ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΤΥΡΝΑΒΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΜΠΕΛΩΝΑ ΔΗΜΟΥ ΤΥΡΝΑΒΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ: ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ "ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ 2012-2015" - ΔΗΜΟΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΠΡΟΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΑΜΟΙΒΗ: 167.932,48 Eυρώ (πλέον ΦΠΑ) ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΥΡΝΑΒΟΣ ΜΑΪΟΣ 2016 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 1
1. Αναπτυξιακή Φυσιογνωμία Δήμου Σύμφωνα με την υπ. Αριθμ. 45892/11-8-10 απόφαση του Υπ. Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης «Πρωτοβάθμιοι και Δευτεροβάθμιοι Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης της Χώρας με το Ν. 3852/10», ΦΕΚ 1292/Β/11-8-10, η περιοχή μελέτης, πρώην Δήμος Αμπελώνα, αποτελεί Δημοτική Ενότητα του νεοσύστατου Δήμου Τυρνάβου, του οποίου τα βασικά χαρακτηριστικά αναλύονται στο Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων. Ο Δήμος Τυρνάβου και η Δημοτική Αμπελώνα εντάσσονται στην Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας. 2. Πολεοδομική Οργάνωση Η εικόνα των οικισμών της Δ.Ε. Αμπελώνα όπως περιγράφεται στη συνέχεια προκύπτει από επιτόπια έρευνα. Η γενική εικόνα των οικισμών σε σχέση με το οικιστικό τους απόθεμα έχει ως ακολούθως: Στη συντριπτική τους πλειονότητα (95,8%), τα κτίρια στην Δ.Ε. Αμπελώνα έχουν αποκλειστική χρήση. Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο του Δήμου (94,8%), της Π.Ε. Λάρισας (93,5%) και της Περιφέρειας (93,4%) και διαφοροποιείται σε επίπεδο Δ/Τ Κοινότητας και οικισμού. Συγκεκριμένα το ποσοστό των κτιρίων αποκλειστικής χρήσης στον οικισμό του Αμπελώνα είναι 94,7%, ενώ στα Δελέρια φθάνει το 99,1%. Το μικρότερο ποσοστό, 90,9%, καταγράφεται στο Μαυρόλιθο. Κυρίαρχη χρήση είναι η κατοικία. Στο σύνολο των κτιρίων της Δ.Ε. Αμπελώνα το ποσοστό των κτιρίων κατοικίας ανέρχεται σε 66,9%. Σε επίπεδο Δ/Τ Κοινότητας το υψηλότερο ποσοστό κτιρίων κατοικίας εμφανίζεται στην Τ.Κ. Ροδιάς (85,4%), ενώ το χαμηλότερο στην Τ.Κ. Βρυοτόπου (μόλις 52,4%). Η αναλογία Β : Α κατοικίας είναι πολύ χαμηλή, σε σχέση με άλλες περιοχές της Χώρας, εφόσον σε επίπεδο Δ.Ε. ανέρχεται σε 0,1, δηλαδή σε δέκα κύριες κατοικίες αντιστοιχεί μόλις μία εξοχική, ενώ η αναλογία αυτή δεν διαφοροποιείται σε επίπεδο Δ/Τ Κοινότητας. Είναι βέβαιο επίσης ότι το μεγαλύτερο μέρος της Β κατοικίας, δεν χρησιμοποιείται ουσιαστικά ως εξοχική κατοικία, αλλά ως δευτερεύουσα βοηθητική από όσους έχουν μετακομίσει στα αστικά κέντρα (Λάρισα, Αθήνα, Θεσ/νίκη, κλπ.) αλλά συνεχίζουν να ασχολούνται με την εκμετάλλευση των κτημάτων τους. