Θέµα: Ανάλυση εµπορίου Ελλάδος- Ισπανίας για το 2010

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑ ΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 14.04.11 Αρ. Πρωτ. Φ.2710/173 Προς : Υπουργείο Εξωτερικών - Β4 /νση Κοιν. : Υπουργείο Εξωτερικών ιπλ. Γρ. Υφυπουργού κ. Σ. Κουβέλη Γρ. Γ.Γ. ΟΣ & ΑΣ Γρ. κ. Β Γεν. /ντού Φορείς (ως Πίνακας Αποδεκτών) (µέσω ηµών) Ε.. : Πρεσβεία Μαδρίτης Θέµα: Ανάλυση εµπορίου Ελλάδος- Ισπανίας για το 2010 Γενικά χαρακτηριστικά Οι ελληνικές εξαγωγές σηµείωσαν αξιοσηµείωτη άνοδο φθάνοντας τα 538 εκατ. που αποτελεί και µία από τις καλύτερες εξαγωγικές επιδόσεις της χώρας την τελευταία δεκαετία. Είναι χαρακτηριστικό ότι σηµείωσαν άνοδο έναντι του 2009 κατά 62%. Η αύξηση των ελληνικών εξαγωγών µπορεί να αποδοθεί σε µεγάλο βαθµό στην ανάκαµψη της ισπανικής οικονοµίας η οποία πλέον έχει αρχίσει να παρουσιάζει µικρούς µεν αλλά θετικούς ρυθµούς ανάπτυξης. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Κεντρικής Τραπέζης της Ισπανίας η υποχώρηση της οικονοµικής δραστηριότητος για το 2009 ήταν -3.7% (οι αναπτυξιακοί ρυθµοί των τελευταίων έξι ετών προ του 2008 ευρίσκονταν σταθερά πάνω από 3%) ενώ το 2010 η συρρίκνωση του ΑΕΠ ήταν οριακή φθάνοντας το -0.1%. Ο όγκος των εµπορικών συναλλαγών των δύο χωρών αν και αυξήθηκε κατά 3.2% εξακολουθεί να ευρίσκεται χαµηλότερα έναντι των προηγουµένων ετών προ του 2009. Άλλωστε η άνοδος των διµερών εµπορικών ροών προ της διεθνούς κρίσεως του 2008, επιβοηθήθηκε σε µεγάλο βαθµό από την ισχυρή οικονοµική ανάπτυξη των δύο χωρών Το εµπορικό ισοζύγιο αν και παρέµεινε αρνητικό εις βάρος της Ελλάδος παρουσίασε µείωση της τάξεως του 24% σε σχέση µε το 2009. Το γεγονός αυτό αποδίδεται αφενός στην µεγάλη άνοδο που σηµείωσαν οι ελληνικές εξαγωγές και αφετέρου στην 1

πτώση των ισπανικών εξαγωγών κατά 8%. Το τελικό αποτέλεσµα ήταν η µείωση του εµπορικού ισοζυγίου κατά 345 εκατ. (πίνακας 1, διάγραµµα1). Συνέπεια των ανωτέρω εξελίξεων ήταν το εµπορικό έλλειµµα ως ποσοστό του συνολικού όγκου εµπορίου να µειωθεί στο 48% ενώ το 2009 ήταν στο 68%. Η εξαγωγική επέκταση της χώρας µας εξετάζεται και µε την σχέση των εξαγωγών προς το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου. Στην προκειµένη περίπτωση διαπιστώνουµε µία σηµαντική βελτίωση σε σχέση µε τα δύο προηγούµενα έτη της εξεταζόµενης πενταετίας. Από το 2006 έως και το 2009 ο συγκεκριµένος δείκτης σηµείωσε τιµές 0.52, 0.49, 0.22 και 0.23 ενώ το 2010 ανήλθε στο 0.49. Το ποσοστό κάλυψης των εισαγωγών από τις εξαγωγές αυξήθηκε από 18.8% το 2009 σε 33.1% το 2010. