Περιβαλλοντική διαχείριση

Transcript

1 ΚΙΝ ΥΝΟΙ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Βασιλική Ευθ. Καραούλη Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ ΜSc Υγιεινολόγος Μηχανικός EPFL-Lausanne ΜSc Υγιεινής & Ασφάλειας Εργασίας RWTH-Aachen Πρ/µένη /νσης Υγειον. Μηχ. & Υγ. Περιβάλλοντος Υπ.Υγείας και Κοιν. Αλληλεγγύης Περιβαλλοντική διαχείριση Πρωτογενείς ύλες Απόβλητα δραστηριοτήτων Νερό Έδαφος Αέρας ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ από επικίνδυνες ουσίες Υγρά απόβλητα Στερεά απόβλητα Αέρια απόβλητα Θόρυβος Ραδιενεργά απόβλητα Κοινοτικό δίκαιο 1. Οδηγία 82/501/Ε.Ο.Κ. και τροποποίηση της (οδηγίες 87/216/Ε.Ο.Κ. και 88/610/Ε.Ο.Κ.) 2. Ο ΗΓΙΑ 96/82/ΕΚ των Ευρ. Κοινοτήτων της για την αντιµετώπιση των κινδύνων µεγάλων ατυχηµάτων σχετιζοµένων µε επικίνδυνες ουσίες 2. Ο ΗΓΙΑ 2003/105/ΕΚ του Ευρ. Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της «τροποποίηση της οδηγίας 96/82/ΕΚ του Συµβουλίου» ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Εθνικό δίκαιο 1. ΚΥΑ 18187/88 & ΚΥΑ77119/93 2. ΚΥΑ Αριθ. οικ.5697/590/2000 (ΦΕΚ 405Β) Καθορισµός µέτρων και όρων για την αντιµετώπιση των κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή µονάδες λόγω ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών 3. ΚΥΑ Αριθ /2007 (ΦΕΚ 376Β/ ) Καθορισµός µέτρων και όρων για την αντιµετώπιση των κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή µονάδες λόγω ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών

2 ΑΝΑΓΚΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ Στόχοι της Οδηγίας 96/82/ΕΚ (4) Πρόληψη µεγάλων ατυχηµάτων από επικίνδυνες ουσίες και Περιορισµός των συνεπειών τους για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, για την εξασφάλιση προστασία υψηλής στάθµης σε όλη την Κοινότητα κατά τρόπο συνεπή και αποτελεσµατικό. Μετά από συνέπειες νέων ατυχηµάτων προέκυψε ανάγκη διεύρυνσης του πεδίου εφαρµογής της 96/82, ενώ για τον προγραµµατισµό της χρήσης γης, κρίνεται χρήσιµη η χάραξη κατευθυντήριων γραµµών για τον καθορισµό βάσης δεδοµένων για την αξιολόγηση της συµβατότητας των εγκαταστάσεων της οδηγίας 96/82/ΕΚ ΑΝΑΓΚΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ Και για κινδύνους από εργασίες αποθήκευσης και επεξεργασίας για εξορυκτικές δραστηριότητες ιεύρυνσης του καταλόγου των καρκινογόνων ουσιών µε τις δέουσες οριακές ποσότητες και Σηµαντικής µείωσης των οριακών ποσοτήτων που καθορίζονται για τις επικίνδυνες για το περιβάλλον ουσίες της οδηγίας 96/82/ΕΚ. Για τις εγκαταστάσεις που εµπίπτουν µεταγενέστερα στο πεδίο εφαρµογής της 96/82/ΕΚ, ανάγκη εισαγωγής ελάχιστων προθεσµιών για τις κοινοποιήσεις και καθιέρωση πολιτικών πρόληψης των µεγάλων ατυχηµάτων, εκθέσεων ασφάλειας και σχεδίων έκτακτης ανάγκης Υποχρεώσεις υποβολής στοιχείων Κοινοποίηση ανάλογα µε τις επικίνδυνες ουσίες Πολιτική πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων και ανάλογα µε τις υπάρχουσες ποσότητες επικίνδυνων ουσιών την (υπέρβαση οριακών ποσοτήτων στ.2) ή Μελέτη ασφάλειας (υπέρβαση οριακών ποσοτήτων στ. 3).