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέλιξη της Β κατοικίας κατά την δεκαετία 1991-2001. Παρατηρούμε ότι ενώ η Β κατοικία μειώνεται αισθητά (σε επίπεδο Δ.Ε. από 478 σε 140 κατοικίες) έχουμε μεγάλη αύξηση των κατοικιών προς ενοικίαση, πώληση κλπ. (αντίστοιχα από μόλις 11 το 1991 σε 197 το 2001) αλλά και των κύριων κατοικούμενων κατοικιών. Αυτό σε μεγάλο βαθμό εξηγείται από το γεγονός ότι κατά τη δεκαετία αυτή πολλοί οικονομικοί μετανάστες που βρήκαν απασχόληση στον αγροτικό τομέα, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Το ποσοστό των «άλλων χρήσεων» εμφανίζεται, σε επίπεδο Δ.Ε., αρκετά υψηλότερο από αυτό του Δήμου Τυρνάβου, της Π.Ε. Λάρισας και της ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 2
Περιφέρειας. Από τα στοιχεία καθώς και με βάση την χωροθέτηση των εν λόγω κτιρίων προκύπτει η εύλογη υπόθεση ότι πρόκειται κυρίως για κτίρια υποστήριξης αγροτικών χρήσεων (αποθήκες, στάβλοι, κλπ.), δηλαδή μη αστικών λειτουργιών, και κατά συνέπεια ο αυξημένος αριθμός αυτών των κτιρίων επιβεβαιώνει τον αγροτικό χαρακτήρα της περιοχής. Το ποσοστό αυτό διαφέρει αισθητά σε επίπεδο Δ/Τ Κοινότητας, με τα υψηλότερα ποσοστά να εμφανίζονται στην Τ.Κ. Βρυοτόπου (44,6%) και την Δ.Κ. Αμπελώνα (31,5%) και τα χαμηλότερα στην Τ.Κ. Ροδιάς (13,5%) και την Τ.Κ. Δελερίων (14,2%). Όσον αφορά τις υπόλοιπες «αστικές» χρήσεις (καταστήματα, γραφεία, αναψυχή, εκκλησίες, κλπ.) το ποσοστό τους, σε επίπεδο Δ.Ε., ανέρχεται σε 3,2%, αρκετά χαμηλότερο από αυτό των υπερκείμενων διοικητικά βαθμίδων (Δήμος Τυρνάβου 5,2, Π.Ε. Λάρισας 6,0, Περιφέρεια 6,1). Και στην περίπτωση αυτή έχουμε σαφή διαφοροποίηση μεταξύ των Δ/Τ Κοινοτήτων, με την Δ.Κ. Αμπελώνα να εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό (3,8%) και την Τ.Κ. Ροδιάς το μικρότερο (1,1%). Γενικά, χρήσεις και δραστηριότητες που καλύπτουν τις καθημερινές ανάγκες των κατοίκων εμφανίζονται σε όλους τους οικισμούς, εκτός από τον Μαυρόλιθο. Επιπλέον στον Αμπελώνα καλύπτονται και κάποιες ευρύτερες ανάγκες (ρουχισμός, υπόδηση κλπ.) ενώ για τις υπόλοιπες οι κάτοικοι απευθύνονται στις αγορές του Τυρνάβου και της Λάρισας. Σχεδόν όλες οι κατοικίες στην Δ.Ε. διαθέτουν τις στοιχειώδεις ανέσεις κατά το έτος 2001 (κουζίνα 98,9% και λουτρό ή ντους 95,3%), με μικρές αποκλίσεις σε επίπεδο Δ/Τ Κοινότητας, με τα χαμηλότερα ποσοστά (96,3% και 92,5% αντίστοιχα) να παρουσιάζονται στην Τ.Κ. Ροδιάς. Αντίθετα, λιγότερες από τις μισές κατοικίες στην Δ.Ε. διαθέτουν κεντρική θέρμανση το 2001, παρά το γεγονός ότι παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση του αντίστοιχου ποσοστού κατά την δεκαετία 1991-2001 (από 16,6% το 1991 σε 47,7% το 2001). Στην περίπτωση αυτή το χαμηλότερο ποσοστό (28,2%) εμφανίζει η Τ.Κ. Δελερίων. Το κτιριακό απόθεμα της Δ.