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τα τρία πρώτα έτη της εξεταζόµενης πενταετίας ήταν 34.4%, 32.8% και 18.1%. Το 2009 που ήταν έτος βαθιάς ύφεσης για την Ισπανία παρατηρούµε ότι το ποσοστό των ελληνικών εξαγωγών υποχώρησε έναντι του προηγουµένου έτους κατά 20% ενώ το 2010 που ήταν έτος µεγάλης ύφεσης για την ελληνική οικονοµία (µεγαλύτερης εκείνης της Ισπανίας για το 2009) οι ισπανικές εξαγωγές µειώθηκαν κατά 8% γεγονός αυτό δείχνει σε κάποιο βαθµό τον δυναµισµό του εξωστρεφούς τοµέα της Ισπανικής οικονοµίας και την καλύτερη ανταγωνιστικότητά του σε σχέση µε τον αντίστοιχο ελληνικό. Πίνακας 1 ιµερές εµπόριο Ελλάδος-Ισπανίας (εκ. Ευρώ) Έτη 2006 2007 2008 2009 2010 Ελλ. Εξαγωγές 656,3 712 419 332 538 Ελλ. εισαγωγές 1.908 2.170 2.311 1.764 1.625 Όγκος εµπορίου 2.564,3 2.882 2.730 2096 2.163 % κάλυψης εισαγωγών 34,4 32,8 18,1 18,8 33,1 Ισοζύγιο -1.251,7-1.458-1.892-1432 -1087 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Ισπανίας Η Ισπανία ήταν το 2010 ο 5 ος σηµαντικότερος αποδέκτης ελληνικών προϊόντων από την Ευρωζώνη (8 ος στο ΕΕ-27) και 11 ος επί του συνόλου µε µερίδιο 3% επί των συνολικών ελληνικών εξαγωγών. 1 Αντιστοίχως τα στατιστικά στοιχεία, ιδωµένα από Ισπανικής πλευράς, µας πληροφορούν ότι η Ελλάδα απορροφά το 0.87% των ισπανικών εξαγωγών ευρισκόµενη 1 Η κατάταξη αυτή είναι σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΣΥΕ που ευρίσκονται σε µεγάλη απόκλιση από τα στοιχεία που µας παρέχει η αντίστοιχη Ισπανική Στατιστική Υπηρεσία 2

στην 20 η της γενικής κατάταξης (17 η το 2009) ενώ κατέχει το 0.22% των ισπανικών εισαγωγών ευρισκόµενη στην 57 η θέση (το 2009 κατείχε την 65 η θέση). ιάγραµµα 1 ΙΜΕΡΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ 4000 3000 2000 εκατ ευρώ 1000 0-1000 2006 2007 2008 2009 2010-2000 -3000 2006-2010 Εξαγωγές. Εισαγωγές Όγκος Εµπορίου Ισοζύγιο ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ Από την εξέταση των είκοσι πρώτων κατηγοριών των ελληνικών προϊόντων που εξάγονται στην Ισπανία (πίνακας 2) παρατηρούµε ότι τα προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας, συνεχίζοντας την σταθερή εξαγωγική τους πορεία, αύξησαν την αξία των εξαγωγών τους κατά 18.1 εκατ. καταλαµβάνοντας την 2 η θέση µε ποσοστό επί των συνολικών εξαγωγών 15%. Στην 1 η θέση αναρριχώνται τα ορυκτά καύσιµα και λάδια µε 168,4 εκατ. ή ποσοστό 31,3%. Για την συγκεκριµένη κατηγορία προϊόντων θα θέλαµε να παρατηρήσουµε ότι δεν έχει επιδείξει µία συνέπεια στις εξαγωγικές της επιδόσεις, που χαρακτηρίζονται από απότοµες πτώσεις ή ανόδους ανάλογα µε την οικονοµική συγκυρία. Στην συνέχεια αλλά µε µεγάλη διαφορά είναι τα προϊόντα χαλκού µε 6.3% τα φαρµακευτικά προϊόντα µε 6.1% και στην 5 η θέση ευρίσκονται τα προϊόντα σιδήρου και χάλυβα µε 5,1%. Οι πρώτες πέντε κατηγορίες, κατέχουν το 63.8% του συνόλου των εξαγωγών που είναι πολύ αυξηµένο έναντι του 2009 που ήταν 49.7%. Η µείωση της διασποράς σε σχέση µε