αζθνχκελε απφ απηφλ νπσζδήπνηε εμνπζία πξνο δηαρείξηζε ρξεκάησλ, αμηψλ ή πιηθνχ πνπ αλήθνπλ ζην Κξάηνο. Πξάμε δε δηαρείξηζεο απνηειεί ε ρξήζε απηψλ ζχκθσλα κε ην λφκν θαη ηνλ πξννξηζκφ ηνπο θαη ε πξνζήθνπζα απφδνζή ηνπο. Ζ επζχλε ηνπ ππνιφγνπ δελ ζεκειηψλεηαη ζηε λνκηκφηεηα κφλν ηεο δηαρεηξηζηηθήο ηνπ εμνπζίαο, αιιά θαη ζην πιηθφ γεγνλφο ηεο δηεμαγσγήο ηεο δηαρείξηζεο. Καηά ζπλέπεηα, δελ θαζηδξχεηαη επζχλε ππνιφγνπ γηα θάπνηνλ ζηνλ νπνίν κε πξάμε ηνπ αξκφδηνπ νξγάλνπ αλαηέζεθαλ κελ ηα θαζήθνληα ηνπ ππνιφγνπ, πιελ φκσο, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, απηφο δελ αλακείρζεθε κε νπνηνδήπνηε ηξφπν ζηε δηαδηθαζία ηεο δηαρείξηζεο. Με βάζε φζα αλαθέξζεθαλ πξνεγνχκελα, ε λφκηκε αλάζεζε δηαρεηξηζηηθψλ θαζεθφλησλ θαζηζηά ην δεκφζην ππφινγν de jure ππφινγν, ελψ ε άζθεζε δηαρεηξηζηηθψλ θαζεθφλησλ ρσξίο εμνπζηνδφηεζε θαζηζηά ηνλ ππφινγν de facto 31 Βι. ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 42 λ.ηβ/1852, ε νπνία φξηδε φηη «παο ππάιιεινο επηθνξηηζκέλνο ρξεκαηηθήλ δηαρείξηζηλ θαηαζηαίλεηαη ππφινγνο, άκα δη απνδείμεψο ηνπ ιάβε εηο ρείξαο ηνπ δεκφζηα ρξήκαηα.». Ζ έλλνηα ηεο δηαρείξηζεο δηεπξχλζεθε αξγφηεξα κε ην λ.ατοε/1887, πνπ ζην άξζξν 9 φξηδε φηη «νη δηαρεηξηδφκελνη πιηθφλ, νπσζδήπνηε αλήθνλ εηο ην Κξάηνο, ππφθεηληαη εηο φιαο ηαο πεξί δηαρεηξίζεσο ρξεκαηηθνχ ηζρχνπζαο δηαηάμεηο...». 32 Βι. Μειηψλε, Κξηηηθή πξνζέγγηζε ηεο έλλνηαο ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ θαηά ην ειιεληθφ θαη γαιιηθφ δεκνζηνινγηζηηθφ δίθαην, ΓηΓηθ Ε (1995), ζει.818 επ.(827) 33 Βι.ηδίσο Δ Οινκ 1306/2001 ΓηΓηθ 2004, ζει.225 13

ππφινγν. Ζ αλάιεςε θαηνρήο ηφζν απφ ηνλ de jure φζν θαη απφ ηνλ de facto ππφινγν πξέπεη λα γίλεηαη κε ηνπο φξνπο ηεο αιιφηξηαο ππνζέζεσο (Α.Κ. 303), θαζψο ε αλάιεςε ηεο θαηνρήο κε νπνηνλδήπνηε άιιν ζθνπφ (π.ρ. ηεο ηδηνπνηήζεσο σο ζπλέπεηα ππεμαίξεζεο) δε ζεκειηψλεη ηελ ηδηφηεηα ηνπ ππνιφγνπ 34. Πεξαηηέξσ, απφ ηηο παξαπάλσ αλαθεξφκελεο δηαηάμεηο ηνπ δεκνζηνινγηζηηθνχ δηθαίνπ, πξνθχπηεη φηη γηα ηελ ηδηφηεηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ δελ αξθεί ε θαηνρή ηνπ δεκφζηνπ ρξήκαηνο, αιιά απαηηείηαη θαη δηαρείξηζε απηνχ, δειαδή δηάζεζή ηνπ απφ ηνλ δεκφζην ππφινγν γηα ηνπο ζθνπνχο γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ νπνίσλ ηνχην έρεη ηαρζεί. Δλδεηθηηθά, ε δηαρείξηζε ζπλίζηαηαη 35 ζε δηάζεζε ρξεκάησλ απφ ηνλ ππφινγν γηα πιεξσκέο, θαη κάιηζηα φρη γηα πιεξσκέο πνπ είλαη άζρεηεο κε ην ζθνπφ γηα ηνλ νπνίν ην έληαικα εθδφζεθε, ελψ ην πξφζσπν πνπ αζθεί δηαρεηξηζηηθέο πξάμεηο ζεσξείηαη εμ απηνχ ηνπ ιφγνπ ππφινγνο ηεο δηαρείξηζεο. Δπηπιένλ, σο δηαρεηξηζηηθέο πξάμεηο ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ ζεσξνχληαη θαη ε αγνξά, ζπγθέληξσζε θαη απνζήθεπζε πιηθνχ, πνπ ζπλνδεχεηαη θαη κε ην δηθαίσκα ηεο δηαρεηξίζεσο απηνχ, κε ηελ έλλνηα ηεο δηάζεζεο ελ φισ ή ελ κέξεη ηνπ πιηθνχ ζε ηξίηνπο, ζχκθσλα κε ηελ εληνιή πνπ δίλεηαη ζε απηφλ απφ ην Γεκφζην. Ζ ηδηφηεηα δε ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ δελ αίξεηαη, νχηε απνθιείεηαη φηαλ απηφο αλαιακβάλεη ηε δηαρείξηζε ρξεκάησλ ή πιηθνχ ηνπ Γεκνζίνπ, θαηφπηλ λφκηκεο εληνιήο δηαρείξηζεο, πνπ δίδεηαη ζε απηφλ απφ ζχκβαζε πνπ θαηαξηίδεηαη κε ην Γεκφζην 36. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, δελ θαζίζηαηαη δεκφζηνο ππφινγνο ην πξφζσπν ζην νπνίν δηαηέζεθε πιηθφ, φρη φκσο σο δηαρεηξηζηή ηνπ πιηθνχ απηνχ, αιιά ηνπ ρνξεγήζεθε θαηά ρξήζε σο κέζνλ εθηέιεζεο ηεο ππεξεζίαο ηνπ. 1.3.2. Η έννοια ηος δημοζίος σπήμαηορ και η πεπίπηυζη ηυν ΝΠΙΔ πος επισοπηγούνηαι από ηον κπαηικό πποϋπολογιζμό χκθσλα κε ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 54 παξ. 1 ηνπ Ν. 2362/1995, δεκφζηνο ππφινγνο είλαη φπνηνο δηαρεηξίδεηαη «ρξήκαηα, αμίεο ή πιηθφ πνπ αλήθνπλ ζην Γεκφζην ή ζε Ν.Π.Γ.Γ.», ελψ παξφκνηα είλαη θαη ε δηαηχπσζε ηεο δηάηαμεο ηνπ άξζξνπ 25 παξ. 2 ηνπ Π.Γ. 774/1980: «...ρξήκαηα, αμίαο ή πιηθφλ, αλήθνληα εηο ην Κξάηνο...». Οη 34 Μαξαγθνχ Γ., Αζηηθψο ππεχζπλνη θαη ππφινγνη θαηά ηε Ννκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ΓηΓηθ ΗΖ (2006), ζει.299 επ.(300) 35 Μειηψλεο, Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει.361 επ., φπνπ παξαπνκπέο ζε ζρεηηθή λνκνινγία. 36 Δ Οινκ. 1247/1999, Δ Η Σκήκα 1771/2003 ΓηΓηθ 2005, ζει.773 14

δηαηάμεηο απηέο ηνπ δεκνζίνπ ινγηζηηθνχ δηθαίνπ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλεο πξνο ην θξηηήξην ηεο θπξηφηεηαο 37, βάζεη ηνπ νπνίνπ ηελ ηδηφηεηα ηνπ δεκφζηνπ ρξήκαηνο έρνπλ κφλν ηα ρξήκαηα, νη αμίεο ή ην πιηθφ πνπ αλήθνπλ ζην λνκηθφ πξφζσπν ηνπ θξάηνπο, ζηνπο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη ζηα ινηπά λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ. Ωζηφζν, ην θξηηήξην ηεο θπξηφηεηαο αδπλαηεί λα πξνζδψζεη έλα αζθαιέο ραξαθηεξηζηηθφ ζηελ έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο, γηα ην ιφγν απηφ έρνπλ πξνηαζεί 38 άιια θξηηήξηα, φπσο ην θξηηήξην ηεο δηάζεζεο ζε δεκφζηα ππεξεζία γηα ηελ ηθαλνπνίεζε δεκφζηαο αλάγθεο, θαζψο θαη ην «πνιηηηθφ» θξηηήξην, βάζεη ηνπ νπνίνπ δεκφζην ρξήκα είλαη εθείλν πνπ δηαηίζεηαη ζε δεκφζηα λνκηθά πξφζσπα, ζε νξγαληζκνχο κηθηήο νηθνλνκίαο ή ηδησηηθνχο νξγαληζκνχο, γηα ηελ θάιπςε δξαζηεξηνηήησλ κε ηηο νπνίεο αζθείηαη δεκφζηα εμνπζία ή εμππεξεηείηαη ζθνπφο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. Καη εθαξκνγή ηνπ ηειεπηαίνπ θξηηεξίνπ, θάζε θνξά πνπ νη ηδησηηθνί νξγαληζκνί ή νη νξγαληζκνί κηθηήο νηθνλνκίαο αζθνχλ δεκφζηα εμνπζία ή απνζθνπνχλ ζηελ εμππεξέηεζε ζθνπνχ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο, νη πφξνη απηνί θαζίζηαληαη δεκφζην ρξήκα. 