ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΜΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ, ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΧΩΡΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Προκοπίου Ηλέκτρα Θεσσαλονίκη, Ιούλιος 2014

... Ηλέκτρα Προκοπίου Διπλωματούχος Αγρονόμος και Τοπογράφος Μηχανικός Α.Π.Θ. E-mail: ile.prokopiou@gmail.com Copyright Ηλέκτρα Προκοπίου, 2014 Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved. Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή της παρούσας εργασίας, εξ ολοκλήρου ή τμήματος αυτής, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανομή για σκοπό μη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν μήνυμα. Ερωτήματα που αφορούν τη χρήση της εργασίας για κερδοσκοπικό σκοπό πρέπει να απευθύνονται προς τον συγγραφέα. Οι απόψεις και τα συμπεράσματα που περιέχονται σε αυτό το έγγραφο εκφράζουν την συγγραφέα και δεν πρέπει να ερμηνευθεί ότι αντιπροσωπεύουν τις επίσημες θέσεις της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΜΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ, ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΧΩΡΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο επιβλέπων: Αρβανίτης Απόστολος: Καθηγητής Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, Ιούλιος 2014

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Ευχαριστίες... 1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 2 ABSTRACT... 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΟΡΙΣΜΟΙ... 8 1.1. Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο... 8 1.2. Μεταλλειοκτησία... 9 1.3. Γενικοί Ορισμοί... 10 1.3.1. Μεταλλευτικά Ορυκτά ή Μεταλλεύματα... 11 1.3.2. Ενεργειακά Ορυκτά... 12 1.3.3. Λατομικά Ορυκτά... 12 1.3.4. Βιομηχανικά Ορυκτά... 13 1.3.5. Μάρμαρα Αδρανή Υλικά... 13 1.3.6. Λοιποί Ορυκτοί Φυσικοί Πόροι... 14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ... 15 2.1. Ευρωπαϊκό Επίπεδο... 15 2.1.1. Οδηγία 1985/337/ΕΟΚ... 15 2.1.2. Οδηγία 1992/43/ΕΚ «NATURA 2000»... 15 2.1.3. Οδηγία 1996/61/ΕΚ «IPPC»... 15 2.1.4. Οδηγία 1996/82/ΕΚ «Seveso II»... 16 2.1.5. Οδηγία 1999/30/ΕΚ... 16 2.1.6. Οδηγία 1999/31/ΕΚ... 16 2.1.7. Οδηγία 1999/62/ΕΚ... 16 2.1.8. Οδηγία 2000/60/ΕΚ «Πλαίσιο για τα νερά»... 16 2.1.9. Οδηγία 2004/35/ΕΚ... 17 2.1.10. Οδηγία 2007/2/ΕΚ «INSPIRE»... 17 2.1.11. Πρωτοβουλία Verheugen... 17 2.2. Εθνικό Επίπεδο... 18 2.2.1. Ν.4433/1964 περί μεταλλευτικών ερευνών του Δημοσίου και άλλων τινών μεταλλευτικών διατάξεων... 18 IV

2.2.2. Ν.Δ.210/1973 περί μεταλλευτικού κώδικος... 18 2.2.3. Ν.Δ.274/1976 περί τροποποιήσεως του μεταλλευτικού κώδικος... 19 2.2.4. Ν.Δ.1428/1984 «Εκμετάλλευση λατομείων αδρανών υλικών και άλλες διατάξεις»... 19 2.2.5. Ν.Δ.3175/2003 «Αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, τηλεθέρμανση και άλλες διατάξεις»... 19 2.2.6. Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών (ΚΜΛΕ)... 19 2.2.7. Ν.4042/2012 (Άρθρο 63: Ρύθμιση δικαιωμάτων μεταλλειοκτησίας)... 20 2.2.8. Ν.3882/2010 «Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών»... 20 2.2.8.1. Η Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ)... 20 2.2.9. Ν.Δ.4164/2013 «Συμπλήρωση των διατάξεων περί Εθνικού Κτηματολογίου και άλλες ρυθμίσεις»... 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 22 3.1. Υπεύθυνοι και Εμπλεκόμενοι Εθνικοί Φορείς... 22 3.1.1. ΥΠΕΚΑ... 22 3.1.1.1. Γενική Γραμματεία Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής... 22 3.1.1.2. Γενική Διεύθυνση Φυσικού Πλούτου... 23 3.1.1.3. Επιθεωρήσεις Μεταλλείων... 23 3.1.1.4. ΙΓΜΕΜ... 24 3.1.2. ΕΚΧΑ Α.Ε.... 24 3.2. Διαδικασίες Χορήγησης Μεταλλευτικών Αδειών... 24 3.2.1. Χορήγηση Άδειας Μεταλλευτικών Ερευνών (Α.Μ.Ε.)... 24 3.2.2. Χορήγηση Οριστικής Παραχώρησης Μεταλλείου... 25 3.3. Κρατικός Έλεγχος... 27 3.4. Πύλη LATOMET... 28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ WORLD BANK ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ... 31 4.1. Διαχείριση Μεταλλευτικών Δικαιωμάτων... 32 4.1.1. Θεσμικό πλαίσιο για ένα MRC... 32 4.1.2. Τοποθεσία μονάδας διαχείρισης του Μεταλλευτικού Τομέα... 34 4.1.3. Αποκέντρωση του Μεταλλευτικού Τομέα... 34 V

Περιεχόμενα 4.2. Μέθοδοι Χορήγησης Μεταλλευτικών Δικαιωμάτων... 35 4.2.1. First-come, first-served... 35 4.2.2. Tender bid methodology... 35 4.3. Οριοθέτηση Μεταλλευτικών Δικαιωμάτων... 36 4.3.1. Η έννοια της Κτηματολογικής Μονάδας... 36 4.3.2. Χαρακτηριστικά Κτηματολογικής Μονάδας... 36 4.4. Ηλεκτρονικό Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο... 37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ... 39 5.1. Τανζανία... 39 5.1.1. Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο... 40 5.1.2. Είδη-Χαρακτηριστικά μεταλλευτικών αδειών και η διαδικασίας χορήγησης τους 40 5.1.3. Αρμόδιοι Φορείς... 40 5.1.4. Το σύστημα FlexiCadastre... 41 5.1.5. H Γεωπύλη της Τανζανίας... 43 5.2. Ρουμανία... 45 5.2.1. Υπεύθυνοι Φορείς... 45 5.2.2. Μεταλλευτικός Νόμος 85/2003... 45 5.2.3. Είδη-Χαρακτηριστικά μεταλλευτικών αδειών και η διαδικασίας χορήγησης τους 46 5.2.4. Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο... 48 5.2.5. Mining Data Bank Geographical Information System... 49 5.3. Συμπεράσματα... 50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 51 6.1. Βάσεις Δεδομένων... 51 6.2. Περιγραφική Βάση Δεδομένων... 52 6.2.1. Συλλογή και Ανάλυση των Απαιτήσεων... 52 6.2.2. Εννοιολογικός Σχεδιασμός... 53 6.2.3. Επιλογή του Συστήματος Διαχείρισης της Βάσης Δεδομένων... 55 6.2.4. Λογικός Σχεδιασμός... 55 6.2.5. Φυσικός Σχεδιασμός... 67 6.2.5.1. Δημιουργία Φόρμας στην Microsoft Access... 68 VI

Περιεχόμενα 6.2.6. Υλοποίηση του Συστήματος... 68 6.2.6.1. Δημιουργία Ερωτημάτων στην Microsoft Access... 68 6.3. Χωρική Βάση Δεδομένων... 70 6.3.1. Εννοιολογικός Σχεδιασμός... 70 6.3.2. Επιλογή του Συστήματος Διαχείρισης της Βάσης Δεδομένων... 72 6.3.3. Λογικός Σχεδιασμός... 72 6.3.4. Φυσικός Σχεδιασμός... 74 6.3.4.1. Εισαγωγή του αρχείου AutoCAD στο περιβάλλον του ArcGIS... 74 6.3.4.2. Σχεδιασμός της γεωβάσης και ορισμός του γεωγραφικού συστήματος αναφοράς... 75 6.3.4.3. Ψηφιοποίηση γεωγραφικών οντοτήτων... 77 6.3.4.4. Οργάνωση της τοπολογίας των χωρικών οντοτήτων... 79 6.3.4.5. Εισαγωγή ορθοφωτοχάρτη της ΕΚΧΑ Α.Ε... 80 6.3.4.6. Γεωαναφορά ορθοφωτοχάρτη της ΕΚΧΑ Α.Ε.... 82 6.4. Διαδικασία ένωσης της περιγραφικής με την χωρική βάση δεδομένων... 84 6.4.1. Σύνδεση βάσης δεδομένων της Microsoft Access στο ArcGIS... 84 6.4.2. Εισαγωγή των πινάκων της περιγραφικής βάσης δεδομένων στο ArcGIS... 86 6.4.3. Ένωση των πινάκων της περιγραφικής βάσης δεδομένων με τους πίνακες της χωρικής βάσης... 87 6.4.4. Δημιουργία ερωτημάτων στο ArcGIS... 87 6.5. Ταυτόχρονη εγγραφή στην περιγραφική και στην χωρική βάση δεδομένων... 95 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 96 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 98 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α... 101 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β... 104 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ... 106 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ... 113 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε... 124 VII

Περιεχόμενα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.... 51 Πίνακας 6.1. Συμβολισμοί διαγράμματος Οντοτήτων - Συσχετίσεων της περιγραφικής βάσης δεδομένων... 53 Πίνακας 6.2. Αντιστοιχία οντοτήτων εννοιολογικού διαγράμματος με πίνακες βάσης δεδομένων... 56 Πίνακας 6.3. Πεδία πίνακα «BEN»... 58 Πίνακας 6.4. Πεδία πίνακα «MRT_OPERATOR»... 59 Πίνακας 6.5. Πεδία πίνακα «MRT_OWNER»... 60 Πίνακας 6.6. Πεδία πίνακα «MRT_OWNER_APPLICATION»... 60 Πίνακας 6.7. Πεδία πίνακα «MRT_AME_APPLICATION»... 61 Πίνακας 6.8. Πεδία πίνακα «MRT_LICENCE»... 61 Πίνακας 6.9. Πεδία πίνακα «MRT_METAVIVASI»... 62 Πίνακας 6.10. Πεδία πίνακα «MRT_OP_APPLICATION»... 63 Πίνακας 6.11. Πεδία πίνακα «RIGHT»... 64 Πίνακας 6.12. Πεδία πίνακα «MRT_CAD_UNIT»... 64 Πίνακας 6.13. Πεδία πίνακα «MPD»... 65 Πίνακας 6.14. Πεδία πίνακα «OTA»... 65 Πίνακας 6.15. Πεδία πίνακα «PROP»... 66 Πίνακας 6.16. Συμβολισμοί διαγράμματος Οντοτήτων - Συσχετίσεων της χωρικής βάσης δεδομένων... 70 Πίνακας 6.17. Πεδία πίνακα «PERIOXI_MELETIS»... 72 Πίνακας 6.18. Πεδία πίνακα «ASTOTA»... 73 Πίνακας 6.19. Πεδία πίνακα «MRT»... 73 Πίνακας 6.20. Πεδία πίνακα «POINT_ID»... 74 Πίνακας 6.21. Πεδία πίνακα «KOINOTITA»... 74 VIII

Περιεχόμενα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.... 51 Διάγραμμα 6.1. Διάγραμμα Οντοτήτων- Συσχετίσεων της περιγραφικής βάσης δεδομένων 54 Διάγραμμα 6.1. Απεικόνιση του σχεσιακού μοντέλου της περιγραφικής βάσης δεδομένων του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου... 57 Διάγραμμα 6.3. Διάγραμμα Οντοτήτων-Συσχετίσεων της χωρικής βάσης δεδομένων... 71 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4.... 31 Σχήμα 4.1. Φορείς διαχείρισης του μεταλλευτικού τομέα... 33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.... 39 Σχήμα 5.1. Το σύστημα MDB GIS... 50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.... 51 Σχήμα 6.1. Στάδια σχεδίασης μιας Βάσης Δεδομένων... 52 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3.... 22 Εικόνα 3.1. Πύλη Latomet... 29 Εικόνα 3.2. Εφαρμογή για τα χαρακτηρισμένα Γεωθερμικά Πεδία... 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4.... 31 Εικόνα 4.1. Η αλυσίδα αξιών της εξορυκτικής βιομηχανίας (the EI value chain)... 31 Εικόνα 4.2. Εξέλιξη Κτηματολογικής Μονάδας (Cadastral Unit CU)... 37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.... 39 Εικόνα 5.1. Γεωλογικός Χάρτης της Τανζανίας... 39 Εικόνα 5.2. Το Μεταλλευτικό Κτηματολογικό Σύστημα FlexiCadastre... 41 Εικόνα 5.3. Η γεωπύλη του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου της Τανζανίας (Tanzania Mining Cadastre Map)... 43 IX

Περιεχόμενα Εικόνα 5.4. Αναζήτηση όλων των ενεργών πρωτογενών μεταλλευτικών αδειών (Active PL Licence)... 43 Εικόνα 5.5. Επιλογή μεταλλευτικής περιοχής στη γεωπύλη από τα αποτελέσματα της αναζήτησης... 44 Εικόνα 5.6. Επιλογή μεταλλευτικής περιοχής στη γεωπύλη χωρίς να έχει προηγηθεί αναζήτηση... 44 Εικόνα 5.7. Χάρτης Ορυκτών Ρουμανίας... 45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.... 51 Εικόνα 6.1. Δημιουργία του πίνακα της περιγραφικής οντότητας «MRT_CAD_UNIT» στην Microsoft Access... 67 Εικόνα 6.2. Δεδομένα από την Επιθεώρηση Μεταλλείων Β.Ε.... 67 Εικόνα 6.3. Φόρμα της περιγραφικής οντότητας «MRT_CAD_UNIT» στην Microsoft Access 2007... 68 Εικόνα 6.4. Απλό ερώτημα στην Microsoft Access... 69 Εικόνα 6.5. Σύνθετο ερώτημα στην Microsoft Access... 69 Εικόνα 6.6. Εισαγωγή DWG αρχείου στο ArcGIS 9.3.... 75 Εικόνα 6.7. Δημιουργία shapefiles... 75 Εικόνα 6.8. Δημιουργία Personal Geodatabase και Feature Dataset... 76 Εικόνα 6.9. Δήλωση του συστήματος συντεταγμένων της γεωβάσης... 76 Εικόνα 6.10. Δημιουργία Feature Class «MRT»... 77 Εικόνα 6.11. Δημιουργία γεωβάσης (Personal Geodatabase) με τη βοήθεια της εφαρμογής ArcToolbox του λογισμικού ArcGIS... 78 Εικόνα 6.12. Δημιουργία οντοτήτων (Feature Class) με τη βοήθεια της εφαρμογής ArcToolbox του λογισμικού ArcGIS... 79 Εικόνα 6.13. Εισαγωγή τοπολογικών κανόνων... 79 Εικόνα 6.14. Επιλογή συστήματος αναφοράς για τον ορθοφωτοχάρτη της ΕΚΧΑ Α.Ε.... 81 Εικόνα 6.15. Εισαγωγή σημείων ελέγχου (control points)... 82 Εικόνα 6.16. Άνοιγμα του «Link Table»... 82 Εικόνα 6.17. Αποθήκευση της γεωαναφερμένης εικόνας... 83 Εικόνα 6.18. Γεωαναφερμένη εικόνα ως φόντο στην περιοχή μελέτης... 83 Εικόνα 6.19. Σύνδεση της βάσης δεδομένων με σύνδεση «OLE DB»... 84 Εικόνα 6.20. Παράθυρο «Ιδιότητες σύνδεσης δεδομένων»... 85 Εικόνα 6.21. Παράθυρο «Σύνδεση»... 85 X

Περιεχόμενα Εικόνα 6.22. Εισαγωγή επιθυμητών πινάκων στο περιβάλλον του ArcMap... 86 Εικόνα 6.23. Οι επιθυμητοί πίνακες και οι χωρικές οντότητες που δημιουργήθηκαν στο περιβάλλον του ArcMap... 86 Εικόνα 6.24. Διαδικασία ένωσης πινάκων περιγραφικής και χωρικής βάσης... 87 Εικόνα 6.25. Δημιουργία ερωτήματος στο περιβάλλον του ArcMap... 88 Εικόνα 6.26. Ερώτημα στο παράθυρο διαλόγου «Select by Attributes»... 88 Εικόνα 6.27. Οι μεταλλευτικές περιοχές που ανήκουν στον μεταλλειοκτήτη με συγκεκριμένο «G_BEN_ID»... 89 Εικόνα 6.28. Ερώτημα στο παράθυρο διαλόγου «Select by Attributes»... 89 Εικόνα 6.29. Η μεταλλευτική περιοχή με συγκεκριμένο «AME_CODE» που ανήκει στον μεταλλειοκτήτη με συγκεκριμένο «G_BEN_ID»... 90 Εικόνα 6.30. Ερώτημα στο παράθυρο διαλόγου «Select by Attributes»... 90 Εικόνα 6.31. Οι μεταλλευτικές περιοχές που έχουν μεταβιβαστεί στο Ελληνικό δημόσιο... 91 Εικόνα 6.32. Ερώτημα στο παράθυρο διαλόγου «Select by Attributes»... 92 Εικόνα 6.33. Οι μεταλλευτικές περιοχές που έχουν ΑΜΕ και για τα οποία έχει γίνει αίτηση ΟΠ... 94 Εικόνα 6.34. Διαδικασία χρωματικής κωδικοποίησης για τους διαφορετικούς τύπους αδειών93 Εικόνα 6.35. Το αποτέλεσμα μετά τη διαδικασία χρωματικής κωδικοποίησης για τους διαφορετικούς τύπους αδειών... 94 Εικόνα 6. 36. Ταυτόχρονη εγγραφή μεταλλευτικής περιοχής... 95 XI

Ευχαριστίες... Η ολοκλήρωση της μεταπτυχιακής μου εργασίας αποτελεί και την επίτευξη των προσωπικών µου στόχων, στο στάδιο των μεταπτυχιακών σπουδών και το αποτέλεσμα μιας μακροσκελούς χρονικά περιόδου στην οποία αφοσιώθηκα και πάλεψα σε γνωστικά μονοπάτια, τα οποία δεν κατείχα σε προπτυχιακό στάδιο. Στο σημείο αυτό είναι υποχρέωση μου να ευχαριστήσω όλους εκείνους που με στήριξαν σε αυτό το διάστημα της εργασίας µου, αλλά και του συνόλου των μεταπτυχιακών σπουδών, όχι μόνο ακαδημαϊκά, αλλά ηθικά, ψυχολογικά και συνειδησιακά. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον κ. Απόστολο Αρβανίτη, καθηγητή του τμήματος Α.Τ.Μ του Α.Π.Θ, για την εμπιστοσύνη που έδειξε στο πρόσωπο μου και μου ανέθεσε τη συγκεκριμένη μεταπτυχιακή εργασία, για τη βοήθεια που μου προσέφερε στην διαμόρφωση και την ολοκλήρωση της και για τη γνώση που μου μετέδωσε πάνω σε θέματα Κτηματολογίου. Ιδιαίτερες ευχαριστίες θα ήθελα να αποδώσω στον κ. Ιωάννου Δημήτριο, Προϊστάμενο του Τοπογραφικού και Κτηματολογικού τμήματος της Επιθεώρησης Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος για τις πολύτιμες πληροφορίες και τη χορήγηση δεδομένων για το Νομό Θεσσαλονίκης. Ευχαριστώ πολύ, τις συμφοιτήτριες µου Αζά Μαρία και Παπαδοπούλου Εβίτα η στήριξη των οποίων ήταν μεγάλη σε όλο το φάσμα των μεταπτυχιακών σπουδών μου για τις ώρες συζητήσεων ακαδημαϊκού, αλλά και ευρύτερου περιεχομένου. Επιπρόσθετα, ευχαριστώ για την ανοχή και την υπομονή τους, στην ιδιαίτερη αφοσίωση µου στην ολοκλήρωση της εργασίας όλους τους φίλους μου. Τέλος δε θα μπορούσα να μην ευχαριστήσω την οικογένειά µου, της οποίας η απεριόριστη ηθική, ψυχολογική, αλλά και υλική συμπαράσταση µε βοήθησε όχι μόνο να υλοποιώ τους στόχους μου, αλλά και να είμαι σε θέση να τους θέτω. 1

Περίληψη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Περίληψη Η Ελλάδα συγκαταλέγεται πλέον στις έξι πρώτες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν ανακοινώσει δημόσια τους άξονες της Εθνικής τους Στρατηγικής για την αξιοποίηση των Ορυκτών Πρώτων Υλών. Η πολιτική αυτή στάθηκε αφορμή να ωριμάσει η ιδέα της δημιουργίας Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Αν και οι Κοινοτικές Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και η πρόσφατη έκθεση της World Bank περιέχουν ορισμούς και βασικές αρχές ενός σύγχρονου Μεταλλευτικού Κτηματολογίου, η ένταξή τους στην ελληνική πραγματικότητα δεν έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Αντικείμενο της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας αποτελεί ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός Συστήματος Ολοκληρωμένων Γεωγραφικών Πληροφοριών (Χωρικών και Περιγραφικών) για το νομό Θεσσαλονίκης με αντικείμενο αναφοράς τον Ορυκτό Πλούτο του νομού. Το σύστημα στηρίζεται στη λογική ανάπτυξης του Κτηματολογίου, καθώς αποτελεί ένα εργαλείο καταγραφής και παρακολούθησης νομικών, χωρικών και άλλων πληροφοριών απαραίτητων για αναπτυξιακούς σκοπούς, με χωρικό πεδίο εφαρμογής τον νομό Θεσσαλονίκης και δυνατότητα επέκτασης του σε όλο τον Ελλαδικό χώρο. Μονάδα αναφοράς του συστήματος αποτελούν οι μεταλλευτικοί χώροι, οι οποίοι μπορούν να προσδιορισθούν μοναδικά ως αντικείμενα άσκησης συγκεκριμένων δικαιωμάτων κυριότητας και εκμετάλλευσης. Στα πρώτα κεφάλαια της εργασίας παρουσιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου και η ορολογία που σχετίζονται με αυτό, το νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Ακόμη, γίνεται περιγραφή όλων των εμπλεκόμενων φορέων που παίζουν ρόλο στην ενεργειακή και μεταλλευτική πολιτική της Ελλάδας, καθώς και αναφορά στα βήματα που ακολουθούνται για να δοθεί μία άδεια μεταλλευτικών ερευνών ή άδεια οριστικής παραχώρησης. Ιδιαίτερη σημασία έχει η ανάλυση της συνολικής διαδικασίας της χορήγησης μίας άδειας, που εντοπίζει τα προβλήματα και τις δυσκολίες μίας ιδιωτικής επένδυσης. Ουσιαστικό ρόλο στην εκπόνηση της μελέτης για τη σύσταση του μεταλλευτικού κτηματολογίου παίζει η προσέγγιση και η ανάλυση της World Bank, η οποία και δίνει τις βασικές κατευθύνσεις για τη λειτουργία του φορέα. Βάση αυτών των κατευθύνσεων έχουμε και τη βασική διάκριση ανάμεσα στις μεθόδους χορήγησης των μεταλλευτικών δικαιωμάτων. Πλην των χαρακτηριστικών του εθνικού κτηματολογίου, και των κανόνων της World Bank, γίνεται και μία αντίστοιχη ανάλυση με παραδείγματα από δύο χώρες, την Τανζανία και τη Ρουμανία με τα ειδικά χαρακτηριστικά και τους αρμόδιους φορείς της κάθε περίπτωσης. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται ο σχεδιασμός της βάσης περιγραφικών και χωρικών δεδομένων με τη χρήση της εφαρμογής Microsoft Access και του λογισμικού ArcGIS 9.3 αντίστοιχα. Μετά από την ένωση των δύο βάσεων είναι δυνατή η ανάκτηση οποιασδήποτε χωρικής και περιγραφικής πληροφορίας. 2

Περίληψη Σε τελικό στάδιο περιγράφεται η διαδικασία υλοποίησης της βάσης και πραγματοποιείται η εύρεση πληροφοριών μέσω της εκτέλεσης ερωτημάτων επί των δεδομένων. Η παρουσίαση και περιγραφή της πιλοτικής εφαρμογής του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου γίνεται με τη βοήθεια αρκετών εικόνων και διαγραμμάτων για την καλύτερη κατανόηση και περιγραφή του αντικειμένου. Λέξεις Κλειδιά: Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών, Μεταλλειοκτησία, Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο, Μεταλλευτικοί Χώροι, Περιγραφική Βάση Δεδομένων, Πιλοτική Εφαρμογή, Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΟΠΥ), Χωρική Βάση Δεδομένων INSPIRE, Microsoft Access. 3

Abstract BUILDING OF A MINING CADASTRE IN GREECE Abstract Greece belongs to one of the first six countries of the European Union that have released in public the axes of their national policy for the exploitation of their Mineral Raw Materials. Due to this fact, the first thoughts started to become action for the creation of the Mining Cadastre. Despite the fact that the Directives of the European Union and the recent exhibition of the World Bank include a series of the basic fundamentals of a contemporary Mining Cadastre, their incorporation to the Greek reality has not been achieved yet. The objective of the current thesis is the design and the realization of a complete Geographic Information System for the county of Thessaloniki. The main interest focuses on the Mineral Wealth of the county. Basically, the aforementioned system is created in the same sense as Cadastre s is structured, as it is considered the tool for saving and observing legitimate, spatial and other type of information, necessary for development reasons. The reference frame is not only limited to Thessaloniki s country but it can also be expanded to the whole country. Moreover, the reference unit of the system is the mining locations, which can be defined uniquely as the objects of specific property s and exploitation s rights. At the first chapters of the current thesis, the main characteristics along with the respective glossary of the Mining Cadastre are presented in a European as well as in a National basis. Additionally, a description of all the factors that play a crucial role to the energy and mineral strategy/policy of Greece it is introduced, as well as with the steps that should be followed for obtaining either the mineral exploration license or the final concession license. Particular importance should be given to the analysis of the whole process of acquiring a license, as it points out the difficulties that one private investment faces. Substantially, the dominant factor for this study of the Mining Cadastre s creation is the way of approaching and analyzing the World Bank, which gives the main directions for the Cadastre s function. Based on these directions, the basic divisions between the methods of obtaining mineral rights are defined. Apart from the characteristics of the National Cadastre and the rules of the World Bank, a relative analysis is presented, relying on the example of two countries. The countries involved are Tanzania and Romania, including the specific characteristics and the responsible factors for each case. Furthermore, the design of the descriptive database and of the spatial database is realized in the Microsoft Access environment along with the aid of ArcGIS 9.3 software, respectively. After merging the two databases, it is possible to obtain every spatial and descriptive information. At the last chapters, the realization process of the base is elaborated and as follows, the information acquirement is achieved by being asked a series of questions over the data. The presentation and the description of the interactive implementation of the Mining Cadastre is realized with the usage of a few figures and graphs for the better understanding of the object. 4

Abstract Key Words: Descriptive Databases, Geographical Information System, INSPIRE, Interactive implementation, Microsoft Access, Mineral Raw Materials (MRM), Mineral Rights, Mining Cadastre, Mining Locations, Spatial Database. 5

Εισαγωγή ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος, «Τεχνικές και Μέθοδοι στην Ανάλυση, Σχεδίαση και Διαχείριση του Χώρου», με κατεύθυνση «Κτηματολόγιο και Διαχείριση Χωρικών Δεδομένων» του τμήματος Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΑΠΘ, προτάθηκε από τον υπεύθυνο καθηγητή η μεταπτυχιακή εργασία με θέμα «Δημιουργία Μεταλλευτικού Κτηματολογίου». Αφορμή του θέματος της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας ήταν οι δηλώσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γιάννη Μανιάτη, ο οποίος σημείωσε ότι είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο γεωγραφικό σύστημα πληροφοριών, το Εθνικό Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο, με το σύνολο των πληροφοριών που θα καταχωρισθούν σε ενιαία πληροφοριακή βάση, ώστε να αποτελέσει το επίσημο επενδυτικό εργαλείο τόσο της χώρας όσο και όλων των ενδιαφερομένων στον τομέα των μεταλλευτικών ορυκτών. Αντικείμενο και Σκοπός της Εργασίας Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να καταγράψει την υφιστάμενη κατάσταση όσον αφορά τους μεταλλευτικούς χώρους στο νομό Θεσσαλονίκης λαμβάνοντας υπόψη το ισχύον θεσμικό πλαίσιο σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Συγχρόνως, στοχεύει στη διαμόρφωση ενός Συστήματος Ολοκληρωμένων Γεωγραφικών Πληροφοριών (Χωρικών και Περιγραφικών) για το νομό Θεσσαλονίκης με αντικείμενο αναφοράς τους μεταλλευτικούς χώρους του νομού. Στόχος και κεντρική ιδέα του Συστήματος αποτελεί ο ακριβής χωρικός προσδιορισμός της θέσης όλων των αντικειμένων του συστήματος στους ορθοφωτοχάρτες της ΕΚΧΑ Α.Ε., η καταγραφή των τοπογραφικών στοιχείων τους, η αποσαφήνιση του νομικού καθεστώτος κάθε χώρου και η καταχώριση των νομικών πληροφοριών, καθώς και η καταγραφή κάθε άλλης περιγραφικής πληροφορίας χωρικής και περιγραφικής μορφής για τους μεταλλευτικούς χώρους. Η άμεση ολοκλήρωση του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου και η εκμετάλλευση του από την πλευρά του Δημοσίου, θα μπορούσε να αποσαφηνίσει και να ξεκαθαρίσει τα δικαιώματα όσων εμπλέκονται με τις συγκεκριμένες επενδύσεις, και να αποτελέσει αφορμή για την ταχύτερη και ποιοτικότερη εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Η επίτευξη αυτού του Συστήματος πραγματοποιείται με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας περιγραφικής και μιας χωρικής βάσης δεδομένων, η οποία περιλαμβάνει τα χαρακτηριστικά και τα στοιχεία για τους μεταλλευτικούς χώρους. Η εφαρμογή θα συνδυάζει ένα κλασσικό σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων και ένα γεωγραφικό σύστημα πληροφοριών. Πιο αναλυτικά, η περιγραφική βάση δεδομένων που πρόκειται να αναπτυχθεί βασίστηκε στο σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων Microsoft Access. Στη συνέχεια μέσω του συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών ArcGIS 9.3., έγινε δυνατή η οπτικοποίηση των χωρικών δεδομένων και η χωρική επεξεργασία τους. Η δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος με αυτά τα χαρακτηριστικά θα βοηθήσει τους χρήστες, οι οποίοι στην συγκεκριμένη περίπτωση αποτελούνται από τις αρμόδιες αρχές, στη συλλογή και στη συγκέντρωση των στοιχείων σχετικά με τους μεταλλευτικούς χώρους. Ακόμη, αξίζει να σημειωθεί ότι η εισαγωγή δεδομένων στην βάση είναι ενδεικτική, καθώς το εύρος αυτής θα εξαρτηθεί από τις ανάγκες των χρηστών στο μέλλον. Μεθοδολογία Έρευνας και Πηγές Τεκμηρίωσης Για τη συγγραφή της μεταπτυχιακής εργασίας, σε πρώτο στάδιο συλλέχθηκαν όλα τα απαραίτητα στοιχεία που είχαν ως πεδίο αναφοράς το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο αλλά και 6

Εισαγωγή τους μεταλλευτικούς χώρους. Η βιβλιογραφική έρευνα αποδείχθηκε ιδιαιτέρως δύσκολη, καθώς είναι πολύ λίγες οι δημοσιεύσεις από τη δεκαετία του 1930 που έχουν διατεθεί για τη συνολική ανάλυση του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Η χρήση του διαδικτύου βοήθησε σημαντικά στην εύρεση πληροφοριών, ειδικότερα στην οργάνωση και στη λειτουργία του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Μέσω του διαδικτύου πραγματοποιήθηκε και η εύρεση του νομικού πλαισίου αλλά και ΦΕΚ, στοιχεία των οποίων χρησιμοποιήθηκαν για τη συμπλήρωση των βάσεων. Οι πληροφορίες σχετικά με τους μεταλλευτικούς χώρους που αποτυπώνονται χαρτογραφικά για το νομό Θεσσαλονίκης βρέθηκαν από την Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος και τα υπόβαθρα από τους ορθοφωτοχάρτες της ΕΚΧΑ Α.Ε.. Δομή και Περιεχόμενα της Εργασίας Αρχικά, κρίνεται αναγκαίο να επισημανθεί ότι το θέμα της εργασίας προσεγγίζεται σε δυο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο περιλαμβάνει την παρουσίαση του θεωρητικού υποβάθρου, το οποίο αποτελεί τη βάση για την σωστή λειτουργία και οργάνωση του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου, την υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα, το διεθνές θεσμικό πλαίσιο, καθώς και παραδείγματα άλλων χωρών. Στο δεύτερο επίπεδο πραγματοποιούνται οι περιγραφές των βάσεων δεδομένων (περιγραφική και χωρική) που δημιουργήθηκαν για το νομό Θεσσαλονίκης καθώς επίσης και η εφαρμογή τους μέσα στο σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών ArcGIS και δίνεται αναλυτικά η μεθοδολογία που εφαρμόστηκε. 7

1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΟΡΙΣΜΟΙ 1.1. ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Σε σχετικά πρόσφατη έκθεση της World Bank («Mineral Rights Cadastre», Extractive Industries for Development Series #4, June 2009), περιέχονται οι ορισμοί και οι βασικές αρχές ενός σύγχρονου Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο αποτελεί τον βασικό δημόσιο θεσμό, ο οποίος διαχειρίζεται τους τίτλους μεταλλευτικών δικαιωμάτων σε μια χώρα. Όπως κάθε Κτηματολογικό Σύστημα εάν αναπτυχθεί σωστά και υποστηριχθεί από ισχυρούς δημόσιους οργανισμούς του τομέα της εξόρυξης, ολοκληρώνει τις κανονιστικές, θεσμικές και τεχνολογικές διαστάσεις της διαχείρισης των μεταλλευτικών δικαιωμάτων και διαμορφώνει το θεμέλιο λίθο για μια ορθολογική εκμετάλλευση των μεταλλευτικών πόρων σε μια χώρα. Οι κυβερνήσεις παραχωρούν άδειες μεταλλευτικής έρευνας και δικαιώματα μεταλλειοκτησίας σε συγκεκριμένες περιοχές μέσω οριστικών παραχωρήσεων, μισθώσεων, αδειών εκμετάλλευσης και ειδικών συμφωνιών. Οι επαρκείς και αποτελεσματικές διαδικασίες παραχώρησης οφείλουν να βασίζονται στις εξής αρχές: Πρέπει να υπάρχει ένα ξεκάθαρο νομικό και κανονιστικό πλαίσιο. Πρέπει να υπάρχουν σαφώς καθορισμένες αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων φορέων. Πρέπει να υπάρχουν διαφανείς και όχι μεροληπτικές διαδικασίες. Σε πρακτικό επίπεδο το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο ακολουθεί τα παρακάτω βήματα όταν διαχειρίζεται τίτλους μεταλλειοκτησίας: Διαθέτει τυποποιημένες αιτήσεις για τις διαφορετικές μορφές των μεταλλευτικών αδειών (έρευνας πιθανών θέσεων μεταλλευμάτων, εξόρυξης, αξιοποίησης). Καταγράφει τις μεταβολές και ενημερώσεις των μεταλλευτικών τίτλων, κάθε φορά που ένας τέτοιος τίτλος παραχωρείται ή αλλάζει ο δικαιούχος. Ελέγχει τις αιτήσεις αδειοδότησης για πιθανές επικαλύψεις με προηγούμενες απαιτήσεις ή άλλα πιθανά κωλύματα. Παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη στις δημόσιες αρχές, που έχουν την ευθύνη για την παραχώρηση, σε σχέση με το εάν μια άδεια είναι τεχνικά αποδεκτή ή όχι. Διασφαλίζει την συμμόρφωση του δικαιούχου, ως προς τις υποχρεώσεις του (πληρωμή τελών και άλλες προαπαιτήσεις), ώστε ένας μεταλλευτικός τίτλος να είναι έγκυρος. Παρέχει την απαραίτητη πληροφόρηση στις δημόσιες αρχές για την ακύρωση μεταλλευτικών τίτλων. Στις περισσότερες χώρες, όπου υπάρχει μεταλλευτική δραστηριότητα έχουν ενσωματωθεί στη νομοθεσία μια σειρά από βασικές αρχές διαχείρισης των μεταλλευτικών λειτουργιών. Αυτές οι αρχές είναι: Οι μεταλλευτικοί πόροι ανήκουν στο κράτος. Το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης των μεταλλευτικών πόρων μπορεί να μεταβιβασθεί προσωρινά σε ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο, μέσω ενός ειδικού έντυπου εγγράφου συμφωνίας, το οποίο συνήθως ονομάζεται άδεια παραχώρησης ή μίσθωση. Τα μεταλλευτικά δικαιώματα, που παραχωρούνται μέσω μιας τέτοιας άδειας παραχώρησης ή μίσθωσης, θεωρούνται δικαιώματα επί ακινήτων, αλλά είναι 8