τα προηγούµενο έτος οφείλεται αποκλειστικά στην υπερβολική αύξηση της κατηγορίας των ορυκτών καυσίµων καθώς η ποσοστιαία συµµετοχή των υπολοίπων ήταν παραπλήσια. Εκ των πρώτων 20 κατηγοριών υπήρξαν τέσσερις νέες προσθήκες, ήτοι των κατηγοριών 25, 08, 29 και 95 και αντίστοιχα τέσσερις έξοδοι των κατηγοριών 10, 12, 20 και 68. Από τον νέο κατάλογο οι 14 παρουσίασαν άνοδο οι 3 πτώση ενώ δύο κατηγοριών τα µεγέθη ήταν αµετάβλητα. Εκ των κατηγοριών που είχαν θετικό πρόσηµο θα πρέπει, πλην των ορυκτών καυσίµων, να ξεχωρίσουµε τις κατηγορίες 74, 72, 39, 76 που ανήκουν στα 3

δοµικά υλικά όπως επίσης τα νέα προϊόντα που εισήλθαν στις πρώτες είκοσι θέσεις. Εκ των τελευταίων η πλέον σηµαντική πρόοδο παρατηρήθηκε στα οργανικά χηµικά προϊόντα που από την 54 η θέση σκαρφάλωσαν στην 19 η καθώς αύξησαν τις εξαγωγές τους από 0.4 εκατ. σε 3.4 εκατ. που αντιπροσωπεύουν µία αύξηση της τάξεως του 750%. Επίσης την κατηγορία που περιλαµβάνει το αλάτι, θείο, γαίες και πέτρες που από την 32 η θέση βρέθηκε στην 13 η µε µία αύξηση της τάξεως του 216% ενώ η αντίστοιχη µεταβολή σε απόλυτους αριθµούς ήταν από 1.8 σε 5.7 εκατ. Εκ των καθιερωµένων κατηγοριών την καλύτερη επίδοση σηµείωσαν τα προϊόντα χαλκού [74] µε 74% Από τις ελάχιστες κατηγορίες που παρουσίασαν αρνητικό πρόσηµο ξεχωρίζουµε τα προϊόντα λίπη και λάδια ζωικά ή φυτικά [15] µε 33%. Επίσης θα πρέπει να σηµειώσουµε την µεγάλη άνοδο (55%) της κατηγορίας µηχανές, ηλεκτρικά, αναπαραγωγή ήχου και εικόνας [85] αλλά και την σταθερότητα των φαρµακευτικών προϊόντων που ευρίσκονται τελευταίως σταθερά στις πρώτες 5 θέσεις. Πίνακας 2 Κυριότερα Ελληνικά εξαγόµενα προϊόντα (Σε εκ. Ευρώ) Α/Α Προϊόντα 2009 2010 1 (3) 2 [27] Ορυκτά καύσιµα, λάδια 25,7 168,4 2 (1) [03] Ψάρια και µαλακόστρακα, µαλάκια 62,4 80,5 3 (5) [74] Χαλκός και προϊόντα χαλκού 19,5 34 4 (2) [30] Φαρµακευτικά προϊόντα 32,6 32,8 5 (6) [72] Προϊόντα σιδήρου και χάλυβα 19,3 27,4 6 (4) [84] Λέβητες, µηχανές και µέρη αυτών 24,7 27,2 7 (7) [39] Πλαστικά και προϊόντα από πλαστικό 18,8 25 8 (8) [76] Αλουµίνιο και προϊόντα 12,4 17,8 9 (10) [85] Μηχανές, ηλεκτρικά, αναπαραγωγή ήχου και εικόνων. 8,7 13,5 10 (12) [33] Αιθέρια έλαια, προϊόντα αρωµατοποιίας 7,7 8,5 11 (9) [15] Λίπη & λάδια ζωικά ή φυτικά 9,3 6,2 12 (15) [61] Ενδύµατα και συµπληρώµατα 4,5 5,8 13 (32) [25] Αλάτι, θείο, γαίες και πέτρες 1,8 5,7 14 (13) [22] Ποτά 5,4 5,4 15 (22) [08] Καρποί και φρούτα βρώσιµα 2,6 5,2 16 (14) [48] Χαρτί και χαρτόνια 4,8 4 17 (19) [73] Τεχνουργήµατα από χυτοσίδηρο, σίδηρο η χάλυβα 4 4 18 (18) [52] Βαµβάκι 4,1 3,9 19 (54) [29] Οργανικά χηµικά προϊόντα 0,4 3,4 20 (31) [95] Παιχνίδια 1,9 3,4 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Ισπανίας. Επίσης διαπιστώνεται ότι, η θέση των δοµικών υλικών