39 Ζ ππαγσγή ησλ ρξεκάησλ πνπ δηαρεηξίδνληαη ηα ΝΠΗΓ, κε επηρνξήγεζε απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ, ζηελ έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο δελ ζπλεπάγεηαη ηελ ππαγσγή ησλ νξγαληζκψλ κηθηήο νηθνλνκίαο ή ησλ ηδησηηθψλ νξγαληζκψλ ζηνπο θαλφλεο ηνπ δεκφζηνπ ινγηζηηθνχ δηθαίνπ ζπλνιηθά, αιιά κφλν ηελ εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Οξγαληζκνχ ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ (Π.Γ. 774/1980) εηδηθά ζηελ πεξίπησζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δηαρεηξηζηηθνχ ειέγρνπ 40. Πεξαηηέξσ, ζηελ πεξίπησζε ησλ επηρνξεγνχκελσλ απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ λνκηθψλ πξνζψπσλ ηδησηηθνχ δηθαίνπ, ην πξφζσπν πνπ πξνβαίλεη ζηελ νηθνλνκηθή δηαρείξηζε ησλ θξαηηθψλ επηρνξεγήζεσλ απνθηά ηελ ηδηφηεηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ. 37 Μειηψλεο, Ζ έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο. Παξαηεξήζεηο ζε Δι.πλ. (Πξαθηηθφ Οινκέιεηαο) 28 εο Γελ.πλ./2-7-1997, ΔΓΓΓΓ 43 (1999), 420 επ.(430) 38 Γηα ηα θξηηήξηα απηά βι. Μειηψλε, Ζ έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ρξήκαηνο..., ΔΓΓΓΓ 43 (1999), 431 επ. 39 Βι. θαη Μειηψλε, Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ν νπνίνο αλαθέξεη φηη ην Διεγθηηθφ πλέδξην εγθαηέιεηςε ηελ αζηηθνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ δεκφζηνπ ρξήκαηνο, ελζηεξληδφκελν ηε δεκνζηνλνκηθή έλλνηα απηνχ, αθνχ εθιακβάλεη πιένλ ηνχην ππφ ιεηηνπξγηθή έλλνηα, αθνχ πξνέξρεηαη απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ θαη δηαηίζεηαη θαη εληνιή ηνπ θξάηνπο γηα ηελ εμππεξέηεζε ζθνπνχ δεκφζηαο ππεξεζίαο ππφ ιεηηνπξγηθή έλλνηα. Βι. θαη Ρέλεζε, Λεηηνπξγηθέο δεκφζηεο δαπάλεο: Ζ δηεχξπλζε ηεο έλλνηαο ηεο δεκφζηαο δαπάλεο ζηε λνκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ζε «Γηαθάλεηα θαη αλεμαξηεζία ζηνλ έιεγρν ηνπ δεκφζηνπ ρξήκαηνο», Σηκ.ηφκ. γηα ηα 170 ρξφληα ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, εθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια, Αζήλα-Κνκνηελή, 2004, ζει. 785 επ.(814) 40 Μειηψλεο, Ο έιεγρνο ησλ Γεκφζησλ Δπηρεηξήζεσλ θαη ην Διεγθηηθφ πλέδξην, ΓηΓηθ 1993, ζει.1121 επ. 15

ηελ ειιεληθή δεκνζηνλνκηθή ηάμε απνηειεί θαλφλα ε κε εθαξκνγή ησλ θαλφλσλ ηνπ δεκφζηνπ ινγηζηηθνχ δηθαίνπ ζηε δηαρείξηζε ησλ ηδησηηθψλ ή κηθηνχ ραξαθηήξα νξγαληζκψλ κε ηνπο νπνίνπο ην θξάηνο αζθεί εκπνξηθέο θαη επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. ην πιαίζην απηφ, ε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 98 παξ. 1 εδάθην γ ηνπ πληάγκαηνο, φπσο ηζρχεη κεηά ηελ αλαζεψξεζε ηνπ 2001, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ζηνλ έιεγρν ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ ππάγνληαη νη ινγαξηαζκνί ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ ηδησηηθνχ δηθαίνπ, απνηειεί ζεκαληηθή θαηλνηνκία πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή 41. Με ηελ αλαζεσξεκέλε σο άλσ ζπληαγκαηηθή δηάηαμε δηεπξχλνληαη νη ειεγθηηθέο θαη δηθαηνδνηηθέο αξκνδηφηεηεο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, θαζψο ζηνλ αζθνχκελν απφ απηφ πξνιεπηηθφ θαη θαηαζηαιηηθφ έιεγρν δχλαληαη πιένλ λα ππαρζνχλ, κε εηδηθή δηάηαμε λφκνπ, φρη κφλν λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ, φπσο φξηδε ε ίδηα δηάηαμε πξηλ ηελ αλαζεψξεζή ηεο, αιιά θαη λνκηθά πξφζσπα ηδησηηθνχ δηθαίνπ νπνηαζδήπνηε κνξθήο (ι.ρ. δεκφζηεο επηρεηξήζεηο, ζσκαηεία, ηδξχκαηα θ.α.) θαη ηνχην γηα ηελ πιεξέζηεξε δηαζθάιηζε ηεο λφκηκεο θαη ρξεζηήο δηαρείξηζεο ηεο κε επξεία έλλνηα δεκφζηαο πεξηνπζίαο. Πεξαηηέξσ, θαηά ηε λνκνινγία ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ 42, ε έλλνηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ αλαθέξεηαη «...γεληθά, ζε φινπο ηνπο νπσζδήπνηε δηαρεηξηδφκελνπο δεκφζην ρξήκα», ελψ ην δεκφζην ρξήκα, πνπ πξνζδίδεη ζε απηφλ πνπ ην δηαρεηξίδεηαη ηελ ηδηφηεηα ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ, δελ ιακβάλεηαη κφλν κε ηε ζηελή έλλνηα απηνχ, δειαδή ηνπ ρξήκαηνο πνπ δηαρεηξίδνληαη ηα δηάθνξα φξγαλα ηνπ Κξάηνπο θαηά ηελ εθηέιεζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ, αιιά θαη εθείλε ηνπ ρξήκαηνο πνπ δηαρεηξίδνληαη, αθελφο κελ ηα Ν.Π.Γ.Γ. γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ζθνπψλ ηνπο (ρξήκαηνο πνπ θαηά θχξην ιφγν, πξνέξρεηαη απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ κε ηε κνξθή επηρνξεγήζεσλ θ.ιπ.), αθεηέξνπ δε ηα Ν.Π.Η.Γ., θαη εληνιή ηνπ Κξάηνπο, κε εηδηθή επηρνξήγεζε απφ ηνλ πξνυπνινγηζκφ απηνχ, γηα ηελ εθπιήξσζε θξαηηθνχ ζθνπνχ. Δπηπιένλ, ζε πεξίπησζε επηρνξήγεζεο Ν.Π.Η.Γ. απφ ην Γεκφζην κε θεθάιαηα απφ ηνλ πξνυπνινγηζκφ γηα εθπιήξσζε θξαηηθνχ ζθνπνχ, ην ρξήκα ηεο επηρνξήγεζεο δελ απνβάιιεη ην ραξαθηήξα ηνπ «δεκφζηνπ ρξήκαηνο», αθνχ κε ηε ιήςε ησλ 41 Μειηψλεο, Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει.371 42 Δ Οινκ. 1039/1995, Δ Σκήκα IV 1681/2003 Α Γεκνζίεπζε ΝΟΜΟ, Δ Σκήκα IV 1348/2001, ΑξρΝ 2002, ζει.251, Δ Σκήκα IV 1344/2001 Α Γεκνζίεπζε ΝΟΜΟ. Βι. θαη ηελ Δ Οινκ 1937/2005 Α Γεκνζίεπζε ΝΟΜΟ, φπνπ αλαθέξεηαη φηη δεκφζηνη ππφινγνη είλαη «ηα πξφζσπα εθείλα πνπ δηαρεηξίδνληαη δεκφζηα πεξηνπζία (ρξήκαηα, αμίεο ή πιηθά)...» βι.θαη ζρνιηαζκφ ηεο απφθαζεο απηήο ζε Μειηψλε, Δπηζθφπεζε Ννκνινγίαο Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ έηνπο 2005, Σν 2006, ζει.329 επ.(330). 16