Βασικές Αρχές - Ορισμοί ανεξάρτητα από τα δικαιώματα κυριότητας του εδάφους ή γενικότερα τα εμπράγματα δικαιώματα. Οι άδειες παραχώρησης ή μίσθωσης συνήθως δεν οριοθετούνται από υλοποιημένα φυσικά ή τεχνητά όρια (π.χ. φράχτες), αλλά προσδιορίζονται με γεωγραφικές αναφορές ή συντεταγμένες. Οι δικαιούχοι των μεταλλευτικών δικαιωμάτων πρέπει να ικανοποιούν συνεχώς προκαθορισμένες συνθήκες, ώστε να διατηρούν τα δικαιώματά τους σε κάποια περιοχή. Όταν ένας μεταλλευτικός τίτλος παύει να υφίσταται για οποιονδήποτε λόγο, τότε το συγκεκριμένο δικαίωμα επιστρέφει στο κράτος. Για να λειτουργήσει με τον πλέον κατάλληλο τρόπο το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο πρέπει να ακολουθεί κάποιους συγκεκριμένους κανόνες όπως: Εγγυημένο πλαίσιο άσκησης των δικαιωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι τίτλοι είναι εγγυημένοι από το Κράτος, εξασφαλίζεται η δυνατότητα μεταβίβασης του τίτλου σε οποιοδήποτε τρίτο ικανοποιεί τα προεπιλεγμένα κριτήρια και παρέχεται η δυνατότητα υποθήκευσης του δικαιώματος για την εξασφάλιση χρηματοδότησης. Το εγγυημένο πλαίσιο άσκησης των δικαιωμάτων καλύπτει την μετατροπή μιας άδειας μεταλλευτικής έρευνας σε δικαίωμα εξόρυξης και εκμετάλλευσης, καθώς στις περισσότερες χώρες τα μεταλλευτικά δικαιώματα διακρίνονται σε άδειες έρευνας και σε άδειες εξόρυξης ή/και εκμετάλλευσης. Οι άδειες μεταλλευτικής έρευνας παρέχουν στους κατόχους τους το δικαίωμα της διερεύνησης της οικονομικής βιωσιμότητας των μεταλλευτικών ορυκτών μέσα στην παραχωρηθείσα περιοχή. Εάν η οικονομική βιωσιμότητα επιβεβαιωθεί, τότε η άδεια μεταλλευτικής έρευνας πρέπει να μετατραπεί σε άδεια εξόρυξης και εκμετάλλευσης των ορυκτών πόρων της περιοχής από τον κάτοχό της. Εγγύηση του τίτλου. Οι άδειες και τα μεταλλευτικά δικαιώματα δεν πρέπει να αμφισβητούνται ή να ανακαλούνται, παρά μόνο με συγκεκριμένους όρους, οι οποίοι οφείλουν να είναι αντικειμενικοί και όχι μεροληπτικοί και να περιγράφονται με σαφήνεια και λεπτομερειακά στο νομοθετικό πλαίσιο. Αρχή της προτεραιότητας. Οι μεταλλευτικές άδειες παραχωρούνται στον πρώτο ενδιαφερόμενο, που σημαίνει ότι εκείνο το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, που υποβάλλει πρώτο το σχετικό αίτημα μεταλλευτικής έρευνας σε μια περιοχή, όπου πιθανολογείται η ύπαρξη μεταλλευτικών πόρων, έχει κατά προτεραιότητα το δικαίωμα να αποκτήσει τη σχετική άδεια (first-come, first-served). Διενέργεια πλειστηριασμών. Πολλές χώρες περιλαμβάνουν στην μεταλλευτική τους νομοθεσία προβλέψεις για την διενέργεια πλειστηριασμών (δημοπρασιών) συγκεκριμένων περιοχών, στις οποίες έχει ήδη εκτιμηθεί με μεγάλη πιθανότητα η ύπαρξη εκμεταλλεύσιμων ορυκτών πόρων. 1.2. ΜΕΤΑΛΛΕΙΟΚΤΗΣΙΑ Τα εμπράγματα δικαιώματα ρυθμίζονται στην Ελλάδα από τον Αστικό Κώδικα. Όμως, υπάρχουν και εμπράγματα δικαιώματα, τα οποία έχουν εισαχθεί και ρυθμίζονται με ειδικούς νόμους. Οι ρυθμίσεις αυτές μπορεί να έχουν γίνει πριν ή μετά τον Αστικό Κώδικα. Μεταξύ των δικαιωμάτων τέτοιου είδους είναι και η μεταλλειοκτησία, η οποία ρυθμίζεται με το Ν.Δ. 210/73 (άρθρο 65) περί μεταλλευτικού κώδικα. 9

Βασικές Αρχές - Ορισμοί Μεταλλειοκτησία είναι το δικαίωμα κυριότητας πάνω σε μεταλλείο. Αυτό το εμπράγματο δικαίωμα είναι διαφορετικό από την κυριότητα επάνω στο έδαφος. Σύμφωνα με τον Α.Κ., άρθρο 1001, «Η κυριότητα πάνω σε ακίνητο εκτείνεται, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, στο χώρο πάνω και κάτω από το έδαφος....». Έτσι η κυριότητα στο ακίνητο αντί να εκτείνεται αδιακρίτως και κάτω από το έδαφος, εκτείνεται, με βάση ειδικό νόμο, μόνο στα λατομικά ορυκτά. Για τα μεταλλευτικά ορυκτά, δηλαδή την εξόρυξη και την εκμετάλλευση αυτών, υπάρχει χωριστό δικαίωμα, το δικαίωμα μεταλλειοκτησίας. Το δικαίωμα της μεταλλειοκτησίας ως προς ορισμένα μεταλλευτικά ορυκτά ανήκει στο Κράτος, το οποίο μπορεί να το παραχωρεί σε ιδιώτες για ορισμένο χρόνο. Το τυχόν παραχωρημένο σε ιδιώτες δικαίωμα της μεταλλειοκτησίας μεταβιβάζεται αλλά και κληρονομείται. Το δικαίωμα μεταλλειοκτησίας ή εξόρυξης ορυκτών και λίθων είναι ανεξάρτητο από το δικαίωμα κυριότητος του εδάφους. Κατά συνέπεια πρέπει να εξετασθεί ο τρόπος που θα φορολογηθεί εκείνος που έχει το δικαίωμα της μεταλλειοκτησίας ή της εξόρυξης. Στην Ελλάδα αυτά τα δικαιώματα εξαιρούνται της φορολόγησης, ενώ ο κύριος του εδάφους φορολογείται για την αξία του εδάφους. Στο άρθρο 63 (ρύθμιση δικαιωμάτων μεταλλειοκτησίας) του νόμου 4042/12 ορίζεται ότι θα υπάρχουν τέλη από τις μισθώσεις των δημόσιων μεταλλείων. Η είσπραξη αυτών των τελών αναμένεται γίνει αναδρομικά από 1-1- 2013. 1.3. ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ Μεταλλευτικοί χώροι, είναι οι χώροι για τους οποίους έχουν χορηγηθεί Προκαταρτικά Δικαιώματα Μεταλλειοκτησίας (Άδειες Μεταλλευτικών Ερευνών), οι Παραχωρήσεις Μεταλλείων, οι «Άδειες Εξόρυξης», οι Παραχωρήσεις Μεταλλείων με Φιρμάνια, τα Δημόσια Μεταλλεία, οι Ερευνητές από το Δημόσιο Περιοχές, τα Γεωθερμικά Πεδία, και αυτοί που χαρακτηρίζονται από την κείμενη νομοθεσία. Λατομικοί χώροι, είναι οι ενιαίοι χώροι για τους οποίους έχουν χορηγηθεί και βρίσκονται σε ισχύ οι προβλεπόμενες από την κείμενη νομοθεσία: βα) εγκρίσεις διενέργειας ερευνητικών εργασιών για τον εντοπισμό λατομικών ορυκτών ή ββ) άδειες εκμετάλλευσης λατομικών ορυκτών (ή συμβάσεις μίσθωσης προκειμένου για αδρανή υλικά επί δημοσίων εκτάσεων). Μεταλλευτικές ή λατομικές εργασίες, είναι οι εργασίες που εκτελούνται κυρίως με διατρητικά ή γεωτρητικά ή εξορυκτικά ή και άλλα μηχανικά μέσα και που συμβάλλουν άμεσα ή έμμεσα, στον εντοπισμό κοιτασμάτων ορυκτών υλών, όπως αυτές ορίζονται από την κείμενη νομοθεσία, καθώς και οι εργασίες που, άμεσα ή έμμεσα συμβάλλουν στην εκμετάλλευση ή επεξεργασία ή γενικότερα αξιοποίηση των ορυκτών υλών κάθε μεταλλευτικού ή λατομικού χώρου, για τις οποίες έχουν χορηγηθεί οι απαιτούμενες από την κείμενη νομοθεσία άδειες ή εγκρίσεις. Έργο, είναι το σύνολο των μεταλλευτικών ή λατομικών εργασιών που αναπτύσσονται σε ενιαίο μεταλλευτικό ή λατομικό χώρο ή και σε γειτονικούς ανάλογους μεταλλευτικούς ή λατομικούς χώρους που ανήκουν στον ίδιο εκμεταλλευτή και υπάγονται σε ενιαία Διεύθυνση που έχει τη δυνατότητα εποπτείας. 10

Βασικές Αρχές - Ορισμοί Εκμεταλλευτής, είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή κοινοπραξία προσώπων που έχει, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, το δικαίωμα έρευνας ή και εκμετάλλευσης στο μεταλλευτικό ή λατομικό χώρο που βρίσκεται το έργο. Εργοδότης, είναι ο ίδιος ο εκμεταλλευτής, εφόσον αυτοδύναμα εκτελεί το έργο ή κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που συνδέεται με τον εκμεταλλευτή, με σχέση εργολαβικής ανάθεσης του συνόλου ή μέρους του έργου και περιοριστικά μόνο για τις εργασίες που αναφέρονται στη σχετική σύμβαση. Ο εκμεταλλευτής μεταξύ των άλλων, έχει και τις παρακάτω υποχρεώσεις: Να οριοθετήσει, με τεχνητά και μόνιμα ορόσημα, τον μεταλλευτικό ή λατομικό του χώρο, να φροντίζει για τη διασφάλισή τους και να υποβάλλει σχεδιάγραμμα και τεύχη υπολογισμού της οριοθέτησης στην αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων. Αξιοποίηση, είναι το σύνολο των εργασιών του έργου που γίνονται με σκοπό την παραγωγή εμπορεύσιμων προϊόντων από τις ορυκτές ύλες που περιλαμβάνονται στους αντίστοιχους μεταλλευτικούς ή λατομικούς χώρους καθώς και οι εργασίες, εκμετάλλευσης και διαχείρισης του γεωθερμικού δυναμικού. Εκμετάλλευση, είναι το μέρος των εργασιών του έργου από την προσπέλαση του κοιτάσματος μέχρι την παραγωγή εμπορεύσιμων προϊόντων. Εγκατάσταση, είναι ο συνδυασμός μηχανημάτων ή και δικτύων που λειτουργούν μόνιμα τοποθετημένα, καθώς και η δομική κατασκευή που χρησιμοποιείται για τη στέγαση ή τοποθέτηση μηχανημάτων ή δικτύων ή οργάνων ή εργαλείων ή βοηθητικού εξοπλισμού ή υλικών κ.λπ. και που, σε κάθε περίπτωση, για την κατασκευή και λειτουργία της απαιτείται, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ειδική άδεια. Ειδικότερα, ως εγκατάσταση αποβλήτων νοείται κάθε τόπος που επιλέγεται για τη συσσώρευση ή την εναπόθεση εξορυκτικών αποβλήτων, όπως ορίζεται στην παρ.16 του άρθρου 3 της με αριθ. 39624/2209/Ε103/25 9 2009 (ΦΕΚ 2076/Β/25 9 2009) κοινής υπουργικής απόφασης, όπως ισχύει. (Πηγή: www.oryktosploutos.net) 1.3.1. Μεταλλευτικά ορυκτά ή Μεταλλεύματα Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2 του μεταλλευτικού κώδικα, (Ν.Δ. 210/1973 (ΦΕΚ 277/Α/73), όπως ισχύει, μεταλλευτικά ορυκτά ή μεταλλεύματα θεωρούνται οι κάτωθι ορυκτές ύλες: Τα μέταλλα σε αυτοφυή κατάσταση (χαλκός, χρυσός κλπ), οι ενώσεις όλων των μετάλλων( αργιλίου, αργύρου, αρσενικού, αντιμονίου, βαναδίου, βαρίου, βισθουθίου, βολφραμίου,, καλίου ζιρκονίου, καδμίου, κασσιτέρου, κοβαλτίου, λευκόχρυσου, μαγγανίου, μαγνησίου, μολυβδαινίου, μολύβδου νικελίου, σιδήρου, στροντίου, τιτανίου, υδραργύρου, χαλκού, χρυσού, χρωμίου, ψευδαργύρου κλπ), τα ορυκτά των μετάλλων της ομάδος των σπανίων γαιών, τα ορυκτά των ραδιενεργών στοιχείων, ο αυτοφυές θείο, ο γραφίτης, ο φωσφορίτης, ο φθορίτης, ο αμίαντος, ο τάλκης, ο αλουνίτης, ο μαρμαρυγίας, οι άστριοι, οι στυπτηρίοι, το ορυκτό χλωριούχο νάτριο, οι ενώσεις βορίου, χρωμίου και ιωδίου, το σήπιο, ο δολομίτηςμε περιεκτικότητα σε οξείδιο του μαγνησίου μεγαλύτερη του 21%, οι πολύτιμοι λίθοι, όλες οι στερεές καύσιμες πρώτες ύλες, περιλαμβανομένης και της τύρφης (ποάνθρακας), 11

Βασικές Αρχές - Ορισμοί οι φυσικές εναποθέσεις οργανικών λιπασμάτων, οι υδρογονάνθρακες κάθε είδους σε στερεά, υγρή ή αεριώδη κατάσταση, καθώς και τα προϊόντα οξειδώσεων αυτών (οζοκηρίτης, άσφαλτος, πισσάσφαλτος, πισσασφαλτοφόροι ασβεστόλιθοι και σχιστόλιθοι κλπ), οι ρητινώδεις ορυκτές ύλες, το αέριο ήλιο και τα γηγενή αέρια, «το γεωθερμικό δυναμικό». 1.3.2. Ενεργειακά Ορυκτά Ενεργειακά ορυκτά χαρακτηρίζονται: Τα στερεά ορυκτά καύσιμα Στα στερεά ορυκτά καύσιμα περιλαμβάνονται ανθρακίτης, λιθάνθρακας, λιγνίτης, τύρφη κλπ. Τα κύρια χαρακτηριστικά του κάθε είδους ενεργειακού καυσίμου είναι το στάδιο ενανθράκωσης του στερεού καυσίμου, η χημική σύσταση (C, O, H, N κλπ) και η θερμική απόδοση. Τα ραδιενεργά ορυκτά Τα ραδιενεργά ορυκτά είναι αυτά που περιέχουν ραδιενεργά στοιχεία (πχ ουράνιο) σε φυσική μορφή και εκπέμπουν ραδιενέργεια (ακτίνες α,β,γ). το γεωθερμικό δυναμικό Το γεωθερμικό δυναμικό είναι το σύνολο των γηγενών φυσικών ατμών, των θερμών νερών, επιφανειακών ή υπογείων και της θερμότητας των γεωλογικών σχηματισμών, που η θερμοκρασία τους υπερβαίνει τους 25ο C (Κελσίου). Γεωθερμικό πεδίο (ΓΘΠ) είναι ο ενιαίος χώρος μέσα στον οποίο εντοπίζεται αυτοτελές ΓΘ Δυναμικό. Ο χαρακτηρισμός τους και η υπαγωγή σε κατηγορία των ΓΘΠ (χαμηλής/υψηλής και πιθανά/βεβαιωμένα) γίνεται με Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, κατόπιν εισήγησης του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.Γ.Μ.Ε.). Όλοι οι χώροι όπου δεν έχουν προσδιορισθεί/χαρακτηριστεί ΓΘΠ θεωρούνται χώροι μη ερευνημένοι. Οι διαδικασίες αξιοποίησης των ΓΘ Πεδίων υπόκεινται στις διατάξεις του Μεταλλευτικού Κώδικα, του Ν. 3175/03 (αφορά ειδικά στα ΓΘΠ), του Ν. 3468/06 (νόμος για ΑΠΕ, σε ό,τι αφορά σε ηλεκτρισμό) και του άρθρου 37 του Ν.3734/09. Γενικά το δικαίωμα έρευνας ή/και διαχείρισης ΓΘ Δυναμικού ανήκει στο Δημόσιο και εκμισθώνεται με πλειοδοτικό διαγωνισμό ως ακολούθως: Για τους μη ερευνημένους χώρους και τα ΓΘ πεδία υψηλής θερμοκρασίας (έρευνα και αξιοποίηση/εκμετάλλευση) από το Υπουργείο ΠΕΚΑ. Για τα πιθανά και βεβαιωμένα ΓΘ πεδία χαμηλής θερμοκρασίας από την αντίστοιχα αρμόδια Περιφέρεια. Για χώρους που δεν έχουν ερευνηθεί ή για πιθανά ΓΘ πεδία εκμισθώνεται το δικαίωμα της έρευνας. 1.3.3. Λατομικά Ορυκτά Ως λατομικά ορυκτά, επιφυλασσομένων των διατάξεων της παραγρ. 2 του άρθρου 2 του παρόντος, θεωρούνται αι κάτωθι ορυκταί ύλαι: τα μάρμαρα, οι ασβεστόλιθοι παντός είδους, οι δολομίται περιεκτικότητος εις οξείδιον μαγνησίου ουχί μείζονος των 21%, οι σχιστόλιθοι, αιμάργαι, αι άργιλοι, αι καολίναι, οι ιλίται, οι μονμορηλονίται, οι μπιντονίται, η κιμωλία, η 12

Βασικές Αρχές - Ορισμοί γύψος, το αλάβαστρον, οι φλύσχαι, οι τόφφοι, οι αμφιβολίται, οι πρασινίται, οι χαλαζίται, οι οφίται, οι ολιβίναι, οι περιδοτίται, οι σηϊνίται, οι διορίται, οι γρανίται, οι τραχίται, οι βασάλται, οι ρυόλιθοι, οι δακίται, οι ανδεσίται, οι διαβάσαι, οι οψιδιανοί, οι περλίται, η κίσσηρις ή θηραϊκή γή, οι ψαμμίται, ο άμμοι και πάν πέτρωμα παραπλήσιον προς τα ανωτέρω. Τα λατομικά ορυκτά ανήκουν εις τον ιδιοκτήτην του εδάφους εις τον οποίον ευρίσκονται, δικαιούμενον να εκμεταλλεύηται ταύτα υπό τους περιορισμούς των ειδικών περί λατομείων διατάξεων. Όπως αναφέρει και το Νομοθετικό Διάταγμα 210/1973 «Περί Μεταλλευτικού Κώδικος» (ΦΕΚ Α' 277/5.10.1973): Λατομικός χώρος είναι η ενιαία έκταση γης στην οποία έχει δικαίωμα εντοπισμού κοιτάσματος ή εκμετάλλευσης λατομικών ορυκτών ένας μόνο εκμεταλλευτής. Λατομείο είναι η έκταση γης μέσα στο λατομικό χώρο όπου αναπτύσσονται λατομικές εργασίες. 1.3.4. Βιομηχανικά Ορυκτά Στην κατηγορία των βιομηχανικών ορυκτών μπορούν να υπαχθούν όλα τα λατομικά ορυκτά εκτός των κατηγοριών των μαρμάρων και των αδρανών υλικών. Αναφέρονται ιδιαιτέρως ως βιομηχανικά ορυκτά ο καολίνης, ο μπεντονίτης, η κιμωλία, ο γύψος, ο περλίτης, η κίσσηρις, η θηραϊκή, γη, ο χαλαζίας, η χαλαζιακή άμμος, αι άργιλοι και οι μάργες πλινθοποιίας, κεραμοποιίας, τσιμεντοβιομηχανίας, ως και εν γένει τα αργιλικά και μαργαϊκά πετρώματα που χρησιμοποιούνται στην τσιμεντοβιομηχανία. Επισημαίνεται ότι προκειμένου να υπαχθεί ένα λατομείο, στις διαδικασίες αδειοδότησης των λατομείων των βιομηχανικών ορυκτών απαιτείται, εκτός από την κατάλληλη ορυκτολογική και χημική σύσταση του πετρώματος που θα παράγεται σε αυτό, να υπάρχει παράλληλα και η τεκμηριωμένη δυνατότητα διάθεσής του ως βιομηχανικού προϊόντος κατόπιν ειδικής περαιτέρω βιομηχανικής επεξεργασίας. Σημειώνεται επίσης ότι για κάθε αμφιβολία ή αμφισβήτηση σχετικά με την κατηγορία στην οποία υπάγεται λατομικό ορυκτό, αποφασίζει ο Υπουργός ΠΕΚΑ μετά από εισήγηση της αρμόδιας Υπηρεσίας που εκδίδεται μετά από γνωμοδότηση του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών και Μελετών (ΙΓΜΕΜ). 1.3.5. Μάρμαρα Ανδρανή Υλικά Μάρμαρα είναι τα διάφορα πετρώματα, ποικίλων χρωμάτων, τα οποία εξορύσσονται σε όγκους και επιδέχονται κοπή λείανση και στίλβωση. Μάρμαρα θεωρούνται και ο πορόλιθος, το αλάβαστρο και ο όνυχας. (Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2 του Ν. 669/77 (ΦΕΚ 241/Α/77)). Αδρανή Υλικά είναι τα υλικά διαφόρων διαστάσεων που προέρχονται από την απόληψη φυσικών αποθέσεων θραυσμάτων, εξόρυξη κατάλληλων πετρωμάτων τους και που χρησιμοποιούνται όπως έχουν ή μετά από θραύση ή λειοτρίβηση ή ταξινόμηση για την παρασκευή σκυροδεμάτων ή κονιαμάτων ή με μορφή σκύρων ή μεγαλύτερων κομματιών, στην οδοποιία ή λοιπά τεχνικά έργα ή οικοδομές, καθώς και τα ασβεστολιθικά πετρώματα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ασβέστη ή υδραυλικών κονιών ή συλλιπασμάτων μεταλλουργίας. Στην έννοια των αδρανών υλικών περιλαμβάνονται και οι δομικοί λίθοι, λαξευτοί ή όχι. (Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 1428/84 (ΦΕΚ 43/Α/84), όπως ισχύει.) 13

Βασικές Αρχές - Ορισμοί 1.3.6. Λοιποί Ορυκτοί Φυσικοί Πόροι Λοιποί ορυκτοί φυσικοί πόροι είναι οι πόροι που δεν υπάγονται στις προηγούμενες κατηγορίες και η αξιοποίησή τους καθίσταται δυνατή από τις νέες τεχνολογίες, τις νέες χρήσεις και τις μελλοντικές ανάγκες (π.χ. ανάκτηση μεταλλικών στοιχείων από το θαλασσινό νερό, αξιοποίηση υποθαλάσσιων και παράκτιων κοιτασμάτων κλπ). 14

Θεσμικό Πλαίσιο 2. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 2.1. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκδώσει πλήθος οδηγιών, κανονισμών, αποφάσεων και ψηφισμάτων, που στοχεύουν στην εξασφάλιση της σωστής περιβαλλοντικής και κοινωνικής προστασίας, καθώς και στις προσπάθειες για τη μεγιστοποίηση της οικονομικής συμβολής της ανάπτυξης φυσικών πόρων για την εθνική και περιφερειακή ανάπτυξη. Επιπρόσθετα, όλες οι σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες επιδιώκουν τη μείωση των τυχών αρνητικών επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία και ζωή, στο περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά, την οικονομική δραστηριότητα και τις υποδομές. Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται οι σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες που πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη δημιουργία του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. 2.1.1. Οδηγία 1985/337/ΕΟΚ Η οδηγία 1985/337/ΕΟΚ αφορά την εκτίμηση των επιπτώσεων από τις αρμόδιες αρχές των σχεδίων δηλαδή των δημόσιων και ιδιωτικών έργων που ενδέχεται να έχουν στο περιβάλλον. Κατά την έννοια της παρούσας οδηγίας, ως σχέδιο νοείται η υλοποίηση κατασκευαστικών εργασιών ή εγκαταστάσεων ή έργων, άλλες επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι επεμβάσεις που αφορούν τη εκμετάλλευση των πόρων του εδάφους (πχ. μεταλλεία, λατομεία, ορυχεία κλπ). Κύριος του έργου είναι είτε ο υποβάλλων της αίτησης για άδεια που αφορά σχέδιο ιδιωτικού έργου, είτε η δημόσια αρχή που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για ένα σχέδιο. 2.1.2. Οδηγία 1992/43/ΕΚ «NATURA 2000» Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ αφορά τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας θεσμοθετήθηκε από το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων το 1992. Σκοπός είναι να συμβάλλει στην προστασία της βιοποικιλότητας, μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών μελών που εφαρμόζεται η συνθήκη. Τα μέτρα, τα οποία λαμβάνονται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία, αποσκοπούν στη διασφάλιση της διατήρησης ή της αποκατάστασης σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, των φυσικών οικοτόπων και των άγριων ειδών χλωρίδας και πανίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος. Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκε ένα οικολογικό δίκτυο ζωνών προστασίας, το «Natura 2000». 2.1.3. Οδηγία 1996/61/ΕΚ «IPPC» Η Οδηγία 96/61/ΕΚ της 24ης Σεπτεμβρίου 1996, σχετικά µε την Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχο της Ρύπανσης, γνωστή ως Οδηγία IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control), αναφέρεται στην πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης, µε βάση την πρόγνωση και τη λήψη των αναγκαίων μέτρων, ώστε να επιτευχθεί ένας υψηλός βαθμός προστασίας του περιβάλλοντος. Ως βασικό στόχο έχει την αντιμετώπιση της ρύπανσης κατευθείαν στην πηγή της, µέσω μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης που θα περιλαμβάνει όλα τα περιβαλλοντικά μέσα: αέρα, ύδατα και έδαφος. Μέσα από τη συγκεκριμένη Οδηγία προωθείται ο συνδυασμός της οικονομικής ευημερίας των επιχειρήσεων που εντάσσονται σε αυτήν, µε τη μείωση της χρήσης φυσικών πόρων και ενέργειας, καθώς και της έκθεσης σε επικίνδυνες ουσίες και εκπομπές κάθε τύπου. 15

Θεσμικό Πλαίσιο 2.1.4. Οδηγία 1996/82/ΕΚ «Seveso II» Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε την οδηγία 96/82/ΕΚ του συμβουλίου της 9ης Δεκεμβρίου 1996 που αποκαλείται «Seveso II» και έγινε πράξη τροποποίησης με την 2003/105/ΕΚ. Η παρούσα οδηγία αντικατέστησε την οδηγία 82/501/ΕΟΚ, που συχνά αποκαλείται «Seveso I» (από το όνομα της ιταλικής πόλης όπου σημειώθηκε σημαντικό ατύχημα λόγω ελευθέρωσης διοξινών το 1976). Η οδηγία υποχρεώνει τις ευρωπαϊκές χώρες να εντοπίσουν τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις κινδύνου και να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για την πρόληψη μεγάλων ατυχημάτων σχετιζόμενων με επικίνδυνες ουσίες και τον περιορισμό των συνεπειών τους επί του ανθρώπου και του περιβάλλοντος. 2.1.5. Οδηγία1999/30/ΕΚ Στόχος του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να δημιουργήσει ένα ενιαίο σύνολο οριακών τιμών ορισμένων ρύπων. Για το λόγο αυτό και εξέδωσε την οδηγία 99/30/ΕΚ στις 22 Απριλίου 1999 που υποχρεώνει τα κράτη μέλη να καθορίσουν τις οριακές τιμές και τα όρια συναγερμού για το διοξείδιο του θείου, διοξείδιο του αζώτου και οξειδίων του αζώτου, σωματιδίων και μολύβδου προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές που ρυπαίνουν τον αέρα του περιβάλλοντος προκειμένου να αποφεύγονται, να προλαμβάνονται ή να μειώνονται οι επιβλαβείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και στο σύνολο του περιβάλλοντος. 2.1.6. Οδηγία 1999/31/ΕΚ Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της οδηγίας 75/442/ΕΟΚ, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε την οδηγία 99/31/ΕΚ του συμβουλίου στις 26ης Απριλίου 1999 περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων. Στόχος της παρούσας οδηγίας είναι μέσω αυστηρών λειτουργικών και τεχνικών απαιτήσεων ο καθορισμός μέτρων, διαδικασιών και κατευθύνσεων για την κατά το δυνατόν πρόληψη ή μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. 2.1.7. Οδηγία 1999/62/EΚ Η παρούσα οδηγία που αποφασίστηκε στις 17 Ιουνίου του 1999 ισχύει για τους φόρους επί των οχημάτων, τα διόδια και τα τέλη χρήσης που επιβάλλονται στα οχήματα. Δεν αφορά τα οχήματα που πραγματοποιούν μεταφορές αποκλειστικά στα εκτός Ευρώπης εδάφη των κρατών µελών. Δεν αφορά ούτε τα οχήματα των οποίων η άδεια κυκλοφορίας έχει εκδοθεί στις Καναρίους νήσους, στη Θέουτα και Μελίλα, στις Αζόρες και Μαδέρα και τα οποία πραγματοποιούν μεταφορές αποκλειστικά στα συγκεκριμένα εδάφη ή μεταξύ αυτών και του ηπειρωτικού εδάφους της Ισπανίας ή της Πορτογαλίας αντίστοιχα. 2.1.8. Οδηγία 2000/60/ΕΚ «Πλαίσιο για τα νερά» Η Οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων ή αλλιώς Οδηγία-Πλαίσιο για τα Νερά, τέθηκε σε ισχύ στις 22 Δεκεμβρίου 2000. Η Οδηγία συνδυάζει ποιοτικούς, οικολογικούς και ποσοτικούς στόχους για την προστασία υδάτινων οικοσυστημάτων και την καλή κατάσταση όλων των υδατικών πόρων και θέτει ως κεντρική ιδέα την ολοκληρωμένη διαχείριση τους στη γεωγραφική κλίμακα των Λεκανών Απορροής Ποταμών. Επιπλέον, επαναπροσδιορίζει την έννοια της Λεκάνης Απορροής, η οποία περιλαμβάνει τα εσωτερικά επιφανειακά (ποταμοί, λίμνες), τα υπόγεια ύδατα, τα μεταβατικά (δέλτα, εκβολές ποταμών) και τα παράκτια οικοσυστήματα. Βασικός στόχος της Οδηγίας που είναι η αποτροπή της περαιτέρω υποβάθμισης όλων των υδάτων και η επίτευξη καλής κατάστασης να επιτευχθεί μέχρι το 2015. 16

Θεσμικό Πλαίσιο 2.1.9. Οδηγία 2004/35/ΕΚ Η Οδηγία 2004/35/ΕΚ αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας, καθώς και τον εντοπισμό των προβλημάτων που ενδέχεται να προκύψουν κατά την ερμηνεία και εφαρμογή της. Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι η διαμόρφωση ενός πλαισίου για την περιβαλλοντική ευθύνη βάσει της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» Η Οδηγία εισάγει μια κατευθυντήρια γραμμή ότι ο φορέας εκμετάλλευσης, η δραστηριότητα του οποίου προκάλεσε περιβαλλοντική ζημία ή άμεσο κίνδυνο ανάλογης ζημίας, είναι οικονομικά υπεύθυνος προς αποκατάσταση της ζημίας έτσι ώστε να παρακινούνται οι φορείς εκμετάλλευσης να λαμβάνουν μέτρα και να αναπτύσσουν πρακτικές που να αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων περιβαλλοντικής ζημίας. 2.1.10. Οδηγία 2007/2/ΕΚ INSPIRE Στις 14 Μαρτίου 2007 ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Οδηγία 2007/2/ΕΚ INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in Europe) η οποία τέθηκε σε ισχύ 15 Μαϊου 2007. Η εφαρμογή της προβλέπεται σε στάδια με πλήρη εφαρμογή το 2019. Η οδηγία δημιουργεί το νομικό πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία της Υποδομής για τη γεωχωρική πληροφορία στην Ευρώπη με σκοπό τη διαμόρφωση, εφαρμογή, διαχείριση και εκτίμηση των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλα τα επίπεδα αλλά και για την παροχή πληροφοριών προς το κοινό. Πιο συγκεκριμένα, έχει σχεδιαστεί για να βελτιστοποιήσει τις δυνατότητες αξιοποίησης των χωρικών δεδομένων μέσω της τεκμηρίωσής τους, της λειτουργίας υπηρεσιών που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε αυτά, στην αύξηση της διαλειτουργικότητάς τους και στην αντιμετώπιση των δυσκολιών στις οποίες προσκρούει η χρήση τους. 2.1.11. Πρωτοβουλία Verheugen H «Πρωτοβουλία Verheugen» ή «Πρωτοβουλία για τις Πρώτες Ύλες» (Raw Materials Initiative - RMI), είναι μια ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Communication 2008/699) που έγινε το Νοέμβριο του 2008 προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Αναφέρεται στην ανάγκη ύπαρξης, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής πολιτικής για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε ορυκτές πρώτες ύλες με στόχο την βιώσιμη διαχείριση τους, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητά του μεταλλευτικού τομέα και την επίτευξη των κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Με την πρωτοβουλία αυτή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να περιορίσει την εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από εισαγόμενες ορυκτές πρώτες ύλες, μέσω της αξιοποίησης των ευρωπαϊκών κοιτασμάτων ορυκτών πρώτων υλών, τα οποία δεν έχουν αξιοποιηθεί για μια σειρά από λόγους, κυρίως όμως λόγω των αντιδράσεων της κοινής γνώμης που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος. Επίσης, η Επιτροπή προτείνει η ολοκληρωμένη στρατηγική πολιτική για τις πρώτες ύλες να βασίζεται στους εξής τρεις πυλώνες: 1. Στην εξασφάλιση πρόσβασης σε πρώτες ύλες στις διεθνείς αγορές με τους όρους που ισχύουν για όλους τους ανταγωνιστές. 2. Στον καθορισμό του κατάλληλου κανονιστικού πλαισίου μέσα στην Ε.Ε. για να προωθηθεί ο βιώσιμος εφοδιασμός με πρώτες ύλες από ευρωπαϊκά κοιτάσματα. 17