Ε. δεν είναι πολύ παλιό, δεδομένου ότι μόνο το 9,8% των κτιρίων κατασκευάστηκε προπολεμικά, ενώ τα περισσότερα κτίρια (σε ποσοστό περίπου 70%) κατασκευάστηκαν κατά το διάστημα 1946 έως 1980. Έκτοτε η οικοδομική δραστηριότητα περιορίζεται, χωρίς πάντως να σταματά. Όσον αφορά όμως τα υλικά κατασκευής, μόνο το ¼ περίπου (26,7%) διαθέτουν φέροντα οργανισμό από Β.Α., πάνω από τα μισά (56,6%) είναι κατασκευασμένα με τούβλα ή τσιμεντόλιθους, ενώ τα υπόλοιπα είναι κατασκευασμένα με πέτρα (8,3%) ή άλλα υλικά (7,9%). Η επικάλυψη γίνεται κατά κύριο λόγο με κεραμίδια (68,7%) ενώ πολύ λίγα (12,5%) έχουν ταράτσα (δώμα). Όσον αφορά τους ορόφους ελάχιστα κτίρια στην Δ.Ε. συνολικά υπερβαίνουν τους 2 ορόφους (0,2%). Στο σύνολό τους σχεδόν είναι ισόγεια (86,7%) ή διόροφα (13,0%). Τα προηγούμενα είναι φυσική συνέπεια των κτιριολογικών απαιτήσεων με βάση τον χαρακτήρα των επιμέρους τμημάτων της περιοχής της Δ.Ε. και θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για την διαμόρφωση της πρότασης. Συγκεκριμένα όπως προκύπτει και από την επί τόπου έρευνα, κατά κανόνα δεν εξαντλείται η δόμηση ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 3
των οικοπέδων και για κάθε νοικοκυριό απαιτείται ένα οικόπεδο, με φυσική συνέπεια να έχουμε πολύ χαμηλές πυκνότητες. 2.1 Λειτουργική δομή Ενότητες Σύμφωνα με το ισχύον ΓΠΣ/1988 ο οικισμός οργανώνεται σε τέσσερις Πολεοδομικές Ενότητες (ΠΕ) γειτονιές, κάθε μία από τις οποίες αποτελείται από δύο συνοικίες. Το κέντρο του οικισμού τοποθετείται γραμμικά κατά μήκος του κεντρικού δρόμου με κατεύθυνση Ανατολή Δύση, και οι βασικές κοινόχρηστες, κοινωφελείς λειτουργίες βόρεια και σε επαφή με τον εν λόγω άξονα. Επίσης χωροθετούνται τοπικά κέντρα σε κάθε Πολεοδομική Ενότητα Γειτονιά. Από την κατανομή των χρήσεων, είναι προφανές ότι οι προβλέψεις του ΓΠΣ/1988 έχουν υλοποιηθεί μόνο ως προς το κέντρο του οικισμού, ενώ τα προβλεπόμενα τοπικά κέντρα δεν διακρίνονται από τον υπόλοιπο οικιστικό ιστό. Αντίθετα υπάρχει ανάπτυξη κεντρικών λειτουργιών κατά μήκος του οδικού άξονα που συνδέει τον οικισμό με Γιάννουλη Λάρισα. Τέλος, στην προβλεπόμενη στο νότιο ανατολικό άκρο του οικισμού ζώνη Βιοτεχνίας Χονδρεμπορίου δεν έχει μέχρι σήμερα εγκατασταθεί κάποια αντίστοιχη μονάδα. 2.2 Τα Ισχύοντα Ρυμοτομικά Σχέδια Οι κύριες πράξεις με βάση τις οποίες ο οικισμός του Αμπελώνα εξελίχθηκε στη σημερινή του μορφή είναι οι ακόλουθες: 1. Το από 18-12-1917 ΒΔ «Περί εγκρίσεως διαγράμματος ρυμοτομίας της κωμοπόλεως Καζακλάρ» που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 300/Α/1917, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. 2. Την με Αριθ. Πρωτ. 42665/4-10-1968 Απόφαση Νομάρχη «Περί τροποποιήσεως και επεκτάσεως του ρυμοτομικού σχεδίου Αμπελώνος (Καζακλάρ) Λαρίσης» που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 206/Δ/1968, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. 