3 Στοιχεία που αφορούν Κοινοποίηση την εγκατάσταση, τη δραστηριότητα, τις επικίνδυνες ουσίες, το άµεσο περιβάλλον της εγκατάστασης και εκτίµηση της πιθανότητας πρόκλησης ατυχήµατος µεγάλης έκτασης, λόγω της θέσης της εγκατάστασης και της εγγύτητάς της µε άλλες επικίνδυνες εγκαταστάσεις (φαινόµενο ντόµινο). Πολιτική Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων Στοιχεία που αφορούν : στους γενικούς στόχους και αρχές δράσης του ασκούντος την εκµετάλλευση για τον έλεγχο των κινδύνων µεγάλων ατυχηµάτων Το διαχειριστικό σύστηµα ασφάλειας θα πρέπει να περιλαµβάνει την οργανωτική δοµή, τις αρµοδιότητες, τις πρακτικές, τις διαδικασίες, τις διεργασίες και τους πόρους για τον καθορισµό και την εφαρµογή της πολιτικής πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων Θα πρέπει να θίγονται τα ακόλουθα θέµατα: - οργάνωση και προσωπικό (ρόλοι και αρµοδιότητες, εκπαιδευτικές ανάγκες, σύµπραξη εργαζοµένων κ.λπ.) - προσδιορισµός και αξιολόγηση κινδύνων µεγάλου ατυχήµατος - έλεγχος λειτουργίας (οδηγίες ασφαλούς λειτουργίας, συντήρηση κ.λπ.) - διαχείριση αλλαγών - σχεδιασµός έκτακτης ανάγκης - παρακολούθηση επιδόσεων έλεγχος και επανεξέταση (θέσπιση και εφαρµογή διαδικασιών για αξιολόγηση της τήρησης των στόχων της Π.Π.Μ.Α.). Μελέτη Ασφαλείας Στοιχεία που καταδεικνύουν ότι: Εφαρµόζεται µια πολιτική πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων και ένα σύστηµα διαχείρισης ασφάλειας προς υλοποίησή της Έχουν επισηµανθεί οι κίνδυνοι µεγάλου ατυχήµατος και έχουν ληφθεί τα απαραίτητα µέτρα για την πρόληψη και τον περιορισµό των συνεπειών τους στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Έχει εξασφαλισθεί επαρκής πληροφόρηση των αρµοδίων αρχών, ώστε να µπορούν να αποφασίζουν για την εγκατάσταση των δραστηριοτήτων ή για διευθετήσεις γύρω από τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις Σε περίπτωση εγγύτητας της εγκατάστασης µε άλλες επικίνδυνες εγκαταστάσεις (φαινόµενο ντόµινο) έχει συνεκτιµηθεί δεόντως η φύση και η έκταση ενός συνολικού κινδύνου ατυχήµατος µεγάλης έκτασης.

4 Σχέδια έκτακτης ανάγκης Κατάρτιση εσωτερικού σχεδίου έκτακτης ανάγκης µε τα µέτρα που λαµβάνονται στη µονάδα και παροχή των αναγκαίων πληροφοριών στις αρµόδιες ώστε να καταρτίζεται το εξωτερικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Εκπόνηση εξωτερικών σχεδίων Σ.Α.Τ.Α.Μ.Ε. για κάθε εγκατάσταση και για βιοµηχανικές περιοχές. Η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της οικείας Νοµ.Αυτ/σης µεριµνά για την κατάρτιση του Ειδικού Σ.Α.Τ.Α.Μ.Ε., µε τα µέτρα που πρέπει να λαµβάνονται στον εκτός της εγκατάστασης χώρο, µε βάση το γενικό Σ.Α.Τ.Α.Μ.Ε. και την καταχωρηµένη µελέτη ασφάλειας, συνεκτιµώντας και το ενδεχόµενο των πολλαπλασιαστικών φαινοµένων (φαινόµενο ντόµινο). Σχέδια έκτακτης ανάγκης Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης επιδιώκουν: à τον περιορισµόκαι τη θέση υπό έλεγχο περιστατικών, ούτως ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις τους στον άνθρωπο, το περιβάλλον και τα αγαθά, à την εφαρµογή των αναγκαίων µέτρων προστασίας ανθρώπου και περιβάλλοντος από τις επιπτώσεις µεγάλων ατυχηµάτων, à την ανακοίνωση των αναγκαίων πληροφοριών στο κοινό και τις οικείες υπηρεσίες ή αρχές της περιοχής, à την αποκατάσταση και τον καθαρισµότου περιβάλλοντος κατόπιν µεγάλου ατυχήµατος. Στα πλαίσια των προβλέψεων για τα σχέδια, περιλαµβάνονται ζητήµατα οργάνωσης και εκπαίδευσης µε βάση την εκτίµηση των κινδύνων, η ενηµέρωση και συµµετοχή όλων των εµπλεκόµενων, η πραγµατοποίηση ασκήσεων ετοιµότητας, οι διαδικασίες επανεξέτασης και αναθεώρησής τους κ.λπ. Πολλαπλασιαστικά αποτελέσµατα (φαινόµενο ντόµινο) Η αδειοδοτούσα αρχή, βασιζόµενη στις πληροφορίες που παρέχει ο υπεύθυνος κάθε εγκατάστασης πρέπει να καθορίζει τις µονάδες ή οµάδες µονάδων, όπου η πιθανότητα και η δυνατότητα ή οι συνέπειες µεγάλου ατυχήµατος µπορεί να αυξάνονται λόγω της θέσης και της εγγύτητάς τους, των ειδών και των ποσοτήτων επικίνδυνων ουσιών που διαθέτουν.