Θεσμικό Πλαίσιο 3. Στην ενίσχυση, γενικά, της αποδοτικής χρήσης των πόρων και στην προώθηση της ανακύκλωσης με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης πρωτογενών πρώτων υλών από την Ε.Ε. και την ελάττωση της σχετικής εξάρτησης από τις εισαγωγές. (Πηγή: europa.eu/legislation_summaries/environment/index_el.htm, eur-lex.europa.eu) 2.2. ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Αρχικά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η σωστή διαχείριση των ορυκτού πλούτου αποτελεί μια συντονισμένη προσφορά μεταξύ της φυσικής προσφοράς του φυσικού πόρου και της ζήτησης που εμφανίζεται προς τον πόρο αυτό σήμερα και στο μέλλον. Στην προσπάθεια αυτή είναι αναγκαία η πολιτική της Ελλάδας με στόχο την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου με ορθολογική διαχείριση. Η αξιοποίηση των Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) θα φέρει άμεσα αποτελέσματα για την πρόοδο της χώρας, την διασφάλιση ενός υψηλού βιοτικού επιπέδου, τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και μιας ανταγωνιστικής περιφερειακής οικονομίας. Παράλληλα όμως πρέπει να διασφαλίζει με συνέπεια ότι η παραγωγή και η διάθεση των ΟΠΥ στην κοινωνία διενεργείται σύμφωνα με τους όρους της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής της αειφόρου ανάπτυξης. H πολιτική της Ελλάδας οφείλει να είναι σταθερή και διαφανής, αλλά και με δυνατότητα αναπροσαρμογής, σύμφωνα με τις εκάστοτε κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες ή για λόγους προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Πρέπει επίσης να δένει αρμονικά με τις υπόλοιπες Εθνικές Πολιτικές, αμβλύνοντας διενέξεις που αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη της Εθνικής Οικονομίας. Επιπλέον, η πολιτική αυτή απαιτεί ως βασικό εργαλείο ένα απλοποιημένο, κωδικοποιημένο και εκσυγχρονισμένο κανονιστικό (θεσμικό) πλαίσιο. Παρακάτω αναφέρονται επιγραμματικά τα σημαντικότερα νομικά κείμενα που αφορούν το τομέα των ορυκτών πλούτων στην Ελλάδα και συγκεκριμένα τα μεταλλεία. 2.2.1. Ν.4433/1964 περί μεταλλευτικών ερευνών του Δημοσίου και άλλων τινών μεταλλευτικών διατάξεων Το Νομοθετικό Διάταγμα 4433/1964 της 12 Νοεμβρίου του 1964 (ΦΕΚ 219/Α/12.11.1964) περί μεταλλευτικών ερευνών του Δημοσίου και άλλων τινών μεταλλευτικών διατάξεων παρουσιάζει το δικαίωμα που έχει το Δημόσιο να ενεργεί μεταλλευτική έρευνα σε ολόκληρη την Επικράτεια μετά από απόφαση του Υπουργού και σύμφωνα με τη γνώμη του Συμβουλίου Μεταλλείων. 2.2.2. Ν.Δ. 210/1973 περί μεταλλευτικού κώδικος Το Υπουργικό συμβούλιο στις 5 Οκτωβρίου του 1973 αποφάσισε και εξέδωσε στο ΦΕΚ 377/Α/5.10.1973 τον Μεταλλευτικό Κώδικα ο οποίος ισχύει μέχρι και σήμερα με ορισμένες βέβαια τροποποιήσεις. Με την έκδοση της παρούσας απόφασης καταργήθηκε ο νόμος ΓΦΚΔ 3524/1910 (ΦΕΚ 11/Α/13.1.1910) περί μεταλλείων, που αποτέλεσε την πρώτη ελληνική προσπάθεια θεσπίσεως ενός συστήματος ορθολογικής διαχείρισης των υδατικών πόρων, και το Ν.Δ 4029/1959 (ΦΕΚ 250/Α/13.11.1959) περί αργούντων μεταλλείων και τροποποιήσεως και συμπληρώσεως διατάξεων του Μεταλλευτικού Κώδικος (Ν.ΓΦΚΔ 3524/1910) και της Υπηρεσίας Μεταλλείων. 18

Θεσμικό Πλαίσιο Στον Μεταλλευτικό κώδικα αναφέρονται γενικές και ειδικές διατάξεις, όλοι οι ορισμοί γύρω από τις ορυκτές ύλες, οτιδήποτε αφορά τη μεταλλευτική έρευνα και τις παραχωρήσεις μεταλλείων. Επίσης, προσδιορίζονται οι έννοιες της μεταλλειοκτησίας και της συμεταλλειοκτησίας, οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των μεταλλειοκτητών αλλά και τα μεταλλευτικά δικαιώματα του Δημοσίου. Τέλος, προβλέπει τον έλεγχο και την εποπτεία των μεταλλευτικών περιοχών, καθώς και τα συλλογικά όργανα που επιβάλλουν τις κυρώσεις που υπάρχουν σε όσους δεν εναρμονίζονται με τον κώδικα αλλά και το υπόλοιπο θεσμικό πλαίσιο. 2.2.3. Ν. 274/1976 περί τροποποιήσεως του Μεταλλευτικού Κώδικος Με το νόμο 274/1976 που ψηφίστηκε στη Βουλή στις 6 Μαρτίου του 1976 και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 50/Α/6.3.1976 αποφασίστηκαν ορισμένες τροποποιήσεις για τις διατάξεις του Μεταλλευτικού Κώδικος (Ν..210/1973) που είτε προστέθηκαν είτε αντικατέστησαν είτε άλλαξαν είτε κατήργησαν κάποια από τα άρθρα του. 2.2.4. Ν. 1428/1984 - Εκμετάλλευση λατομείων αδρανών υλικών και άλλες διατάξεις Ο νόμος 1428 ψηφίστηκε στις 11 Απριλίου 1984 και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 43/Α/11.4.84. Στο νόμο αυτό αναφέρεται καθετί που αφορά τα αδρανή υλικά, τα λατομεία και τις λατομικές περιοχές. Επίσης, αναφέρεται στις άδειες εκμετάλλευσης, ποιος έχει το δικαίωμα και ποια είναι τα καθήκοντα του. Τέλος, προβλέπει τα τέλη, τις κυρώσεις και τα όργανα που είναι ασκούν την αστυνόμευση σε όσους δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους. 2.2.5. Ν. 3175/2003 Αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, τηλεθέρμανση και άλλες διατάξεις Στις 29 Αυγούστου 2003 η Βουλή ψήφισε το νόμο υπ αριθμό 3175, ο οποίος δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 207/Α/29.8.2003. Σκοπός του νόμου αυτού είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων για την ορθολογική αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού της χώρας. Η αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, ως ανανεώσιμης πηγής ενέργειας προωθεί τη βιώσιμη ανάπτυξη και εξυπηρετεί το γενικό συμφέρον. Αξιοποίηση θεωρείται η έρευνα, εκμετάλλευση και διαχείριση του γεωθερμικού δυναμικού. 2.2.6. Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών (Κ.Μ.Λ.Ε.) Στις 14 Ιουνίου 2011 η κυβέρνηση και ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής αλλαγής αποφάσισαν και εξέδωσαν στο ΦΕΚ 1227/Β/14.6.2011 τον Κανονισμό Μεταλλευτικών και Λατομικών εργασιών. Με την έκδοση αυτού καταργείται η προηγούμενη απόφαση του Υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων με ΑΠ ΙΙ 5η/Φ/17402/12.12.1984 (ΦΕΚ 931/Β) καθώς και κάθε άλλη σχετική απόφαση που την τροποποιούσε. Σκοπός του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών είναι η θέσπιση των κανόνων ορθολογικής δραστηριότητας, ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων και των περιοίκων και προστασίας του περιβάλλοντος, για τις εργασίες εντοπισμού ή εκμετάλλευσης ή αξιοποίησης ή επεξεργασίας των ορυκτών υλών, καθώς και για τις αντίστοιχες εργασίες αποκατάστασης κάθε μεταλλευτικού ή λατομικού χώρου. 19

Θεσμικό Πλαίσιο 2.2.7. Ν. 4042/2012 (Άρθρο 63: Ρύθμιση δικαιωμάτων μεταλλειοκτησίας) Ο νόμος 4042 που ψηφίστηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2012 και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 24/Α/13.2.2012 αποτελεί την εναρμόνιση με τις Οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 2008/99/ΕΚ και 2008/98/ΕΚ. Παράλληλα ρυθμίζονται ορισμένα θέματα του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Συγκεκριμένα αυτό που σχετίζεται με το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο είναι το άρθρο 63 που αντικαθιστά την παράγραφο 1 του άρθρου 84 και το άρθρο 176 του Μεταλλευτικού Κώδικος (Ν.Δ. 210/1973). Το άρθρο 63 αφορά στην εκμίσθωση δικαιωμάτων μεταλλειοκτησίας και δικαιωμάτων που απορρέουν από άδειες μεταλλευτικών ερευνών. 2.2.8. Ν. 3882/2010 - Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ/Α/166/22.9.2010 ο νόμος 3882/2010. Με τις διατάξεις του παρόντος νόμου εναρμονίζεται το εθνικό δίκαιο προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2007/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Μαρτίου 2007 «Για τη δημιουργία υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (INSPIRE)» και θεσπίζονται διατάξεις συμμόρφωσης με τους Κανονισμούς εφαρμογής της Οδηγίας και με τις σχετικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και συμπληρωματικές διατάξεις για την καταγραφή και διαχείριση του συνόλου των γεωχωρικών δεδομένων της χώρας. Σκοπός του νόμου, είναι: Η ανάπτυξη και λειτουργία της Εθνικής Υποδομής Γεωχωρικών Πληροφοριών. Η θέσπιση γενικών αρχών, κανόνων, μέτρων και διαδικασιών σε διοικητικό, νομικό και τεχνολογικό επίπεδο για την οργάνωση ενιαίων πρακτικών διαχείρισης, διάθεσης και κοινοχρησίας γεωχωρικών πληροφοριών. Για την ανάπτυξη της ΕΥΓΕΠ και τη δημιουργία ενός πλήρους, λειτουργικού και παραγωγικού συστήματος διάθεσης αξιόπιστων και έγκυρων γεωχωρικών πληροφοριών από και προς τις δημόσιες αρχές, σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, στις επιχειρήσεις και το κοινό, απαιτείται: α) η προσαρμογή των δημόσιων αρχών στις μεθόδους οργάνωσης και διάθεσης γεωχωρικών πληροφοριών που προβλέπονται στον παρόντα νόμο, β) η διασφάλιση του αναγκαίου συντονισμού των εμπλεκόμενων φορέων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που παράγουν, χρησιμοποιούν και επικαιροποιούν γεωχωρικά δεδομένα. Με τη δημιουργία της ΕΥΓΕΠ, η χώρα συμμετέχει στη δημιουργία υποδομής γεωχωρικών πληροφοριών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (εφεξής INSPIRE). 2.2.8.1. Η Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ) Η Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ) αποτελεί ένα σύστημα θεσμικής, οργανωτικής και τεχνολογικής διαλειτουργικότητας για το σύνολο της διαθέσιμης γεωπληροφορίας της χώρας. Η δημιουργία της ΕΥΓΕΠ θεσμοθετήθηκε με το Νόμο 3882/2010. Δεδομένου του ότι η ΕΥΓΕΠ αποτελεί μια διαχρονική υποδομή του κράτους η οποία εμπλέκει όλες τις Δημόσιες Αρχές (ΔΑ) που παράγουν και χρησιμοποιούν γεωπληροφορία, 20

Θεσμικό Πλαίσιο απαιτείται μία κατάλληλη διοικητική διάρθρωση που θα εξασφαλίζει την επικοινωνία και τη συνεργασία μαζί τους. Λόγω του μεγάλου πλήθους των Δημόσιων Αρχών, ο συντονισμός τους απευθείας από την ΕΚΧΑ δεν είναι δυνατός. Για αυτό το λόγο έχουν συσταθεί τα ΚΟΣΕ σε κάθε Υπουργείο, Δήμο, Περιφέρεια και Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Πρόκειται για διαρκείς συντονιστικές επιτροπές οι οποίες αναλαμβάνουν την εκπροσώπηση ενός διακριτού πλήθους ΔΑ σε θέματα εφαρμογής του Ν. 3882/2010. Επίσης όταν κρίνεται απαραίτητο, Η ΕΚΧΑ έχει το δικαίωμα να συστήνει μη αμειβόμενες Ομάδες Εργασίας (ΟΕ) με συμμετοχή κατά περίπτωση των ΚΟΣΕ, άλλων εκπροσώπων ΔΑ, επιστημόνων και ειδικών σε θέματα γεωπληροφορικής, παραγωγών γεωδεδομένων, εκπροσώπων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) ή άλλων ενώσεων και μεμονωμένων προσώπων με αποδεδειγμένο έργο και δραστηριότητα σε θέματα που πραγματεύεται ο Ν. 3882/2010. Τέλος, ως προς τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στην εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας σχετικά με τη διαχείριση της γεωπληροφορίας για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος, ο Υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής εκπροσωπεί τη χώρα στο Συμβούλιο Υπουργών περιβάλλοντος της ΕΕ και η ΕΥΓΕΠ αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Υποδομής Χωρικών Πληροφοριών. Επίσης κατά τη διάρκεια σύνταξης των θεσμικών κειμένων υλοποίησης της Οδηγίας 2007/2/ΕΚ, η χώρα μας συμμετέχει με ορισμένο εκπρόσωπο στην Επιτροπή INSPIRE. Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει τις συσχετίσεις και τους ρόλους των εμπλεκομένων που αναφέρθηκαν. 2.2.9. Ν. 4164/2013 - Συμπλήρωση των διατάξεων περί Εθνικού Κτηματολογίου και άλλες ρυθμίσεις Με το νόμο 4164 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 156/Α/9.7.2013 καταργείται το νομικό πρόσωπο δημόσιου δικαίου «Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας (Ο.Κ.Χ.Ε.)» που αποτελούσε τον υπεύθυνο φορέα για την υλοποίηση της οδηγίας INSPIRE της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με το Ν.3882/2010. Όλες οι αρμοδιότητες του Ο.Κ.Χ.Ε. μεταφέρονται στην ανώνυμη εταιρεία «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.», η οποία συστάθηκε με την, κατ εξουσιοδότηση της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 2308/1995 (Α 114) υπουργική απόφαση υπ αριθμ. 81706/6085/1995 (Β 872) των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος και εποπτεύεται από τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, η οποία από την έναρξη ισχύος του παρόντος μετονομάζεται σε «Εθνικό Κτηματολόγιο Και Χαρτογράφηση Ανώνυμη Εταιρεία» (ΕΚΧΑ Α.Ε.). (Πηγή: www.et.gr, www.sme.gr, www.inspire.okxe.gr) 21

3. Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η μεταλλευτική δραστηριότητα είναι σημαντική τόσο για την ελληνική οικονομία όσο και για την παγκόσμια. Επομένως η ανάπτυξή της είναι γενικά ευπρόσδεκτη, εφόσον όμως πληροί μια βασική προϋπόθεση: Να είναι συνολικά προς το συμφέρον του τόπου. Αυτή η προϋπόθεση χωρίζεται σε τρεις επί μέρους προϋποθέσεις: α) Η σύμβαση μεταξύ κράτους και του εκάστοτε μεταλλειοκτήτη να εξασφαλίζει τα συμφέροντα του δημοσίου. β) Να υπάρχει μηχανισμός που θα ελέγχει την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων και γ) Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις διαχρονικά να μην είναι δυσανάλογες ως προς το όφελος. Δυστυχώς οι δύο πρώτες προϋποθέσεις δεν πληρούνται. Μέχρι σήμερα τουλάχιστον, η παρακολούθηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων από δημόσιους φορείς είναι ελλιπής. 3.1. ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΙ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΙ ΕΘΝΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ 3.1.1. ΥΠΕΚΑ 3.1.1.1. Γενική Γραμματεία Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Σήμερα, υπεύθυνος φορέας για τον εξορυκτικό μεταλλευτικό κλάδο είναι το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). Πιο συγκεκριμένα η Γενική Γραμματεία Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Η Γενική Γραμματεία Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής έχει ως αποστολή: Τη χάραξη πολιτικής στον τομέα ενέργειας και αξιοποίησης των ορυκτών πρώτων υλών, τη λήψη των εκάστοτε ενδεδειγμένων μέτρων για την υλοποίησή της, καθώς και την εποπτεία όλων των φορέων που σχετίζονται με την ενέργεια και τον ορυκτό πλούτο της χώρας. Τον συντονισμό των δράσεων των επιμέρους οργανωτικών μονάδων από τις οποίες συγκροτείται, με σκοπό τον σχεδιασμό, την προώθηση και την εφαρμογή της ενεργειακής, πετρελαϊκής και εξορυκτικής πολιτικής. Την εποπτεία της αγοράς, την ρύθμιση του πλαισίου, την θέσπιση τεχνικών και ποιοτικών προδιαγραφών, τον έλεγχο των εισροών και εκροών, την εφαρμογή των κανονισμών που αφορούν στην παραγωγή, εγκατάσταση, αποθήκευση, μεταφορά, διανομή, προμήθεια, ασφάλεια των ενεργειακών και ορυκτών πόρων, αγαθών και υπηρεσιών. Τον έλεγχο της εφαρμογής των κανονισμών που αφορούν την αδειοδοτική διαδικασία εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής, μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, την μέριμνα και την εισήγηση για τη διαμόρφωση του εθνικού νομοθετικού πλαισίου της αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας. Την μέριμνα για την εκπροσώπηση του Υπουργείου σε εθνικά, Ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα, φορείς και οργανισμούς για ζητήματα που αφορούν τις αρμοδιότητες του. 22

3.1.1.2. Γενική Διεύθυνση Φυσικού Πλούτου Η Γενική Γραμματεία Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής διαιρείται σε δυο Γενικές Διευθύνσεις της Ενέργειας και του Φυσικού πλούτου. Η Γενική Διεύθυνση Φυσικού Πλούτου μαζί με την ΕΚΧΑ Α.Ε. είναι οι φορείς υλοποίησης, τήρησης και ενημέρωσης των κανονισμών για την ορθολογική διαχείριση. Οι βασικοί στόχοι της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου είναι: Σχεδιασμός και υλοποίηση της Εθνικής Πολιτικής για τις ορυκτές πρώτες ύλες. Προώθηση της ανάπτυξης στον τομέα των ορυκτών πρώτων υλών και των προϊόντων τους (τόσο των υφιστάμενων όσο των νέων μονάδων) με όρους κοινωνικής συναίνεσης και αποδοχής και απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον. Προσέλκυση επενδύσεων στον εξορυκτικό κλάδο και μεγιστοποίηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας των προϊόντων του. Προγραμματισμός και πρόληψη για την ελαχιστοποίηση της καταστολής και της θεραπείας. Απλοποίηση και ομογενοποίηση ομοειδών γραφειοκρατικών διαδικασιών κλπ. 3.1.1.3. Επιθεωρήσεις Μεταλλείων Οι Επιθεωρήσεις Μεταλλείων [Βορείου Ελλάδος (με έδρα τη Θεσσαλονίκη και χωρική αρμοδιότητα τη Μακεδονία και τη Θράκη) και Νοτίου Ελλάδος (με έδρα την Αθήνα και χωρική αρμοδιότητα ολόκληρη τη χώρα εκτός Μακεδονίας και Θράκης)] αποτελούν τον συνδετικό κρίκο της αλυσίδας «μεταλλευτικές και λατομικές επιχειρήσεις - εργαζόμενοι - πολίτες - Δημόσια Διοίκηση». Η αποστολή τους είναι η ενιαία εφαρμογή της μεταλλευτικής και λατομικής νομοθεσίας με σκοπό την ορθολογική αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας, τη διασφάλιση του εργασιακού και ευρύτερου κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος και την εξάλειψη της παράνομης μεταλλευτικής και λατομικής εξορυκτικής δραστηριότητας. Η δράση των Επιθεωρήσεων είναι ευέλικτη και γρήγορη με ελάχιστες γραφειοκρατικές διαδικασίες λόγω της υφιστάμενης διοικητικής αυτοτέλειας που τους εξασφαλίζει η διαπεριφερειακή τους αρμοδιότητα. Η Επιθεώρηση Μεταλλείων αποτελείται από τα εξής τμήματα. α. Τμήμα Ασφάλειας και Αδειών Εκμετάλλευσης. β. Τμήμα Τοπογραφικό και Κτηματολογικό. γ. Τμήμα Διοικητικό. Οι αρμοδιότητες των Επιθεωρήσεων Μεταλλείων, όπως ισχύουν σήμερα, περιγράφονται στα άρθρα 44 και 45 του Π.Δ. 238/79. Μεταξύ αυτών είναι: Παρακολούθηση των μεταλλείων, λατομείων και των εγκαταστάσεών τους σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας εργαζομένων, προστασίας περιβάλλοντος και έλεγχος της ορθολογικής εκμετάλλευσής των. Έκδοση σχετικών εντολών για λήψη μέτρων ασφαλείας. Επιβολή κυρώσεων. 23

Γνωμοδοτήσεις για χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης λατομείων αδρανών υλικών, μαρμάρου, βιομηχανικών ορυκτών κ.λ.π. Πραγματογνωμοσύνες για ατυχήματα-δυστυχήματα. Χορήγηση Αδειών εκμεταλλεύσεως λατομείων μαρμάρων, ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, γομωτών πυροδοτών και άλλων αδειών. Γνωμοδοτήσεις για προσωρινές καταλήψεις και απαλλοτριώσεις. Εκτίμηση αξίας μεταλλείων-λατομείων και εγκαταστάσεων. Οριοθέτηση μεταλλείων και λατομείων. Εξακρίβωση και καταχώρηση ορίων των Οριστικών Παραχωρήσεων και Αδειών Μεταλλευτικών Ερευνών. Κτηματολόγιο μεταλλείων, λατομείων. Γνωμοδότηση για τον περιορισμό της ζώνης 500 μέτρων από τα όρια λατομικών περιοχών. 3.1.1.4. ΙΓΜΕΜ Το ΙΓΜΕΜ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών και Μελετών) σήμερα είναι ινστιτούτο που υπάγεται, ως Γενική Διεύθυνση, στο ΕΚΒΑΑ (Εθνικό Κέντρο Βιώσιμης & Αειφόρου Ανάπτυξης). Είναι Ν.Π.Ι.Δ., το οποίο εποπτεύεται από το ΥΠΕΚΑ και αποτελεί τον επίσημο Σύμβουλο της Πολιτείας σε θέματα γεωεπιστημών και μεταλλευτικής έρευνας 3.1.2. ΕΚΧΑ ΑΕ Όπως προαναφέρθηκε στο κεφάλαιο 2.2.8.1 με το νόμο 4164/2013 η ΕΚΧΑ ΑΕ έχει την αρμοδιότητα για το Κτηματολόγιο, από την ίδρυσή της και επιπλέον για τα γεωχωρικά περιβαλλοντικά δεδομένα, δεδομένα ρύπανσης, υδάτων, αέρα, ορυκτού πλούτου, δασικών χαρτών και κάθε άλλης γεωχωρικής πληροφορίας. (Πηγή: www.ypeka.gr) 3.2. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΑΔΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΟΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΩΝ 3.2.1. Χορήγηση Άδειας Μεταλλευτικών Ερευνών (ΑΜΕ) Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται είναι τα ακόλουθα: α. Αίτηση (η αίτηση κατατίθεται με δικαστικό επιμελητή). Στην αίτηση πρέπει να αναφέρονται: το ονοματεπώνυμο και τη διεύθυνση κατοικίας του αιτούντος, και για νομικά πρόσωπα την επωνυμία, την έδρα και τη διεύθυνσή τους, τη Δημοτική Ενότητα και ο Δήμος στον οποίο βρίσκεται ο χώρος, το εμβαδόν και τα όρια του αιτούμενου χώρου προσδιοριζόμενα με αζιμουθιακές συντεταγμένες αναγόμενες στο Εθνικό Τριγωνομετρικό Δίκτυο, το Κέντρο Αναφοράς προσδιοριζόμενο με τις γεωγραφικές συντεταγμένες L και Μ. β. Γραμμάτιο Δημοσίου Ταμείου 190,76 (στον ΚΑΕ 3741) γ. Δώδεκα (12) τοπογραφικά σχεδιαγράμματα αντίγραφα τοπικού χάρτη κλίμακας 1:50.000 δ. Πιστοποιητικό Ιθαγένειας, εφόσον πρόκειται για φυσικό πρόσωπο 24

ε. Το ΦΕΚ στο οποίο δημοσιεύτηκε το καταστατικό της εταιρείας, και το ΦΕΚ για παροχή εξουσιοδότησης στον εκπρόσωπο της εταιρείας, εφόσον πρόκειται για νομικό πρόσωπο. στ. Ανταποδοτικό τέλος 59,00. Κυριότητα των μεταλλευτικών ορυκτών: Δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης των μεταλλευτικών ορυκτών παραχωρείται σε όλους, ανεξάρτητα από το σε ποιον ανήκει η κυριότητα του εδάφους. Εξαιρούνται τα μεταλλευτικά ορυκτά υπέρ του Δημοσίου (υδρογονάνθρακες σε υγρή και αεριώδη κατάσταση, στερεές καύσιμες ορυκτές ύλες, ορυκτές ύλες που περιέχουν ραδιενεργά στοιχεία σε εκμεταλλεύσιμες ποσότητες, φυσικοί ατμοί-πηγές γεωθερμικής ενέργειας, γηγενή αέρια, σμύριδα, χλωριούχο νάτριο, φυσικές εναποθέσεις οργανικών λιπασμάτων). Μεταλλευτική έρευνα: πραγματοποίηση επιστημονικών ερευνών ή έργων πάσης φύσεως, στην επιφάνεια ή στο υπέδαφος, με σκοπό τη διαπίστωση κοιτασμάτων μεταλλευτικών ορυκτών. Διενέργεια μεταλλευτικών ερευνών σε ίδιο ή αλλότριο έδαφος απαγορεύεται χωρίς την ειδική άδεια. Μεταλλευτική έρευνα απαγορεύεται επί δημοσίων, δημοτικών ή κοινοτικών οδών και πλατειών και δημοσίας χρήσεως τόπων (σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια, νεκροταφεία κλπ). Η άδεια μεταλλευτικών ερευνών εκδίδεται από τον οικείο Αντιπεριφερειάρχη και έχει χρονική διάρκεια τρία (3) έτη. Δεν παρατείνεται. Αίτηση για χορήγηση άδειας μεταλλευτικών ερευνών δημιουργεί υπέρ του αιτούντος δικαίωμα προτεραιότητας. Οποιαδήποτε μεταγενέστερη αίτηση για τον ίδιο χώρο είναι αυτοδικαίως άκυρη. Διαδικασία Η αίτηση για χορήγηση άδειας μεταλλευτικών ερευνών κατατίθεται στον οικείο Αντιπεριφερειάρχη ο οποίος, ελέγχει την ορθότητα των δικαιολογητικών (αίτηση, τοπογραφικά, γραμμάτιο δημοσίου κλπ) καθώς και το ότι ο αιτούμενος χώρος είναι ελεύθερος. Στη συνέχεια, ζητά την σύμφωνη γνώμη των αρμόδιων υπηρεσιών [Αρχαιολογικές υπηρεσίες (Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Εφορία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας), Στρατός, ΙΓΜΕΜ, Διεύθυνση Τουρισμού, Αρμόδιο Δασαρχείο, Φορέας Διαχείρισης Υγροτοπικού Συστήματος Λιμνών Βόλβης-Κορώνειας και, μη υπάρξεως λόγων δημοσίου συμφέροντος ή άλλων απαγορευτικών λόγων από τις αρμόδιες υπηρεσίες, προχωρεί στην χορήγηση άδειας μεταλλευτικών ερευνών. 3.2.2. Χορήγηση Οριστικής Παραχώρησης Μεταλλείου (ΟΠ) Ο λαβών άδεια μεταλλευτικών ερευνών, εφ όσον έχει διαπιστώσει κοιτάσματα μεταλλευτικών ορυκτών κατά την τριετή διάρκεια των μεταλλευτικών ερευνών, έχει το δικαίωμα να υποβάλλει αίτηση για οριστική παραχώρηση μεταλλείου, εντός των τριών ετών. Τα όρια της έκτασης του μεταλλείου για το οποίο ζητεί οριστική παραχώρηση θα πρέπει να είναι ίδια με αυτά της έκτασης για την οποία χορηγήθηκε άδεια μεταλλευτικών ερευνών. Η οριστική παραχώρηση έχει διάρκεια πενήντα (50) ετών εκδίδεται από τον Υπουργό Ανάπτυξης και μπορεί να παραταθεί για δύο εικοσιπενταετίες. Οι αρμοδιότητες του Αντιπεριφερειάρχη καλύπτουν τα στάδια έκδοσης ΑΜΕ μέχρι και την έκδοση της προκήρυξης για ΟΠ. Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την οριστική παραχώρηση μεταλλείου είναι: α. Αίτηση. Στην αίτηση πρέπει να αναφέρονται: το ονοματεπώνυμο, το όνομα πατρός και η διεύθυνση κατοικίας του αιτούντος, και για νομικά πρόσωπα η επωνυμία, η έδρα και η 25

διεύθυνσή τους, το εμβαδόν και τα όρια του προς παραχώρηση αιτούμενου μεταλλευτικού χώρου προσδιοριζόμενα με αζιμουθιακές συντεταγμένες αναγόμενες στο Εθνικό Τριγωνομετρικό Δίκτυο, το Κέντρο Αναφοράς προσδιοριζόμενο με τις γεωγραφικές συντεταγμένες L και Μ. Το μεταλλευτικό ή μεταλλευτικά ορυκτά που διαπιστώθηκαν κατά τη διάρκεια των μεταλλευτικών ερευνών. β. Γραμμάτιο Δημοσίου Ταμείου 190,76 γ. Εγγυητική επιστολή τραπέζης 2.641,23 όταν ο χώρος είναι μέχρι 5 τετραγωνικά χλμ και 3.815,12 όταν ο χώρος είναι μεγαλύτερος από 5 τετραγωνικά χλμ, ως εγγύηση για την εκμετάλλευση των διαπιστωθέντων κοιτασμάτων ή για τη διενέργεια μελετών και ερευνών αξιοποίησής των ή για την επέκταση των μεταλλευτικών ερευνών εντός του παραχωρηθέντα μεταλλευτικού χώρου. δ. Οικονομοτεχνική μελέτη σε τρία (3) αντίγραφα, επαρκής και ακριβής υπογραφόμενη από γεωλόγου και μηχανικού μεταλλείων. Διαδικασία Η αίτηση για οριστική παραχώρηση υποβάλλεται στον οικείο Αντιπεριφερειάρχη πριν από τη λήξη της τριετούς διάρκειας της άδειας μεταλλευτικών ερευνών. Ο Αντιπεριφερειάρχης ελέγχει την ορθότητα των δικαιολογητικών (αίτηση, όρια-συντεταγμένες της αίτησης, γραμμάτιο δημοσίου, εγγυητική επιστολή, οικονομοτεχνική μελέτη όπου αναφέρονται μεταξύ άλλων το είδος και το μέγεθος του ανευρεθέντος κοιτάσματος και το πιθανό απόθεμα). Ο φάκελος διαβιβάζεται στον Υπουργό Π.Ε.Κ.Α. ο οποίος, μετά τη γνώμη του ΙΓΜΕΜ περί υπάρξεως μεταλλευτικών κοιτασμάτων και διενεργηθέντων ερευνών εντός του αιτούμενου χώρου και, εφ όσον η οικονομοτεχνική μελέτη είναι ακριβής, επιστρέφει το σχετικό φάκελο στο Αντιπεριφερειάρχη προκειμένου αυτός να προχωρήσει στην έκδοση προκήρυξης για οριστική παραχώρηση, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως καθώς και σε τρεις εφημερίδες (μία των Αθηνών και δύο της πρωτεύουσας του οικείου Νομού) μέσα σε προθεσμία σαράντα (40) ημερών από της κοινοποίησης εις τον ενδιαφερόμενο της προκήρυξης για οριστική παραχώρηση. Εάν καμία προσφυγή δεν ασκηθεί μέσα σε προθεσμία εξήντα (60) ημερών από την τελευταία ημερομηνία των προαναφερόμενων δημοσιεύσεων, ο Αντιπεριφερειάρχης διαβιβάζει τον σχετικό φάκελο στον Υπουργό Π.Ε.Κ.Α. για την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος περί Παραχωρήσεως Μεταλλείου. 26

3.3. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Ο έλεγχος της τήρησης των διατάξεων του παρόντος Κανονισμού, ασκείται από την αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων, η οποία στελεχώνεται κατάλληλα και εξοπλίζεται με την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή, ώστε να δύναται να επιτελέσει το έργο αυτό. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, τις από το Νόμο προβλεπόμενες κυρώσεις. Ειδικότερα σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, ο έλεγχος αυτός διενεργείται και από τις αρμόδιες υπηρεσίες (Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, Κλιμάκια Ελέγχου Περιβάλλοντος κλπ.). Για την εξέταση των συνθηκών λειτουργίας των έργων, μπορεί να συγκροτούνται, με απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ, γνωμοδοτικές επιτροπές από διπλωματούχους μηχανικούς της Επιθεώρησης Μεταλλείων, ειδικούς επιστήμονες άλλων Υπουργείων ή Δημόσιων Φορέων και εκπροσώπους των αρμόδιων συνδικαλιστικών οργανώσεων, εργαζομένων και εργοδοτών και της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων. Αρχικά, οι ελεγκτές έχουν δικαίωμα εισόδου σ' όλους τους χώρους του έργου χωρίς άδεια του εκμεταλλευτή και υποχρέωση προειδοποίησής του. Κατά τη διάρκεια του επιτόπιου ελέγχου, ο ελεγκτής μηχανικός της Επιθεώρησης Μεταλλείων, συνοδεύεται από έναν εκπρόσωπο της Διεύθυνσης του έργου και έναν εκπρόσωπο από κάθε σωματείο των εργαζομένων στο έργο και μόνο για τους χώρους όπου εργάζονται μέλη του αντίστοιχου σωματείου. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει σωματείο εργαζομένων στο έργο, ο εκπρόσωπος εκλέγεται από τους εργαζόμενους σε αυτό. Η απουσία ή η αναιτιολόγητη καθυστέρηση παρουσίας των παραπάνω εκπροσώπων κατά την ώρα που θα τους καλέσει ο ελεγκτής, δεν αναβάλλει τον από αυτόν προγραμματισμένο έλεγχο του έργου. Επιπρόσθετα, ο ελεγκτής μηχανικός, έχει δικαίωμα να ελέγχει όλα τα στοιχεία του έργου που σχετίζονται με τις μεταλλευτικές ή λατομικές εργασίες, την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων, την προστασία του περιβάλλοντος κ.λ.π., καθώς και να λαμβάνει, άμεσα, αντίγραφα όλων των σχετικών εγγράφων ή σχεδίων του έργου. Τέλος, η Επιθεώρηση Μεταλλείων, έχει δικαίωμα να δίνει εντολές και για πρόσθετα, πέρα από τις διατάξεις του παρόντος Κανονισμού, μέτρα ασφάλειας - προστασίας ή ορθολογικής εκμετάλλευσης. Οι εντολές της Επιθεώρησης Μεταλλείων, αποστέλλονται εγγράφως, σε εύλογο χρόνο, στον εκμεταλλευτή, ο οποίος υποχρεούται να αποστείλει, άμεσα, αντίγραφα των εντολών στα αρμόδια στελέχη της ιεραρχίας του έργου και στους εργολάβους, καθώς και στα σωματεία των εργαζομένων στο έργο. Σε περίπτωση διαφωνίας του εκμεταλλευτή με τη σκοπιμότητα ή τη δυνατότητα εφαρμογής εντολής της Επιθεώρησης, επιτρέπεται η άσκηση προσφυγής, ενώπιον του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Η εν λόγω προσφυγή ασκείται, εντός ανατρεπτικής προθεσμίας τριάντα ημερών από την ημερομηνία κοινοποίησης της εντολής και σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, γνωστοποιείται δε, στα σωματεία των εργαζομένων του έργου. 27