και άλλων βιοµηχανικών αγαθών, που διασυνδέονται άµεσα µε τον τοµέα των κατασκευών (κατηγορίες 25, 72, 39, 74, 76, 73, 68, 84) βελτιώθηκε καθώς από τα 104,6 εκατ. το προηγούµενο έτος έφθασαν τα 148,5 που αντιπροσωπεύει µία αύξηση της τάξεως του 42%. Η µεγάλη κρίση του κλάδου των κατασκευών και δη των κατοικιών συνεχίσθηκε το 2010 καθώς η πτώση του παραγόµενου προϊόντος κατά -6.3% ήταν παραπλήσια εκείνης του 2009. Όµως η συνεχιζόµενη διόρθωση των τιµών προβλέπεται ότι θα µετριάσει την ανισορροπία της προσφοράς µε την ζήτηση. Αυτό θα δηµιουργήσει συντόµως (ίσως και 2 Ο αριθµός εντός παρενθέσεως υποδηλώνει την θέση που κατείχε το προϊόν το 2009 4

εντός του 2012) µία βελτίωση της ζήτησης για αγαθά που κατευθύνονται στον τοµέα των κατοικιών. Η όλη εξέλιξη δείχνει ότι οι προοπτικές της αύξησης των ελληνικών δοµικών υλικών και άλλων συναφών βιοµηχανικών προϊόντων εµφανίζονται πλέον καλύτερες µετά την εµφάνιση της διεθνούς κρίσεως το 2008. Αντιθέτως στις κατηγορίες που η Ελλάδα εµφανίζει παραδοσιακά καλές εξαγωγικές επιδόσεις ήτοι τρόφιµα και ποτά, αγροτικά προϊόντα και καταναλωτικά βιοµηχανικά είδη (κλωστοϋφαντουργικά, έτοιµα ενδύµατα, υποδήµατα) η διείσδυση στην ισπανική αγορά είναι από µικρή έως ασήµαντη λόγω κυρίως της ανταγωνιστικότητας της ισπανικών προϊόντων. Ειδικότερα για τα αγροτικά και τα µεταποιηµένα αγροτικά προϊόντα οι συνολικές εξαγωγές παρουσίασαν µία µικρή πτώση καθώς από τα 30,5 εκατ. το 2009 ευρέθηκαν στα 27.7 το 2010 χωρίς την κατηγορία των ελαίων. Με την προσθήκη των τελευταίων η αξία των εξαγωγών ανέρχεται στα 33.9 εκατ. ή 6.3%. Το ποσοστό αυτό είναι ελαφρά ανώτερο από το αντίστοιχο του 2008 (5.3%) αλλά αρκετά κατώτερο από αυτό του 2009 (12%). Αναλυτικότερα τα ποτά [κεφ.22] κατέχουν την 14 η θέση µε 5,4 εκατ. (εκ των οποίων τα 4.1 εκατ. αφορούν εξαγωγές whisky), τα φρούτα [κεφ. 08] εµφανίζονται στην 15 η θέση µε 5.2 εκατ., τα γαλακτοκοµικά [κεφ. 04] στην 23 η θέση µε 2.6 εκατ. [εκ των οποίων τα 1,93 εκατ. αφορούν τα τυριά (και ειδικότερα τα 1.82 εκατ. την φέτα) και 665 χιλ. αφορούν τα γιαούρτια], τα σπέρµατα και οι ελαιώδεις καρποί [κεφ.12] την 25 η µε 2.5 εκατ., τα παρασκευάσµατα λαχανικών [κεφ.20] στην 26 η θέση µε 2,46 εκατ., ο καπνός και τα προϊόντα επεξεργασίας καπνού [κεφ.24] εµφανίζονται στην 27 η θέση µε 2,39 εκατ. και τέλος τα παρασκευάσµατα µε βάση τα δηµητριακά στην 29 η µε 2,22 εκατ. Αντιθέτως τα Ψάρια, τα οστρακοειδή και µαλακόστρακα, σηµειώνουν σταθερά πολύ καλύτερες επιδόσεις µε 80,5 εκατ. ή ποσοστό 18,8%. Η τσιπούρα µε 34,7 εκατ. (σηµαντική αύξηση σε σχέση µε το 2009 που η σχετική επίδοση ήταν 25,2) και το λαβράκι µε 19,5 εκ. είναι τα σπουδαιότερα προϊόντα της συγκεκριµένης κατηγορίας. Συνολικά οι εξαγωγές ψαριών νωπών ή διατηρηµένων