5 Χρήση γης Τα κράτη µέλη εξασφαλίζουν ότι οι στόχοι της πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων και του περιορισµού των συνεπειών τους λαµβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση των σχεδίων χρήσεων γης κατά τις διαδικασίες σχεδιασµού του χώρου και έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. Ελέγχεται η ίδρυση νέων εγκαταστάσεων, οι µετατροπές στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις, τα νέα έργα και οι γενικότερες δραστηριότητες που λόγω της θέσης και της γειτνίασής τους µε αυτές ενδέχεται να αυξήσουν τον κίνδυνο µεγάλου ατυχήµατος ή να επιδεινώσουν τις συνέπειές του. Χρήση γης Τα κράτη µέλη εξασφαλίζουν ότι οι στόχοι της πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων και του περιορισµού των συνεπειών τους λαµβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση των σχεδίων χρήσεων γης κατά τις διαδικασίες σχεδιασµού του χώρου και έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. Ελέγχεται η ίδρυση νέων εγκαταστάσεων, οι µετατροπές στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις, τα νέα έργα και οι γενικότερες δραστηριότητες που λόγω της θέσης και της γειτνίασής τους µε αυτές ενδέχεται να αυξήσουν τον κίνδυνο µεγάλου ατυχήµατος ή να επιδεινώσουν τις συνέπειές του. Ενηµέρωση κοινού για την επικινδυνότητα των εγκαταστάσεων που λειτουργούν στην περιοχή, για τα κατάλληλα µέτρα ασφάλειας που έχουν ληφθεί και τη στάση που θα πρέπει να τηρείται σε περίπτωση ατυχήµατος, για τη διενέργεια ασκήσεων ετοιµότητας του πληθυσµού, σε συνεργασία µε την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της Νοµ. Αυτ/σης και τους οικείους δήµους των οποίων οι κάτοικοι είναι δυνατόν να προσβληθούν από ατύχηµα µεγάλης έκτασης κ.λπ. Το κοινό µπορεί να δίνει τη γνώµητου στο σχεδιασµόγια νέες εγκαταστάσεις που αναφέρονται που υποχρεούνται να Μ.Α., στη µετατροπή υφιστάµενων εγκαταστάσεων και στη διαρρύθµιση των χώρων γύρω από αυτές.

6 Προστασία της ηµόσιας Υγείας Ηλειτουργία της προστασίας του κοινού συνίσταται στην εκτίµηση της κατάστασης, εισήγηση, λήψη απόφασης και ακολούθως υλοποίηση των απαραίτητων δράσεων για την προστασία της υγείας και της ζωής των πολιτών από το κίνδυνο στον οποίο έχει ήδη εκτεθεί ή εκτιµάται ότι δύναται να εκτεθεί. Περιλαµβάνει τα όργανα, συστήµατα και διαδικασίες που είναι απαραίτητα για την υλοποίηση των παραπάνω. Η προστασία του κοινού επιτυγχάνεται µε την υλοποίηση ενός τουλάχιστον από τα παρακάτω : Απαγόρευση ή περιορισµός κυκλοφορίας Εκκένωση της άµεσης περιοχής της καταστροφής και µεταφορά σε ασφαλή χώρο Ευρεία ή µεγάλης έκτασης εκκένωση και µεταφορά σε ασφαλή χώρο Εγκλεισµός/παραµονή σε κλειστούς προστατευόµενους χώρους Αποµόνωση - περιορισµός κοινού Απαγόρευση κατανάλωσης συγκεκριµένων προϊόντων Προστασία της ηµόσιας Υγείας Σηµειώνεται ότι η προστασία του κοινού είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε την διαχείριση του χώρου της καταστροφής δηλαδή µε τον ορισµό ζωνών προστασίας και την τήρηση σχετικών περιµέτρων ασφαλείας Είναι προφανές ότι η απόφαση για την µία ή την άλλη επιλογή για την προστασία του κοινού διαφοροποιείται ανάλογα µε τις ειδικές συνθήκες που προσδιορίζουν την εκάστοτε κατάσταση προς αντιµετώπιση. Για αυτόν το λόγο ιδιαίτερη σηµασία έχει η έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών για την υποβοήθηση των αρµοδίων οργάνων ή προσώπων στο έργο της εισήγησης και της λήψης απόφασης Προστασία της ηµόσιας Υγείας Απαιτείται η έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών (Κ.Ο.) για την: εκτίµηση της κατάστασης, την εισήγηση και την λήψη απόφασης για το είδος της δράσης προστασίας κοινού υλοποίηση των δράσεων για την εφαρµογή της απόφασης Αναφέρονται οι υπηρεσιακές µονάδες στις οποίες απευθύνονται οι Κ.Ο., οι οποίες δηλαδή τις χρησιµοποιούν για την υλοποίηση των αρµοδιοτήτων τους. Στις κατευθυντήριες οδηγίες πρέπει να: αναφέρονται και να αναλύονται επακριβώς οι ενδεδειγµένες επιλογές για την προστασία του κοινού από τον συγκεκριµένο κίνδυνο. περιγράφεται και να αναλύεται η µεθοδολογία και η διαδικασία για την εκτίµηση της κατάστασης και την λήψη της σχετικής απόφασης