3.4. ΠΥΛΗ LATOMET Στα πλαίσια του τρίτου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (Γ ΚΠΣ), αναπτύχθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Φυσικού Πλούτου του ΥΠΕΚΑ, Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ) ψηφιακής βάσης γεωγραφικών δεδομένων των μεταλλευτικών και λατομικών χώρων της Ελλάδας, το οποίο βασίστηκε στην πλήρη καταγραφή των εξορυκτικών δραστηριοτήτων της χώρας. Στη βάση χωρικών δεδομένων περιλαμβάνονται: λατομεία αδρανών, θεσμοθετημένες λατομικές περιοχές, λατομεία βιομηχανικών ορυκτών και σχιστολιθικών πλακών, αργιλορυχεία, μεταλλεία, ορυχεία ενεργειακών ορυκτών (λιγνιτορυχεία), γεωθερμικά πεδία, εγκαταστάσεις ψύξης-θέρμανσης με γεωθερμική αντλία θερμότητας, «εξηρημένες» υπέρ του δημοσίου εκτάσεις μεταλλευτικού ενδιαφέροντος κλπ. Στόχος είναι η ανάπτυξη (αλλά και διαρκής επικαιροποίηση) ενός λειτουργικού συστήματος συγκέντρωσης, επεξεργασίας και διάθεσης γεωγραφικών και θεματικών πληροφοριών που αφορούν την μεταλλευτική και λατομική δραστηριότητα για μια ορθολογικότερη διαχείρισή της αλλά και η γενικότερη προώθηση της δικτύωσης των δημοσίων υπηρεσιών και της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (e-government). Το συγκεκριμένο ΟΠΣ φιλοδοξεί να προσφέρει διακυβερνητικές ηλεκτρονικές υπηρεσίες όλων των κατηγοριών (G2C, G2B καθώς και G2G): προς πολίτες, επιχειρήσεις αλλά και προς το σύνολο της δημόσιας διοίκησης. Είναι δυνατή η χρησιμοποίησή του ως εργαλείου λήψης αποφάσεων, εποπτείας, ελέγχου, γνωμοδοτήσεων και χωροταξικού σχεδιασμού. Επιπλέον, η διάθεση ενημερωτικού υλικού αλλά και των πρωτογενών γεω-δεδομένων από τη διαδικτυακή πύλη θα έχει ως αποτέλεσμα την παγκόσμια διάχυση της πληροφορίας. Πιο συγκεκριμένα, με το σύστημα αυτό, ο οποιοσδήποτε πολίτης, θα μπορεί μέσω της παρούσας πύλης να πληροφορηθεί σχετικά με την μεταλλευτική - λατομική δραστηριότητα στην Ελλάδα, είτε γενικά (νομοθεσία, στατιστικά, θέματα H&S κλπ), είτε εστιάζοντας σε οποιονδήποτε γεωγραφικό προορισμό, αλλά και εξειδικεύοντας σε θέσεις των ήδη λειτουργούντων λατομείων (e-υπηρεσία τύπου Κυβέρνηση- προς-πολίτη (G2C)). Επίσης, θα είναι δυνατός από τους διαχειριστές του συστήματος, ο έλεγχος τυχόν γεωγραφικών επικαλύψεων σε υπηρεσιακά αιτήματα, ζωνών επιρροής των λατομικών επιχειρήσεων ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια περιοίκων, ζωνών προστασίας που σχετίζονται με αρμοδιότητες άλλων υπηρεσιών (Natura, αρχαιολογικών χώρων), τυχόν διενέξεων χρήσεων γης κλπ και μάλιστα ενδεχομένως χωρίς τον απαιτούμενο μέχρι σήμερα επιτόπιο έλεγχο. Επιπλέον, θα διευκολυνθεί άμεσα η προώθηση της διαδικασίας καθορισμού λατομικών περιοχών για τα αδρανή υλικά, εφόσον θα είναι πλέον άμεσος ο έλεγχος της κατανομής αλλά και του παραγωγικού δυναμικού των υπαρχόντων λατομικών επιχειρήσεων ανά νομό ή διοικητική περιφέρεια (e-υπηρεσία τύπου Κυβέρνηση-προς-Κυβέρνηση (G2G)).Τέλος ο κάθε επιχειρηματίας ή και υποψήφιος επενδυτής θα μπορεί να γνωρίζει γενικά και ειδικά θέματα που σχετίζονται με την δραστηριότητά του (νομοθεσία, νομιμοποιητικά στοιχεία, «ελεύθερες» εκτάσεις προς εκμετάλλευση κλπ) κι ακόμη θα μπορεί να υποβάλει τα ετήσια δελτία δραστηριότητας ή απραξίας, άκοπα και σχετικά ανέξοδα, μέσω του διαδικτύου. (eυπηρεσία τύπου Κυβέρνηση-προς-Επιχειρήσεις (G2B)). Στην Πύλη Latomet (www.latomet.gr) της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου του Υπουργείου παρουσιάζονται: Οι θέσεις των μεταλλείων και λατομείων της Ελλάδας ανά κατηγορία δραστηριότητας (μεταλλείο, λατομείο αδρανών, μαρμάρων, βιομηχανικών ορυκτών, κ.λ.π), σε διαφορετικά επίπεδα (layers) με τη μορφή επιφανειακής (shape files) ή σημειακής 28

απεικόνισης στο χώρο (points) και συνδεδεμένη την αντίστοιχη περιγραφική βασική πληροφορία (Εικόνα 3.1). Τα επίπεδα που εμφανίζονται είναι τα εξής: Λατομεία Αδρανών Υλικών Λατομικές Περιοχές Αδρανών Υλικών Λατομεία Μαρμάρων Λατομεία Βιομηχανικών Ορυκτών Μεταλλεία Μεταλλευτικά Ορυκτά Ενεργειακά Ορυκτά Γεωθερμία Λοιπές Περιοχές Εξηρημένες-Ερευνητέες Περιοχές Εξηρημένες υπέρ δημοσίου περιοχές (ΝΔ 4433/64) Ερευνητέες υπέρ δημοσίου περιοχές (ΝΔ 4433/64) Εγκαταστάσεις Θέρμανσης - Ψύξης Λατομεία Σχιστολιθικών Πλακών Εικόνα 3.1. Πύλη Latomet Χαρακτηρισμένα γεωθερμικά πεδία (βεβαιωμένα και πιθανά), όπως αυτά καθορίζονται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία περί αξιοποίησης γεωθερμικού δυναμικού (Ν. 3175/03 όπως ισχύει). Τα γεωθερμικά πεδία υπάρχουν σε διαφορετική εφαρμογή (www.latomet.gr/geotherm/index.html) και με μορφή πολυγώνων (shape files) τα οποία δίνονται ελεύθερα στο διαδίκτυο (www.latomet.gr/geotherm/geotherm.zip) αλλά με περιορισμένη σχετικά περιγραφική πληροφορία. 29

Επιλέγοντας στην εφαρμογή την περιοχή Λιχάδων στο Ν.Ευβοίας που θεωρείται γεωθερμικό πεδίο, όπως φαίνεται και στην εικόνα 3.2, εμφανίζονται οι παρακάτω πληροφορίες: ΓΠ Ν.Ευβοίας Λιχάδων Απόφαση Καθορισμού Δ9Β,Δ/Φ166/7859/1392 Ημερομηνία απόφασης 5/22/2009 12:00:00 AMΕμβαδόν (τ.μ.) 4,102,485 Τύπος πεδίου Βεβαιωμένο Χαμηλής Θερμοκρασίας Εικόνα 3.2. Εφαρμογή για τα χαρακτηρισμένα Γεωθερμικά Πεδία Η υφιστάμενη νομοθεσία σε θέματα υγιεινής, ασφάλειας και ορθολογικής εκμετάλλευσης της εξορυκτικής & μεταλλουργικής δραστηριότητας καθώς και η νομοθεσία που αφορά την εκμετάλλευση του γεωθερμικού δυναμικού. Πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια εργαζομένων στους μεταλλευτικούς και λατομικούς χώρους καθώς και στατιστικά στοιχεία ατυχημάτων. Ενημέρωση για γενικότερα θέματα που αφορούν τον ορυκτό πλούτο. Τέλος, στην ιστοσελίδα παρέχεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής - μέσω κωδικού πρόσβασης - των στοιχείων του ετήσιου δελτίου δραστηριότητας ή απραξίας. 30

4. Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ WORLD BANK ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, μια σειρά από χώρες της Λατινικής Αμερικής, και αργότερα της Αφρική και της Ασία, έχουν αναλάβει μεταρρυθμίσεις στον τομέα της εξόρυξης που στηρίζουν διαφανή, βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων τους με τρόπο ώστε να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη της ανάπτυξης και τη μείωση της φτώχειας. Αρχικά, λόγω των χαμηλών τιμών των βασικών εμπορευμάτων, έγιναν μεταρρυθμίσεις οι οποίες επικεντρώθηκαν στη διασφάλιση των επενδύσεων στον τομέα και τη βελτιστοποιημένη των φορολογικών μοντέλων. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές, σε πολλές περιπτώσεις, έγιναν με την υποστήριξη της Παγκόσμιας Τράπεζας. Με την πάροδο του χρόνου, οι στρατηγικές αυτές άρχισαν να περιλαμβάνουν συστατικά για να εξασφαλιστεί η σωστή περιβαλλοντική και κοινωνική προστασία, καθώς και προσπάθειες για τη μεγιστοποίηση της οικονομικής συμβολής της ανάπτυξης των φυσικών πόρων για την εθνική και περιφερειακή ανάπτυξη. Τώρα τελευταία, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει εντείνει τις προσπάθειές της για να παρέχουν μια πιο ολοκληρωμένη και περιεκτική προσέγγιση στη διαχείριση των φυσικών πόρων, η οποία θα περιλαμβάνει την πλήρη αλυσίδα αξιών της εξορυκτικής βιομηχανίας [the El (Extractive Industries) value chain] και περιλαμβάνει όλες τις φάσεις και τις επιπτώσεις της εξόρυξης ορυκτού πλούτου (Εικόνα 4.1). Όπως ορίζεται από την Μεταλλευτική Πολιτική της Παγκόσμιας Τράπεζας η αλυσίδα αξιών EI, από κυβερνητικής απόψεως, περιλαμβάνει τα ακόλουθα: Ανάθεση συμβάσεων και χορήγηση άδειών Ρύθμιση και παρακολούθηση των επιχειρήσεων Συλλογή των φόρων και των τελών Διαχείριση των εσόδων Εφαρμογή μιας Πολιτικής Βιώσιμης Ανάπτυξης Εικόνα 4.1. Η αλυσίδα αξιών της εξορυκτικής βιομηχανίας (the El value chain) Η αλυσίδα αξιών EI έχει ως στόχο να υποστηριχθούν οι χώρες στις προσπάθειές τους να μεταφράσουν των ορυκτό πλούτου σε αειφόρο ανάπτυξη. Μπορεί να βοηθήσει πλούσιες σε πόρους χώρες σε πρώιμο στάδιο να προσανατολίσει σωστά την πολιτική τους στον μεταλλευτικό τομέα για την αποφυγή λαθών. Το παράδοξο είναι ότι οι χώρες με πλούσια αποθέματα φυσικών πόρων συχνά υποφέρουν από χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, υψηλή οικονομική αστάθεια, διαφθορά, και, σε ορισμένες περιπτώσεις, καταστροφικές πολιτικές συγκρούσεις και εμφύλιους πολέμους. Πράγματι, ενώ τα έσοδα από μια σωστή μεταλλευτική πολιτική μπορεί να αντιπροσωπεύει μια σημαντική ευκαιρία ανάπτυξης, μπορεί ταυτόχρονα να αφήσει πολλές αναπτυσσόμενες χώρες ιδιαίτερα ευάλωτες στην «κατάρα του ορυκτού πλούτου». 31

Η προσέγγιση της World Bank για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο Σε πρόσφατη έκθεση της World Bank, όπως προαναφέρθηκε στο κεφάλαιο 1.1, περιέχονται οι ορισμοί, οι βασικές αρχές και τα βήματα διαχείρισης ενός σύγχρονου Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο αποτελεί τον βασικό δημόσιο θεσμό, ο οποίος διαχειρίζεται τους τίτλους μεταλλευτικών δικαιωμάτων σε μια χώρα. 4.1. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΙΩΜΑΤΩΝ Η Παγκόσμια Τράπεζα προτείνει μια σειρά από γενικές συστάσεις και πρακτικές για τη δημιουργία ενός Μεταλλευτικών Δικαιωμάτων Κτηματολόγιο ή Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο (Mineral Rights Cadastre-MRC). Το MRC αποτελεί ένα διοικητικό όργανο που είναι υπεύθυνο για την επίβλεψη της διαδικασίας χορήγησης και διαχείρισης των μεταλλευτικών αδειών. Αποτελεί τη βασική ρυθμιστική αρχή διαχείρισης του μεταλλευτικού τομέα. Το MRC είναι αποκλειστικά υπεύθυνο για τη διαχείριση των αιτήσεων και τη χορήγηση των μεταλλευτικών αδειών, καθώς και για τη συντήρηση των μητρώων κτηματολογίου και τον έλεγχο της λήξης των αδειών. Ενώ οι βασικές έννοιες και αρχές που παρουσιάζονται στο παρόν έγγραφο έχουν γενική ισχύ, είναι σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρξει ενιαία πολιτική για την ανάπτυξη του μεταλλευτικού κώδικα σε κάθε χώρας, και δεν θα ήταν επίσης ρεαλιστικό οι δράσεις που έχουν επιτύχει σε μία χώρα, να μπορούν να μεταφερθούν άμεσα σε κάποια άλλη. Το MRC κάθε χώρας θα πρέπει να προσαρμοστεί στον πολιτισμό της συγκεκριμένης χώρας, την παράδοση, το υπάρχον νομικό πλαίσιο, την ικανότητα ανάπτυξης, και άλλους παράγοντες. 4.1.1. Θεσμικό πλαίσιο για ένα MRC Οι κύριες λειτουργίες των δημόσιων ιδρυμάτων μεταλλευμάτων (Public Mineral Institutions- PMIs) περιλαμβάνουν: τον ορισμό της πολιτικής για τον κλάδο, τους στόχους και τις στρατηγικές. τη δημιουργία του νομικού και φορολογικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένου του ορισμού των κανονισμών και των διαδικασιών. τη διαχείριση και την παρακολούθηση της συμμόρφωσης με όλους τους νόμους, τους κανονισμούς και τις διαδικασίες, και τη δημιουργία βάσεων δεδομένων και ιστοσελίδων που περιέχουν αξιόπιστες τεχνικές πληροφορίες για τον τομέα, τη διαχείρισης της χρήσης της γης, καθώς και για τη διασφάλιση της διαφάνειας στη διαχείριση του κάθε τομέα. Συνήθεις φορείς διαχείρισης στον τομέα είναι αυτοί που φαίνονται στο σχήμα 4.1 και περιγράφονται στη συνέχεια. 32

Η προσέγγιση της World Bank για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο Mineral Rights Cadastre (MRC) Ministry of Mines(MM) Geological Survey (GS) Mines Inspectorate (MI) Σχήμα 4.1. Φορείς διαχείρισης του μεταλλευτικού τομέα Το Υπουργείο Ορυκτού Πλούτου (Ministry of Mines-MM) ενεργεί ως πολιτικός προϊστάμενος του τομέα. Το Υπουργείο είναι αρμόδιο για την πολιτική του κάθε κράτους σε σχέση με τα ορυκτά κοιτάσματα, καθώς και τον ορισμό των νόμων και των κανονισμών που διέπουν την εκμετάλλευση τους, όπως και την επίβλεψη της εφαρμογής τους. Το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο (Mineral Rights Cadastre-MRC), ως νομικό πρόσωπο δημοσίου τομέα, που δέχεται αιτήσεις και διαχειρίζεται μεταλλευτικά δικαιώματα. Το Τμήμα Γεωλογικής Έρευνας (Geological Survey-GS), αναπτύσσει αξιόπιστα την εθνική υποδομή των γεω-επιστημών, συμπεριλαμβανομένων των γεωλογικών χαρτών και των σχετικών βάσεων δεδομένων. Η GS παρέχει τη βασική γεωλογική γνώση αλλά ταυτόχρονα είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή των νόμων που έχουν να κάνουν με την προστασία του περιβάλλοντος. Η Επιθεώρηση Μεταλλείων (MI) παρακολουθεί τις εργασίες εξόρυξης και εξασφαλίζει τη συμμόρφωση τους με τους νόμους, τους κανονισμούς και τις διαδικασίες που σχετίζονται κυρίως με το περιβάλλον, την υγεία και την προστασία των εργαζομένων, και τα θέματα ασφάλειας στους μεταλλευτικούς χώρους. Από θεσμικής άποψη, το MRC είναι ένα βασικό σύστημα διαχείρισης για πρόσβαση σε μεταλλευτικούς πόρους και την παρακολούθηση της απόδοσης του μεταλλευτικού τομέα. Η δημιουργία ενός Δημόσιου Μητρώου και η εφαρμογή μιας αμερόληπτης και συνεπούς διαδικασίας ως μέρος του MRC είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί η διαφάνεια στη χορήγηση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, για να εγγυηθεί η ασφάλεια της κατοχής τους, και να διευκολυνθεί η διαχείριση των ορισμένων χρήσεων γης όπως οι προστατευόμενες περιοχές. Πρέπει να σημειωθεί ότι μια άλλη σημαντική παράμετρος είναι η διακριτή χορήγηση άδειας μεταλλευτικών δικαιωμάτων για τους υδρογονάνθρακες. Στις περισσότερες χώρες, η χορήγηση δικαιωμάτων για τους στερεούς υδρογονάνθρακες όπως ο άνθρακας ή η άσφαλτος ρυθμίζονται με την ίδια νομοθεσία με τα υπόλοιπα μέταλλα, επειδή οι τεχνικές αξιοποίησης για τα προϊόντα αυτά είναι παρόμοιες. Από την άλλη πλευρά, οι μη στερεοί υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) διέπονται από ένα ξεχωριστό καθεστώς. Ως αποτέλεσμα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα πρέπει να εξαιρούνται από το MRC. Στο παράρτημα Α παρουσιάζεται ο εσωτερικός σχεδιασμός του MRC. 33

Η προσέγγιση της World Bank για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο 4.1.2. Τοποθεσία Μονάδας Διαχείρισης του Μεταλλευτικού τομέα Η τοποθεσία της κεντρικής μονάδας διαχείρισης κτηματολογίου όλων των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων είναι συχνό θέμα υπό συζήτηση. Υπάρχουν τρεις προϋποθέσεις που πρέπει να εξεταστούν: Προκειμένου να εξασφαλιστεί ο συντονισμός μεταξύ της κτηματολογικής δραστηριότητας του Τμήματος Γεωλογικής Έρευνας (Geological Survey-GS) και της Επιθεώρηση Μεταλλείων (MI) το MRC θα πρέπει να είναι συνδεδεμένο με το αρμόδιο Υπουργείο. Για να αποφευχθούν τεχνικές παρεμβάσεις το MRC θα πρέπει να είναι ιεραρχικά ανεξάρτητο από το GS, την επιθεώρηση μεταλλείων ή οργανισμούς παρακολούθησης του περιβάλλοντος, ανεξάρτητα από την ανάγκη για συντονισμό. Όλες οι υπηρεσίες που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση του μεταλλευτικού τομέα θα πρέπει να έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα αλλά και διαφοροποιημένες λειτουργίες. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να συντονίζονται ή να συνδέονται με το ίδιο υπουργείο, διατηρώντας παράλληλα τη λειτουργική αυτονομία τους. Επιπλέον, η MRC θα πρέπει να είναι εντελώς ανεξάρτητη από οποιαδήποτε κρατική οντότητα προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγκρουση συμφερόντων και να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητα, η διαφάνεια και η δικαιοσύνη στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη χορήγηση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων. 4.1.3. Αποκέντρωση του Μεταλλευτικού Τομέα Σήμερα αποτελεί διαρκή στόχο κάθε κυβέρνησης η διαρκής αποκέντρωση της διοίκησης σε όσο το δυνατόν περισσότερους τομείς, με σκοπό την αύξηση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται στους πολίτες. Ο μεταλλευτικός τομέας δεν αποτελεί εξαίρεση και η αποκέντρωση του μεταλλευτικού κτηματολογίου, ιδίως στις μεγάλες χώρες με απομακρυσμένες περιοχές εξόρυξης, είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση του τομέα. Η αποκέντρωση, ωστόσο, μπορεί να φέρει κινδύνους, όπως η αναπαραγωγή δεδομένων και η επικάλυψη των μεταλλευτικών περιοχών, εκτός εάν πληρούνται ορισμένοι σαφείς κανόνες. Ιδιαίτερα χρήσιμο είναι βέβαια η ύπαρξη επαρκούς πληροφοριακού συστήματος και η χρήση του διαδικτύου για την αποτελεσματική διαχείριση ενός αποκεντρωμένου μεταλλευτικού κτηματολογίου. Τα περιφερειακά αποκεντρωμένα γραφεία θα συνδέονται με το κεντρικό γραφείο και όλα θα έχουν την ίδια πρόσβαση στη βάση δεδομένων. Έτσι είναι εύκολο να εγγυηθεί η επίτευξη της αρχής «first-come, first-served», που απαιτείται για να συσταθεί ένα πλήρες αποκεντρωμένο κτηματολόγιο. 34

Η προσέγγιση της World Bank για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο 4.2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Είναι σημαντικό να σημειωθεί η προσέγγιση που χρησιμοποιείται από τις κυβερνήσεις για την κατανομή των μεταλλευτικών δικαιωμάτων. Παρακάτω παρουσιάζονται οι δυο βασικές αρχές πάνω στις οποίες βασίζεται η χορήγηση των μεταλλευτικών αδειών. 4.2.1. First-come, first-served Η αρχή «first-come, first-served» είναι το πιο συχνά αποδεκτό κριτήριο για τη χορήγηση μεταλλευτικών αδειών σε όλο τον κόσμο, και εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες όπου ο μεταλλευτικός τομέας είναι καλά ανεπτυγμένος. Από το όνομα γίνεται αντιληπτό ότι η χορήγηση του δικαιώματος γίνεται σε όποιον θα παρουσιαστεί πρώτος. Η «first-come, firstserved» μέθοδος, παρουσιάζει αρκετά πλεονεκτήματα, αλλά και μειονεκτήματα. Στα πλεονεκτήματα είναι: ότι η χορήγηση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων δε γίνεται με υποκειμενικά χαρακτηριστικά, γεγονός που κάνει τις διαδικασίες πιο διαφανείς και αμερόληπτες και ότι ο κανόνας λειτουργίας είναι εύκολα εφαρμόσιμος και ελεγχόμενος, χρησιμοποιώντας μόνο το βιβλίο μητρώου προτεραιότητας. Για τους λόγους αυτούς, η αρχή αυτή είναι ευρέως αποδεκτή σε όλο τον κόσμο και από τις δύο πλευρές (κάτοχοι τίτλων και αιτούντες). Από την άλλη πλευρά, ορισμένες κυβερνήσεις θεωρούν ότι η εφαρμογή αυτής της μεθόδου μπορεί να οδηγήσει στην χορήγηση αδειών σε ανεπαρκείς δικαιούχους, όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις που μπορεί να μην έχουν την τεχνική ή οικονομική δυνατότητα να ανταποκριθούν στις βασικές προδιαγραφές. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αρκετές κυβερνήσεις προτιμούν να κατευθύνονται σε διαδικασίες που επιτρέπουν την επιλογή του «καλύτερου» δυνατού δικαιούχου. 4.2.2. Tender bid methodology Ορισμένες χώρες χρησιμοποιούν τη μέθοδο «Tender bid methodology» ή διαφορετικά μέθοδο της δημοπρασίας, καθώς λειτουργούν σύμφωνα με το σύστημα του διαγωνισμού με προσφορές. Με τη μέθοδο της δημοπρασίας, μπορεί: vα εξασφαλιστεί η διαφάνεια κατά τη χορήγηση των μεταλλευτικών αδειών, εφόσον τηρούνται ορισμένες ελάχιστες τεχνικές και οικονομικές προϋποθέσεις vα γίνει η επιλογή ενός κατόχου τίτλου με επαρκή εμπειρία και επιχειρησιακή ικανότητα για την εξερεύνηση ή την εκμετάλλευση της περιοχής, και vα αποκλειστούν οι υποψήφιοι δικαιούχοι που έχουν καθαρά κερδοσκοπική λογική. Παρά τα δυνητικά πλεονεκτήματα, ακόμη και αυτή η μεθοδολογία μπορεί να εμπεριέχει σημαντικούς κινδύνους για τις διακρίσεις και τις υποκειμενικές αξιολογήσεις (και συνεπώς για τη διαφθορά), εφόσον δεν πληρούνται κάποιες ελάχιστες απαιτούμενες προϋποθέσεις. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, το νομικό πλαίσιο θα πρέπει να καθορίζει εξαρχής τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές για τα κριτήρια αξιολόγησης. Επιπλέον, η ανακοίνωση του διαγωνισμού θα πρέπει να παρέχει όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες, για κάθε επιμέρους διαδικασία, σχετικά με τις προθεσμίες και τα έγγραφα που θα πρέπει να 35

Η προσέγγιση της World Bank για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο υποβληθούν, το συγκεκριμένο «σκορ» και τα κριτήρια αξιολόγησης που θα εφαρμοστούν, και μια ελάχιστη βαθμολογία που θα πρέπει να θεωρείται αποδεκτή. Τέλος να σημειωθεί ότι οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τη μεθοδολογία «Tender bid methology», μόνο για περιοχές που δεδομένα έχουν οικονομικά αξιοποιήσιμα μεταλλευτικά κοιτάσματα. 4.3. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Μία από τις βασικές δραστηριότητες του MRC είναι να καθορίσει και να οριοθετεί τη θέση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, τα οποία δεν έχουν ορατά φυσικά όρια. Αυτό απαιτεί την γνώση και την αποτελεσματική χρήση χαρτογραφικών και γεωδαιτικών τεχνικών. Σε πολλές χώρες, η έλλειψη ενός ανεπτυγμένου δικτύου γεωδαιτικών σημείων οδήγησε σε ανακριβή τοποθέτηση των αδειών και σε συχνές συγκρούσεις. Επί του παρόντος η διαθέσιμη τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένων των δορυφορικών εικόνων, του GPS και του GIS, μπορεί να βοηθήσει να αντισταθμίσει αυτές τις ελλείψεις, αλλά αυτές οι τεχνικές πρέπει να εφαρμόζονται με σαφήνεια για να αποφευχθούν λάθη τοποθέτησης (π.χ. ανάμιξη συστημάτων προβολής). Το MRC, για την τοποθέτηση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, θα πρέπει να χρησιμοποιεί το επίσημο γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς κάθε χώρας. 4.3.1. Η έννοια της Κτηματολογικής Μονάδας Μια από τις πιο καινοτόμες και αποτελεσματικές έννοιες που εισάγονται στη διαχείριση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων είναι η κτηματολογική μονάδα μέτρησης (Cadastral Unit-CU). Μία CU είναι ένα τετράπλευρο με σταθερές (ή ψευδο-σταθερές, ανάλογα με τον τύπο προβολής που χρησιμοποιείται) διαστάσεις και έχει μια σταθερή θέση μέσα σε ένα σύστημα συντεταγμένων. Ο ορισμός της CU θα πρέπει να περιλαμβάνονται σε κάθε νομικό πλαίσιο και τις διαδικασίες του κτηματολογίου θα πρέπει να παρέχει τεχνικές λεπτομέρειες σχετικά με την οριοθέτηση των μεταλλευτικών χώρων. Πριν αναπτυχθεί η έννοια CU, πολλές χώρες δεν είχαν περιορισμούς σχετικά με το σχήμα, τη γεωμετρία και τη θέση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μια σειρά από προβλήματα, όπως συχνές παρεμβολές μεταξύ γειτονικών παραχωρήσεων και την παρουσία περιοχών (ανάλογα με τους κανόνες της κάθε χώρας) που είχαν μπλοκαριστεί από θέμα γεωμετρίας για κάθε δραστηριότητα. 4.3.2. Χαρακτηριστικά Κτηματολογικής Μονάδας Η εξέλιξη μιας CU ξεκίνησε με τους περιορισμούς σχετικά με τη γεωμετρία και την τοποθέτηση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων που άρχισαν να εμφανίζονται. Οι περιορισμοί αυτοί απαιτούν τα σύνορα των επιφανειών των μεταλλευτικών δικαιωμάτων να είναι πολυγωνικά, τακτικά, και παράλληλα με το σύστημα συντεταγμένων που χρησιμοποιείται σε κάθε χώρα (Εικόνα 4.2.α). Στη συνέχεια προσδιορίστηκε ότι το ελάχιστο μέγεθος ενός ενιαίου μεταλλευτικού χώρου θα είναι ίσο με τις διαστάσεις της CU. Για παράδειγμα, εάν μια CU ήταν 500μέτρα επί 500μέτρα, τότε αυτό θα ήταν η ελάχιστη έκταση που επιτρέπεται για τη χορήγηση άδειας. Κάθε μεταλλευτικός τίτλος πρέπει πάντα να αποτελείται από έναν ορισμένο αριθμό CU, έτσι 36

Η προσέγγιση της World Bank για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο ώστε οι διαστάσεις των πλευρών κάθε πολυγώνου που αντιστοιχεί σε μια μεταλλευτική άδεια να είναι πάντα πολλαπλάσια της μίας πλευράς της CU (Εικόνα 4.2.β). Το τελικό βήμα στην εξέλιξη μιας CU ήταν η απαίτηση ότι τα πολύγωνα δεν μπορούν να είναι τοποθετημένα οπουδήποτε. Θα πρέπει πάντοτε να βρίσκονται μέσα σε ένα προκαθορισμένο πλέγμα (Εικόνα 4.2.γ). Περισσότερες λεπτομέρειες για τη Κτηματολογική Μονάδα παρατίθενται στο παράρτημα Β. Εικόνα 4.2. Εξέλιξη Κτηματολογικής Μονάδας (Cadastral Unit CU) 4.4. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Η τεχνολογία διευκολύνει την ανάπτυξη των κτηματολογικών εργασιών και τη διαχείριση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων. Με την δημιουργία των ηλεκτρονικών κτηματολογικών συστημάτων (Computerized Cadastre Systems- CCS), οι χώρες με πλούσια μεταλλευτική δραστηριότητα έχουν τη δυνατότητα να ενισχύσουν τη θεσμική τους λειτουργία, να συντομεύσουν τις περιόδους επεξεργασίας των αιτήσεων, καθώς και να μειώσουν τυχόν σφάλματα, αυξάνοντας έτσι την ασφάλεια του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου (MRC). Το CCS θα πρέπει να θεωρείται κυρίως ένα σημαντικό βοηθητικό εργαλείο διαχείρισης. Δεν έχει ρόλο στο να παίρνει αποφάσεις ή να λαμβάνει μέτρα με δική του πρωτοβουλία (π.χ. ακύρωση άδειας εάν η ημερομηνία λήξης έχει περάσει χωρίς ανανέωση), αλλά χρησιμεύει στο να υποστηρίζει τις διοικητικές αποφάσεις, στην διευκόλυνση εύρεσης των απαιτούμενων πληροφοριών και στην ευκολότερη εξέταση των αιτήσεων και προθεσμιών ελέγχου, ημερομηνιών και διαδικασιών που συνδέονται με κάθε κτηματολογική δραστηριότητα. Το CCS θα πρέπει να είναι απόλυτα σύμφωνο με τη νομοθεσία, τους κανονισμούς και τις διαδικασίες κτηματολογίου σε κάθε χώρα. Επιπλέον, να σημειωθεί ότι το CCS δεν είναι δυνατόν να μηχανογραφήσει αποτελεσματικά ένα MRC, αν δεν υπάρχει ήδη ένα καλά 37

Η προσέγγιση της World Bank για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο οργανωμένο μεταλλευτικό κτηματολόγιο σε έντυπα έγγραφα που περιλαμβάνει την κωδικοποίηση, την αρχειοθέτηση και όλες τις απαραίτητες διαδικασίες. Από τεχνική άποψη, το CCS είναι μια εφαρμογή που ενσωματώνει στο λογισμικό GIS, λογισμικό διαχείρισης βάσεων δεδομένων, ειδικά κτηματολογικά δεδομένα που συνδέονται με το νομικό πλαίσιο και τις διαδικασίες του κτηματολογίου. Στο παράρτημα Γ παρατίθενται οι απαιτήσεις για την διαχείριση του Ηλεκτρονικού Μεταλλευτικού Κτηματολογίου (CCS) και τα στάδια δημιουργίας του. (Πηγή: www.worldbank.org Girones, E.O., Pugachevsky,A. and Walser, G., Mineral Rights Cadastre Promoting Transparent - Access to Mineral Resources, The World Bank, Extractive Industries for Development Series #4, June 2009. Stanley, M. and Mikhaylova, E., Mineral Resource Tenders and Mining Infrastructure Projects Guiding Principles, The World Bank, Extractive Industries for Development Series #22, September 2011.) 38

5. ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ 5.1. ΤΑΝΖΑΝΙΑ Μια επισκόπηση στον μεταλλευτικό τομέα της Τανζανίας δείχνει τη σημασία που έχει για την ανάπτυξη της χώρας, η δραστηριότητα αυτή. Οι ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη της μεταλλευτικής δραστηριότητας οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στα γεωλογικά κοιτάσματα της περιοχής (Εικόνα 5.1). Η Τανζανία είναι προικισμένη με κοιτάσματα ορυκτών με μεγάλες δυνατότητες και προοπτικές αξιοποίησης, που μπορούν να αποφέρουν μεγάλα οικονομικά πλεονεκτήματα για τη χώρα. Μερικά από τα ορυκτά που βρέθηκαν στην Τανζανία είναι: Μέταλλα: χρυσός, σίδηρος, άργυρος, χαλκός, πλατίνα, νικέλιο, κασσίτερος. Πολύτιμοι λίθοι: διαμάντι, ρουμπίνι, γρανάτης, σμαράγδι, αλεξανδρίτης, τανζανίτης, κυμπερλίτης, ζαφείρι. Βιομηχανικά ορυκτά: καολίνη, φωσφορικό, ασβέστη, γύψο, μπεντονίτης, βερμικουλίτης, αλάτι. Οικοδομικά υλικά: πέτρα, άμμος. Ενεργειακά υλικά: άνθρακας, ουράνιο. Εικόνα 5.1. Γεωλογικός Χάρτης της Τανζανίας Η ύπαρξη μεγάλης ποσότητας μεταλλευτικών κοιτασμάτων είναι ένας παράγοντας για την προσέλκυση πολλών επενδύσεων. Επιπλέον το αποτελεσματικό νομικό και κανονιστικό πλαίσιο που εφαρμόζεται στη χώρα, είναι το κατάλληλο κίνητρο για τη προσέλκυση ξένων επενδυτών, με παράλληλη πολιτική καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. 39

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες 5.1.1. Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο Η Εθνική Πολιτική Ορυκτού Πλούτου θεσπίστηκε το 1997 με ορίζοντα 30 χρόνων, με βάση ένα καλά οργανωμένο μεταλλευτικό τομέα. Στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο, ανοικτό και λειτουργικό μεταλλευτικό κτηματολόγιο. H Τανζανία ακολουθεί ένα από τα πιο σύγχρονά μοντέλα λειτουργίας σχετικά με τη ρύθμιση της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Η δημιουργία Μεταλλευτικού Κτηματολογίου, συμπεριλαμβανομένης της χαρτογράφησης των δικαιωμάτων στην επιφάνεια, την ταυτοποίηση του κατόχου του δικαιώματος, και τη περιγραφή του δικαιώματος αποτελεί την αποτελεσματική εφαρμογή του νέου μεταλλευτικού νόμου της Τανζανίας που ψηφίστηκε το 2010. Ο μεταλλευτικός νόμος ορίζει ότι τα δικαιώματα έρευνας και εξόρυξης είναι αποκλειστικά για τον κάτοχο του μεταλλευτικού χώρου. Επίσης, ο ίδιος νόμος ρυθμίζει τη χορήγηση αδειών με αντικειμενικά κριτήρια εφαρμόζοντας τον κανόνα "first come, first served", την ελεύθερη μεταβίβαση των μεταλλευτικών τίτλων, την προστασία του περιβάλλοντος, τις υποχρεώσεις τόσο για τον κάτοχο όσο και την κυβέρνηση, τις οικονομικές απαιτήσεις και τους κανόνες αποζημίωσης, τη δυνατότητα μεταφοράς των δικαιωμάτων και τη δυνατότητα υποθήκης τους. 5.1.2. Είδη - χαρακτηριστικά μεταλλευτικών αδειών και η διαδικασία χορήγησης τους Σύμφωνα με τον μεταλλευτικό νόμο της Τανζανίας, οι άδειες για τα δικαιώματα κατανέμονται με την παρακάτω χρονική σειρά: μεταλλευτικά 1. Πρωτογενή Μεταλλευτική άδεια 2. Άδεια έρευνας και άδεια κράτησης 3. Μεταλλευτική άδεια 4. Ειδική μεταλλευτική άδεια 5. Άδεια εκμετάλλευσης Τα είδη και τα χαρακτηριστικά των αδειών, καθώς και οι διαδικασίες για τη χορήγηση των αδειών, παρατίθενται στο παράρτημα Δ της εργασίας. 5.1.3. Αρμόδιοι φορείς Η μεταλλευτική δραστηριότητα ρυθμίζεται σε εθνικό και πολιτικό επίπεδο από το Υπουργείο Ενέργειας και Ορυκτών (Ministry or Energy and Minerals MEM). Επίσης υπάρχει ένας Επίτροπος Ορυκτών που υπάγεται στο Υπουργείο και διορίζεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο Επίτροπος εποπτεύει και ρυθμίζει την σωστή και αποτελεσματική εκτέλεση των διατάξεων του μεταλλευτικού νόμου και των υπολοίπων σχετικών κανονισμών. Τέλος, υπάρχει μια Συμβουλευτική Επιτροπή που έχει συγκροτηθεί σύμφωνα με το μεταλλευτικό νόμο και είναι υπεύθυνη για την συμβουλεύει και να ενημερώνει τον Υπουργό για θέματα που αφορούν τον μεταλλευτικό τομέα γενικότερα. Όσο αφορά το τεχνικό κομμάτι για τη δημιουργία ενός συστήματος διαχείρισης του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου υπεύθυνη εκτός από το Υπουργείου Ενέργειας και Ορυκτών της Τανζανία είναι: 40