3. Την με Αριθ. Πρωτ. 96474/24-12-1973 Απόφαση Νομάρχη «Περί επεκτάσεως τροποποιήσεως ρυμοτομικού σχεδίου οικισμού Αμπελώνος - Λαρίσης» που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 22/Δ/1974, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. 4. Την Απόφαση Νομάρχη με Αριθ. Πρωτ. 3250/29-5-1986 «περί τροποποίησης όρων δόμησης Αμπελώνα», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. 5. Το από 6/9/1994 ΠΔ «Έγκριση πολεοδομικής μελέτης, αναθεώρησης και επέκτασης τμήματος του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Αμπελώνα (Ν. Λάρισας)» που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 1086/Δ/1994, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 4
3. Προβλήματα του υφιστάμενου Ρυμοτομικού Σχεδιασμού Σε ένα σημαντικό τμήμα του οικισμού του Αμπελώνα (στην κεντρική περιοχή και στην πρώτη περίμετρο αυτής) ο υφιστάμενος Ρυμοτομικός σχεδιασμός αντιμετωπίζει Σοβαρά και Δυσεπίλυτα Προβλήματα που σχετίζονται με τα υπάρχοντα Τοπογραφικά και Πολεοδομικά Υπόβαθρα που χρονολογούνται από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, τον ίδιο τον Σχεδιασμό και τέλος την Εφαρμογή του. Τα πιο σημαντικά από τα οποία είναι: Σοβαρές ασυμφωνίες της σημερινής υφιστάμενης κατάστασης (κτίσματα, περιφράξεις οικοπέδων κλπ) με τα αντίστοιχα στοιχεία των χαρτών. Μεγάλες αποκλίσεις στην όποια ανοχή σφαλμάτων γεωμετρικών μεγεθών ρυμοτομίας με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατός ο ακριβής προσδιορισμός του Κοινόχρηστου και του Ιδιωτικού Χώρου. Μεγάλες και αδικαιολόγητες αποκλίσεις της πραγματικής θέσης των οδών και των κοινοχρήστων χώρων (κράσπεδα, πεζοδρόμια, ασφαλτικά) με την αντίστοιχη χαραγμένη επί σχεδίου θέση της ρυμοτομίας. Οδοί ασφαλτοστρωμένοι, διανοιγμένοι με κοινοχρησία πολλών ετών δεν έχουν «πολεοδομική ταυτότητα» είναι δηλ. μη αναγνωρισμένοι αλλά και μη δυνάμενοι να αναγνωρισθούν. Οδοί χαραγμένοι «επί χάρτου» που λόγω της υφιστάμενης κατάστασης και του αλλοπρόσαλλου σχεδιασμού δεν έχουν στην πραγματικότητα καμιά δυνατότητα μελλοντικής διάνοιξης αλλά ούτε και ρεαλιστικής χρηστικότητας με αποτέλεσμα να δεσμεύονται ιδιωτικές εκτάσεις για πολλά χρόνια χωρίς ουσιαστικό λόγο. Πολλαπλές διελεύσεις Δικτύων Κοινής Ωφελείας (ύδρευσης, αποχέτευσης, οπτικών ινών κλπ) γίνονται συνήθως επί των μη αναγνωρισμένων οδών θέμα που μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετατραπεί σε εντονότατο και δυσεπίλυτο πρόβλημα τεχνικό και νομικό. Έλλειψη ψηφιακών αρχείων. Ύπαρξη πλήθους τροποποιήσεων με αντικρουόμενα και λανθασμένα στοιχεία που διαπιστώνονται καθημερινά κατά τις προσπάθειες της υπηρεσίας μας για ελέγχους. Αποτέλεσμα των παραπάνω, για τον οικισμό του Αμπελώνα, είναι : Α. Αδυναμία της πολεοδομικής υπηρεσίας να εγκρίνει, να ελέγξει τις κατασκευές και να εφαρμόσει το σχέδιο πόλης με σαφήνεια και χωρίς αμφισβητήσεις. Β. Οι λοιπές υπηρεσίες (Τεχνική Υπηρεσία, Περιβάλλον, ΔΕΥΑΤ κλπ) συναντούν καθημερινά δυσεπίλυτα προβλήματα στον σχεδιασμό και την εκτέλεση έργων υποδομής. Γ. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων αντιμετωπίζουν χρόνιες και ατέρμονες διαδικασίες τακτοποίησης οικοπέδων (ρυμοτομήσεις, προσκυρώσεις, αναλογισμούς) είτε κατά την διαδικασία συμβολαιογραφικών πράξεων (αγορές δωρεές, κληρονομιές κλπ) είτε για την έκδοση οικοδομικών αδειών. Δ. Αποσπασματικές και σημειακές τροποποιήσεις παρελθόντων ετών που όχι μόνο δεν έλυσαν προβλήματα αλλά δημιούργησαν νέες διαμάχες ιδιοκτητών. ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 5
4. Ανάγκες αναθεωρήσεων- Περιοχή Παρέμβασης- Μελέτης Κρίνεται απαραίτητο να γίνουν οι αναγκαίες αναθεωρήσεις έτσι ώστε να προσαρμοστούν τα εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια στην υπάρχουσα κατάσταση και να διευθετηθούν οι ασυμφωνίες που παρατηρούνται στα όριά τους. Αυτό θα συμβάλλει αποφασιστικά στη γρήγορη υλοποίηση των σχεδίων. Οριστική και μοναδική λύση στα παραπάνω αποτελεί η σύνταξη μελέτης με αντικείμενο την μερική Αναθεώρηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου Αμπελώνα με ψηφιακές και λοιπές σύγχρονες μεθόδους, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους του σχεδιασμού, των μεγάλων αναγκών της πόλης, του ολοκληρωμένου Εθνικού Κτηματολογίου και οπωσδήποτε της σημερινής διαμορφωθείσας κατάστασης των ιδιοκτησιών και των έργων υποδομής. Η Διευθύνουσα Υπηρεσία εντόπισε την έκταση και την περιοχή παρέμβασης η οποία προεκτιμάται στα 300 στρμ. και αφορά το μεγαλύτερο τμήμα του σχεδίου του 1917 στην κεντρική περιοχή του οικισμού και σε τμήμα του σχεδίου του 1974. Το νέο Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής : Θα αποτελέσει βασικό εργαλείο διοίκησης όχι μόνο για την Πολεοδομική Υπηρεσία αλλά για τον Δήμο συνολικότερα. Θα επιτρέψει τον σχεδιασμό και την χρηματοδότηση έργων περιβαλλοντικών και υποδομής μέσα από ευρύτερα Ευρωπαϊκά Προγράμματα. Θα ανακουφίσει πολίτες που υφίστανται παράλογες δεσμεύσεις περιουσιών, ρυμοτομήσεις ή προσκυρώσεις. Θα δοθεί η δυνατότητα για διάνοιξη οδών με ευρεία χρηστικότητα μέσα από τις διαδικασίες του σχεδίου και τέλος θα συμβάλλει τα μέγιστα στην ορθολογική και ισόρροπη ανάπτυξη της πόλης του Αμπελώνα. 1 η Επικαιροποίηση ΤΥΡΝΑΒΟΣ ΜΑΪΟΣ 2016 ΣΥΝΤΑΧΘΗΚΕ Η Συντάξασα ΕΛΕΓΧΘΗΚΕ Ο Προϊστάμενος ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ Ο Δ/ντης Ελένη Πατσιατζή Μηχανικός Χωροταξίας & Περιφ.Ανάπτυξης Νικόλαος Τζουρμακλιώτης Πολιτικός Μηχανικός ΤΕ Δημήτριος Αν. Γερακίνης Α. Τοπογράφος Μηχανικός ΕΓΚΡΙΘΗΚΕ Με την αριθμ 130/2016 Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Τυρνάβου και την αριθμ 143/2016 Απόφαση Οικονομικής Επιτροπής Δήμου Τυρνάβου ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 6