ρξεκάησλ απηψλ ην επηρνξεγνχκελν Ν.Π.Η.Γ. δελ θαζίζηαηαη θχξηνο ηνπ πνζνχ ηεο επηρνξήγεζεο, αιιά παξακέλεη δηαρεηξηζηήο απηνχ θαη ππνρξενχηαη λα δηαρεηξίδεηαη ηα ρξήκαηα ζχκθσλα κε ηε λνκνζεζία πνπ δηέπεη ην Ν.Π.Η.Γ. θαη λα δηαζέηεη απηά ζχλλνκα, κε ηελ έλλνηα ηεο πιεξσκήο κφλν δαπαλψλ πνπ εκπίπηνπλ ζηνλ εηδηθφηεξν ζθνπφ γηα ηνλ νπνίν δφζεθε ε πίζησζε. 43 Με ηελ ππνρξέσζε απηή ζπλδέεηαη θαη ε ππνβνιή, ζηελ αξκφδηα ππεξεζία ηνπ Γεκνζίνπ, απνινγηζκνχ δηαζέζεσο ηνπ ιεθζέληνο πνζνχ. πλαθφινπζα, ηα κέιε ηεο δηνίθεζεο ηνπ επηρνξεγνχκελνπ Ν.Π.Η.Γ., θαηά ηε δηαρείξηζε ηνπ πνζνχ ηεο επηρνξήγεζεο, δειαδή ηνπ ρξήκαηνο πνπ αλήθεη ζην Γεκφζην, έρνπλ ηελ ηδηφηεηα θαη ηελ επζχλε ηνπ δεκνζίνπ ππνιφγνπ. Σελ ίδηα δε ηδηφηεηα θαη επζχλε, σο νπσζδήπνηε δηαρεηξηδφκελνο δεκφζην ρξήκα, έρεη παξάιιεια ην κέινο ηεο δηνίθεζεο ηνπ Ν.Π.Η.Γ. ή ν ππάιιεινο απηνχ ή ν δεκφζηνο ππάιιεινο, ζηνλ νπνίν ηα κέιε ηεο δηνίθεζεο ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ, θαηά ηε δηέπνπζα απηφ λνκνζεζία ή ηηο θαηαζηαηηθέο ηνπ δηαηάμεηο, έρνπλ αλαζέζεη πεξαηηέξσ ηε δηαρείξηζε ηνπ πνζνχ ηεο θξαηηθήο επηρνξήγεζεο. Ο θαηαζηαιηηθφο έιεγρνο πνπ αζθείηαη απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην θαη ε αξκνδηφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ ησλ ηπρφλ ειιεηκκαηηψλ ππνιφγσλ ησλ Ν.Π.Η.Γ., πνπ ιεηηνπξγνχλ θαηά ηνπο θαλφλεο ηεο ηδησηηθήο νηθνλνκίαο θαη επηρνξεγνχληαη απφ ην Γεκφζην γηα ηελ εμππεξέηεζε δεκφζηνπ ζθνπνχ, πεξηνξίδεηαη απνθιεηζηηθά ζηε λνκηκφηεηα θαη θαλνληθφηεηα ηεο δηαρείξηζεο ησλ δηαηηζεκέλσλ ππφ ηε κνξθή επηρνξήγεζεο, ελίζρπζεο θ.ιπ. θεθαιαίσλ, κε βάζε ηηο δηέπνπζεο ην εθάζηνηε ειεγρφκελν λνκηθφ πξφζσπν δηαηάμεηο 44. 1.4. Ο πόλορ ηυν δημοζίυν ςπολόγυν καηά ηη διαδικαζία εκηέλεζηρ ηυν δαπανών ηος κπαηικού πποϋπολογιζμού Πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξηζηεί κε ζαθήλεηα ν ξφινο ησλ δεκνζίσλ ππνιφγσλ ζην πιαίζην ηεο πνιχπινθεο δηαδηθαζίαο εθηέιεζεο ησλ δαπαλψλ ηνπ Γεκνζίνπ, θξίλεηαη ζθφπηκε ε ζπλνπηηθή πεξηγξαθή, ηφζν ηεο ηαθηηθήο δηαδηθαζίαο πιεξσκήο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, φζν θαη ησλ εηδηθψλ δηαδηθαζηψλ, κε ηηο νπνίεο πιεξψλνληαη δαπάλεο εηδηθήο θχζεο. 43 Δ Σκήκα IV 1819/2004, Α Γεκνζίεπζε ΝΟΜΟ. Βι. θαη Μειηψλε, Ο ζεζκηθφο ξφινο ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, 2006, ζει.373, φπνπ παξαπνκπέο ζε ζρεηηθή λνκνινγία. 44 Δ Οινκ. 1039/1995, Δ Σκήκα IV 1348/2001, ΑξρΝ 2002, ζει.251, Δ Σκήκα IV 1344/2001 Α Γεκνζίεπζε ΝΟΜΟ 17

1.4.1. Η ηακηική διαδικαζία πληπυμήρ ηυν δημοζίυν δαπανών Γεκφζηα δαπάλε, θαηά ην άξζξν 22 ηνπ Ν.2362/1995, είλαη ε γελφκελε ρξεζηκνπνίεζε πηζηψζεσο γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ιεηηνπξγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ή ησλ ζθνπψλ ηνπ Γεκνζίνπ. Ωο δεκφζηεο δαπάλεο αλαγλσξίδνληαη φζεο πξνβιέπνληαη απφ γεληθή ή εηδηθή δηάηαμε ή ζπληεινχλ ζηελ εθπιήξσζε ησλ ζθνπψλ ησλ θνξέσλ, φπσο απηνί πξνζδηνξίδνληαη ζηηο θαηαζηαηηθέο θαη νξγαλσηηθέο δηαηάμεηο ηνπο ή εμππεξεηνχλ ιεηηνπξγηθέο αλάγθεο απηψλ. Ζ δηαδηθαζία δηελέξγεηαο κηαο δεκφζηαο δαπάλεο αθνινπζεί ηα παξαθάησ ζηάδηα: α. Αλάιεςε ηεο δαπάλεο: Αλάιεςε ππνρξεψζεσο είλαη ε δηνηθεηηθή πξάμε, κε ηελ νπνία γελλάηαη ή βεβαηψλεηαη