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες Η Swedish Geological AB (SGAB), η οποία είναι μια ιδιωτική εταιρεία συμβούλων που παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες στον Μεταλλευτικό τομέα της χώρας, με τη χρήση του Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (GIS). Η Swedesurvey, η οποία είναι ο κρατικός οργανισμός χαρτογράφησης και κτηματολογίου της Σουηδίας που ιδρύθηκε το 1628. Η Spatial Dimension, που είναι η εταιρεία που αναπτύσσει, υλοποιεί και υποστηρίζει το σύστημα FlexiCadastre, μία «έξυπνη λύση» για την εύρυθμη και αποτελεσματική διαχείριση της γης και του μεταλλευτικού τομέα, και υποστηρίζει τους πελάτες της μέσω της παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών. H συγκεκριμένη επιχείρηση θεωρείται μία από τις κορυφαίες εταιρείες στο είδος της, από όλες σχεδόν τις εταιρείες εξόρυξης και κυβερνήσεις στον κόσμο. Η κοινοπραξία όλων των παραπάνω φορέων ξεκίνησε το 2005 και επιχορηγείται από τη Σκανδιναβική Τράπεζα Ανάπτυξης (Nordic Development Bank). 5.1.4. Το σύστημα FlexiCadastre Το FlexiCadastre ξεκίνησε το 2003, όταν η Spatial Dimension κέρδισε το βραβείο «World Bank». Το έργο που το χρηματοδότησε η World Bank αφορούσε την εφαρμογή ενός νέου πληροφοριακού συστήματος για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο της Μοζαμβίκης. Από τότε, το FlexiCadastre έχει πάνω από 1200 χρήστες τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική. Οι πρώτες επιτυχίας της εφαρμογής ήταν στην Μοζαμβίκη (2002-2005), στην Ζάμπια (2005-2006) και στην Τανζανία (2005-2007). Η βασική εφαρμογή του FlexiCadastre είναι να διαχειρίζεται και να διευκολύνει τις ροές εργασίας που απαιτούνται για την αποτελεσματική διαχείριση των μεταλλευτικών τίτλων. Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να επιτυγχάνει αυτόν τον προγραμματισμό και τη διαχείριση δράσεων, με βάση κανόνες μέσα σε ένα ωραίο αισθητικά και εύκολο στη χρήση λειτουργικό περιβάλλον (Εικόνα 5.2). Εικόνα 5.2. Το Μεταλλευτικό Κτηματολογικό Σύστημα FlexiCadastre 41

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες Με τον όρο δράση εννοούμε όλες τις εργασίες που απαιτούνται για να πραγματοποιήσει ο κάτοχος του μεταλλευτικού δικαιώματος. Αυτό περιλαμβάνει όλες τις πληρωμές, τις εγκρίσεις, τις κρατικές συμμετοχές, τις απαιτήσεις ή τις προθεσμίες που πρέπει να πληρούνται, τις οικονομικές εκθέσεις, τις εκθέσεις για το πρόγραμμα εργασίας και άλλα αντικείμενα σχετικά με τη ροή εργασίας που μπορεί να συσχετιστεί με μια μεταλλευτική άδεια. Προκειμένου να καλύπτουν επαρκώς τις πολυπλοκότητες των ροών εργασίας, οι δράσεις χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες. Το FlexiCadastre παρακολουθεί όλες τις ενέργειες που εκτελούνται, καθώς και την τρέχουσα κατάσταση της άδειας, και δημιουργεί και χρονοδιάγραμμα για την επόμενη ενέργεια ή ενέργειες που θα πρέπει να ληφθούν σύμφωνα με τον μεταλλευτικό νόμο, τους ισχύοντες κανονισμούς και τους κανόνες ροής εργασίας του συστήματος. Όσο αφορά την Τανζανία, η Spatial Dimension αντιμετώπισε μια σημαντική πρόκληση, την απαίτηση για την παροχή του συστήματος σε 21 περιφερειακά γραφεία σε όλη τη χώρα. Η σχεδίαση του FlexiCadastre επιτρέπει την πρόσβαση σε ένα ενδοδίκτυο (intranet) που επικοινωνεί ο κάθε χρήστης του περιφερειακού γραφείου με τον διακομιστή. Αυτό ταιριάζει ιδανικά σε ένα αποκεντρωμένο μοντέλο κτηματολογίου, όπου τα επιμέρους περιφερειακά γραφεία πρέπει να είναι σε θέση να διαχειρίζονται τα δικά τους δεδομένα, αλλά να έχουν πρόσβαση στο ευρύ φάσμα των δεδομένων της χώρας ανά πάσα στιγμή. Οι διαδικτυακές φόρμες αναπτύσσονται σε ASP.NET και περιλαμβάνει τις ακόλουθες συνιστώσες: SQL Server, ArcSDE, ArcIMS και Image Web Serve. 5.1.5. Η Γεωπύλη της Τανζανίας Η Spatial Dimension έχει δημιουργήσει εκτός από το σύστημα FlexiCadastre και την Γεωπύλη, ένα χαρτογραφικό εργαλείο απεικονίζοντας ψηφιακά ολόκληρη την Τανζανία (Εικόνα 5.3). Η πύλη παρέχει μια χωρική άποψη για τα δεδομένα του μεταλλευτικού κτηματολογίου, οριοθετεί τους μεταλλευτικούς χώρους και τις προστατευμένες περιοχές, εμφανίζει τον κωδικό κάθε μεταλλευτικού χώρου που έχει από το Σύστημα FlexiCadastre, απλοποιεί την διαδικασία διάκρισης του τύπου των αδειών βάσει της χρωματικής κωδικοποίησης, δίνει στο χρήστη τη δυνατότητα αναζήτησης με βάση τον τύπο, τον κωδικό ή την χρονολογία της άδειας (Εικόνες 5.4), αλλά και της επιλογής του μεταλλευτικού χώρου που επιθυμεί με ή χωρίς αναζήτηση εμφανίζοντας σε κάθε περίπτωση στοιχεία για τις άδειες (Εικόνες5.5, 5.6). (Πηγή: www.clydeco.com/insight/updates/tanzania-mining-briefing-june-2013, www.mem.go.tz/mineral-sector, www.spatialdimension.com Feast, B., Davids, J., Mills, T. and Devries, P., Mining Cadastre in Africa, 5th FIG Regional Conference Accra - Promoting Land Administration and Good Governance, Ghana, March 2006. Hernandez, A., Mining Cadastre in Tanzania, FIG Working Week 2003, Paris, France, April 2003.) 42

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες Εικόνα 5.3. Η Γεωπύλη του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου της Τανζανίας, Tanzania Mining Cadastre Map Εικόνα 5.4. Αναζήτηση όλων των ενεργών Πρωτογενών Μεταλλευτικών αδειών (Active PL Licence) στη Γεωπύλη 43

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες Εικόνα 5.5. Επιλογή μεταλλευτικής περιοχής στη Γεωπύλη από τα αποτελέσματα της αναζήτησης Εικόνα 5.6. Επιλογή μεταλλευτικής περιοχής στη Γεωπύλη χωρίς να εχει προηγηθεί αναζήτηση Στόχος της Γεωπύλης είναι να βελτιωθεί η επικοινωνία των ενδιαφερομένων, να μειωθεί ο χρόνος αναμονής, η καταπολέμηση της διαφθοράς και η ενίσχυση της διαφάνειας. Η Spatial Dimension έχει δημιουργήσει αντίστοιχες Γεωπύλες για τη Μοζαμβίκη, τη Ζάμπια, την Κένυα, την Ουγκάντα, την Παπούα Νέα Γουινέα και το Κονγκό. 44

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες 5.2. ΡΟΥΜΑΝΙΑ Η Ρουμανία είναι γνωστή ως μια χώρα με μεγάλα κοιτάσματα σε ορυκτούς πόρους, και ιδιαίτερα σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο, χρυσό, ασήμι και σιδηρομεταλλεύματα. Από ιστορική άποψη, ο μεταλλευτικός τομέας στη Ρουμανία ήταν συχνά μπροστάρης στην ανάπτυξη του τομέα στην Ευρώπη, προσφέροντας διαρκώς νέους τρόπους εντοπισμού και αξιολόγησης των διαφόρων κοιτασμάτων των ορυκτών και των μετάλλων. Εικόνα 5.7. Χάρτης Ορυκτών Ρουμανίας Το κράτος της Ρουμανίας αναγνωρίζει ότι η εκμετάλλευση του μεταλλευτικού τομέα είναι απαραίτητη σήμερα, και έχει θέσει σαν στόχο την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης, με τέτοιο τρόπο ώστε να διανεμηθούν τα κέρδη που προκύπτουν από τον τομέα αυτό μεταξύ των σημερινών και των μελλοντικών γενεών. Προσπαθεί να μεγιστοποιήσει τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις. 5.2.1. Υπεύθυνοι φορείς Ο υπεύθυνος φορέας για τον μεταλλευτικό τομέα είναι ο Εθνικός Οργανισμός Ορυκτών Πόρων (National Agency for Mineral Resources-NAMR). Αποτελεί ένα δημόσιο οργανισμό εθνικού συμφέροντος. Η λειτουργία και η οργάνωση του καθορίζονται με κυβερνητική απόφαση. Η αρμόδια αρχή είναι υπεύθυνη για τη έκδοση, την αναστολή, την ακύρωση μεταλλευτικών αδειών καθώς επίσης για οποιοδήποτε έλεγχο ορίζει ο αρμόδιος νόμος για τους μεταλλευτικούς χώρους. 5.2.2. Μεταλλευτικός Νόμος 85/2003 Ο μεταλλευτικός νόμος με αριθμό 85/2003 ορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις όσων έχουν κάποιο τίτλο αλλά και του κράτους, τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε όσους δεν συμμορφώνονται με τον παρόντα νόμο, καθώς επίσης το εύρος των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων. 45

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες Οι μεταλλευτικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν την αναγνώριση, την εξερεύνηση, την ανάπτυξη, την εκμετάλλευση, τη συγκέντρωση και το εμπόριο των προϊόντων εξόρυξης. Οι δραστηριότητες αυτές έχουν μικρό ή μεγάλο αντίκτυπο στο περιβάλλον, γι αυτό και κάθε φορέας εκμετάλλευσης οφείλει να λαμβάνει μέτρα για να μειώσει τις όποιες περιβαλλοντικές συνέπειες. Ο νόμος περί μεταλλείων εξασφαλίζει επίσης τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια, καθώς και το δίκαιο ανταγωνισμό μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης, ανεξάρτητα από τη μορφή της ιδιοκτησίας (π.χ. ιδιωτική ή δημόσια), της προέλευσης του κεφαλαίου και της εθνικότητας των φορέων. Οι ορυκτοί πόροι που περιλαμβάνονται στο υπάρχων πλαίσιο του νόμου είναι: άνθρακας, σίδηρος, μη σιδηρούχα μέταλλα, αλουμίνιο, ραδιενεργά μέταλλα, άλατα, μη μεταλλικές ουσίες, αδρανή υλικά, βιομηχανικά ορυκτά, πολύτιμοι λίθοι, τύρφη, φυσικό αέριο, γεωθερμικά νερά, φυσικά και θεραπευτικά μεταλλικά νερά, καθώς και τα υπολείμματα της εξόρυξης από τις χωματερές και τους χώρους απόθεσης αποβλήτων. Στο σύνολο τους οι εξορυκτικές δραστηριοτήτες απαγορεύεται αυστηρά σε χώρους με ιστορικό, πολιτιστικό, θρησκευτικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, καθώς και σε περιοχές προστασίας του νερού, της χλωρίδας και της πανίδας. 5.2.3. Είδη - χαρακτηριστικά μεταλλευτικών αδειών και η διαδικασία χορήγησης τους Σύμφωνα με το Μεταλλευτικό νόμο τα είδη και η διάρκεια των μεταλλευτικών αδειών έχουν ως εξής: 1. Άδεια αναζήτησης Η άδεια αναζήτησης είναι μια μη αποκλειστική άδεια που καλύπτει την αξιολόγηση και την ερμηνεία των μελετών προ-ϋπάρχουσων πληροφοριών και επιτρέπει το ξεκίνημα έργων και μετρήσεων που σχετίζονται με τη γεωλογία, τη γεωχημεία, τη μαγνητομετρία, τη ραδιομετρία, την ηλεκτρομετρικη ανάλυση και τη σεισμομετρία. Η άδεια αναζήτησης χορηγείται για χρονικό διάστημα μέχρι τριών (3) ετών, χωρίς τη δυνατότητα παράτασης. 2. Άδεια έρευνας Η άδεια έρευνας είναι μια αποκλειστική άδεια που καλύπτει ειδικές μελέτες και έργα που είναι αναγκαία για την ταυτοποίηση των ορυκτών πόρων, την ποσότητα και την αξιολόγηση της ποιότητας τους, καθώς και τεχνικές και οικονομικές συνθήκες για τους σκοπούς της ανάπτυξης τους. Η Άδεια έρευνας εκδίδεται για χρονικό διάστημα κατ 'ανώτατο όριο μέχρι πέντε (5) έτη και μπορεί να παραταθεί για χρονικό διάστημα έως τρία (3) έτη. 3. Άδεια εκμετάλλευσης Η Άδεια εκμετάλλευσης αποτελεί αποκλειστική άδεια που αφορά τα έργα που είναι αναγκαία για το άνοιγμα των ορυχείων, δηλαδή την κατασκευή και τη συναρμολόγηση των απαραίτητων εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, που είναι απαραίτητα για ολοκλήρωση της διαδικασίας της εξόρυξης. Η Άδεια εκμετάλλευσης εκδίδεται για χρονικό διάστημα κατ 'ανώτατο όριο είκοσι (20) έτη και μπορεί να παρατείνεται για διαδοχικές περιόδους μέγιστης διάρκειας πέντε (5) ετών κάθε φορά. 46

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες Διαδικασίες για την χορήγηση αδειών Για την άδεια αναζήτησης, οι ενδιαφερόμενοι φορείς (ημεδαπά ή αλλοδαπά νομικά πρόσωπα) πρέπει να καταθέσουν επίσημη γραπτή πρόταση στην Εθνική Αρχή Ορυκτών Πόρων (NAMR). Ο ιδιοκτήτης της άδειας αναγνώρισης πρέπει να υποβάλει στην NAMR εξαμηνιαίες ή ετήσιες εκθέσεις σχετικά με τα έργα που έγιναν. Η άδεια έρευνας μπορεί να χορηγηθεί σε παραχώρηση από το κράτος, μέσω της NAMR, για ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα μετά από διαγωνισμό που προκηρύσσει το κράτος. Οι ενδιαφερόμενοι φορείς πρέπει να υποβάλουν, εντός καθορισμένης διάρκειας, τις προσφορές τους που περιλαμβάνει το σχέδιο εξερεύνησης, τα έγγραφα σε σχέση με τις τεχνικές και οικονομικές δυνατότητες του αιτούντος φορέα, καθώς και οποιαδήποτε άλλα έγγραφα ζητηθούν από την NAMR. Οι προϋποθέσεις και οι όροι της άδειας παραχώρησης τις διαπραγματεύεται η NAMR με το νικητή του διαγωνισμού. Η άδεια έρευνας εκδίδεται σε γραπτή μορφή και καθίσταται έγκυρη από την ημέρα της δημοσίευσης της, στο ρουμανικό ΦΕΚ. Τέλος, ο ιδιοκτήτης της άδειας έρευνας πρέπει να υποβάλει στη NAMR, κάθε έξι (6) μήνες και σε ετήσια βάση, εκθέσεις σχετικά με τις εργασίες και τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν, καθώς και μία τελική έκθεση, το μέγιστο εξήντα (60) ημέρες από την ημερομηνία λήξης της άδειας. Η άδεια εκμετάλλευσης εκδίδεται από την NAMR και δίνεται σε ιδιοκτήτη της που του έχει ήδη χορηγηθεί άδεια έρευνας. Η άδεια εκδίδεται σε γραπτή μορφή και καθίσταται έγκυρη με τη δημοσίευση της στη ρουμανική Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Φόροι Εκατόν ογδόντα (180) ημέρες από την έγκριση της άδειας εκμετάλλευσης καθίσταται έγκυρη η έναρξη των εξορυκτικών δραστηριοτήτων, εφόσον ο κάτοχος υποβάλλει στην NAMR έναν αριθμό εγγράφων όπως: 1. την απόδειξη της πληρωμής των φόρων για τις μεταλλευτικές δραστηριότητες 2. το φορολογικό πιστοποιητικό που πιστοποιεί ότι ο κάτοχος της άδειας δεν έχει οφειλές προς το Δημόσιο 3. την απόδειξη της δημιουργίας μιας χρηματοοικονομικής ασφάλειας για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος 4. την περιβαλλοντική έγκριση 5. την έγκριση του NAMR για το ετήσιο πρόγραμμα εξερεύνησης και 6. την έγκριση του ιδιοκτήτη της γης σε περίπτωση μίσθωσης του χώρου. Το κράτος της Ρουμανίας έχει σημαντικά οικονομικά οφέλη από τη χορήγηση των αδειών εκμετάλλευσης των ορυκτών κοιτασμάτων που διαθέτει. Ενδεικτικά αναφέρονται τα χρήματα που πληρώνουν οι δικαιούχοι στο κράτος, ανάλογα με τη μορφή της άδειας (1λέι=0,23 ): Ο ετήσιος φόρος άδειας αναζήτησης είναι 25.000 λέι/τ.χλμ. (5706,72 /τ.χλμ.). Ο ετήσιος φόρος άδειας έρευνας είναι 100.000 λέι/τ.χλμ. (22826,82 /τ.χλμ.). Το ποσό διπλασιάζεται μετά τα δύο χρόνια και πενταπλασιάζεται μετά τα τέσσερα χρόνια. 47

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες Ο ετήσιος φόρος άδειας εκμετάλλευσης είναι 25.000.000 λέι/τ.χλμ. (5706718,32 /τ.χλμ.). Ο ιδιοκτήτης της άδειας εκμετάλλευσης πρέπει επίσης να καταβάλει χρηματική εγγύηση για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τις τεχνικές οδηγίες που εκδίδονται από την NAMR. Τα τέλη ρέπει να καταβάλλεται ετησίως εκ των προτέρων για το επόμενο έτος έως τις 31 Δεκεμβρίου του τρέχοντος έτους. Τα ποσά ενημερώνονται ετησίως σε συνάρτηση με τον πληθωρισμό, κατόπιν πρότασης της αρμόδια αρχής. Κυρώσεις Η μη καταβολή των φόρων θεωρείται παράβαση και ο κάτοχος του τίτλου καταβάλει κάποιο πρόστιμο. Η συνέχιση μη συμμόρφωσης τιμωρείται με το διπλό του ανώτατου προστίμου που προβλέπεται. Η εκτέλεση οποιασδήποτε μεταλλευτικής δραστηριοτήτων χωρίς άδεια θεωρείται έγκλημα και προβλέπεται φυλάκιση από έξι (6) μήνες έως δύο (2) έτη. 5.2.4. Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο Εκτός από τη νομοθεσία της Ρουμανίας, ένα σημαντικό βήμα για την εξέλιξη του μεταλλευτικού τομέα είναι η ύπαρξη του μεταλλευτικού κτηματολογίου. Η ύπαρξη και η λειτουργία του βοηθάει αρκετά στην προσέλκυση πολλών επενδυτών στη χώρα. Μία πρώτη προσπάθεια για τη δημιουργία Μεταλλευτικού Κτηματολογίου έχει γίνει στην περιοχή Μπάια Μάρε (Baia Mare), πόλη της Ρουμανίας στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας. Την προσπάθεια αυτή υλοποιεί η εταιρεία «CN REMIN SA», γνωστή στην Ρουμανία για την πλούσια μεταλλευτική και εξορυκτική δραστηριότητα της. Η δραστηριότητα της εταιρείας άρχισε να μειώνεται, αλλά μεγάλος αριθμός ακινήτων περιουσιακών στοιχείων και εξοπλισμού παρέμειναν διαθέσιμα. Για το λόγο αυτό η εταιρεία θέλησε να τα διαθέσει προς χρήση ώστε να γίνει μία σχετική αναδιάρθρωση του τομέα στην περιοχή, δημιουργώντας για την ίδια ένα είδος Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Πιο συγκεκριμένα, η οριοθέτηση του μεταλλευτικού χώρου καθορίζεται από μια επιτροπή, η οποία διορίζεται με απόφαση του διευθυντή της εταιρείας «CN REMIN SA», που αποτελείται από εμπειρογνώμονες που εκπροσωπούν τόσο την εταιρεία όσο και τους αναδόχους, έναν εκπρόσωπο του τοπικού συμβούλιο της Baia Mare και άλλα μέλη, όπως απαιτείται από τους κανονισμούς της Εθνικής Υπηρεσίας Κτηματολογίου και Εγγραφής Γης (National Agency for Cadastre and Land Registration ANCPI) που υπάγεται στο Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Τουρισμού. Όσο αφορά την κωδικοποίηση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, αδειών και μεταλλευτικών χώρων γίνεται από τα γραφεία Κτηματογράφησης (Cadastral and Land Registration Offices-OCPI) σύμφωνα με τους κανονισμούς και τις τεχνικές προδιαγραφές της ANCPI. Επίσης, η εταιρεία έχει πλάνο για την χαρτογράφηση των δικαιωμάτων στην επιφάνεια, την ταυτοποίηση του κατόχου του δικαιώματος, και τη περιγραφή του δικαιώματος τόσο σε αναλογική όσο και σε ψηφιακή μορφή σε περιβάλλον GIS, χωρίς όμως να έχει υλοποιηθεί ακόμα. 48

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες 5.2.5. Mining Data Bank Geographical Information System Μία σκέψη για την εξέλιξη του μεταλλευτικού κλάδου είναι η δημιουργία μιας ψηφιοποιημένης «τράπεζας» MDB GIS (Mining Data Bank Geographical Information System) που αναπτύσσει το γνωστό MGIS (MiningGIS). Μέσα σε αυτήν εντάσσεται και το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο. Η MDB GIS αποτελεί μια βάση δεδομένων με όλα τα στοιχεία του κλάδου σε συνδυασμό με ένα Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS). Με άλλα λόγια αποτελεί τη μηχανοργάνωση του μεταλλευτικού τομέα. Αναπτύσσει το σύστημα πληροφοριών, περιλαμβάνοντας εξειδικευμένο λογισμικό για τη διαχείριση της παραγωγής, τα οικονομικά αρχεία του έργου, το σχεδιασμό, τον προγραμματισμό και το συντονισμό της μεταλλευτικής δραστηριότητας (Σχήμα 5.1). Πλεονέκτημα του συστήματος αυτού, είναι ότι προσφέρει τη δυνατότητα προβολής σχεδόν οποιασδήποτε πληροφορίας με γραφικό ψηφιακό τρόπο, και στη συνέχεια τη δυνατότητα προσομοίωσης, καθώς και τη μελέτη των επιπτώσεων προς το περιβάλλον κάθε σχετικής δραστηριότητας. Ένα άλλο μεγάλο πλεονέκτημα είναι ο πραγματικός χρόνος των δεδομένων, καθώς οι πληροφορίες μπορούν να αναλυθούν σχεδόν αμέσως μετά την εισαγωγή τους. Στην περίπτωση ατυχημάτων, το σύστημα MDB GIS ενημερώνεται από ένα αισθητήριο σύστημα παρακολούθησης των διαδικασιών και των δραστηριοτήτων, και παρέχει αυτόματα τις πιο ενημερωμένες και ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με την οργάνωση και το συντονισμό της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, παρόλο που ήδη παρέχει επαρκή στοιχεία για την αποτροπή τους. Επίσης, το MDB GIS είναι ένα αρθρωτό σύστημα που μπορεί να συμπληρωθεί με άλλες μονάδες, βάσεις δεδομένων, λογισμικό, φορείς, συνδέσμους, πληροφορίες και αποφάσεις. Τέλος, το όλο σύστημα μπορεί να αντιμετωπιστεί ως μια διαδικτυακή εφαρμογή και πλατφόρμα, δημιουργώντας μια ιστοσελίδα με τίτλο www.mdbgis.ro στις οποίες μπορεί να έχει πρόσβαση ο καθένας. 49

Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο σε άλλες χώρες MDB GIS MINING INFORMATION + MINING INFORMATION SYSTEMS SOFTWARE DATABASE GIS www.mbdgis.ro Σχήμα 5.1. Το σύστημα MDB GIS Βασικός στόχος του συστήματος αυτού είναι η δημιουργία ενός ενοποιημένου συστήματος πληροφοριών του μεταλλευτικού τομέα της χώρας, δημιουργώντας μια σωστή βάση ενημέρωσης και υποστήριξης των πληροφοριών, που είναι άμεσα προσβάσιμες για κάθε χρήστη. (Πηγή: www.namr.ro Pachiu, L.V., Sava, G., The International Comparative Legal Guide to: Mining Law 2014, Global Legal Group, July 2013. Radulescu, V.M.G., Radulescu, C.M., MDB GIS, on a new concept regarding the computerization of the mining activity, FIG Working Week 2012 - Knowing to manage the territory, protect the environment, evaluate the cultural heritage Rome, Italy, May 2012. Stefan, O., Radulescu, G.M.T. and Badescu, G., The Achievement of the Mining Cadastre in Romania-Baia Mare Mining Area and Cadastre 2014 Vision, FIG Working Week 2012, Rome, Italy, October 2012.) 5.3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συγκρίνοντας τον μεταλλευτικό κώδικα που υπάρχει σε κάθε μία από τις παραπάνω χώρες, αντιλαμβανόμαστε ότι στη Τανζανία, και γενικά στις χώρες της Αφρικής που διαθέτουν πλούσια ορυκτά κοιτάσματα, υπάρχει ένα πιο οργανωμένο σύστημα μηχανοργάνωσης από ότι σε χώρες όπως η Ρουμανία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εξέλιξη του μεταλλευτικού κτηματολογίου, καθώς και τη χρήση του GIS σε μεγαλύτερο βαθμό, γεγονός που ενισχύει την προσπάθεια οικονομικής ανάπτυξης των χωρών αυτών, μέσω της αρτιότερης εκμετάλλευσης των μεταλλευτικών κοιτασμάτων. 50

6. ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται αναλυτικά η μεθοδολογία που εφαρμόστηκε για να δημιουργηθούν οι βάσεις δεδομένων (περιγραφική και χωρική) για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο στο νομό Θεσσαλονίκης, καθώς επίσης και η σύνδεση τους μέσα στο σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών ArcGIS. 6.1. ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ως Βάση Δεδομένων ορίζεται μια ολοκληρωμένη συλλογή δεδομένων, σχετιζομένων μεταξύ τους που είναι δομημένα και καταχωρημένα με κατάλληλο τρόπο. Με τον όρο δεδομένα εννοούμε γνωστά στοιχεία, τα οποία είναι δυνατόν να καταγραφούν (Αρβανίτης - Κουσουλάκου, 2007-2008). Ο γενικός ορισμός για τη Βάση Δεδομένων έχει τις ακόλουθες ιδιότητες: Αναπαριστά μία άποψη του πραγματικού κόσμου, η οποία άλλες φορές λέγεται μικρόκοσμος (mini-world). Οι όποιες αλλαγές στο μικρόκοσμο αντανακλώνται στη βάση δεδομένων. Αποτελεί μια λογικά συνεκτική συλλογή δεδομένων που έχει κάποια εγγενή σημασία. Σχεδιάζεται, χτίζεται και γεμίζει από δεδομένα για κάποιο «σκοπό». Προσδιορίζεται για μια συγκεκριμένη ομάδα χρηστών και για κάποιες προκαθορισμένες εφαρμογές, για τις οποίες οι χρήστες ενδιαφέρονται. Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαδικασία σχεδίασης μιας βάσης δεδομένων θα πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής βασικά στάδια (Elmasri, R. & Navathe, S.B., 2004, επιµέλεια Μ. Χατζόπουλος); Μανωλόπουλος, 2011): (Σχήμα 6.1) Συλλογή και Ανάλυση των Απαιτήσεων: Αφορά την συλλογή πληροφοριών για τις απαιτήσεις των χρηστών. Ακόμη, περιλαμβάνει τις πιθανές χρήσεις και λειτουργικές απαιτήσεις της βάσης δεδομένων, οι οποίες διαμορφώνονται με βάση τις λειτουργίες του χρήστη και περιλαμβάνουν τις ανακτήσεις και τις ενημερώσεις της βάσης δεδομένων. Εννοιολογικός Σχεδιασμός: Στο στάδιο αυτό θα πρέπει να δημιουργηθεί το εννοιολογικό σχήμα της βάσης δεδομένων χρησιμοποιώντας ένα υψηλού επιπέδου εννοιολογικό μοντέλο δεδομένων. Το εννοιολογικό σχήμα παρέχει στους σχεδιαστές τη δυνατότητα απόδοσης των ιδιοτήτων των δεδομένων με τρόπο κατανοητό ως προς τους χρήστες, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει τον καθορισμό των υψηλού επιπέδου εργασιών του χρήστη που διαπιστώθηκαν κατά τη λειτουργική ανάλυση. Επιλογή του Συστήματος Διαχείρισης της Βάσης Δεδομένων (Σ.Δ.Β.Δ.): Στο συγκεκριμένο στάδιο καθορίζονται οι τεχνικοί παράγοντες με σκοπό την οργάνωση και την επεξεργασία της βάσης δεδομένων. Πιο αναλυτικά, εξετάζονται οι δομές αποθήκευσης, η διαθεσιμότητα εργαλείων ανάπτυξης, οι διεπαφές με χρήστες και προγραμματιστές κ.α. Λογικός Σχεδιασμός: Η υλοποίηση της βάσης δεδομένων γίνεται με την επιλογή και την χρήση ενός Συστήματος Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων (ΣΔΒΔ), με παράλληλο μετασχηματισμό του εννοιολογικού σχήματος από το μοντέλο δεδομένων στο μοντέλο δεδομένων υλοποίησης, δηλαδή λογικό σχεδιασμό της βάσης δεδομένων. 51

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Φυσικός Σχεδιασμός της Βάσης Δεδομένων: Εδώ καθορίζονται οι εσωτερικές δομές αποθήκευσης, οι διαδρομές προσπέλασης, η τοποθέτηση των εγγράφων, ενώ πραγματοποιείται και η οργάνωση των αρχείων της βάσης δεδομένων. Υλοποίηση του Συστήματος της Βάσης Δεδομένων: Στόχος του συγκεκριμένου σταδίου είναι η υλοποίηση της βάσης δεδομένων και των προγραμμάτων εφαρμογών, ενώ πραγματοποιείται και ο έλεγχος αυτών πριν δοθούν για χρήση. Σχήμα 6.1. Στάδια σχεδίασης μιας Βάσης Δεδομένων Στα επόμενα κεφάλαια της εργασίας θα μελετηθούν, τόσο για την περιγραφική όσο και για την χωρική βάση δεδομένων, ο εννοιολογικός σχεδιασμός της, η επιλογή του συστήματος διαχείρισής της και η απεικόνιση του μοντέλου δεδομένων πριν από την τελική υλοποίηση της βάσης δεδομένων. 6.2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 6.2.1. Συλλογή και Ανάλυση των Απαιτήσεων Ο σκοπός της βάσης δεδομένων στην παρούσα εργασία είναι η δημιουργία Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Η δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος θα βοηθήσει τους χρήστες, οι οποίοι στην συγκεκριμένη περίπτωση αποτελούνται από τις αρμόδιες αρχές, στη συλλογή και στη συγκέντρωση των στοιχείων σχετικά με τους μεταλλευτικούς χώρους. Ακόμη, αξίζει να σημειωθεί ότι η εισαγωγή δεδομένων στην βάση είναι ενδεικτική, καθώς το εύρος αυτής θα εξαρτηθεί από τις ανάγκες των χρηστών στο μέλλον η καταγραφή των τοπογραφικών στοιχείων τους, η αποσαφήνιση του νομικού καθεστώτος κάθε χώρου και η καταχώριση των νομικών πληροφοριών, καθώς και η καταγραφή κάθε άλλης περιγραφικής πληροφορίας χωρικής και περιγραφικής μορφής για τους μεταλλευτικούς χώρους. 52

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.2.2. Εννοιολογικός Σχεδιασμός Ο εννοιολογικός σχεδιασμός αφορά την απόδοση του σχήματος των εννοιών που θα πρέπει να περιλαμβάνονται στη βάση δεδομένων και το οποίο είναι ανεξάρτητο από το σύστημα διαχείρισης της βάσης δεδομένων (Μανωλόπουλος Κ., 2011). Ως εννοιολογικό σχήμα θεωρείται η συνοπτική περιγραφή των απαιτήσεων των χρηστών σε σχέση με τη διαχείριση των δεδομένων (Elmasri R. & Navathe S.B., 2004, επιμέλεια Χατζόπουλος Μ.). Το σχήμα αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει την λεπτομερή περιγραφή των οντοτήτων, σχέσεων μεταξύ αυτών και των περιορισμών που θα πρέπει να περιλαμβάνει η βάση δεδομένων(elmasri, R. & Navathe, S.B., 2004, επιμέλεια Χατζόπουλος Μ.). Στην παρούσα εργασία εφαρμόστηκε ένα από τα πιο δημοφιλή εννοιολογικά μοντέλα, το μοντέλο Οντοτήτων-Συσχετίσεων (ER model). Σκοπός του συγκεκριμένου μοντέλου είναι η ανάλυση και περιγραφή των αναγκαίων πληροφοριών που πρόκειται να αποθηκευτούν στη βάση δεδομένων, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει στο σχεδιαστή να εκφράσει τις ιδιότητες μιας βάσης δεδομένων σε ένα διάγραμμα. Η μοντελοποίηση των δεδομένων παρέχει τη δυνατότητα περιγραφής δεδομένων όπως οντότητες, ιδιότητες και συσχετίσεις μεταξύ των οντοτήτων. Στο διάγραμμα Οντοτήτων Συσχετίσεων που παρουσιάζεται παρακάτω (Διάγραμμα 6.1), εμφανίζονται οι οντότητες που επιλέχθηκαν από την συγγραφέα βασιζόμενη στα στοιχεία που δόθηκαν από την Επιθεώρηση Μεταλλείων, στον μεταλλευτικό κώδικα και τις προδιαγραφές της ΕΚΧΑ.ΑΕ. Ακόμα εμφανίζονται οι ιδιότητες των οντοτήτων και τις ιδιότητες-κλειδιά. Να σημειωθεί στο διάγραμμα χρησιμοποιήθηκαν και οντότητες του διαγράμματος Οντοτήτων Συσχετίσεων του Εθνικού Κτηματολογίου αφού σκοπός της εργασίας ήταν τόσο η δημιουργία του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου όσο και η ένωση του με το υπάρχον Εθνικό Κτηματολόγιο. Στις οντότητες αυτές για λόγους οικονομίας κρατήθηκαν οι ιδιότητες για τις οποίες υπήρχαν δεδομένα ή ήταν εύκολο να δημιουργηθούν από την συγγραφέα. Για την καλύτερη κατανόηση του διαγράμματος δίνονται οι συμβολισμοί του διαγράμματος Οντοτήτων-Συσχετίσεων της περιγραφικής βάσης δεδομένων για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο (Πίνακας 6.1). Σύμβολο Περιγραφή Οντότητα του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου Οντότητα του Εθνικού Κτηματολογίου Ιδιότητα-Κλειδί Πίνακας 6.1. Συμβολισμοί του διαγράμματος Οντοτήτων - Συσχετίσεων της περιγραφική βάσης δεδομένων 53