µε απλή ψύξη ανέρχονται σε 59,5 εκατ. [κεφ. 0302] ενώ έπονται τα οστρακοειδή µε 6,4 εκατ. [κεφ. 0306], τα ζωντανά ψάρια, [κεφ. 0301] µε 5,7 εκατ., τα φιλέτα ψαριού [κεφ. 0304] µε 4,6 εκατ. (µεγάλη αύξηση σε σχέση µε το 2009 που οι εξαγωγές ήταν 0,8) και τέλος τα κατεψυγµένα ψάρια [κεφ. 0303] µε 2,4 εκατ. Η κατηγορία των θαλασσινών εµφανίζει τα τελευταία έτη µια σταθερά βελτιούµενη εξαγωγική απόδοση ενώ και το επιµέρους ισοζύγιο είναι θετικό (οι εισαγωγές από Ισπανία το 2010 ανήλθαν σε 52,4 εκατ.). Οι ελληνικές εξαγωγές ετοίµων ενδυµάτων και υποδηµάτων κεφ. [κεφ.61,62,64] ανέρχονται σε 7,7 εκατ. έναντι 6,1 εκατ. το 2009. Η σηµαντικότερη κατηγορία ήταν η [61] µε 5,8 εκατ.. Συµπερασµατικά θα µπορούσαµε να σηµειώσουµε τα ακόλουθα: 1. Οι πρώτες ύλες και τα βιοµηχανικά προϊόντα (κατεργασµένα ή µη) που κατευθύνονται στις κατασκευές και δη στις κατοικίες σηµείωσαν αξιοσηµείωτη άνοδο 5

2. Τα παραδοσιακά εξαγώγιµα ελληνικά προϊόντα παρουσιάζουν πολύ µικρή διείσδυση στην ισπανική αγορά 3. Τα βιοµηχανικά αγαθά µέσης και υψηλής προστιθέµενης αξίας έχουν µικρό µερίδιο στις συνολικές εξαγωγές στην Ισπανία, κάτι άλλωστε που παρατηρείται γενικότερα στις ελληνικές εξαγωγές. ΙΣΠΑΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ Από την εξέταση των πρώτων είκοσι ισπανικών εξαγόµενων προϊόντων (πίνακας 3) παρατηρούµε ότι κυρίως τα καταναλωτικά βιοµηχανικά είδη κατέχουν τις πρώτες θέσεις. Οι πρώτες πέντε κατηγορίες καταλαµβάνουν το 40.6% επί των συνολικών εξαγωγών, ποσοστό ελάχιστα µειωµένο έναντι του 2009 που ήταν 40.6%. Εκ των πρώτων 20 κατηγοριών οι 10 ήταν καθοδικές, οι 8 ανοδικές, ενώ 2 κατηγορίες εµφάνισαν πολύ µικρές µεταβολές. Η σύνθεση των Ισπανικών εξαγωγών είναι κυρίως προϊόντα µέσης και υψηλής προστιθέµενης αξίας µε υψηλότερη εισοδηµατική ελαστικότητα από εκείνης των ελληνικών προϊόντων. Από τις άξιες λόγου µεταβολές που υπήρξαν το 2010 θα µπορούσαµε να αναφέρουµε την µεγάλη πτώση (-23.9%) στις πωλήσεις των αυτοκινήτων [87] σε συνέχεια της πτώσης ύψους 33% που είχε παρατηρηθεί το 2009. Ο συγκεκριµένος κλάδος, που είχε πληγεί σοβαρά από την διεθνή οικονοµική κρίση, έχει δεχθεί το µεγαλύτερο χτύπηµα από την ύφεση της ελληνικής οικονοµίας. Όµως παρόλο την µείωση εξακολουθεί να ευρίσκεται στην 1 η θέση των ισπανικών εξαγωγών µε ποσοστό 12% µειωµένο όµως έναντι του 2009 που ήταν 14.5%. Πλην των οχηµάτων άλλες µεγάλες µειώσεις που παρατηρήθηκαν, σε σηµαντικές κατηγορίες αγαθών, ήταν στα φαρµακευτικά προϊόντα [30] µε -28.2%, στα οργανικά χηµικά [29] µε -35.3%, στα κεραµικά [69] µε -20%, στα κρέατα [02] µε -12.9% και στα προϊόντα αρωµατοποιίας [33] µε 15.2% Από την άλλη πλευρά αξιοσηµείωτες θετικές µεταβολές σηµειώθηκαν στα τεχνουργήµατα από χυτοσίδηρο, σίδηρο η χάλυβα [73] µε 100% στα δεψικά και βαφικά εκχυλίσµατα [32] µε 50.4%, στις µηχανές, ηλεκτρικά, αναπαραγωγή ήχου και εικόνων [85] µε 37% και στα πλαστικά και προϊόντα από πλαστικό [39] µε 24.7%. Αξιοσηµείωτη είναι η επίδοση των ισπανικών καταναλωτικών βιοµηχανικών προϊόντων αν αναλογιστούµε ότι, έως και την περασµένη δεκαετία ήταν πολύ λιγότερο γνωστά από τα αντίστοιχα Ιταλικά και Γαλλικά στην ελληνική αγορά. 