ππνρξέσζε ηνπ Γεκνζίνπ έλαληη ηξίησλ 45. Πξηλ απφ θάζε ελέξγεηα γηα ηελ εθηέιεζε νπνηαζδήπνηε δαπάλεο ηνπ Γεκνζίνπ, απαηηείηαη ζρεηηθή απφθαζε αλάιεςεο ππνρξέσζεο απφ ηνλ αξκφδην δηαηάθηε ή ην θαηά λφκν εμνπζηνδνηεκέλν φξγαλν, κε ηελ νπνία εγθξίλεηαη ε πξαγκαηνπνίεζε ηεο δαπάλεο. Γηαηάθηεο είλαη ηα θξαηηθά φξγαλα, ηα νπνία έρνπλ απφ ην λφκν ηελ αξκνδηφηεηα δηάζεζεο ησλ πηζηψζεσλ πνπ έρνπλ αλαγξαθεί ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ θξάηνπο, κέζα ζηα φξηα δηάζεζεο πνπ θαζνξίδνληαη κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ. Γηαηάθηεο είλαη, θαηά ην άξζξν 20 παξ.1 ηνπ Ν.2362/1995, ν Τπνπξγφο, ν Γεληθφο Γξακκαηέαο Πεξηθέξεηαο, ή άιιν εμνπζηνδνηεκέλν αξκφδην φξγαλν, ην νπνίν αλαιακβάλεη ππνρξεψζεηο ζε βάξνο πηζηψζεσλ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ θνξέα ηνπ θαη πξνζδηνξίδεη ηηο απαηηήζεηο θαηά ηνπ Γεκνζίνπ. Οη δηαηάθηεο δηαθξίλνληαη ζε θχξηνπο θαη δεπηεξεχνληεο. Κχξηνη δηαηάθηεο είλαη ηα θξαηηθά φξγαλα ηα νπνία έρνπλ απφ ην λφκν ηελ αξκνδηφηεηα λα αλαιακβάλνπλ ππνρξεψζεηο ζε βάξνο πηζηψζεσλ, νη νπνίεο έρνπλ ηεζεί ζηε δηάζεζή ηνπο απεπζείαο απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ. 46 Γεπηεξεχνληεο δηαηάθηεο είλαη ηα θξαηηθά φξγαλα ηα νπνία κπνξνχλ λα αλαιακβάλνπλ ππνρξεψζεηο ζε βάξνο πηζηψζεσλ, νη νπνίεο έρνπλ ηεζεί ζηε δηάζεζή ηνπο θαηφπηλ εληνιήο ηνπ θχξηνπ δηαηάθηε. 47 45 Άξζξν 21 παξ. 1 ηνπ Ν. 2362/1995 46 Καηά ην άξζξν 21 παξ. 1 εδ.γ ηνπ Ν. 2362/1995, γηα ηελ αλάιεςε ππνρξεψζεσλ πνπ πξνβιέπεηαη φηη ζα βαξχλνπλ είηε ηκεκαηηθά είηε εμ νινθιήξνπ ηα επφκελα νηθνλνκηθά έηε, απαηηείηαη πξνεγνχκελε έγθξηζε ηνπ Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ. 47 Οη δεπηεξεχνληεο δηαηάθηεο έρνπλ ηελ αξκνδηφηεηα γηα ηε δηάζεζε ησλ πηζηψζεσλ πνπ αλαγξάθνληαη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ φρη επζέσο απφ ην λφκν, αιιά απφ ηε κεηαβίβαζε ηνπ θπξίνπ δηαηάθηε. Ζ κεηαβίβαζε απηή γίλεηαη κε εηδηθφ έληαικα ηνπ θπξίνπ δηαηάθηε πξνο ηνλ δεπηεξεχνληα δηαηάθηε, ν νπνίνο θαζίζηαηαη αληηπξφζσπνο ή επίηξνπνο, ηα δε εληάικαηα κε ηα νπνία κεηαβηβάδνληαη νη πηζηψζεηο ζηνπο δεπηεξεχνληεο δηαηάθηεο νλνκάδνληαη επηηξνπηθά εληάικαηα. Βι. Γέξνληα, φ.π., ζει.442 18

β. Έιεγρνο, εθθαζάξηζε θαη εληνιή πιεξσκήο ηεο δαπάλεο: Οη δαπάλεο ηνπ Γεκνζίνπ ειέγρνληαη, εθθαζαξίδνληαη θαη εληέιινληαη απφ ηηο Τπεξεζίεο Γεκνζηνλνκηθνχ Διέγρνπ, βάζεη λφκηκσλ δηθαηνινγεηηθψλ πνπ απνζηέιινληαη απφ ηνπο δηαηάθηεο, θαη ηα νπνία απνδεηθλχνπλ ηελ απαίηεζε θαηά ηνπ Γεκνζίνπ. 