Διάγραμμα 6.1. Διάγραμμα Οντοτήτων Συσχετίσεων της περιγραφικής βάσης δεδομένων

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.2.3. Επιλογή του Συστήματος Διαχείρισης της Βάσης Δεδομένων (Σ.Δ.Β.Δ.) Το πρόγραμμα που επιλέχθηκε για τη δημιουργία της βάσης δεδομένων του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου είναι η Microsoft Office Access 2007. Η Microsoft Access έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός κλασικού συστήματος διαχείρισης σχεσιακών βάσεων δεδομένων (Σ.Δ.Β.Δ.) και αρκετά παραπάνω. Η Microsoft Access μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη κατασκευή και την εκτέλεση µια εφαρμογής όπως επιθυμεί ο χρήστης. Υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας ερωτημάτων (Queries) και φορµών (Forms) για την εμφάνιση και την τροποποίηση των δεδομένων. Επίσης μπορεί να δημιουργηθούν απλές ή πολύπλοκες αναφορές (Reports). Η Access περιλαμβάνει ακόμα την περιεκτική γλώσσα προγραμματισμού Microsoft Visual Basic for Applications (VBA), που μπορούμε να χρησιμοποιήσουνε για να κατασκευάσουμε πολύ ισχυρές εφαρμογές. 6.2.4. Λογικός Σχεδιασμός Σε αυτό το στάδιο της εργασίας, το εννοιολογικό σχήμα της βάσης δεδομένων που διαμορφώθηκε προηγουμένως θα πρέπει να μετασχηματιστεί στο μοντέλο δεδομένων του Συστήματος Διαχείρισης της Βάσης Δεδομένων (Σ.Δ.Β.Δ.). Το πιο διαδεδομένο μοντέλο για τον λογικό σχεδιασμό, είναι το Σχεσιακό μοντέλο. Το Σχεσιακό μοντέλο προσεγγίζει πολύ καλύτερα τη μορφή της βάσης δεδομένων καθώς αποδίδει τη δομή των αρχείων σαν ένα σύστημα πινάκων, με πεδία και εγγραφές. Στο σχεσιακό μοντέλο κάθε οντότητα του διαγράμματος Οντοτήτων Συσχετίσεων μετατρέπεται σε πίνακα της βάσης δεδομένων, με στήλες τις ιδιότητες των οντοτήτων και γραμμές τα δεδομένα (τιμές ιδιοτήτων). Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, οι ιδιότητες που ταυτοποιούν μια οντότητα ονομάζονται ιδιότητες κλειδιά. Πρωτεύον κλειδί (primary key) καλείται το γνώρισμα ή ο συνδυασμός γνωρισμάτων που επιλέγεται για την ταυτοποίηση κάθε εγγραφής του πίνακα. Τα κλειδιά μεταφέρονται μέσω των συσχετίσεων. Όταν ένα πρωτεύον κλειδί μεταφέρεται σαν ιδιότητα, μέσω μιας συσχέτισης σε μια άλλη οντότητα, τότε ονομάζεται ξένο κλειδί (foreign key). Στο Διάγραμμα 6.2 που ακολουθεί, δίνεται γραφικά το σχεσιακό μοντέλο της βάσης δεδομένων, το οποίο περιλαμβάνει τους πίνακες και τις συσχετίσεις μεταξύ αυτών. Προκειμένου να γίνει εφικτή η κατανόηση του σχήματος πρέπει να δοθούν οι αντιστοιχίες μεταξύ των πινάκων που το απαρτίζουν και των οντοτήτων που καθορίστηκαν στο προηγούμενο βήμα (εννοιολογικός σχεδιασμός) του σχεδιασμού της βάσης δεδομένων (Πίνακα 6.2). 55

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Ονομασία πίνακα Οντότητα Εννοιολογικού Σχήματος MRT_OWNER MRT_OWNER_APPLICATION MRT_OPERATOR MRT_AME_APPLICATION MRT_LICENCE MRT_METAVIVASEIS MRT_OP_APPLICATION MRT_CAD_UNIT MPD Μεταλλειοκτήτης Μεταλλειοκτήτης - Αίτηση Διαχειριστής Μεταλλείου Αίτηση για Μεταλλευτική Άδεια Μεταλλευτική Άδεια Μεταβίβαση Μεταλλευτικής Άδειας Αίτηση για Οριστική Παραχώρηση Μεταλλείο Περιοχή υπέρ του Δημοσίου Πίνακας 6.2. Αντιστοιχία οντοτήτων εννοιολογικού σχήματος με πίνακες βάσης δεδομένων 56

Διάγραμμα 6.2. Απεικόνιση του σχεσιακού μοντέλου της περιγραφικής βάσης δεδομένων του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Προκειμένου να είναι εφικτή η αναγνώριση των στοιχείων που αποτυπώνονται στο Διάγραμμα 6.2, κρίνεται απαραίτητη η επεξήγηση ορισμένων από αυτά. Έτσι, επισημαίνεται ότι στο πάνω τμήμα των πινάκων δίνεται ο τίτλος αυτών, ενώ κάτω ακριβώς και στη δεξιά στήλη δίνονται τα ονόματα των στηλών που περιλαμβάνει ο εκάστοτε πίνακας. Τα στοιχεία που δεξιά τους εμφανίζουν το γνώρισμα «PK» (Primary Key) αποτελούν τα πρωτεύοντα κλειδιά κάθε πίνακα. Το είδος αυτό των κλειδιών επιτρέπει σε κάθε εγγραφή ενός πίνακα να είναι διαφορετική, ενώ ταυτόχρονα χαρακτηρίζει και τη μοναδικότητα κάθε στοιχείου του πίνακα. Αντίστοιχα, τα γνωρίσματα «FK» (Foreign Key) αποτελούν τα ξένα κλειδιά του πίνακα. Ακολούθως, πραγματοποιείται επιγραμματική αναφορά στα στοιχεία των πεδίων όλων των πινάκων που έχουν εισαχθεί στη περιγραφική βάση δεδομένων του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Microsoft Access. Οι πίνακες παρατίθενται με τη σειρά που φαίνονται και στο σχεσιακό μοντέλο. Με το σύμβολο υποδηλώνεται ότι το πεδίο αποτελεί πρωτεύον κλειδί της οντότητας. Οντότητα «ΒΕΝ» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ G_BEN_ID Κείμενο (16) Μοναδικός κωδικός αναγνώρισης δικαιούχου BEN_CAT_ID Αριθμός (2) Κωδικός Γένους Δικαιούχου (01: Φυσικό Πρόσωπο, 04: Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, 05: Ελληνικό Δημόσιο) BEN_SUBCAT_ID Αριθμός (2) Κωδικός Είδους Δικαιούχου AFM Κείμενο (10) Α.Φ.Μ. (01: Φυσικό Πρόσωπο, 20: Ανώνυμη Εταιρεία, 00: Ελληνικό Δημόσιο) SURNAME Κείμενο (250) Επώνυμο Φυσικού Προσώπου (ΦΠ) ή NAME Κείμενο (42) Όνομα ΦΠ επωνυμία Νομικού Προσώπου (ΝΠ) LEG_TITLE Κείμενο (250) Διακριτικός τίτλος ΝΠ BIRTH_DATE Ημερομηνία Ημερομηνία γέννησης ΦΠ ή ημερομηνία σύστασης ΝΠ B_DATE_FLAG Αριθμός (1) Μάσκα ημερομηνίας γέννησης LOCATION Κείμενο (50) Περιοχή κατοικίας ΦΠ (0 = DD/MM/YYYY, 1 = MM/YYYY, 2 = YYYY) STREET Κείμενο (50) Διεύθυνση Κατοικίας ΦΠ / Έδρας ΝΠ: οδός STREET_FROM Κείμενο (7) Αριθμός από 58

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα STREET_TO Κείμενο (7) Αριθμός έως TK Κείμενο (11) Ταχυδρομικός Κώδικας NOMOS Κείμενο (34) Δήμος/Κοινότητα OTA Κείμενο (30) Νομός COUNTRY Κείμενο (30) Χώρα PHONE Κείμενο (50) Αριθμός τηλεφώνου κατοικίας / έδρας FAX Κείμενο (50) Αριθμός fax EMAIL Κείμενο (50) Ηλεκτρονική διεύθυνση Πίνακας 6.3. Πεδία πίνακα «ΒΕΝ» Η οντότητα «G_BEN_ID» αποτελείται από 16 ψηφία τα οποία κατανέμονται ως εξής: <νομός><οτα><κωδικός γραφείου κτηματογράφησης><αύξων αριθμός δικαιούχου> Τα δύο πρώτα ψηφία του κωδικού <ΝΝ> προσδιορίζουν τον Νομό στον οποίο βρίσκεται η ιδιοκτησία στην οποία αναφέρεται ο δικαιούχος. Τα τρία επόμενα ψηφία <ΟΟΟ> προσδιορίζουν τον ΟΤΑ. Τα τέσσερα επόμενα ψηφία <ΓΓΓΓ> προσδιορίζουν τον κωδικό του γραφείου κτηματογράφησης. Τα επτά επόμενα ψηφία <ΧΧΧΧΧΧΧ> αποτελούν τον αύξοντα αριθμό του δικαιούχου. Οντότητα «MRT_OPERATOR» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ MRT_OPERATOR_ID ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αυτόματη Αρίθμηση ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για τον διαχειριστή που εκτελεί τη ΜΕ AFM Κείμενο (10) Α.Φ.Μ. SURNAME Κείμενο (250) Επώνυμο Φυσικού Προσώπου (ΦΠ) ή επωνυμία Νομικού Προσώπου (ΝΠ) NAME Κείμενο (42) Όνομα ΦΠ LEG_TITLE Κείμενο (250) Διακριτικός τίτλος ΝΠ BIRTH_DATE Ημερομηνία Ημερομηνία γέννησης ΦΠ ή ημερομηνία σύστασης ΝΠ B_DATE_FLAG Αριθμός (1) Μάσκα ημερομηνίας γέννησης (0 = DD/MM/YYYY, 1 = MM/YYYY, 2 = YYYY) 59

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα LOCATION Κείμενο (50) Περιοχή κατοικίας ΦΠ STREET Κείμενο (50) Διεύθυνση Κατοικίας ΦΠ / Έδρας ΝΠ: οδός STREET_FROM Κείμενο (7) Αριθμός από STREET_TO Κείμενο (7) Αριθμός έως TK Κείμενο (11) Ταχυδρομικός Κώδικας NOMOS Κείμενο (34) Δήμος/Κοινότητα OTA Κείμενο (30) Νομός COUNTRY Κείμενο (30) Χώρα PHONE Κείμενο (50) Αριθμός τηλεφώνου κατοικίας / έδρας FAX Κείμενο (50) Αριθμός fax EMAIL Κείμενο (50) Ηλεκτρονική διεύθυνση Πίνακας 6.4. Πεδία πίνακα «MRT_OPERATOR» Οντότητα «MRT_OWNER» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ MRT_OWNER_ID ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αυτόματη Αρίθμηση ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για τον μεταλλειοκτήτη G_BEN_ID Κείμενο (16) Κωδικός αναγνώρισης δικαιούχου MRT_OWNER_NAME Κείμενο (250) Επώνυμο Φυσικού Προσώπου (ΦΠ) ή επωνυμία Νομικού Προσώπου (ΝΠ) MRT_OPERATOR_ID Αριθμός Κωδικός αναγνώρισης διαχειριστή που εκτελεί την ΑΜΕ Πίνακας 6.5. Πεδία πίνακα «MRT_OWNER» Οντότητα «MRT_OWNER_APPLICATION» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ OWNER_APPLICATION_ID ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αυτόματη Αρίθμηση ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για την οντότητα «μεταλλειοκτήτη - αίτηση» (1 ιδιοκτήτης - πολλές αιτήσεις, πολλοί ιδιοκτήτες - 1 αίτηση) MRT_OWNER_ID Αριθμός Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για τον μεταλλειοκτήτη MRT_AME_APPLICATION_ID Αριθμός Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το 60

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα σύστημα για τις αιτήσεις για ΑΜΕ %_METALLEIOKTISIAS Αριθμός Ποσοστό μεταλλειοκτησίας Πίνακας 6.6. Πεδία πίνακα «MRT_OWNER_APPLICATION» Οντότητα «MRT_AME_APPLICATION» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ MRT_AME_APPLICATION_ID ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αυτόματη Αρίθμηση ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για τον διαχειριστή που εκτελεί τη ΜΕ ΒΝ Αριθμός Μοναδικός αριθμός της αίτησης στο βιβλίο της εκάστοτε Περιφερειακής Ενότητας PERIFERIA_CODE Αριθμός (2) Κωδικός Περιφέρειας NOMOS_CODE Αριθμός (4) Κωδικός Περιφερειακής Ενότητας OTA_CODE Αριθμός (4) Κωδικός OTA KOINOTITA_CODE Αριθμός (9) Κωδικός Κοινότητας AME_APPLICATION_DATE Ημερομηνία Αριθμός τηλεφώνου κατοικίας/ έδρας AME_APPLICATION_STATUS Αριθμός (2) Λαμβάνει τιμές: 01= Έγκυρη, 02=Απορριπτέα Πίνακας 6.7. Πεδία πίνακα «MRT_ΑΜΕ_APPLICATION» Οντότητα «MRT_LICENCE» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ MRT_LICENCE_ID ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αυτόματη Αρίθμηση ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για την ΑΜΕ G_RIGHT_ID Κείμενο (17) Κωδικός αναγνώρισης εγγραφής δικαιώματος MRT_AME_APPLICATION_ID Κείμενο(250) Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για τις αιτήσεις ΑΜΕ MRT_CAD_UNIT_ID Αριθμός Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για την μεταλλευτική περιοχή KAEK Κείμενο (12) Κτηματολογικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου 61

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα FEK Κείμενο (12) Το ΦΕΚ με το οποίο επικυρώθηκε η ΑΜΕ ΒΝ Αριθμός Μοναδικός αριθμός της αίτησης στο βιβλίο της εκάστοτε Περιφερειακής Ενότητας NOMOS_CODE Αριθμός (4) Κωδικός Περιφερειακής Ενότητας AME_TYPE Αριθμός (2) Λαμβάνει τιμές: 01=Αναμονή μετάβασης, 02=Οριστική Παραχώρηση, 03=Μεταλλευτική περιοχή Δημοσίου, 04=Μεταλλευτική έρευνα που εκπονείται από το Δημόσιο AME_CODE Κείμενο(250) Μοναδικός κωδικός έγκρισης για την AΜΕ AME_GRANT_ON Ημερομηνία Ημερομηνία χορήγησης της ΑΜΕ RENEWAL_APPLICATION Κείμενο (30) Αίτηση παράτασης της ΑΜΕ NOTES Κείμενο(250) Σημειώσεις Πίνακας 6.8. Πεδία πίνακα «MRT_LICENCE» Η οντότητα «G_RIGHT_ID» αποτελείται από 17 ψηφία τα οποία κατανέμονται ως εξής: <νομός><οτα><κωδικός γραφείου κτηματογράφησης><αύξων αριθμός δικαιώματος> Τα δύο πρώτα ψηφία του κωδικού <ΝΝ> προσδιορίζουν τον Νομό στον οποίο βρίσκεται η ιδιοκτησία στον οποίο βρίσκεται η ιδιοκτησία στην οποία αφορά το δικαίωμα. Τα τρία επόμενα ψηφία <ΟΟΟ> προσδιορίζουν τον ΟΤΑ. Τα τέσσερα επόμενα ψηφία <ΓΓΓΓ> προσδιορίζουν τον κωδικό του γραφείου κτηματογράφησης. Τα οκτώ επόμενα ψηφία <ΧΧΧΧΧΧΧΧ> αποτελούν τον αύξοντα αριθμό του δικαιώματος. Ο ΚΑΕΚ του Μεταλλείου είναι ένας δωδεκαψήφιος αριθμός ο οποίος ορίζεται ως εξής: Τα δύο (2) πρώτα ψηφία συμπληρώνονται με τον κωδικό του νομού Τα επόμενα τρία (3) ψηφία συμπληρώνονται με τον κωδικό του ΟΤΑ Τα επόμενα δύο (2) ψηφία συμπληρώνονται έχουν την τιμή «ΜΕ» (με κεφαλαία Ελληνικά στην θέση του κτηματολογικού «τομέα») Τα επόμενα πέντε (5) ψηφία συμπληρώνονται με τον αύξοντα αριθμό του μεταλλείου εντός του ΟΤΑ. Οντότητα «MRT_METAVIVASI» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ MRT_METAVIVASI_ID ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αυτόματη Αρίθμηση 62 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για την μεταβίβαση της ΑΜΕ

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα MRT_OWNER_ID Αριθμός Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για τον μεταλλειοκτήτη MRT_LICENCE_ID Κείμενο (250) Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για τις ΑΜΕ %_META_METAVIVASI Αριθμός Ποσοστό μεταλλειοκτησίας μετά τη μεταβίβαση OWNER_ META_METAVIVASI Αριθμός Σε ποιον/ποιούς έχει γίνει η μεταβίβαση της άδειας Πίνακας 6.9. Πεδία πίνακα «MRT_METAVIVASI» Οντότητα «MRT_OP_APPLICATION» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ MRT_OP_APPLICATION_ID ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αυτόματη Αρίθμηση ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για την ΟΠ OP_CODE Αριθμός Μοναδικός κωδικός έγκρισης για την ΟΠ OP_APPLICATION_DATE Ημερομηνία Ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης ΟΠ OP_GRANT_ON Αριθμός Ποσοστό μεταλλειοκτησίας μετά τη μεταβίβαση MRT_LICENCE_ID Αριθμός Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για τις ΑΜΕ MRT_OWNER_ID Αριθμός Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για τον μεταλλειοκτήτη OP_APPLICATION_STATUS Αριθμός (2) Λαμβάνει τιμές: 01= Έγκυρη, 02=Απορριπτέα LICENCE_EXPLOITATION Κείμενο (30) Άδεια εκμετάλλευσης μεταλλευτικής περιοχής εάν υπάρχει Πίνακας 6.10. Πεδία πίνακα «MRT_OP_APPLICATION» Οντότητα «RIGHT» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ G_RIGHT_ID Κείμενο (16) Κωδικός αναγνώρισης εγγραφής δικαιώματος G_PROP_ID Αριθμός (2) Κωδικός αναγνώρισης ιδιοκτησίας RIGHT_CAT_ID Αριθμός (2) Κωδικός γένους διακιώματος (05: Μεταλλειοκτησία) RIGHT_SUBCAT_ID Αριθμός (2) Κωδικός είδους διακιώματος 63

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα (01: Μεταλλειοκτησία) RIGHT_TYPE Αριθμός (4) Κωδικός γένους και είδους δικαιώματος (0501: Μεταλλειοκτησία) START_DATE Ημερομηνία Ημερομηνίας ενάρξεως. Ισχύει για μισθώσεις. START_DATE_FLAG Αριθμός (1) Μάσκα ημερομηνίας ενάρξεως (0 = DD/MM/YYYY, 1 = MM/YYYY, 2 = YYYY) END_DATE Ημερομηνία Ημερομηνία λήξης ή απενεργοποίησης. Ισχύει μόνο για εμπράγματες ασφάλειες, δουλείες και μισθώσεις. END_DATE_FLAG Αριθμός (1) Μάσκα ημερομηνίας λήξης ή απενεργοποίησης (0 = DD/MM/YYYY, 1 = MM/YYYY, 2 = YYYY) DURATION Κείμενο (250) Διάρκεια (λεκτικό π.χ. ισόβια). Ισχύει για μεταλλειοκτησίες και δουλείες. Πίνακας 6.11. Πεδία πίνακα «RIGHT» Οντότητα «MRT_CAD_UNIT» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ MRT_CAD_UNIT_ID Αυτόματη Αρίθμηση Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για την μεταλλευτική περιοχή KAEK Κείμενο (12) Κτηματολογικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου G_RIGHT_ID Κείμενο (16) Μοναδικός κωδικός αναγνώρισης δικαιώματος G_PROP_ID Κείμενο (16) Μοναδικός κωδικός αναγνώρισης ιδιοκτησίας AME_CODE Κείμενο (250) Μοναδικός κωδικός έγκρισης για την AME LOCATION Κείμενο (250) Ονομασία περιοχής AREA Αριθμός Εμβαδό σε μ 2 FYLLO_XARTI Κείμενο (250) Φύλλο χάρτη που βρίσκεται η περιοχή για την ΜΕ PERIGRAFI_ORIWN Κείμενο (250) Περιγραφή ορίων MINERAL(S) Κείμενο (250) Διαθέσιμος ορυκτός πλούτος (πετρέλαιο, χρυσός, αέριο, χαλκός κλπ) NOTES Κείμενο (250) Σημειώσεις Πίνακας 6.12. Πεδία πίνακα «MRT_CAD_UNIT» 64

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Η οντότητα «G_PROP_ID» αποτελείται από 18 ψηφία τα οποία κατανέμονται ως εξής: <νομός><οτα><κωδικός γραφείου κτηματογράφησης><αύξων αριθμός δικαιώματος> Τα δύο πρώτα ψηφία του κωδικού <ΝΝ> προσδιορίζουν τον Νομό στον οποίο βρίσκεται το γεωτεμάχιο (στην προκειμένη περίπτωση το μεταλλείο). Τα τρία επόμενα ψηφία <ΟΟΟ> προσδιορίζουν τον ΟΤΑ. Τα τέσσερα επόμενα ψηφία <ΓΓΓΓ> προσδιορίζουν τον κωδικό του γραφείου κτηματογράφησης. Τα οκτώ επόμενα ψηφία <ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ> αποτελούν τον αύξοντα αριθμό του ακινήτου. Οντότητα «MPD» MPD_ID ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αυτόματη Αρίθμηση ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για την μεταλλευτική περιοχή του Δημοσίου MRT _CAD_UNIT _ID Κείμενο (16) Μοναδικός αριθμός που δίνεται από το σύστημα για την μεταλλευτική περιοχή ΚΑΕΚ Κείμενο (12) Κτηματολογικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου APOFASI_YPER_DIMOSIOU Κείμενο (250) Η απόφαση που χαρακτηρίζει την μεταλλευτική περιοχή υπέρ του Δημοσίου NOTES Κείμενο (250) Σημειώσεις Πίνακας 6.13. Πεδία πίνακα «MPD» Οντότητα ΟΤΑ ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ NOMOS_CODE Αριθμός (4) Κωδικός Νομού OTA_CODE Αριθμός (4) Κωδικός ΟΤΑ NOMOS_LEKTIKO Κείμενο (25) Ονομασία Νομού OTA_LEKTIKO Κείμενο (50) Ονομασία ΟΤΑ Πίνακας 6.14. Πεδία πίνακα «ΟΤΑ» 65

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Οντότητα «PROP» ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ G_PROP_ID Κείμενο (16) Μοναδικός κωδικός αναγνώρισης ιδιοκτησίας PROP_TYPE_CODE Αριθμός Κωδικός είδους ιδιοκτησίας (0601: Μεταλλείο) ENTOS_SXEDIOU Ημερομηνία Ένδειξη αν το ακίνητο βρίσκεται εντός ή εκτός σχεδίου (Λαμβάνει τιμές: 1 = εντός σχεδίου, 0 = εκτός σχεδίου, 2 = εκτός σχεδίου-αστικό) HAS_TOPO Αριθμός Ένδειξη αν έχει προσκομιστεί τοπογραφικό (Λαμβάνει τιμές: 1 = έχει προσκομιστεί, 0 = δεν έχει προσκομιστεί) LAND_USE_CODE Αριθμός Κωδικός χρήσης ιδιοκτησίας (1430: Εξόρυξη, Μεταλλείο-Ορυχείο) IS_LOCATED Αριθμός (1) Ένδειξη εντοπισμού ιδιοκτησίας (Λαμβάνει τιμές: 1 = εντοπισμένη ιδιοκτησία, 0 = ανεντόπιστη ιδιοκτησία) X Αριθμός Χ του σημείου εντοπισμού Υ Αριθμός Υ του σημείου εντοπισμού POINT_ID Αριθμός Δείκτης στο σημείο εντοπισμού ΚΑΕΚ Κείμενο (12) Κτηματολογικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου NOMOS_CODE Αριθμός (4) Κωδικός Περιφερειακής Ενότητας OTA_CODE Αριθμός (4) Κωδικός OTA Πίνακας 6.15. Πεδία πίνακα «PROP» 66

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.2.5. Φυσικός Σχεδιασμός Μετά την ολοκλήρωση του λογικού σχεδιασμού, ακολουθεί ο φυσικός σχεδιασμός όπου δημιουργούνται οι πίνακες των περιγραφικών οντοτήτων στην Microsoft Access και εισάγονται σε αυτούς τα δεδομένα (Εικόνα 6.1). Εικόνα 6.1. Δημιουργία πίνακα της περιγραφικής οντότητας «MRT_CAD_UNIT» στην Microsoft Access Πρέπει να σημειωθεί ότι τα δεδομένα που δόθηκαν από την Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος (Εικόνα 6.2) είναι ελλιπή για τις περισσότερες εγγραφές ή δεν είναι εφικτό να συμπληρωθούν όλα τα πεδία των πινάκων που δημιουργήθηκαν για τις οντότητες της περιγραφικής βάσης δεδομένων. Εικόνα 6.2. Δεδομένα από την Επιθεώρηση Μεταλλείων Β.Ε. Για τα πεδία και τις οντότητες που δεν υπάρχουν δεδομένα από την Επιθεώρηση Μεταλλείων, έγινε αναζήτηση στα αντίστοιχα ΦΕΚ, τα οποία όριζαν τα χαρακτηριστικά τις κάθε άδειας και όπου δεν ήταν εφικτή η χρήση των πραγματικών δεδομένων, 67

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα συμπληρώθηκαν με μη πραγματικά στοιχεία συμφώνα όμως με τις προδιαγραφές της ΕΚΧΑ Α.Ε. Όμως, ως αναφορά την κωδικοποίηση των Περιφερειών, των Περιφερειακών Ενοτήτων (Νομών), των ΟΤΑ και των Κοινοτήτων ακολουθήθηκε η κωδικοποίηση του Καλλικράτη και όχι αυτή που χρησιμοποιεί η ΕΚΧΑ Α.Ε., η οποία είναι προ Καποδίστρια. Η μόνη οντότητα η οποία ακολουθεί αυτή την κωδικοποίηση είναι αυτή του ΚΑΕΚ των μεταλλείων. Ενδεικτικά οι εγγραφές στην περιγραφική βάση για την οντότητα «MRT_CAD_UNIT» ήταν σαράντατέσσερις (44). Στο Παράρτημα Ε παρατίθενται όλοι οι πίνακες με τις εγγραφές τους, το σχεσιακό μοντέλο και τα ΦΕΚ από τα οποία αντλήθηκαν πληροφορίες. 6.2.5.1. Δημιουργία Φόρμας στην Microsoft Access Η Microsoft Access δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας φορμών όπως επιθυμεί ο χρήστης, οι οποίες διευκολύνουν το χρήστη την εισαγωγή των δεδομένων. Στην εικόνα 6.3 φαίνεται η φόρμα για την περιγραφική οντότητα «MRT_CAD_UNIT». Κάτω από τα πεδία της οντότητας φαίνεται ο πίνακας της οντότητας «MRT_LICENCE». Οι δυο πίνακες συσχετίζονται και η Microsoft Access δίνει την δυνατότητα ταυτόχρονης εγγραφής. Εικόνα 6.3. Φόρμα της περιγραφικής οντότητας «MRT_CAD_UNIT» στην Microsoft Access 6.2.6. Υλοποίηση του Συστήματος 6.2.6.1. Δημιουργία Ερωτημάτων στην Microsoft Access Ακόμη μια δυνατότητα της Microsoft Access είναι η δημιουργία ερωτημάτων απλών ή σύνθετων για την εύρεση δεδομένων αλλά και την επαλήθευση τους. Από την γραμμή εργαλείων επιλέγεται «Δημιουργία» και έπειτα είτε «Οδηγός Ερωτημάτων» (Εικόνα 6.4) ή «Σχεδίαση Ερωτήματος» (Εικόνα 6.5). Στην εικόνα 6.4. φαίνεται η δημιουργία ενός απλού ερωτήματος βοήθεια της Microsoft Access και τα αποτελέσματα του. 68

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Εικόνα 6.4. Απλό ερώτημα στην Microsoft Access Στην εικόνα 6.5 φαίνεται ένα σύνθετο ερώτημα που δημιουργήθηκε στο οποίο φαίνονται ποια μεταλλευτικά δικαιώματα από τις εγγραφές της βάσης έχουν μεταβιβαστεί, δείχνοντας ταυτόχρονα και τον κωδικό της μεταλλευτικής άδειας και της μεταβίβασης. Στο περιβάλλον του ερωτήματος ο χρήστης μπορεί να επιλέξει όποιον πίνακα και όποιο πεδίο επιθυμεί, καθώς και να θέσει κάποιο κριτήριο. Εικόνα 6.5. Σύνθετο ερώτημα στην Microsoft Access 69

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.3. ΧΩΡΙΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 6.3.1. Εννοιολογικός Σχεδιασμός Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούμενη ενότητα, η υλοποίηση του εννοιολογικού σχεδιασμού αποτελεί βασικό στάδιο στη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων. Στο διάγραμμα Οντοτήτων Συσχετίσεων της χωρικής βάσης δεδομένων που παρουσιάζεται παρακάτω (Διάγραμμα 6.3), εμφανίζονται οι οντότητες που επιλέχθηκαν από την συγγραφέα βασιζόμενη στα χωρικά δεδομένα που δόθηκαν από την Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος και τις προδιαγραφές της ΕΚΧΑ Α.Ε. Ακόμα εμφανίζονται οι ιδιότητες των οντοτήτων και τις ιδιότητες-κλειδιά. Για την καλύτερη κατανόηση του διαγράμματος δίνονται οι συμβολισμοί και οι τοπολογικές σχέσεις μεταξύ των χωρικών επιπέδων του διαγράμματος Οντοτήτων-Συσχετίσεων της χωρικής βάσης δεδομένων για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο (Πίνακας 6.16). Σύμβολο Περιγραφή Οντότητα του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου Οντότητα που αποτελείται από ένα ενιαίο πολύγωνο χωρίς τρύπες Οντότητα σημείο Η οντότητα Α περιέχει την οντότητα Β Η οντότητα Α περιέχει την οντότητα Β και συγχρόνως η Α εφάπτεται με την Β Πίνακας 6.16. Συμβολισμοί του διαγράμματος Οντοτήτων Συσχετίσεων της χωρικής βάσης δεδομένων 70

Διάγραμμα 6.3. Διάγραμμα Οντοτήτων Συσχετίσεων της χωρικής βάσης δεδομένων Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.3.2. Επιλογή του Συστήματος Διαχείρισης της Βάσης Δεδομένων (Σ.Δ.Β.Δ.) Για την υλοποίηση της δημιουργίας της χωρικής βάσης δεδομένων του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου, καθώς και για την διαχείριση και ανάλυση των χωρικών δεδομένων, επιλέχθηκε η χρήση του εμπορικού συστήματος ArcGIS έκδοση 9.3 της ESRI. Οι απαιτήσεις για κεντρική διαχείριση των δεδομένων από μια ενιαία βάση δεδομένων θα εξυπηρετείται από το λογισμικό. Στη χωρική βάση δεδομένων αποθηκεύονται δεδομένα όπως πίνακες, χωρικά δεδομένα, συσχετίσεις μεταξύ χωρικών και περιγραφικών δεδομένων, τοπολογίες, rasters, μεταδεδομένα. Με το λογισμικό ArcGIS δίνεται δυνατότητα σχεδίασης της χωρικής βάσης δεδομένων με σύγχρονες μεθόδους σχεδίασης και ανάπτυξης. Η σχεδίαση της βάσης, που παρουσιάζεται σε επόμενο κεφάλαια, γίνεται με τη χρήση της εφαρμογής ArcCatalog του λογισμικού. 6.3.3. Λογικός Σχεδιασμός Με τη χρήση του λογισμικού ArcGIS 9.3, οργανώθηκαν οι οντότητες (Feature class) μέσω των πινάκων (Attribute tables) από τις οντότητες του λογικού μοντέλου. Για κάθε οντότητα ορίστηκε το όνομα της, τα γνωρίσματα της και το πρωτεύον κλειδί. Στη συνέχεια, ακολουθεί επιγραμματική αναφορά στα στοιχεία των πεδίων όλων των πινάκων που έχουν εισαχθεί στη χωρική βάση δεδομένων του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στο ArcGIS 9.3. Με το σύμβολο υποδηλώνεται ότι το πεδίο αποτελεί πρωτεύον κλειδί της οντότητας. Οντότητα «PERIOXI_MELETIS» Ο πίνακας αυτός αφορά την περιοχή μελέτης της παρούσας εργασίας, την Περιφερειακή Ενότητα της Θεσσαλονίκης. Καταχωρείται το πολύγωνο που ορίζει την περιοχή. Μορφή δεδομένων: Shapefile - πολύγωνα ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ FID Number (Long Integer) Μοναδικός αριθμός που δίνεται αυτόματα από το σύστημα CAD_ADMIN Number (Double) Αριθμός περιφερειακής ενότητας με βάση τη κωδικοποίηση του Καλλικράτη NOMOS_NAME Text (254) Όνομα περιφερειακής ενότητας SHAPE Binary Γεωμετρία AREA Number (Double) Εμβαδόν Γεωτεμαχίου σε μ 2 LEN Number (Double) Περίμετρος ΟΤΑ σε μ Πίνακας 6.17. Πεδία πίνακα «PERIOXI_MELETIS» 72

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Οντότητα «ASTOTA» Ο πίνακας αυτός αφορά τους ΟΤΑ της περιοχής μελέτης. Καταχωρίζονται τα πολύγωνα που ορίζουν τους ΟΤΑ. Κάθε ΟΤΑ ορίζεται από ένα μόνο πολύγωνο. Τα υποχρεωτικά πεδία που απαιτούνται από την ΕΚΧΑ Α.Ε. είναι αυτά που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Μορφή δεδομένων: πολύγωνα ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ FID Number (Long Integer) Μοναδικός αριθμός που δίνεται αυτόματα από το σύστημα CAD_ADMIN Text (9) Αριθμός ΟΤΑ με βάση τη κωδικοποίηση του Καλλικράτη SHAPE Binary Γεωμετρία AREA Number (Double) Εμβαδόν Γεωτεμαχίου σε μ 2 LEN Number (Double) Περίμετρος ΟΤΑ σε μ Πίνακας 6.18. Πεδία πίνακα «ASTOTA» Οντότητα «MRT» Ο πίνακας αυτός περιέχει τα στοιχεία των γεωτεμαχίων της περιοχής μελέτης. Καταχωρίζονται τα πολύγωνα που ορίζουν τα μεταλλεία. Τα υποχρεωτικά πεδία που απαιτούνται από την ΕΚΧΑ Α.Ε. είναι αυτά που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Μορφή δεδομένων: πολύγωνα ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ FID Number (Long Integer) Μοναδικός αριθμός που δίνεται αυτόματα από το σύστημα ΚΑΕΚ Text (12) ΚΑΕΚ Μεταλλείου. Η μορφή ορίστηκε στο κεφάλαιο 6.2.4. SHAPE Binary Γεωμετρία AREA Number (Double) Εμβαδόν Γεωτεμαχίου σε μ 2 LEN Number (Double) Περίμετρος ΟΤΑ σε μ Πίνακας 6.19. Πεδία πίνακα «MRT» Οντότητα «POINT_ID» Καταχωρίζονται τα σημεία που αντιστοιχούν στα σημεία εντοπισμού των μεταλλείων. Το σημείο πρέπει να βρίσκεται εντός του μεταλλείου, περίπου στο κέντρο. Τα πεδία «FID», «Χ», «Υ» εμφανίζονται και στον πίνακα της οντότητας «PROP» της περιγραφικής βάσης δεδομένων. 73

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Μορφή δεδομένων: σημεία ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ FID Number (Long Integer) Μοναδικός αριθμός που δίνεται αυτόματα από το σύστημα POINT_ID Number (Double) Μοναδικός κωδικός σημείου εντοπισμού SHAPE Binary Γεωμετρία Πίνακας 6.20. Πεδία πίνακα «POINT_ID» Οντότητα «ΚΟΙΝΟΤΙΤΑ» Καταχωρίζονται τα σημεία που αντιστοιχούν στους οικισμούς. Το σημείο πρέπει να βρίσκεται εντός του ΟΤΑ. Μορφή δεδομένων: σημεία ΟΝΟΜΑ ΠΕΔΙΟΥ ΤΥΠΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ FID Number (Long Integer) Μοναδικός αριθμός που δίνεται αυτόματα από το σύστημα ΚΟΙΝΟΤΙΤΑ_ΝΑΜΕ Text (254) Όνομα Κοινότητας SHAPE Binary Γεωμετρία Πίνακας 6.21. Πεδία πίνακα «ΚΟΙΝΟΤΙΤΑ» 6.3.4. Φυσικός Σχεδιασμός Όπως προαναφέρθηκε μετά τον λογικό σχεδιασμό ακολουθεί ο φυσικός σχεδιασμός της δημιουργίας της χωρικής βάσης. Η δημιουργία της ψηφιακής βάσης των χωρικών μεταλλευτικών δεδομένων πραγματοποιήθηκε στο περιβάλλον εργασίας του λογισμικού πακέτου ArcGIS 9.3 χρησιμοποιώντας το DWG αρχείο του AutoCAD με συντεταγμένες ΕΓΣΑ87 που δόθηκε από την Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδας. Όλοι οι πίνακες των χωρικών οντοτήτων παρατίθενται στο Παράρτημα Ε. Στη συνέχεια ακολουθούν αναλυτικά τα βήματα που ακολουθήθηκαν. Να σημειωθεί ότι η χωρική πληροφορία ήταν πολύ λιγότερη από την περιγραφική. Ενδεικτικά ενώ στην περιγραφική βάση δεδομένων υπήρχαν σαράντα-τέσσερις (44) εγγραφές για την οντότητα «MRT_CAD_UNIT» στην χωρική για την αντίστοιχη οντότητα «MRT» υπήρχαν μόνο είκοσι-οκτώ (28). 6.3.4.1. Εισαγωγή του αρχείου AutoCAD στο περιβάλλον του ArcGIS Στην εικόνα 6.6 φαίνεται ότι με την εισαγωγή του DWG αρχείου με την επιλογή «Add Data» εισάγεται ένα Group Layer (Annotation, Point, Polyline, Polygon, Multipatch). Σε περίπτωση που υπάρξει πρόβλημα με τον άνοιγμα του DWG αρχείου θα πρέπει να γίνει αποθήκευση του αρχείου σε παλαιότερη έκδοση του AutoCAD. 74