6

Πίνακας 3 Κυριότερα εισαγόµενα ισπανικά προϊόντα (Σε εκ. Ευρώ) Προϊόντα 2009 2010 1 (1) 3 [87] Αυτοκίνητα, οχήµατα, και εξαρτήµατα τους 255,8 194,7 2 (2) [62] Ενδύµατα και συµπληρώµατα εκτός πλεκτών 129,3 133,5 3 (7) [85] Μηχανές, ηλεκτρικά, αναπαραγωγή ήχου και εικόνων 79 108,3 4 (4) [61] Ενδύµατα και συµπληρώµατα πλεκτά 118 107,1 5 (5) [84] Λέβητες, µηχανές και µέρη αυτών 90 106,3 6 (3) [30] Φαρµακευτικά προϊόντα 123,3 88,5 7 (10) [39] Πλαστικά και προϊόντα από πλαστικό 54,5 68 8 (8) [64] Υποδήµατα 68 62,4 9 (8) [03] Ψάρια και µαλακόστρακα, µαλάκια 53,2 52,3 10 (18) [73] Τεχνουργήµατα από χυτοσίδηρο, σίδηρο η χάλυβα 25,8 51,6 11 (14) [72] Προϊόντα σιδήρου και χάλυβα 41,2 45 12 (11) [69] Κεραµικά προϊόντα 54,5 43,5 13 (9) [29] Οργανικά χηµικά προϊόντα 64,8 41,9 14 (13) [02] Κρέατα και παραπροϊόντα σφαγείων 44 38,3 15 (15) [48] Χαρτί και χαρτόνια 35,3 33,6 16 (17) [21] ιάφορα παρασκευάσµατα διατροφής 28,7 29,7 17 (19) [23] Υπολείµµατα βιοµηχανικών ειδών διατροφής, ζωοτροφές 25 28,5 18 (16) [33] Αιθέρια έλαια, προϊόντα αρωµατοποιίας 30,2 25,6 19 (27) [32] εψικά και βαφικά εκχυλίσµατα 13,3 20 20 (21) [40] Καουτσούκ και τεχνουργήµατα αυτού 21,1 19 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Ισπανίας. Οι Ισπανικές εταιρείες κατόρθωσαν τα τελευταία χρόνια µε την διαφοροποίηση των προϊόντων τους, την δηµιουργία επωνυµιών και τις κατάλληλες επενδύσεις να βελτιώσουν την θέση τους στην ελληνική αγορά. Σηµαντικό µέρος των ισπανικών εξαγωγών καταλαµβάνουν τα ενδύµατα και υποδήµατα [κεφ.61,62,64] που, παρά την µεγάλη πτώση της ζήτησης για τα προϊόντα του συγκεκριµένου τοµέα στην Ελλάδα κατά την διάρκεια του περασµένου έτους, κατόρθωσαν µε 303 εκατ. να αυξήσουν το ποσοστό τους επί των συνολικών εξαγωγών της Ισπανίας στο 18.6%. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2009 ήταν 17.9%. Ουσιαστικά οι τρεις αυτές συγγενικές κατηγορίες αποτελούν το 1 ο εξαγώγιµο προϊόν της Ισπανίας στην Ελλάδα. Τέλος θα πρέπει να σηµειώσουµε ότι σχεδόν σε όλα τα αγροτικά και µεταποιηµένα αγροτικά προϊόντα οι ισπανικές επιχειρήσεις σηµειώνουν καλύτερες επιδόσεις (πλην των θαλασσινών ) µε κυριότερη κατηγορία αυτής των κρεάτων και προϊόντων κρέατος. O Προϊστάµενος ηµήτριος Χαλεπίδης Σύµβουλος Α ΟΕΥ 3 Ο αριθµός εντός παρενθέσεως υποδηλώνει την θέση που κατείχε το προϊόν το 2009 7