48 Ο έιεγρνο ησλ δαπαλψλ ζπλίζηαηαη ζηνλ έιεγρν λνκηκφηεηαο θαη θαλνληθφηεηαο απηψλ. Νφκηκε είλαη ε δαπάλε εθφζνλ πξνβιέπεηαη απφ δηάηαμε λφκνπ θαη ππάξρεη εγγεγξακκέλε ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ζρεηηθή πίζησζε. Καλνληθή είλαη ε δαπάλε, εθφζνλ έρεη λφκηκα αλαιεθζεί, επηζπλάπηνληαη ηα λφκηκα δηθαηνινγεηηθά θαη ε ζρεηηθή απαίηεζε δελ έρεη ππνπέζεη ζε παξαγξαθή. Μεηά ηνλ έιεγρν, αθνινπζεί ε πξάμε εθθαζάξηζεο, κε ηελ νπνία πξνζδηνξίδνληαη ηα δηθαηψκαηα ησλ πηζησηψλ ηνπ Γεκνζίνπ, δειαδή πξνζδηνξίδεηαη ε ζπγθεθξηκέλε νθεηιή ηνπ θξάηνπο θαη ην αθξηβέο χςνο απηήο 49 θαη ζηε ζπλέρεηα, εθδίδεηαη ηίηινο πιεξσκήο. Σίηινο πιεξσκήο είλαη ην ρξεκαηηθφ έληαικα ή άιιν παξαζηαηηθφ ζηνηρείν, πνπ εθδίδεηαη απφ ηελ ΤΓΔ ή απφ άιιν αξκφδην θαηά λφκν φξγαλν, γηα ηελ πιεξσκή εθθαζαξηζκέλσλ απαηηήζεσλ πηζησηψλ ηνπ Γεκνζίνπ ζε βάξνο πηζηψζεσλ ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ 50. γ. Πιεξσκή ηεο δαπάλεο: Σν ηειεπηαίν ζηάδην ηεο δηελέξγεηαο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ απνηειεί ε πιεξσκή ηεο δαπάλεο ζηνλ δηθαηνχρν ηεο απαίηεζεο. Ζ πιεξσκή ελεξγείηαη απφ ηνλ ππφινγν (ηακία). Σν άξζξν 28 παξ.2 ηνπ Ν.2362/1995 νξίδεη φηη νη δαπάλεο ηνπ Γεκνζίνπ πιεξψλνληαη απφ ηηο αξκφδηεο γηα ηελ πιεξσκή απηψλ ππεξεζίεο κε ρξεκαηηθά εληάικαηα, πνπ εθδίδνληαη απφ ηηο ΤΓΔ ή απφ άιιν θαηά λφκν αξκφδην φξγαλν. Καηά ηελ παξ. 3 ηνπ σο άλσ άξζξνπ, επηηξέπεηαη θαη εμαίξεζε, κε απνθάζεηο ηνπ Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ, λα νξίδνληαη θαη άιινη ηίηινη πιεξσκήο ησλ ζηαζεξψλ θαη δηαξθνχο ή πεξηνδηθνχ ραξαθηήξα δαπαλψλ. Πξνθεηκέλνπ γηα δαπάλεο πνπ ππάγνληαη ζηνλ πξνιεπηηθφ έιεγρν ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ, ην ρξεκαηηθφ έληαικα, πξηλ θαηαζηεί πιεξσηέν, ππνβάιιεηαη 48 Άξζξν 26 ηνπ Ν.2362/1995 49 χκθσλα κε αξρή ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ δηθαίνπ, ε πιεξσκή ηεο δεκφζηαο δαπάλεο ελεξγείηαη θαηά θαλφλα κεηά ηελ παξνρή ηεο ππεξεζίαο ή ηελ πξνκήζεηα ηνπ πιηθνχ απφ ηνλ ιήπηε. ην πιαίζην απηφ, ε εθθαζάξηζε ηεο δεκφζηαο δαπάλεο έρεη δηπιφ πεξηερφκελν: αθελφο κελ απνηειεί ηελ πξάμε κε ηελ νπνία δηαπηζηψλεηαη φηη πξάγκαηη ε ππεξεζία έρεη παξαζρεζεί ή ην πιηθφ έρεη παξαδνζεί ζην Γεκφζην θαη αθεηέξνπ εθηηκάηαη ην αθξηβέο χςνο ηεο δαπάλεο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ ππεξεζία ή ην πιηθφ. Βι. Μπάξκπα, φ.π., ζει.117 επ. 50 Άξζξν 28 ηνπ Ν. 2362/1995. Υξεκαηηθφ έληαικα είλαη ε έγγξαθε εληνιή γηα ηελ πιεξσκή εμφδσλ ηνπ Γεκνζίνπ. Σαθηηθφ ρξεκαηηθφ έληαικα είλαη ην ρξεκαηηθφ έληαικα πνπ εθδίδεηαη ζην φλνκα ηνπ δηθαηνχρνπ γηα ηελ πιεξσκή εθθαζαξηζκέλσλ απαηηήζεσλ θαηά ηνπ Γεκνζίνπ. 19

ζε πξνιεπηηθφ έιεγρν απφ ηνλ Δπίηξνπν ηνπ Διεγθηηθνχ πλεδξίνπ 51. Μεηά ηε ζεψξεζε ηνπ ρξεκαηηθνχ εληάικαηνο 52, απηφ απνζηέιιεηαη ζηελ αξκφδηα ππεξεζία γηα ηελ πιεξσκή ηνπ δηθαηνχρνπ. Σν φξγαλν πνπ είλαη αξκφδην γηα ηελ πιεξσκή, ν ππφινγνο (ηακίαο), εμνθιεί ην έληαικα, κεηά ηελ εμαθξίβσζε ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ δηθαηνχρνπ ή ηνπ λφκηκνπ αληηπξνζψπνπ ηνπ θαη ηελ θαηάζεζε βεβαίσζεο θνξνινγηθήο θαη αζθαιηζηηθήο ελεκεξφηεηαο. Ζ απφδεημε ηεο εμφθιεζεο ησλ ρξεκαηηθψλ εληαικάησλ ελεξγείηαη είηε κε ηελ παξάδνζε απφ ηνλ δηθαηνχρν ή ην λφκηκν εθπξφζσπφ ηνπ εμνθιεηηθήο απφδεημεο, είηε κε ηελ ππνγξαθή ηνπ δηθαηνχρνπ πάλσ ζην ζψκα ηνπ ηίηινπ πιεξσκήο. Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε ην άξζξν 29 Ν.2362/1995, ρξεκαηηθφ έληαικα ή άιινο ηίηινο πιεξσκήο εμνθιείηαη απφ ην αξκφδην φξγαλν, κφλν φηαλ θέξεη φια ηα ηππηθά ζηνηρεία πνπ απαηηεί ν λφκνο. Πξνθεηκέλνπ γηα ρξεκαηηθά εληάικαηα ή άιινπο ηίηινπο πιεξσκήο, πνπ δελ ππφθεηληαη ζε έιεγρν απφ ηηο ΤΓΔ, ηα αξκφδηα γηα ηελ πιεξσκή φξγαλα αζθνχλ έιεγρν 53 θαη επζχλνληαη: (α) γηα ηελ θαζ ππέξβαζε πιεξσκή ησλ εθθαζαξηζκέλσλ δαπαλψλ, (β) γηα πιεξσκέο απηψλ κε εληνιή αλαξκφδηνπ νξγάλνπ, (γ) γηα ηελ πιεξσκή πέξαλ ησλ νξίσλ ηεο πηζηψζεσο πνπ έρεη ρνξεγεζεί ή ηεο εμνπζηνδνηήζεσο πνπ έρεη παξαζρεζεί ζηνπο εθθαζαξηζηέο θαη (δ) γηα ηελ χπαξμε ησλ δηθαηνινγεηηθψλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηηο δαπάλεο απηέο απφ ηηο εηδηθέο δηαηάμεηο. Δάλ δελ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο απηέο, ηα αξκφδηα φξγαλα αξλνχληαη κε έγγξαθν ηελ εμφθιεζε ησλ εληαικάησλ θαη ινηπψλ ηίηισλ πιεξσκήο, κπνξεί φκσο ν αξκφδηνο Γηαηάθηεο λα δηαηάζζεη ηελ πιεξσκή κε επζχλε ηνπ. ηελ πεξίπησζε απηή, ν Γηαηάθηεο είλαη ν κφλνο ππεχζπλνο θαη ν ππφινγνο απαιιάζζεηαη. χκθσλα κε φζα αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, ε εθηέιεζε ησλ δαπαλψλ ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ πξαγκαηνπνηείηαη κε ζεηξά δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ, πνπ θαηαιήγνπλ ζηελ πιηθή ελέξγεηα ηεο εθηακίεπζεο ρξεκαηηθψλ πνζψλ απφ ην δεκφζην ηακείν. Ζ πξαγκαηνπνίεζε ελφο εμφδνπ πξνυπνζέηεη κηα ζπγθεθξηκέλε δηνηθεηηθή 51 Ο πξνιεπηηθφο έιεγρνο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ θαηνρπξψλεηαη ζηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 98 παξ. 1 πεξηπη.α ηνπ πληάγκαηνο θαη αζθείηαη ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 19 θαη 21 ηνπ Π.Γ. 774/1980 θαη 79, 80, 138, 140 θαη 144 ηνπ Π.Γ. 1225/1981, φπνπ πξνβιέπεηαη ε ζρεηηθή δηαδηθαζία. Γηα ηε δηαδηθαζία ηνπ πξνιεπηηθνχ ειέγρνπ ησλ δαπαλψλ, βι. αλαιπηηθά Κάξθαιε., Αληηδηαθζνξά θαη Διεγθηηθφ πλέδξην. Δθαξκνζκέλε Γεκνζηνλνκηθή Διεγθηηθή, η.η, εθδ.άθθνπια, Αζήλα-Θεζζαινλίθε 2005, ζει. 80 επ., Μπαιηά, Ο πξνιεπηηθφο έιεγρνο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ απφ ην Διεγθηηθφ πλέδξην. Απφ ηελ θαζηέξσζε ζηελ ακθηζβήηεζε, εθδ.άθθνπια, Αζήλα-Θεζζαινλίθε, 2009, ζει.117 επ. 52 Γηα ηελ πεξίπησζε άξλεζεο ηεο ζεψξεζεο ηνπ ρξεκαηηθνχ εληάικαηνο θαη ηε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη βι. ην άξζξν 21 ηνπ Π.Γ. 774/1980. 53 Καηά ηελ άζθεζε ηνπ ειέγρνπ ηνπ άξζξνπ απηνχ εθαξκφδνληαη αλάινγα νη δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 26 Ν.2362/1995. 20