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Εικόνα 6.6. Εισαγωγή DWG αρχείου στο ArcGIS 9.3. Μπορεί να ακολουθήσει κατευθείαν η δημιουργία shapefiles όπως ορίζει η ΕΚΧΑ Α.Ε. με δεξί κλικ πάνω σε κάθε Layer του Group Layer με την εντολή «Export Data» όπως φαίνεται στην εικόνα 6.7. Όμως προτιμήθηκε για την καλύτερη οργάνωση των χωρικών δεδομένων η δημιουργία μιας γεωβάσης όπως αναφέρεται στο επόμενο βήμα. Εικόνα 6.7. Δημιουργία shapefiles 6.3.4.2. Σχεδιασμός της γεωβάσης και ορισμός του γεωγραφικού συστήματος αναφοράς Η δημιουργία της προσωπικής γεωβάσης (Personal Geodatabase) πραγματοποιείται στο περιβάλλον του ArcCatalog με όνομα «Mining_Cadastre». Για την καλύτερη οργάνωση των χωρικών δεδομένων δημιουργήθηκε μέσα στη γεωβάση μια ομάδα οντοτήτων (Feature Dataset) με όνομα «Thessaloniki» που περιλαμβάνει και το σύνολο των γεωγραφικών οντοτήτων (Feature Classes) που παρουσιάστηκαν στο λογικό σχεδιασμό με τους αντίστοιχους πίνακες ιδιοτήτων(εικόνα 6.8, 6.10). 75

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Εικόνα 6.8. Δημιουργία Personal Geodatabase και Feature Dataset Για τον ορισμό του συστήματος αναφοράς γίνονται οι εξής δηλώσεις: το όνομα του feature dataset το σύστημα συντεταγμένων του, ΕΓΣΑ87 Greek Grid (Εικόνα 6.9) δε γίνεται επιλογή κανενός κατακόρυφου συστήματος συντεταγμένων οι τιμές για τις ακρίβειες (XY Tolerance), αφήνοντας τις προεπιλεγμένες τιμές του ArcCatalog και «Finish» για την ολοκλήρωση της δημιουργίας του feature dataset Εικόνα 6.9. Δήλωση του συστήματος συντεταγμένων της γεωβάσης Στη συνέχεια ακολουθεί η δημιουργία των γεωγραφικών οντοτήτων (Feature Classes) που θα περιέχονται εντός του Feature Dataset. Η διαδικασία γίνεται με δεξί κλικ πάνω στο Feature Dataset, δήλωση του ονόματος των Feature Classes, τον τύπο των δεδομένων τους (polygon, 76

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα line, point features κ.λπ.) και τον ορισμό των πεδίων του πίνακα ιδιοτήτων των Feature Classes και του τύπου των πεδίων (text, double κ.λπ.) του πεδίου ανάλογα με το αν φιλοξενεί δεδομένα κειμένου, αριθμούς κ.λπ. όπως αναφέρθηκαν στον λογικό σχεδιασμό της χωρικής βάσης δεδομένων. Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας της δημιουργίας κάθε γεωγραφικής οντότητας επιλέγεται το «Finish». Στην εικόνα 6.10 παρουσιάζεται η δημιουργία του Feature Class «MRT». Εικόνα 6.10. Δημιουργία Feature Class «MRT» 6.3.4.3. Ψηφιοποίηση γεωγραφικών οντοτήτων Επόμενο βήμα είναι η ψηφιοποίηση των γεωγραφικών οντοτήτων «ASTOTA», «KOINOTITA», «MRT», «POINT_ID», «PERIOXI_MELETIS» μέσα από την εφαρμογή ArcMap, ενεργοποιώντας τις επιλογές από την γραμμή εργαλείων «Editor» «Start Editing» και στην επιλογή «Task» «Create New feature» όπου ο χρήστης δείχνει κάθε φορά ποια οντότητα ψηφιοποιεί. Η όλη ψηφιοποίηση γίνεται έχοντας ως υπόβαθρο το Group Layer του DWG αρχείου ή τα shapefiles εάν δημιουργήθηκαν όπως αναφέρθηκε στο πρώτο βήμα και η 77

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα συμπλήρωση των πεδίων των πινάκων ιδιοτήτων τους όπως αναφέρθηκαν στον λογικό σχεδιασμό της χωρικής βάσης δεδομένων. Σε περίπτωση που η ψηφιοποίηση αποτελεί δύσκολο βήμα υπάρχει και εναλλακτικός τρόπος να δημιουργηθούν οι γεωγραφικές οντότητες με την βοήθεια της εφαρμογής ArcToolbox του λογισμικού ArcGIS. Αφού γίνει η εισαγωγή του Group Layer του DWG αρχείου, ακολουθούντα οι εντολές «Conversion Tools» «To Geodatabase» «Import to CAD» και εισάγοντας το κατάλληλο αρχείο, το επιθυμητό όνομα του εξαγόμενου αρχείου και το σύστημα αναφοράς του δημιουργείται μια γεωβάση (Personal Geodatabase) όπως φαίνεται στην εικόνα 6.11. Εικόνα 6.11. Δημιουργία γεωβάσης (Personal Geodatabase) με τη βοήθεια της εφαρμογής ArcToolbox του λογισμικού ArcGIS Ταυτόχρονα με τη δημιουργία της γεωβάσης (Personal Geodatabase) δημιουργείται και μια ομάδα οντοτήτων (Feature Dataset) που περιλαμβάνει το σύνολο των γεωγραφικών οντοτήτων (Feature Classes). Στη συνέχεια, πάλι με την βοήθεια της εφαρμογής ArcToolbox και την ακολουθία των εντολών «Conversion Tools» «To Geodatabase» «Feature Class To Feature Class» και εισάγοντας τα κατάλληλα αρχεία, τα επιθυμητά όνοματα των εξαγόμενων αρχείων και τα πεδία των πινάκων ιδιοτήτων που επιθυμεί ο χρήστης δημιουργούνται οι γεωγραφικές (Feature Classes) όπως φαίνεται στην εικόνα 6.12. 78

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Εικόνα 6.12. Δημιουργία οντοτήτων (Feature Class) με τη βοήθεια της εφαρμογής ArcToolbox του λογισμικού ArcGIS 6.3.4.4. Οργάνωση της τοπολογίας των χωρικών οντοτήτων Στο βήμα αυτό της εργασίας ορίζονται οι κανόνες τοπολογίας που θέλουμε να ισχύουν για τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά που δημιουργήθηκαν. Οι κανόνες αυτοί ορίζονται από το περιβάλλον του ArcCatalog με δεξί κλικ στο Feature Dataset «Thessaloniki», «New» «Topology». Ακολουθεί η εισαγωγή του ονόματος της τοπολογίας και η ακρίβεια εισαγωγής δεδομένων (cluster tolerance), η οποία θεωρείται 0.001m. Οι κανόνες τοπολογίας εισάγονται από την επιλογή «Add Rule» στο περιβάλλον του ArcCatalog (Εικόνα 6.13), προκειμένου να διορθωθούν τυχόντα λάθη τοπολογίας. Εικόνα 6.13. Εισαγωγή τοπολογικών κανόνων 79

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Οι κανόνες που εισήχθησαν ήταν: ASTOTA Must Not Overlap ASTOTA Must Not Have Gaps MRT Must Not Overlap ASTOTA Must Be Covered By PERIOXI_MELETIS MRT Must Be Covered By ASTOTA KOINOTITA Must Be Properly Inside ASTOTA POINT_ID Must Be Properly Inside MRT Μόλις εισαχθούν όλοι οι κανόνες τοπολογίας γίνεται ανανέωση με δεξί κλικ στο Feature Class της τοπολογίας και την επιλογή «Validate» για να εντοπιστούν τα λάθη. Στη συνέχεια, στο περιβάλλον του ArcMap εισάγονται οι κανόνες τοπολογίας και γίνεται ο έλεγχος των σφαλμάτων, η διόρθωση τους και πάλι η ανανέωση (validation) των πληροφοριών στο ArcCatalog και καταχωρήθηκαν οι αλλαγές και στο ArcMap. 6.3.4.5. Εισαγωγή ορθοφωτοχάρτη της ΕΚΧΑ Α.Ε. Από το ιστότοπο της ΕΚΧΑ Α.Ε. εντοπίζεται η περιοχή μελέτης στους ορθοφωτοχάρτες που είναι διαθέσιμοι σε κλίμακα 1:100000. Επειδή η περιοχή μελέτης είναι μεγάλη, επιλέγεται με τοπικά snapshots η περιοχή ακολουθεί η ένωση αυτών και η αποθήκευση τους σε ένα αρχείο «.tiff» στο φάκελο με τα υπόλοιπα δεδομένα και χρησιμοποιήθηκε για αυτή την εργασία. Ορίζεται το σύστημα αναφοράς (spatial reference) για το αρχείο «.tiff». Πρέπει να ακολουθηθούν οι επόμενες εντολές δεξί κλικ στην εικόνα raster και επιλογή «Properties» «Edit» «Select» «Projected Coordinate Systems» «National Grids» «Greek Grid.prj» για τον ορισμό του συστήματος ΕΓΣΑ87, όπως φαίνονται με αριθμητική σειρά στην εικόνα 6.14. Παρατηρούμε στις πληροφορίες του συστήματος να έχουν εμφανιστεί οι σταθερές που ορίζουν το προβολικό σύστημα (Εγκάρσια Μερκατορική, Κεντρικός Μεσημβρινός = 24 ο, κ.α.), τα επιθυμητά δηλαδή στοιχεία. 80

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 2 1 3 4 6 5 7 8 Εικόνα 6.14. Επιλογή συστήματος αναφοράς για τον ορθοφωτοχάρτη της ΕΚΧΑ Α.Ε. 81

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.3.4.6. Γεωαναφορά ορθοφωτοχάρτη της ΕΚΧΑ Α.Ε. Η διαδικασία της γεωαναφοράς του ορθοφωτοχάρτη γίνεται μέσα από την εφαρμογή ArcMap του λογισμικού ArcGIS. Εισάγεται η εικόνα raster. Από την γραμμή εργαλειών ενεργοποιείται η εργαλειοθήκη «Georeferencing» και απενεργοποίείται η επιλογή «Auto Adjust». Ξεκινάει η διαδικασίας εισαγωγής των σημείων ελέγχου (control points), παίρνοντας τις συντεταγμένες από τους ορθοφωτοχάρτες ΕΚΧΑ Α.Ε. Τα σημεία ελέγχου πρέπει να είναι τουλάχιστον 6 (Εικόνα 6.15). Ορισμός του Control Point στην εικόνα raster και δεξί κλικ για την εμφάνιση του μενού και επιλογή του Input X and Y Εικόνα 6.15. Εισαγωγή σημείων ελέγχου (control points) Ο χρήστης ανοίγει το «Link Table» όπου εμφανίζονται τα σημεία που δόθηκαν, το σφάλμα σε κάθε σημείο και το συνολικό σφάλμα του μετασχηματισμού (Εικόνα 6.16). Επιλέγω για αποθήκευση των στοιχείων του μετασχηματισμού σε αρχείο κειμένου. Εικόνα 6.16. Άνοιγμα του «Link Table» 82

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Τέλος επιλέγεται rectify για την αποθήκευση της εικόνας raster αφού έχει εφαρμοστεί σ αυτήν η γεωαναφορά. Σώζεται σε αρχείο της μορφής «.tiff» (Εικόνα 6.17). Στην εικόνα 6.18 φαίνεται η γεωαναφερμένη εικόνα μέσα στο περιβάλλον του ArcMap. Εικόνα 6.17. Αποθήκευση γεωαναφερμένης εικόνας Εικόνα 6.18. Γεωαναφερμένη εικόνα ως φόντο στην περιοχή μελέτης 83

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.4. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Η ένωση των δυο βάσεων, η δημιουργία των οποίων παρουσιάστηκε στα προηγούμενα κεφάλαια, είναι πολύ σημαντική διαδικασία καθώς θα ενσωματωθεί στα χωρικά δεδομένα η αντίστοιχη περιγραφική πληροφορία. Το στάδιο αυτό της παρούσας εργασίας αποτελεί την ουσία του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Στην εφαρμογή ArcMap του λογισμικού ArcGIS υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν πίνακες από μια βάση δεδομένων Microsoft Access μέσω μίας σύνδεσης «OLE DB». Η «OLE DB» σύνδεση είναι ένα πρότυπο για την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ τω εφαρμογών, επιτρέποντάς τον χρήστη να δει τη βάση δεδομένων της Access στο ArcMap. Για να διατηρηθεί η ακεραιότητα των δεδομένων της περιγραφικής βάσης και να μην προκληθεί καμία απώλεια δεδομένων, οποιαδήποτε τροποποίηση γίνεται στην Access και όχι στο ArcMap. Το ίδιο ισχύει και για την χωρική βάση. Παρά το γεγονός ότι μια προσωπική γεωβάση γεωγραφικών δεδομένων που δημιουργείται στο ArcCatalog του ArcGIS αποθηκεύεται με την επέκταση «.mdb» δηλαδή όπως και τα αρχεία Access, δεν θα πρέπει να ανοίγεται ή να τροποποιείται τους στο εσωτερικό του Microsoft Access καθώς μπορεί να καταστραφεί η γεωβάση. Η Microsoft Office 2007 εισήγαγε μια νέα προεπιλεγμένη μορφή της βάσης δεδομένων με επέκταση «.accdb» κατά την αποθήκευση της. Το λογισμικό ArcGIS 9.3 που χρησιμοποιήθηκε για την παρούσα εργασία δεν έχει τη δυνατότητα να «διαβάσει» τη νέα μορφή της Microsoft Access 2007. Για το λόγο αυτό η περιγραφική βάση δεδομένων αποθηκεύτηκε σε παλαιότερη έκδοση (Microsoft Office 2003) με επέκταση της μορφής «.mdb». Οι νεότερες εκδόσεις του ArcGIS «διαβάζουν» τα αρχεία με επέκταση «.accdb», πάλι με τη χρήση της σύνδεσης «OLE DB». Παρακάτω αναφέρονται τα βήματα που ακολουθήθηκαν. 6.4.1. Σύνδεση βάσης δεδομένων της Microsoft Access στο ArcGIS Στην εφαρμογή του ArcCatalog, ο χρήστης κάνει διπλό κλικ στο φάκελο «Database Connections» και πάλι διπλό κλικ στην επιλογή «Add OLE DB Connections» (Εικόνα 6.19). Εικόνα 6.19. Σύνδεση βάσης δεδομένων με σύνδεση «OLE DB» 84

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Εμφανίζεται το παράθυρο «Ιδιότητες σύνδεσης δεδομένων» (Εικόνα 6.20) και επιλέγεται ως υπηρεσία παροχής «Microsoft Jet 4.0 OLE DB Provider». Εικόνα 6.20. Παράθυρο «Ιδιότητες σύνδεσης δεδομένων» Στην καρτέλα «Σύνδεση», προσδιορίζεται η βάση δεδομένων. Εάν η βάση δεδομένων έχει έναν κωδικό πρόσβασης, εισάγεται τον κωδικό στο τμήμα δύο. Εικόνα 6.21. Παράθυρο «Σύνδεση» Ο χρήστης κάνει κλικ στην επιλογή «Δοκιμή σύνδεσης» για να βεβαιωθεί ότι μπορείτε να συνδεθεί με τη βάση δεδομένων της Microsoft Access. Εάν η δοκιμή σύνδεσης είναι επιτυχής πατάει «ΟΚ» και δίνει ένα νέο όνομα για τη σύνδεση (Εικόνα 6.21). 85

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.4.2. Εισαγωγή των πινάκων της περιγραφικής βάσης δεδομένων στο ArcGIS Από την επιλογή «Add Data» γίνεται η προσθήκη της σύνδεση «OLE DB» που μόλις δημιουργήθηκε και των επιθυμητών πινάκων (Εικόνα 6.22). Εικόνα 6.22. Εισαγωγή επιθυμητών πινάκων στο περιβάλλον του ArcMap Οι Πίνακες της Access εμφανίζονται μόνο στην καρτέλα «Source» του πίνακα περιεχομένων του ArcMap (Εικόνα 6.23). Εικόνα 6.23. Οι επιθυμητοί πινάκες και οι χωρικές οντότητες που δημιουργήθηκαν στο περιβάλλον του ArcMap 86

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.4.3. Ένωση των πινάκων της περιγραφικής βάσης δεδομένων με τους πίνακες της χωρικής βάσης Η εντολή που βοηθάει να γίνει αυτή η ένωση είναι το «Join». Στo χωρικό γεωγραφικό χαρακτηριστικό που ο χρήστης θέλει να γίνει η ένωση πατάει δεξί κλικ «Join and Relate» «Join». Στη συνέχεια επιλέγει τον πίνακα της περιγραφικής βάσης δεδομένων και το πεδίο στο οποίο θα βασιστεί η ένωση (Εικόνα 6.24). Να σημειωθεί ότι όλη η διαδικασία γίνεται εφόσον είναι ενεργοποιημένη η επιλογή «Start Editing» της εργαλειοθήκης «Editor». Εικόνα 6.24. Διαδικασία ένωσης πινάκων περιγραφικής και χωρικής βάσης Με τον τρόπο αυτό, στην παρούσα εργασία έγινε η σύνδεση όλων των πεδίων των πινάκων της περιγραφικής βάσης δεδομένων με την χωρική οντότητα «MRT» και των περιγραφικών οντοτήτων «ΟΤΑ» και «PROP» με τις χωρικές οντότητες «ASTOTA» και «POINT_ID» αντίστοιχα. 6.4.4. Δημιουργία ερωτημάτων στο ArcGIS Έπειτα από την προσθήκη όλων των περιγραφικών πληροφοριών στις χωρικές οντότητες που είχαν δημιουργηθεί, ολοκληρώνεται η διαμόρφωση του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου για το νομό Θεσσαλονίκης. Σκοπός είναι η διερεύνηση για το αν και κατά πόσο λειτουργικό είναι αυτό. Για τους παραπάνω λόγους, δημιουργούνται κάποια ερωτήματα απλά και σύνθετα με τις απαντήσεις αυτών να δίνονται από το σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών. Όλα τα ερωτήματα που δημιουργήθηκαν έγιναν από την εντολή επιλογής «Select by Attributes». Ο χρήστης κάνει κλικ «Select» «Select by Attributes» για να ανοίξει το παράθυρο διαλόγου «Select by Attributes». Σε αυτό επιλέγει τη χωρική οντότητα (Layer) για την οποία θέλει να δημιουργήσει το ερώτημα και τη μέθοδο επιλογής (Method) και στη συνέχεια θέτει το ερώτημα (Εικόνα 6.25). 87

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Εικόνα 6.25. Δημιουργία ερωτήματος στο περιβάλλον του ArcMap Στη συνέχεια, παρατίθενται ορισμένα ερωτήματα που δημιουργήθηκαν με τις απαντήσεις τους. Ποια μεταλλευτική περιοχή ανήκει σε συγκεκριμένο μεταλλειοκτήτη; Το ερώτημα θεωρείτε απλό. Το ερώτημα που τέθηκε φαίνεται στην εικόνα 6.26 Έγινε αναζήτηση συγκεκριμένου μεταλλειοκτήτη με βάση το «G_BEN_ID». Εικόνα 6.26. Ερώτημα στο παράθυρο διαλόγου «Select by Attributes» Στη συνέχεια ο χρήστης ελέγχει το ερώτημα που δημιούργησε πατώντας «Verify» και «ΟΚ» ή «Apply» για να δοθεί η απάντηση από το σύστημα. Η απάντηση στο ερώτημα που δημιουργήθηκε φαίνεται στην εικόνα 6.27. 88

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Εικόνα 6.27. Οι μεταλλευτικές περιοχές που ανήκουν στον μεταλλειοκτήτη με συγκεκριμένο «G_BEN_ID» Από την εικόνα φαίνεται ότι ο μεταλλειοκτήτης έχει άδεια για τρεις μεταλλευτικές περιοχές. Σε περίπτωση που θέλουμε να βρούμε μια συγκεκριμένη από τις τρεις μπορεί να τεθεί το επόμενο ερώτημα (Εικόνα 6.28). Στην εικόνα 6.29 φαίνεται η απάντηση του ερωτήματος. Εικόνα 6.28. Ερώτημα στο παράθυρο διαλόγου «Select by Attributes» 89

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Εικόνα 6.29. Η μεταλλευτική περιοχή με συγκεκριμένο «AME_CODE» που ανήκει στον μεταλλειοκτήτη με συγκεκριμένο «G_BEN_ID» Ποιές μεταλλευτικές περιοχές έχουν μεταβιβαστεί στο Ελληνικό δημόσιο; Το ερώτημα αυτό δεν θεωρείτε απλό καθώς εντοπίζονται τόσο οι μεταλλευτικές περιοχές για τις οποίες έχει γίνει κάποια μεταβίβαση αλλά συγκεκριμένα να έχει γίνει μεταβίβαση στο Ελληνικό δημόσιο. Το ερώτημα που δημιουργήθηκε φαίνεται στην εικόνα 6.30. Εικόνα 6.30. Ερώτημα στο παράθυρο διαλόγου «Select by Attributes» 90

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Η κωδικοποίηση για το πεδίο «AME_TYPE» αναφέρθηκε στον φυσικό σχεδιασμό της περιγραφικής βάσης (02:Οριστική Παραχώρηση, 03:Μεταλλευτική Περιοχή Δημοσίου,04: Μεταλλευτική έρευνα που εκπονείται από το Δημόσιο). Να επισημανθεί ότι η τιμή «Null» του πεδίου αφορά τις κατεξοχήν μεταλλευτικές περιοχές του δημοσίου για τις οποίες υπάρχει απόφαση, οι υπόλοιπες έχουν επέλθει στο Ελληνικό δημόσιο μετά από μεταβίβαση της ΑΜΕ από τον αρχικό μεταλλειοκτήτη. Η απάντηση στο ερώτημα που δημιουργήθηκε καθώς και ο πίνακας ιδιοτήτων της οντότητας «MRT» με τα επιλεγμένα γεωτεμάχια φαίνεται στην εικόνα 6.31. Εικόνα 6.31. Οι μεταλλευτικές περιοχές που έχουν μεταβιβαστεί στο Ελληνικό δημόσιο 91

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Ποιές μεταλλευτικές περιοχές έχουν Άδεια Μεταλλευτικής Έρευνας και έχει γίνει και αίτηση για Οριστική Παραχώρηση; Εικόνα 6.32. Ερώτημα στο παράθυρο διαλόγου «Select by Attributes» Εικόνα 6.33. Οι μεταλλευτικές περιοχές που έχουν ΑΜΕ και για τα οποία έχει γίνει αίτηση ΟΠ Μπορούν να δημιουργηθούν πολλά ερωτήματα απλά ή σύνθετα καθώς στον πίνακα ιδιοτήτων της χωρικής οντότητας «MRT» υπάρχει αρκετή περιγραφική πληροφορία. 92

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Άλλη μια δυνατότητα που δίνει το ArcGIS είναι να εμφανιστεί, στο περιβάλλον του, με χρωματική κωδικοποίηση ορισμένη περιγραφική πληροφορία. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται οι διαφορετικοί τύποι αδειών που υπάρχουν. Από τις επιλογές «Properties» «Symbology» «Categories» «Unique Values» επιλέγεται το «Value Field» που επιθυμεί ο χρήστης (στην προκειμένη περίπτωση το «AME_TYPE»). Στην συνέχεια ο χρήστης προσθέτει όλες τις τιμές του πεδίου «Add All Values» αλλάζει εάν επιθυμεί τον συμβολισμό και επιλέγει «ΟΚ» (Εικόνα 6.34). Εικόνα 6.34. Διαδικασία χρωματικής κωδικοποίησης για τους διαφορετικούς τύπους αδειών Η κωδικοποίηση για το πεδίο «AME_TYPE» αναφέρθηκε στον φυσικό σχεδιασμό της περιγραφικής βάσης αλλά και στο δεύτερο ερώτημα του κεφαλαίου αυτού. Συγκεκριμένα φαίνεται και στην εικόνα 6.34 στις ετικέτες (Label). Το αποτέλεσμα από την κωδικοποίηση που πραγματοποιήθηκε στην παρούσα εργασία φαίνεται στην επόμενη εικόνα (Εικόνα 6.35). 93

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα Εικόνα 6.35. Το αποτέλεσμα μετά τη διαδικασία χρωματικής κωδικοποίησης για τους διαφορετικούς τύπους αδειών 94

Πιλοτική εφαρμογή του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου στην Ελλάδα 6.5. ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗ ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα της ταυτόχρονης εγγραφής ενός γεωτεμάχιο μιας μεταλλευτικής περιοχής στην περιγραφική και στην χωρική βάση. Πιο συγκεκριμένα, έχοντας ανοιχτές και τις δυο βάσεις μπορεί να ψηφιοποιήσει ή να δημιουργήσει εξαρχής το γεωτεμάχιο στο ArcGIS και να εγγράψει το γεωτεμάχιο και στην Microsoft Access συμπληρώνοντας όλη την περιγραφική πληροφορία που υπάρχει για αυτό (Εικόνα 6.36). Αποθηκεύοντας την περιγραφική πληροφορία στην Microsoft Access και εφόσον έχουν ενωθεί οι δύο βάσεις, όπως αναλύθηκε στο κεφάλαιο 6.4, η πληροφορία αποθηκεύεται και στον πίνακα ιδιοτήτων της χωρικής οντότητας. Εικόνα 6.36. Ταυτόχρονη εγγραφή μεταλλευτικής περιοχής 95

Συμπεράσματα 7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στις σύγχρονες κοινωνίες, το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο αποτελεί τη βασικότερη προϋπόθεση για την ουσιαστική λειτουργία και εκμετάλλευση των ορυκτών μεταλλευμάτων. Περιλαμβάνει αρκετά και διαφορετικά στοιχεία, όπως την κατοχύρωση ενός ασφαλούς συστήματος καταγραφής των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, τον άμεσο και ακριβή προσδιορισμό της γεωγραφικής θέσης ενός μεταλλευτικού χώρου, την μεταλλειοκτησία και την εγκυρότητα όσον αφορά το διάστημα του δικαιώματος, καθώς και τους κανόνες σχετικά με την καταβολή τελών ή άλλων απαιτήσεων ώστε να ισχύει μια άδεια μεταλλευτικής έρευνας ή μια οριστική παραχώρηση. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες χώρες επιχειρούν να δημιουργήσουν τον θεσμό του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου, καθώς τα οφέλη από την εύρυθμη λειτουργία του είναι αρκετά. Ορισμένα από αυτά τα πλεονεκτήματα είναι: Η διαφάνεια που είναι αποτέλεσμα της ύπαρξης και λειτουργίας του Κτηματολογίου, αποτελεί βασική προϋπόθεση για κάθε μικρή και μεγάλη επένδυση. Η αποφυγή κάθε νομικής διαμάχης για τα δικαιώματα μεταλλειοκτησίας, εφόσον αυτά είναι καταγεγραμμένα στο Κτηματολόγιο Η απλοποίηση των διαδικασιών. Η δημιουργία ενός περιβάλλοντος ασφάλειας σχετικά με τα μεταλλευτικά δικαιώματα των επενδυτών. Η δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την προσέλκυση εγχώριων και ξένων επενδύσεων στην προοπτική δημιουργίας επιχειρήσεων που σχετίζονται με την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου, με πολλαπλά οφέλη για την απασχόληση, την ανάπτυξη κι την οικονομία του κράτους. Ταυτόχρονα, η δημιουργία ενός ηλεκτρονικού Μεταλλευτικού Κτηματολογίου καλύπτει όλες τις συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής της εξόρυξης του μετάλλου από την αρχική διαδικασία, με τη χορήγηση της άδειας, την πληρωμή των τελών, την παρακολούθηση των απαραίτητων ετήσιων εκθέσεων, αλλαγή ή ακύρωση του τίτλου και την απομάκρυνση του τίτλου από τον μεταλλειοκτήτη. Επίσης, επιτρέπει τη συλλογή των ετήσιων στατιστικών στοιχείων που δείχνουν τον αριθμό των ενεργών αδειών. Ένα ηλεκτρονικό Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο μπορεί: να δείχνει τις ενεργές άδειες να ασκεί έλεγχο για τυχόν επικαλύψεις μεταξύ των μεταλλευτικών χώρων να διαχωρίζει τις ενεργές από τις ακυρωθέντες άδειες να απλοποιεί την διαδικασία διάκρισης του τύπου των αδειών βάσει της χρωματικής κωδικοποίησης να είναι σε θέση να εκτυπώνει υπάρχοντες χάρτες, υπομνήματα και άδειες σε ενδεχόμενη ζήτηση. Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας είναι η δημιουργία μιας πιλοτικής εφαρμογής του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Στα κεφάλαια που προηγήθηκαν αναλύθηκαν οι βασικοί ορισμοί, το νομικό πλαίσιο για τον μεταλλευτικό τομέα και η υφιστάμενη κατάσταση της καταγραφής των μεταλλευτικών δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, η χορήγηση μίας άδειας, είναι μια χρονοβόρα διαδικασία με μια πληθώρα σειρά γραφειοκρατικών ενεργειών με αποτέλεσμα μια ιδιωτική επένδυση να εντοπίζει αρκετές δυσκολίες. Ακολούθησε η 96

Συμπεράσματα προσέγγιση της World Bank για το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο και οι πρότυπες μορφές λειτουργίας του, ενώ έγινε αναφορά και στα παραδείγματα της Τανζανίας και της Ρουμανίας. Στη συνέχεια, δημιουργήθηκε η περιγραφική και η χωρική βάση δεδομένων για την εγγραφή των μεταλλευτικών δεδομένων. Το ουσιαστικό βήμα της εργασίας ήταν η ένωση των δύο βάσεων και η αντιστοίχιση της περιγραφικής πληροφορίας με την χωρική. Πιο αναλυτικά, η περιγραφική βάση δεδομένων που αναπτύχθηκε βασίστηκε στο σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων Microsoft Access 2007 και εισήχθηκε στο σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών ArcGIS 9.3, ώστε να είναι δυνατή η οπτικοποίηση των περιγραφικών δεδομένων η χωρική επεξεργασία τους και η εύρεση πληροφοριών μετά από την δημιουργία απλών και σύνθετων ερωτημάτων. Τα δύο λογισμικά προγράμματα είναι εύχρηστα και ευέλικτα για τυχόν τροποποιήσεις. Οι συγκεκριμένες βάσεις δεδομένων είναι εφικτό να χρησιμοποιηθούν από τους αρμόδιους δημόσιους φορείς για την αποτελεσματικότερη διαχείριση του μεταλλευτικού τομέα. Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα εμπλουτισμού της βάσης με νέα δεδομένα και την προσθήκη συνεχώς νέων διαθέσιμων στοιχείων, τα οποία θα βοηθήσουν στη δημιουργία μιας σημαντικής χρονοσειράς δεδομένων αναφορικά με τα μεταλλεία στην Ελλάδα. Η υπάρχουσα κατάσταση και καταγραφή των δεδομένων βέβαια είναι σε μεγάλο βαθμό ελλιπής. Υπάρχουν ελλιπή στοιχεία τόσο σε επίπεδο των φυσικών προσώπων ή των εταιρειών που έχουν την άδεια εκμετάλλευσης, όσο και γενικότερα ελλείψεις που έχουν να κάνουν με διάφορα τεχνικά στοιχεία των μεταλλευτικών κοιτασμάτων. Τέλος, είναι σαφές, ότι η πολυπλοκότητα της βάσης δεδομένων, καθώς και η ποικιλία των στοιχείων που εμπεριέχονται, απαιτεί, η εγκατάσταση και η διαχείριση του προγράμματος να πραγματοποιείται από άτομα τα οποία είναι γνώστες σε ικανοποιητικό επίπεδο της συγκεκριμένης βάσης δεδομένων. 97

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Αρβανίτης, Α., Κτηματολόγιο, Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη, Μάρτιος 2000. 2. Αρβανίτης, Α. και Κουσουλάκου, Α., Βάσεις Δεδομένων και Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών, Πανεπιστημιακές Σημειώσεις, ΤΑΤΜ, Εκδόσεις ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη, 2007-2008. 3. ΕΚΧΑ Α.Ε., Τεχνικές Προδιαγραφές Μελετών Κτηματογράφησης για τη δημιουργία Εθνικού Κτηματολογίου, Οκτώβριος 2013. 4. ΕΚΧΑ Α.Ε., Τεχνικές Προδιαγραφές - «Προσάρτημα 12 της Συγγραφής Υποχρεώσεων Κωδικοποίηση και Οργάνωση των στοιχείων», Οκτώβριος 2013. 5. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρετήριο Κοινοτικής Νομοθεσίας (Κεφάλαιο 15.10 Περιβάλλον), Φεβρουάριος 2011. 6. Κολοβός, Χ.Ι., Βασική Μεταλλευτική Νομοθεσία, ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών, Τμήμα Γεωτεχνολογίας και Περιβάλλοντος, Κοζάνη, Οκτώβριος 2006. 7. Μανωλόπουλος, Ι. και Παπαδόπουλος, Α., Συστήματα Βάσεων Δεδομένων Θεωρία και Πρακτική Εφαρμογή, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών, Αθήνα, 2006. 8. Μανωλόπουλος Κ., Ανάπτυξη Χωρικής Βάσης Δεδομένων, με χρήση Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα, Εφαρμογή στην Ομάδα Παραγωγών Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Επαρχίας Λασιθίου, Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα, 2011. 9. Σαραφίδης, Δ., Θεωρία και Πρακτική Εφαρμογή GIS, Ηλεκτρονικές Πανεπιστημιακές Σημειώσεις, ΤΑΤΜ, 2011. 10. Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ), Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, ΥΑ 2223, ΦΕΚ 1227 14/06/11. 11. ΤΕΕ, Ορυκτός Πλούτος και Τοπικές Κοινωνίες, Ημερίδα (Παρουσίαση Ρουσέτος Λειβαδάρος, Δρ.ΜΜΜ), Αθήνα, Ιανουάριος 2010. 12. Coats, J.S., Jones, R.C. and Davies, B.J., An Affordable Exploration and Mining Licence Administration System for Developing Countries, British Geological Survey, 1998. 13. Elmarsi, R. and Navathe, S.B., Θεμελιώδεις Αρχές Συστημάτων Βάσεων Δεδομένων, ΤΟΜΟΣ Α, Μετάφραση Επιμέλεια Χατζόπουλος, Μ., Καθηγητής Τμήματος Πληροφορικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Εκδόσεις ΔΙΑΥΛΟΣ, 2004. 14. European Commission Enterprise Directorate General under Contract n ETD/FIF 2003 0781, Minerals Planning Policies and Supply Practices in Europe, Department of Mining and Tunneling, University of Leoben, Austria, November 2004. 98

15. Feast, B., Davids, J., Mills, T. and Devries, P., Mining Cadastre in Africa, 5th FIG Regional Conference Accra - Promoting Land Administration and Good Governance, Ghana, March 2006. 16. Hernandez, A., Mining Cadastre in Tanzania, FIG Working Week 2003, Paris, France, April 2003. 17. Girones, E.O., Pugachevsky,A. and Walser, G., Mineral Rights Cadastre - Promoting Transparent - Access to Mineral Resources, The World Bank, Extractive Industries for Development Series #4, June 2009. 18. Ozah, A.P., Wever, T., Ghys, L. and Weissmann, T., Prospects, Challenges and Strategies in the Implementation of the Nigerian Computerized Mining Information System, ISPRS Archive Vol.XXXVIII, Part 4-8-2-W9, Core Spatial Databases Updating, Maintenance and Services from Theory to Practice, Haifa, Israel, 2010. 19. Pachiu, L.V., Sava, G., The International Comparative Legal Guide to: Mining Law 2014, Global Legal Group, July 2013. 20. Radulescu, V.M.G., Radulescu, C.M., MDB GIS, on a new concept regarding the computerization of the mining activity, FIG Working Week 2012 - Knowing to manage the territory, protect the environment, evaluate the cultural heritage Rome, Italy, May 2012. 21. Radulescu, V.M.G., Radulescu, C.M., MGIS A new concept for the informatization management on mining companies (pp.103-108), Journal of Applied Engineering Sciences, Volume 2(15), January 2012. 22. Richer La Flecher, E., The Mining Law Review (p.220-228), Law Business Research Ltd, United Kingdom, London, 2012. 23. Stefan, O., Radulescu, G.M.T. and Badescu, G., The Achievement of the Mining Cadastre in Romania-Baia Mare Mining Area and Cadastre 2014 Vision, FIG Working Week 2012, Rome, Italy, October 2012. 24. Stanley, M. and Mikhaylova, E., Mineral Resource Tenders and Mining Infrastructure Projects Guiding Principles, The World Bank, Extractive Industries for Development Series #22, September 2011. Αναζήτηση στους παρακάτω δικτυακούς τόπους καθ όλη τη διάρκεια της εκπόνησης της εργασίας (από 11/2013 06/2014). http://www.clydeco.com/insight/updates/tanzania-mining-briefing-june-2013 http://www.esri.com/library/index.html http://www.et.gr/idocs-nph/search/lawform.html 99

http://europa.eu/legislation_summaries/environment/index_el.htm http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=el http://geodata.gov.gr/geodata/ http://www.inspire.okxe.gr/ http://www.ktimatologio.gr/pages/default.aspx http://www.latomet.gr/ https://mem.go.tz/mineral-sector/ http://www.namr.ro/ http://www.oryktosploutos.net/ http://portal.igme.gr/ http://www.scribd.com/doc/82172444/ http://www.spatialdimension.com/ http://www.sme.gr/ http://webhelp.esri.com/ http://www.worldbank.org/ http://www.ypeka.gr/ 100

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α Εσωτερικός σχεδιασμός MRC 1. Διευθυντής 2. Τεχνικό τμήμα 3. Νομική / Διοικητική και Οικονομική υπηρεσία 101

Παράρτημα Α O σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός αποτελεσματικού και αποδοτικού MRC θα απαιτήσει την ανάλυση του τύπου της εσωτερικής οργάνωσης και των τεχνικών ικανοτήτων που απαιτούνται στο εσωτερικό του οργανισμού. Η ομάδα του MRC θα πρέπει να περιλαμβάνει άτομα που έχουν τα ακόλουθα προσόντα: Νομική κατάρτιση για την ερμηνεία και την εφαρμογή των νομικών και κανονιστικών κειμένων. Ικανότητα και εμπειρία για την εκτέλεση της διαχείρισης των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης, της χορήγησης, της αναστολής ή της κατάργησης των αδειών. Γνώσεις για τον έλεγχο της γεωγραφικής θέσεις των αδειών στο πεδίο, συμπεριλαμβανομένων των επικαλύψεων και συγκρούσεων μεταξύ γειτονικών αδειών. Λογιστική και οικονομική εμπειρία για τη συλλογή των τελών και τη διαχείριση άλλων πληρωμών που συνδέονται με τις μεταλλευτικές δραστηριότητες. Εμπειρία στους υπολογιστές που απαιτούνται για τη χρήση του υλικού και του λογισμικού που απαιτείται για τη διαχείριση του κτηματολογίου. Η οργανωτική δομή πρέπει να είναι απλή και λειτουργική, ακολουθώντας το μοντέλο, όπως αυτό που προτείνεται παρακάτω: 1. Διευθυντής Ως επικεφαλής του MRC, ο διευθυντής θα πρέπει : Να αντιπροσωπεύει το κτηματολόγιο σε όλα τα φόρουμ. Να προετοιμάζει το σχέδιο προϋπολογισμού και να το παρουσιάζει στις αρμόδιες αρχές. Να επιβλέπει την εκτέλεση των δαπανών και των διαθέσιμων πόρων του προϋπολογισμού. Να ελέγχει την πρόσληψη και την απόλυση των εργαζομένων, καθώς και οποιαδήποτε μεταφορά τους μεταξύ των τμημάτων, και των περιφερειακών γραφείων του MRC. Να διαχειριστεί τις εργασίες του κτηματολογίου για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εκτέλεση των καθηκόντων με τα οποία η MRC χρεώνεται. Ο διευθυντής θα πρέπει να επικουρείται κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του από μια διοικητική μονάδα, καθώς και από επικεφαλής των τμημάτων ή των υπηρεσιών στους οποίους μπορεί να ανατεθεί κάποια από αυτά τα καθήκοντα. 2. Τεχνικό τμήμα Οι αρμοδιότητες του τεχνικού τμήματος θα επικεντρωθεί στην πρακτική εφαρμογή των κτηματολογικών διαδικασιών σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν: Την παροχή βοήθειας για την ενημέρωση του κοινού σε σχέση με τα βήματα που εμπλέκονται στην εφαρμογή για τα δικαιώματα των μεταλλευτικών πόρων. Την παροχή πληροφοριών στο κοινό σχετικά με το Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο και το καθεστώς των μεταλλευτικών δικαιωμάτων. Την αξιολόγηση των αιτήσεων σύμφωνα με τις κτηματολογικές διαδικασίες. Την έκδοση και χορήγηση μεταλλευτικών αδειών. Τη διατήρηση και την αρχειοθέτηση των απαραίτητων εγγράφων για τις κτηματολογικές δραστηριότητες. 102

Παράρτημα Α Τη διαχείριση και τη συντήρηση του ηλεκτρονικού συστήματος του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου (CCS). Τις γεωδαιτικές εργασίες πεδίου (όταν απαιτείται) για τον έλεγχο των ορίων των αδειών, σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ των κατόχων τίτλου. 3. Νομική / Διοικητική και Οικονομική υπηρεσία Αυτή η υπηρεσία θα έχει αρμοδιότητες σχετικές με τις νομικές πτυχές και την οικονομική διαχείριση του κτηματολογίου, όπως οι εξής: Έλεγχος και υπολογισμός των πληρωμών (τέλη επιφάνειας μίσθωσης και διοικητικές αμοιβές) Αξιολόγηση της εγκυρότητας των εγγράφων που περιλαμβάνονται στις αιτήσεις των μεταλλευτικών δικαιωμάτων. Ερμηνεία του νομικού πλαισίου. Διαμεσολάβηση των συγκρούσεων μεταξύ των κατόχων. Ανακατανομή των εσόδων του κτηματολογίου, σύμφωνα με τις νομικές προδιαγραφές. Σε χώρες όπου υιοθετείται το μοντέλο αποκέντρωσης, αυτή η οργανωτική δομή θα επαναληφθεί (σε μικρότερη κλίμακα) σε κάθε μία από τις αποκεντρωμένες περιφερειακές υπηρεσίες. Το μέγεθος και η πολυπλοκότητα αυτών των περιφερειακών γραφείων, θα εξαρτηθεί από το μέγεθος των αρμοδιοτήτων, αν και κανονικά θα είναι μικρή σε σύγκριση με το κεντρικό γραφείο. Συνιστάται ότι θα προσληφθεί μόνο ο απαιτούμενος αριθμός των εργαζομένων για την εκπλήρωση των καθηκόντων του κτηματολογίου και ότι πρέπει να αποφευχθεί ένα τεράστιο προσωπικό. 103

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β Η Γεωμετρία μιας Κτηματολογικής Μονάδας Η εμπειρία έχει δείξει ότι η υιοθέτηση μιας Κτηματολογικής Μονάδας (Cadastral Unit-CU) είναι μια εξαιρετικά χρήσιμη λύση για το πρόβλημα των επικαλύψεων μεταλλευτικών αδειών. Επιπλέον, το σύστημα αυξάνει την βελτιστοποίηση της χρήσης γης και αποφεύγει να «μπλοκάρει» τμήματα της γης που μπορεί να υπάρχουν μεταξύ των αδειών, όπου η απόσταση είναι μικρότερη από τις διαστάσεις της CU. Αλλά δεν υπάρχει κανένας τύπος CU που να έχει τυποποιημένες διαστάσεις με "καθολική" ισχύ. Η επιλογή των χαρακτηριστικών της CU για κάθε χώρα θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά και τις υποδομές της χώρας. Βασικά, οι παράμετροι που πρέπει να εξεταστούν κατά την επιλογή μιας Κτηματολογικής Μονάδας περιλαμβάνουν : Τον τύπο grid Η χρήση των υφιστάμενων συντεταγμένων σε μία χώρα θα πρέπει πάντοτε να προτιμάται. Η επαναχάραξη ενός νέου πλέγματος για το σύνολο της χώρας είναι επίπονη και δαπανηρή διαδικασία και θα πρέπει να αποφεύγεται. Οι συντεταγμένες οριοθετούν τη CU Η επιλογή των συντεταγμένων θα εξαρτηθεί από ποια συστήματα έχουν χρησιμοποιηθεί στους διαθέσιμους εθνικούς χάρτες της κάθε χώρας. Συνήθως, χρησιμοποιούνται δύο ή περισσότερα από τα ακόλουθα είδη συντεταγμένων: (i) τις γεωγραφικές συντεταγμένες με βάση την κυλινδρική προβολή Gauss, (ii) τις μετρικές συντεταγμένων με βάση την προβολή UTM ή (iii) τις μετρικές συντεταγμένες που βασίζονται στην προβολή Gauss- Krügger. Οποιαδήποτε από αυτά τα συστήματα μπορούν να θεωρηθούν κατάλληλα για τους σκοπούς του Μεταλλευτικού Κτηματολογίου. Εκ πρώτης όψεως, οι UTM ή Gauss - Krügger προβολές μπορούν να θεωρηθούν εννοιολογικά ιδανικές, καθώς και στις δύο κάθε μονάδα δικτύου στο χάρτη αντιπροσωπεύει μια σταθερή επιφάνεια στην επιφάνεια της γης και αμφότερες εκφράζονται σε μέτρα. Αυτές οι ιδιότητες καθιστούν τη διαχείριση του CU ευκολότερη, αν και η χρήση αυτών των τύπων των συντεταγμένων παρουσιάζει δυσκολίες που σχετίζονται με την ταυτόχρονη χρήση πολλών ζωνών προβολής (κυρίως σε μεγάλες χώρες) περιπλέκει τη χρήση των συστημάτων GIS. Από την άλλη πλευρά, οι γεωγραφικές συντεταγμένες δεν είναι γενικά η προτιμώμενη επιλογή, επειδή δεν διορθώνει τις στρεβλώσεις προβολής και το πλέγμα που δημιουργείται δεν είναι ομοιόμορφο. Αυτές οι στρεβλώσεις δεν είναι γραμμικές, και αναπτύσσονται μέσα σε ένα ημιτονοειδές από τον ισημερινό προς τους πόλους. Αυτό σημαίνει, ότι οι γεωγραφικές συντεταγμένες μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς μεγάλα προβλήματα στις χώρες που βρίσκονται κοντά στον ισημερινό. 104

Παράρτημα Β Το μέγεθος της CU Η επιλογή των διαστάσεων του CU εξαρτάται από την κλίμακα και την ακρίβεια των διαθέσιμων χαρτών κάθε χώρας. Η χρήση μικρής CU δεν θα ήταν κατάλληλη σε μια χώρα που δεν διαθέτει λεπτομερείς χάρτες. Για παράδειγμα, μια CU με διαστάσεις 100 x 100 μέτρων, δεν μπορεί να εφαρμοστεί εάν οι διαθέσιμοι χάρτες της χώρας έχουν κλίμακα 1:200.000, διότι οι διαστάσεις της CU αν απεικονιστούν πάνω στον χάρτη θα είναι πολύ μικρές (0,5 x 0,5 μμ). Αν η CU έχει μικρές διαστάσεις, η γεωμετρική προσαρμογή των προϋπάρχουσων μεταλλευτικών αδειών θα είναι ευκολότερη. Στην εικόνα Γ.1. απεικονίζεται το πόσο η μικρή CU (δεξιά) επιτρέπει μια πιο λεπτομερή προσαρμογή της γεωμετρίας μιας προϋπάρχουσας αδειας από τις μεγαλύτερες (αριστερά και κέντρο). Εικόνα Γ.1. Μικρότερη CU επιτρέπει πιο λεπτομερή προσαρμογή μιας προϋπάρχουσας άδειας Επιπλέον, η χρήση του συστήματος CU συνεπάγεται πρόσθετους περιορισμούς. Για παράδειγμα, όπως αναφέρθηκε και στο κυρίως κείμενο, κάθε πολύγωνο που περιλαμβάνονται στην αίτηση για μια μεταλλευτική άδεια θα πρέπει να αποτελείται από έναν ακριβή αριθμό CU, επειδή η CU είναι αδιαίρετη δεν επιτρέπεται. Ακόμα, όλες οι CUs που εφαρμόζονται θα πρέπει να είναι συνεχόμενες, τουλάχιστον από τη μία πλευρά. Δύο CU σε επαφή μόνο με μία κορυφή δεν μπορούν να συμπεριληφθούν μαζί σε μια άδεια. Με τον ίδιο τρόπο, πολύγωνα που περιέχουν κενά διαστήματα μέσα δεν μπορεί να γίνουν δεκτά. Μια εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα μπορεί να είναι περιπτώσεις όπου η CU επικαλύπτει εθνικά σύνορα ή όρια προστατευόμενης περιοχής. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το σχήμα και οι διαστάσεις της CU δεν θα τροποποιηθεί, αλλά οι μεταλλευτικές δραστηριότητες δεν θα πρέπει να επιτρέπεται στις περιοχές εντός αυτών των κτηματολογικών μονάδων. Με όλες αυτές τις σκέψεις και τα κριτήρια, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι οι διαστάσεις της CU διαφέρουν σημαντικά από τη μία χώρα στην άλλη. 105

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ 1. Απαιτήσεις για την Διαχείριση του Ηλεκτρονικού Μεταλλευτικού Κτηματολογίου i. Λειτουργίες και λειτουργικά χαρακτηριστικά ii. Τεχνική βιωσιμότητας του συστήματος iii. Γραφική ικανότητα 2. Στάδια δημιουργίας ενός Ηλεκτρονικού Μεταλλευτικού Κτηματολογίου (CCS) i. Στάδιο πριν τη μηχανογράφηση ii. Στάδιο σχεδιασμού CCS iii. Στάδιο εγκατάστασης CCS 106

Παράρτημα Γ 1. Απαιτήσεις για την Διαχείριση του Ηλεκτρονικού Μεταλλευτικού Κτηματολογίου i. Λειτουργίες και λειτουργικά χαρακτηριστικά Οι επιχειρησιακές λειτουργίες που πρέπει να αναπτυχθούν για τις τεχνολογίες CCS θα πρέπει να περιλαμβάνουν: Την αποθήκευση, πρόσβαση και επεξεργασία όλων των πληροφοριών που απαιτούνται για τις κτηματολογικές διαδικασίες με ένα γρήγορο, εύκολο και φιλικό προς το χρήστη τρόπο. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει την ενσωμάτωση γραφικών και αλφαριθμητικών πληροφοριών μέσω μιας ειδικής εφαρμογής GIS, επιτρέποντας την άμεση και εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες από τις αλφαριθμητικές οθόνες και αντίστροφα. Επιπλέον, οι CCS θα πρέπει να διευκολύνουν την ολοκλήρωση μεταξύ χαρτογραφικών πληροφοριών του κτηματολογίου και άλλων στρωμάτων των γραφικών δεδομένων, όπως δορυφορικές εικόνες, σαρωμένους τοπογραφικούς χάρτες, ή διάφορους άλλους θεματικούς χάρτες. Τη στήριξη για τη διαχείριση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων και αδειών με αυτόματο έλεγχο κατά τη διάρκεια του χρονοδιαγράμματος για κάθε στάδιο της κτηματολογικής διαδικασίας. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η πληρωμή των τελών ενοικίασης επιφάνειας, η διάρκεια της άδειας, οι προθεσμίες για την ανανέωση ή τη λήξη της άδειας, καθώς και κάθε άλλη απαίτηση που προβλέπεται από το νομικό πλαίσιο Την επεξεργασία και εκτύπωση των κτηματολογικών εγγράφων και χαρτών, συμπεριλαμβανομένων των επίσημων εντύπων, τυποποιημένων επιστολών, γραφικών εγγράφων, κτηματολογικών χαρτών και πινάκων δεδομένων. Την παροχή πρόσβασης σε ενημερωμένα κτηματολογικά στοιχεία (γραφικές και αλφαριθμητικά) για το σύνολο της χώρας σε MRC παράγοντες, καθώς και για τους κατόχους τίτλων, τους αιτούντες, τους επενδυτές, και τυχόν άλλους ενδιαφερόμενους. Την αυτόματη επαλήθευση οποιασδήποτε επικάλυψης μεταξύ αδειών και άλλων εφαρμογών, καθώς και το συνεπή έλεγχο της περιμέτρου που εφαρμόζεται σε σχέση με τους γεωμετρικούς κανόνες (προσαρμογή στο CU, επιπλέον αριθμός των αδειών, κ.λπ.) που προβλέπονται από το νομικό πλαίσιο. Τη μέτρηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με την συνολική επιφάνεια που καταλαμβάνεται από τις εφαρμογές των μεταλλευτικών δικαιωμάτων και των έγκυρων αδειών σε κάθε διοικητική μονάδα (επαρχίες, περιφέρειες κοκ). Τη διατήρηση της εμπιστευτικότητας και το απαραβίαστο των πληροφοριών. Από την άποψη αυτή, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις ουσιώδεις πληροφορίες του κτηματολογίου που επηρεάζουν τη σειρά προτεραιότητας των αιτήσεων. Πρέπει να θεσπιστούν διαφορετικά επίπεδα για κάθε άδεια στην πρόσβαση στα δεδομένα για τους χρήστες του συστήματος. Την αυτόματη δημιουργία του ιστορικού των αρχείων και τη διαδρομή του ελέγχου των πληροφοριών που αφορούν ακυρώσεις ή ληγμένες άδειες και παραχωρήσεις, καθώς και τις απορριφθείσες αιτήσεις Πέραν του ότι είναι ένα εργαλείο διαχείρισης του κτηματολογίου, η CCS είναι επίσης ένα σύστημα για τη μέτρηση της εξέλιξης του τομέα των ορυχείων και των επιπτώσεων (θετικές ή αρνητικές) της υπάρχουσας πολιτικής των ορυκτών πόρων. Για να παρακολουθείται συνεχώς η πορεία των λειτουργιών στον τομέα των ορυχείων, καθώς και η αποτελεσματικότητα των κτηματολογικών διαχείρισης, οι 107

Παράρτημα Γ CCS θα πρέπει να παράγουν στατιστικά στοιχεία για την ανάλυση και την παραγωγή τυποποιημένων αναφορών και γραφικών. Τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν: Αναφορές και λίστες για τις άδειες που πρόκειται να λήξουν τις άδειες που έχουν ακυρωθεί τις πληρωμές που εκκρεμούν τις καθυστερήσεις των διαδικασιών το υπόλοιπο των αποτελεσμάτων για τις κτηματολογικές διαδικασίες, απαριθμώντας τα ποσοστά των αποδεκτών αιτήσεων που υποβλήθηκαν, και την αναλογία μεταξύ εγκεκριμένων και απορριφθέντων αιτήσεων την αιτιολόγηση και τους λόγους για τις αιτήσεις που απορρίφθηκαν τη στατιστική κατανομή των πιστοποιητικών που χορηγούνται ανά διοικητική μονάδα, το είδος της άδειας (εξερεύνηση, εξόρυξη) καθώς και το είδος των μεταλλειοκτητών (ατομικές, εταιρείες, φυσικά πρόσωπα) και τη στατιστική διανομή, μελέτη και τη λογιστική των εσόδων που προκύπτουν από τα τέλη επιφάνειας ενοικίασης ανά διοικητική μονάδα με τον τύπο της άδειας και το είδος των μεταλλειοκτητών. Η συγκεκριμένη στατιστική γραφικών προκύπτει από: την ποσοστιαία κατανομή των διαφόρων τύπων αδειών και μεταλλευτικών δικαιωμάτων με βάση τον αριθμό την ποσοστιαία κατανομή των διαφόρων τύπων αδειών και μεταλλευτικών δικαιωμάτων ανά κατεχόμενη επιφάνεια την ποσοστιαία κατανομή των διαφόρων τύπων αδειών και μεταλλευτικών δικαιωμάτων από ανόργανες ουσίες τη διαδοχική εξέλιξη των αιτήσεων για τυχόν νέα μεταλλευτικά δικαιώματα τη διαδοχική εξέλιξη των νέων αδειών που χορηγήθηκαν τη διαδοχική εξέλιξη των εγκύρων πιστοποιητικών τη διαδοχική εξέλιξη της επιφάνειας που καταλαμβάνεται από τα μεταλλευτικά δικαιώματα και τη διαδοχική εξέλιξη του εισοδήματος που προέρχεται από την ενοικίαση των επιφανειών. ii. Τεχνική βιωσιμότητας του συστήματος Εκτός από τις επιχειρησιακές και λειτουργικές ικανότητες που περιγράφονται παραπάνω, ο σχεδιασμός του CCS θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και άλλα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την τεχνική βιωσιμότητα του συστήματος, καθώς και με τη λειτουργική συμβατότητα του με άλλα ηλεκτρονικά συστήματα, κυρίως αυτά που συνδέονται με τη διαχείριση του μεταλλευτικού τομέα και του περιβάλλοντος. Το πιο σημαντικό από αυτά τα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν: 108

Παράρτημα Γ την ικανότητα του συστήματος και τη διαμόρφωση (υλικό και λογισμικό) που αναπτύχθηκε αναλογικά με την παρούσα κατάσταση και το μέγεθος των πληροφοριών που θα διαχειρίζεται (συμπεριλαμβανομένης της αποθήκευσης ιστορικών αρχείων). την απλή διαμόρφωση του συστήματος, με αρχιτεκτονική που βασίζεται σε προσωπικούς υπολογιστές (PCs) και των servers, και το πρότυπο off-the-shelf και την άμεση υποστήριξη της βάση; δεδομένων και του εμπορικού λογισμικού. Τα ψηφιακά αρχεία θα πρέπει να έχουν τυπική μορφή συμβατή με τα άλλα συστήματα και θα πρέπει να επιτρέπουν την ανταλλαγή δεδομένων, και η εφαρμογή του σχεδιασμού θα πρέπει να είναι φιλική προς το χρήστη, για να διευκολυνθεί η χρήση των συστημάτων από λιγότερο εξοικειωμένους χρήστες. Τη δυνατότητα του συστήματος να έχει τα περιθώρια διαρκούς διαμόρφωσης του, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ενημέρωσή του σε περίπτωση αλλαγών στο ρυθμιστικό πλαίσιο (για παράδειγμα μια αλλαγή στην επιφάνεια) ή εάν ανακύψουν νέες διαθέσιμες πληροφορίες, όπως συμβαίνει με το GIS δεδομένου των νέων επιπέδων πληροφοριών από θεματικούς χάρτες ή δορυφορικές εικόνες. Ωστόσο, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι η ευελιξία αυτή δεν θα επηρεάζει τα πεδία πληροφοριών σχετικά με την ιεράρχηση των εφαρμογών. Παρά το γεγονός ότι το CCS θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως ανεξάρτητο και αυτόνομο σύστημα, η αυτονομία αυτή δεν πρέπει να εμποδίζει την ανταλλαγή δεδομένων (μέσω του intranet) με άλλα ηλεκτρονικά συστήματα που σχετίζονται με τη διαχείριση του τομέα. Επιπλέον, το σύστημα θα πρέπει επίσης να έχει την ικανότητα να εξάγει τις πληροφορίες του κτηματολογίου στο «κοινό». Η εμπειρία έχει δείξει ότι η διαφάνεια είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της ασφάλειας της θητείας και τη μείωση της διαφθοράς, και ο καλύτερος τρόπος σήμερα για την αύξηση της διαφάνειας του κτηματολογίου είναι να επωφεληθούμε από τη χρήση της τρέχουσας διαθέσιμης τεχνολογίας και τη διάδοση των πληροφοριών του κτηματολογίου μέσω δημόσιων δικτυακών τόπων. iii. Γραφική ικανότητα Χρησιμοποιώντας το ενσωματωμένο λογισμικό GIS, το Ηλεκτρονικό Μεταλλευτικό Κτηματολόγιο (CCS) θα πρέπει να παρέχει τη σωστή τοποθέτηση όλων των μεταλλευτικών τίτλων στους επίσημους κτηματολογικούς χάρτες, χρησιμοποιώντας ένα κατάλληλο σύστημα συντεταγμένων και τις παραμέτρους προβολής. Σε περιπτώσεις όπου η χώρα αποτελείται από πολλές ζώνες προβολής (σε UTM, Gauss - Kruger, ή άλλα συστήματα προβολής), το σύστημα θα πρέπει να είναι σε θέση να χειριστεί ταυτόχρονα όλες τις ζώνες προβολής που καλύπτουν το σύνολο της χώρας. Επιπλέον, το CCS δεν πρέπει να περιορίζονται στις εφαρμογές GIS και θα πρέπει να περιλαμβάνει (από τον προγραμματισμό των κτηματολογικών δεδομένων) τη μηχανογράφηση όλων των διαδικασιών που σχετίζονται με τη διαχείριση των αιτήσεων και τη χορήγηση των τίτλων εξόρυξης. 109

Παράρτημα Γ 2. Στάδια δημιουργίας ενός Ηλεκτρονικού Μεταλλευτικού Κτηματολογίου Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση σε μια CCS, θα πρέπει να εισαχθεί η μηχανογράφηση του κτηματολογίου σε τρία διαφορετικά στάδια, όπως περιγράφεται παρακάτω: i. Στάδιο πριν τη μηχανογράφηση Τα βασικά καθήκοντα κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης περιλαμβάνουν τις δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για να διασφαλιστεί ότι τα δεδομένα και οι πληροφορίες είναι έτοιμα για την ένταξη στο CCS. Οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνουν: Μια απογραφή των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, την επαλήθευση της συνοχής μεταξύ των αρχείων του χαρτιού, τις αλφαριθμητικές πληροφορίες και τα αρχεία γραφικών. Η έξοδος αυτής της δραστηριότητας θα είναι ένας λεπτομερής κατάλογος των υφιστάμενων μεταλλευτικών δικαιωμάτων, καθώς και ένας κατάλογος των επικαλυπτόμενων, αντικρουόμενων, ή έκρυθμων καταστάσεων. Η υιοθέτηση και η εφαρμογή (αν απαιτείται) από ένα νέο σύστημα κωδικοποίησης για κάθε άδεια, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ανανεώσεων, τις μεταφορές, ή τους μετασχηματισμούς. Ο νέος κώδικας θα παρέχει γραφικές και αλφαριθμητικές πληροφορίες για τις μελλοντικές δομές του GIS Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας νέας βάσης αλφαριθμητικών δεδομένων, με βάση το νέο σύστημα κωδικοποίησης, το οποίο μπορεί να ενσωματωθεί και στο σύστημα GIS. Την αξιολόγηση των υφιστάμενων διαδικασιών κτηματολογίου, για να αξιολογηθεί πώς θα επηρεαστεί από τη χρήση του νέου κώδικα και της νέας βάσης δεδομένων, καθώς και όλης της διαδικασίας μηχανοργάνωσης. Εάν είναι απαραίτητο, οι διαδικασίες θα πρέπει να επανασχεδιαστούν για μηχανοργάνωση, για τον καθορισμό των διαδικαστικών βημάτων που μπορούν να αυτοματοποιηθούν ή για νέες τροποποιήσεις προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Αυτή η επανεξέταση θα πρέπει να καλύπτει όλες τις κτηματολογικές διαδικασίες που απαιτούνται για τη διαχείριση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσεων, μεταβιβάσεων, υποθηκών, ανακλήσεων και λήξεων. Την αναθεώρηση και εφόσον είναι αναγκαίο, τον επανασχεδιασμό των διοικητικών εντύπων και άλλων εγγράφων του κτηματολογίου που θα απαιτηθούν για την ψηφιακή επεξεργασία, ή την εκτύπωση, στο πλαίσιο των ηλεκτρονικών διαδικασιών. Την αναθεώρηση και τον ανασχεδιασμό, των χώρων (δωμάτια) της διανομής στο γραφείο, προκειμένου να καταστεί σύμφωνη με τα νέα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες των ΚΕΠ που συνδέονται με τις ηλεκτρονικές διαδικασίες. ii. Στάδιο σχεδιασμού CCS Ο σχεδιασμός CCS μπορεί να αρχίσει παράλληλα με το προηγούμενο στάδιο, αν και δεν μπορεί να οριστικοποιηθεί έως ότου αυτό ολοκληρωθεί. Συνιστάται ότι ο σχεδιασμός του CCS να αναπτύσσεται σε δύο διακριτά στάδια: Αχικά πρέπει να αναπτυχθεί ένα πρότυπο ενός προτύπου που μπορεί να χειριστεί τη μηχανογράφηση των κτηματολογικών διαδικασιών σε πλήρη συμμόρφωση με το νομικό 110

Παράρτημα Γ πλαίσιο που θεσπίστηκε και περιλαμβάνει όλες τις λειτουργίες και δυνατότητες που περιγράφονται παραπάνω. Οι μόνοι περιορισμοί (σε σχέση με την τελική έκδοση) του πρωτοτύπου μπορεί να είναι ο αριθμός των χρηστών και οι εγκαταστάσεις μεταφοράς δεδομένων με άλλους υπολογιστές και συστήματα, επειδή, τουλάχιστον αρχικά, το πρωτότυπο πρέπει να είναι ένα αυτόνομο σύστημα. Μετά την εφαρμογή, το πρωτότυπο θα πρέπει να δοκιμαστεί και ελεγχθεί για τρεις έως έξι μήνες, προκειμένου να καταστεί δυνατό για τον εντοπισμό σφαλμάτων και την εξέταση των προτάσεων για τροποποιήσεις και βελτιώσεις. Με βάση τα χαρακτηριστικά του αναθεωρημένου πρωτοτύπου και τις προτεινόμενες τροποποιήσεις, το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει την παρουσίαση της αρχιτεκτονικής του συστήματος και τη διαμόρφωση για την αποδοχή και έγκριση. Το τελικό σχέδιο θα πρέπει να περιλαμβάνει: (i) τις τεχνικές προδιαγραφές και τις ποσότητες του εξοπλισμού που πρόκειται να ενσωματωθεί στο hardware και στο λογισμικό. (ii) το σχεδιασμό του δικτύου LAN για το MRC και τη στρατηγική για την επικοινωνία με το Internet. (iii) αναλυτικά τα μέτρα ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των εξατομικευμένων ορισμών για τους τύπους των χρηστών και τα επίπεδα της πρόσβασης, και (iv) τα σχέδια για τις δραστηριότητες κατάρτισης για την ομάδα του κτηματολογίου. Είναι επίσης χρήσιμο να περιλαμβάνει τις τεχνικές προδιαγραφές για τη μεταφορά δεδομένων (μέσω του intranet και internet) και την ενημέρωση των κτηματολογικών πληροφοριών σχετικά με την ιστοσελίδα, όπως και τον προκαταρκτικό σχεδιασμό αυτής της ιστοσελίδας. iii. Στάδιο εγκατάστασης CCS Μόλις το τελικό σχέδιο έχει εγκριθεί και το απαιτούμενο υλικό και λογισμικό έχει αποκτηθεί, η εγκατάσταση και η εφαρμογή των CCS θα περιλαμβάνει τρεις διαφορετικές δραστηριότητες: Τη σύλληψη και τη φόρτωση των πληροφοριών. Η δραστηριότητα αυτή αφορά τη μεταφορά των δεδομένων από υπάρχουσες βάσεις δεδομένων και αρχεία (που προέρχονται από το στάδιο πριν τη μηχανογράφηση) με τις μορφές που απαιτούνται από το νέο σύστημα και τη νέα κωδικοποίηση, καθώς και την επικύρωση (διασταύρωση) των πληροφοριών που φορτώνονται στο σύστημα. Εάν είναι δυνατόν, η φάση αυτή θα πρέπει επίσης να περιλάβει τη δρομολόγηση της ιστοσελίδας του κτηματολογίου. Τον έλεγχο της λειτουργικότητας. Μόλις εγκατασταθεί το σύστημα και οι πληροφορίες είναι φορτωμένες, διάφορες δοκιμές λειτουργικότητας θα πρέπει να εκτελούνται, για να διασφαλιστεί ότι το σύστημα λειτουργεί σωστά. Οι δοκιμές αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν την επαλήθευση, την ανάκτηση δεδομένων με ενιαία ή συνδυαστικά κριτήρια (αλφαβητικά, αριθμητικά, ή γεωγραφικά), την απεικόνιση των γραφικών και των γεωγραφικών δεδομένων, την ικανότητα εντοπισμού των επικαλύψεων και παρατυπιών στη γεωμετρία, την άδεια ή την εφαρμογή των ορίων, τη δυνατότητα να υπολογίσει αυτόματα η κατανομή των τελών ενοικίασης επιφάνειας κατά διοικητικές ενότητες, την επιμέλεια και εκτύπωση των κτηματολογικών εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων των κτηματολογικών χαρτών, τον έλεγχο χρονισμού για όλα τα διαδικαστικά βήματα, τον έλεγχο πληρωμής των τελών εκμίσθωσης επιφάνειας και άλλων κτηματολογικών τελών, την παραγωγή των στατιστικών 111

Παράρτημα Γ στοιχείων, την παραγωγή τυποποιημένων εκθέσεων και τέλος, τα συστήματα για την ενημέρωση των δεδομένων στην ιστοσελίδα και την προσβασιμότητα του δικτυακού τόπου. Την επαγγελματική κατάρτιση. Κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού και της εφαρμογής του CCS, η ομάδα του MRC θα πρέπει να εκπαιδεύεται για να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική και αποδοτική μετάβαση του προσωπικού στα νέα καθήκοντά τους. Οι δραστηριότητες κατάρτισης και εκπαίδευσης θα πρέπει να επικεντρωθούν στην λειτουργία του κτηματολογίου, τις δραστηριότητες και τις τεχνικές. Η εκπαίδευση αυτή θα πρέπει κατά προτίμηση να έχει ολοκληρωθεί πριν την προβλεπόμενη εργασία, ανάλογα με το επίπεδο των κτηματολογικών εργασιών, την εμπειρία και την τεχνική ικανότητα της ομάδας του MRC. 112

1. Είδη και Χαρακτηριστικά Μεταλλευτικών Αδειών της Τανζανίας 2. Διαδικασίες χορήγησης των Μεταλλευτικών Αδειών της Τανζανίας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ 113

1. Είδη και Χαρακτηριστικά Μεταλλευτικών Αδειών της Τανζανίας

2. Διαδικασίες χορήγησης των Μεταλλευτικών Αδειών της Τανζανίας

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε 1. Πίνακες των οντοτήτων της περιγραφικής βάσης δεδομένων 2. Σχεσιακό Μοντέλο της περιγραφικής βάσης δεδομένων στην Microsoft Access 3. Πίνακες των οντοτήτων της χωρικής βάσης δεδομένων 4. Τα ΦΕΚ που εμπεριέχουν στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για την συμπλήρωση της περιγραφικής βάσης δεδομένων 124

1. Πίνακες των οντοτήτων της περιγραφικής βάσης δεδομένων Πίνακας Ε.1. Πίνακας οντότητας «BEN» 125

Πίνακας Ε.2. Πίνακας οντότητας «MRT_OPERATOR»

Παράρτημα Ε Πίνακας Ε.3. Πίνακας οντότητας «MRT_OWNER» 127

Παράρτημα Ε Πίνακας Ε.4. Πίνακας οντότητας «MRT_OWNER_APPLICATION» 128

Παράρτημα Ε Πίνακας Ε.5. Πίνακας οντότητας «MRT_AME_APPLICATION» 129

Πίνακας Ε.6. Πίνακας οντότητας «MRT_LICENCE»

Πίνακας Ε.7. Πίνακας οντότητας «MRT_METAVIVASI»

Πίνακας Ε.8. Πίνακας οντότητας «MRT_OP_APPLICATION»

Πίνακας Ε.9. Πίνακας οντότητας «RIGHT»

Πίνακας Ε.10. Πίνακας οντότητας «MRT_CAD_UNIT»

Πίνακας Ε.11. Πίνακας οντότητας «PROP»

Παράρτημα Ε Πίνακας Ε.12. Πίνακας οντότητας «MPD» Πίνακας Ε.13. Πίνακας οντότητας «OTA» 136

2. Σχεσιακό Μοντέλο της περιγραφικής βάσης δεδομένων στην Microsoft Access

3. Πίνακες των οντοτήτων της χωρικής βάσης δεδομένων Πίνακας Ε.14. Πίνακας οντότητας «MRT» Πίνακας Ε.15. Πίνακας οντότητας «POINT_ID»

Πίνακας Ε.16. Πίνακας οντότητας «PERIOXI MELETIS» Πίνακας Ε.17. Πίνακας οντότητας «ASTOTA»

Παράρτημα Ε Πίνακας Ε.18. Πίνακας οντότητας «KOINOTITA» 140