ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Μ.Ε. ΠΡΟΟ ΟΣ ΕΣΠΕΡΙ ΩΝ 104, ΚΑΛΛΙΘΕΑ (ΤΗΛ.: 210 9514517) & ΑΙΓΑΙΟΥ 109, ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ (ΤΗΛ.: 210 9355996) ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ «ΘΟΥΚΥ Ι ΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ» ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 http://www.proodos.gr/ Α. ΚΕΙΜΕΝΟ (ΘΟΥΚΥ Ι ΗΣ, ΒΙΒΛΙΟ 3, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 71, 72, 73, 74[1]) [71] ράσαντες δὲ τοῦτο καὶ ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους εἶπον ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἥκιστ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ Ἀθηναίων, τό τε λοιπὸν µηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ ἢ µιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας, τὸ δὲ πλέον πολέµιον ἡγεῖσθαι. Ὡς δὲ εἶπον, καὶ ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώµην. Πέµπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγµένων διδάξοντας ὡς ξυνέφερε καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας µηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν, ὅπως µή τις ἐπιστροφὴ γένηται. [72] Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν. Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγµατα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιµονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήµῳ, καὶ µαχόµενοι ἐνίκησαν. Ἀφικοµένης δὲ νυκτὸς ὁ µὲν δῆµος ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ µετέωρα τῆς πόλεως καταφεύγει καὶ αὐτοῦ ξυλλεγεὶς ἱδρύθη, καὶ τὸν Ὑλλαϊκὸν λιµένα εἶχον οἱ δὲ τήν τε ἀγορὰν κατέλαβον, οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν, καὶ τὸν λιµένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον. [73] Tῇ δ ὑστεραίᾳ ἠκροβολίσαντό τε ὀλίγα καὶ ἐς τοὺς ἀγροὺς περιέπεµπον ἀµφότεροι, τοὺς δούλους παρακαλοῦντές τε καὶ ἐλευθερίαν ὑπισχνούµενοι καὶ τῷ µὲν δήµῳ τῶν οἰκετῶν τὸ πλῆθος παρεγένετο ξύµµαχον, τοῖς δ ἑτέροις ἐκ τῆς ἠπείρου ἐπίκουροι ὀκτακόσιοι.
[74.1] ιαλιπούσης δ ἡµέρας µάχη αὖθις γίγνεται καὶ νικᾷ ὁ δῆµος χωρίων τε ἰσχύι καὶ πλήθει προύχων αἵ τε γυναῖκες αὐτοῖς τολµηρῶς ξυνεπελάβοντο βάλλουσαι ἀπὸ τῶν οἰκιῶν τῷ κεράµῳ καὶ παρὰ φύσιν ὑποµένουσαι τὸν θόρυβον. Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β.1. Να µεταφραστούν τα ακόλουθα αποσπάσµατα «Ἐλθόντων δὲ πρὸς τὴν ἤπειρον» και «ιαλιπούσης δ ἡµέρας τὸν θόρυβον». Μονάδες 30 Β.2. Σε ποιες ενέργειες προέβησαν οι ολιγαρχικοί µετά το πραξικόπηµά τους στη Κέρκυρα; Πώς τις ερµηνεύετε και πώς τις κρίνετε; Μονάδες 15 Β.3. ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους... ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώµην ( 71): Να εξηγήσετε και να σχολιάσετε την αντιφατικότητα των φράσεων αυτών. Μονάδες 8 Β.4. Να επισηµάνετε όλους τους παράγοντες που εξασφάλισαν τη νίκη στους δηµοκρατικούς. Μονάδες 7 Β.5.α. Τι ήταν οι δηµηγορίες; β. Ποιόν προβάλλει ο Θουκυδίδης ως πρότυπο ηγέτη και ποιά τα χαρακτηριστικά του γνωρίσµατα; Μονάδες 10 Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Γ.1. Να γράψετε τους ζητούµενους τύπους για καθεµία από τις παρακάτω λέξεις του κειµένου: ταῦτα: δοτική ενικού και πληθυντικού πρέσβεις: γενική ενικού και δοτική πληθυντικού τριήρους: κλητική ενικού και ονοµαστική πληθυντικού τὴν ἀκρόπολιν: δοτική ενικού και αιτιατική πληθυντικού τὸν λιµένα: ονοµαστική και δοτική ενικού
τῶν οἰκετῶν: κλητική ενικού και αιτιατική πληθυντικού τὸ πλῆθος: δοτική ενικού και κλητική πληθυντικού αἵ γυναῖκες: ονοµαστική ενικού και δοτική πληθυντικού τῷ κεράµῳ: ονοµαστική ενικού και γενική πληθυντικού ἰσχύι: αιτιατική ενικού και κλητική πληθυντικού Μονάδες 5 Γ.2.α. Να γίνει χρονική αντικατάσταση των ακόλουθων ρηµατικών τύπων: διδάξοντας, ἐνίκησαν, παρεγένετο Μονάδες 3 β. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση των ακόλουθων ρηµατικών τύπων: εἴη, ἔπεισαν Μονάδες 2. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ.1. Να γίνει συντακτική αναγνώριση στους ακόλουθους τύπους: ὑπ Ἀθηναίων, πείσοντας, νυκτὸς, αὐτῶν, ξύµµαχον, τῷ κεράµῳ, διαλιπούσης.2. Να αναγνωριστούν πλήρως οι παρακάτω δευτερεύουσες προτάσεις και να δηλωθεί ο συντακτικός τους ρόλος: «ὅπως µή τις ἐπιστροφὴ γένηται» Μονάδες 7 «ὅσους ἔπεισαν» Μονάδες 3 Ε. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ Ε.1. Να βρείτε µε ποιες λέξεις του αρχαίου κειµένου έχουν ετυµολογική συγγένεια οι ακόλουθες λέξεις: εκκλησία, αντιδραστικός, δάσκαλος, κατάληψη, εκποµπή Μονάδες 5 Ε.2. Να γράψετε ένα (1) οµόρριζο (απλό ή σύνθετο) στη νεοελληνική για καθεµία από τις παρακάτω λέξεις: ξυλλεγεὶς, ξυνέφερε, βάλλουσαι, καταφεύγει, διαλιπούσης Μονάδες 5 ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Μ.Ε. ΠΡΟΟ ΟΣ ΕΣΠΕΡΙ ΩΝ 104, ΚΑΛΛΙΘΕΑ (ΤΗΛ.: 210 9514517) & ΑΙΓΑΙΟΥ 109, ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ (ΤΗΛ.: 210 9355996) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ «ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ» http://www.proodos.gr/ Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1. Βλέπε σελίδες 53-54 Φροντιστηριακού βοηθήματος. Β2. Οι ολιγαρχικοί μετά την εξόντωση των αντιπάλων τους και την υπερίσχυσή τους στην Κέρκυρα δια της βίας δείχνουν, αν και συγκαλυμμένα, τον απολυταρχικό, αυταρχικό και δογματικό τους χαρακτήρα. Παρ ότι η πρώτη τους ενέργεια είναι να συγκαλέσουν σε συνέλευση τον κερκυραϊκό λαό, γρήγορα διαφαίνεται η επιδίωξή τους να επιβάλλουν την άποψη και τις αποφάσεις τους, δηλαδή να απομακρύνουν την Κέρκυρα από κάθε είδους σχέσεις με την Αθήνα και να επαναφέρουν το ολιγαρχικό καθεστώς. Γι αυτό και αναγκάζουν το λαό να επικυρώσει αυτές τις ενέργειες, επικαλούμενοι ουσιαστικά το «δίκαιο του ισχυρότερου». Επιπλέον, στέλνουν μία πρεσβεία στην Αθήνα, αποσκοπώντας στο να παρουσιάσουν τα γεγονότα απ τη δική τους πλευρά, να ωραιοποιήσουν τη στάση τους και συνάμα να προλάβουν κάθε πιθανή αντίδραση αντεκδίκηση των Αθηναίων δημοκρατικών. Τέλος, όταν έρχονται ενισχύσεις από την πελοποννησιακή πλευρά, σπεύδουν σε μια επίθεση κατά των δημοκρατικών, θέλοντας να επιδείξουν την εξουσία τους στην πόλη. Β3. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα «ξυγκαλέσαντες...γνώμην» είναι ολοφάνερη η προσπάθεια των ολιγαρχικών, μετά την εξόντωση του Πειθία και των ομοϊδεατών του μέσα στη Βουλή, να αποκαταστήσουν την εικόνα τους. Έτσι, αρχικά επιχειρούν με τη σύγκληση της συνέλευσης των Κερκυραίων να προσδώσουν μια επίφαση δημοκρατικής νομιμότητας στο όλο τους εγχείρημα. Στη συνέχεια, όμως, δεν αργούν να αποκαλύψουν τις αληθινές τους προθέσεις, χρησιμοποιώντας τη συνήθη τακτική τους, που δεν είναι άλλη απ την
επιβολή. Παρ όλο που η Εκκλησία του Δήμου, ως συνέλευση του λαού, δίνει το δικαίωμα ελεύθερης επιλογής και απόφασης στους πολίτες, οι ολιγαρχικοί εξαναγκάζουν το λαό να αποδεχτεί τις προτάσεις τους. Δημιουργώντας ένα κλίμα ψυχολογικής βίας και τρομοκρατίας, καταλύουν την ίδια την ουσία των δημοκρατικών θεσμών, δηλαδή την ελευθερία στη λήψη των αποφάσεων. Σύμφωνα με τα παραπάνω, είναι πασιφανής η αντιφατικότητα κι η αναντιστοιχία στις ενέργειες των ολιγαρχικών, που από τη μία συγκαλούν την Εκκλησία του Δήμου, ενώ από την άλλη δεσμεύουν τη βούληση του δημοκρατικού αυτού οργάνου. Β4. Είναι φανερό πως η νίκη των δημοκρατικών (παρ. 74) ήταν συνδυασμός πολλών παραγόντων. Όπως, επισημαίνεται κι από τον ίδιο το Θουκυδίδη, τρεις ήταν οι βασικοί λόγοι που συντέλεσαν στην επικράτηση των δημοκρατικών έναντι των ολιγαρχικών. Πρώτον, η αριθμητική τους υπεροχή απεδείχθη ζωτικής σημασίας, καθώς όπως είδαμε και νωρίτερα, είχαν εξασφαλίσει τη βοήθεια και την υποστήριξη των δούλων, που αποτελούσαν σημαντικό τμήμα του πληθησμού. Δεύτερον, σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και η επιλογή της θέσης των δημοκρατικών, οι οποίοι κατέλαβαν τα υψώματα της πόλης και την ακρόπολη. Τα καίρια αυτά σημεία τους εξασφάλισαν υπεροχή από στρατηγικήστρατιωτική άποψη, επειδή αφενός είχαν καλύτερη ορατότητα στο αντίπαλο στρατόπεδο και αφετέρου η θέση αυτή τους έδινε προβάδισμα κατά τη διάρκεια της επίθεσης. Τέλος, ο ενεργός ρόλος των γυναικών, υπογραμμίζεται απ' το Θουκυδίδη, δείχνοντάς μας την τόλμη, το θάρρος και την ανδρεία που επέδειξαν οι γυναίκες της Κέρκυρας. Παρ ότι η γυναικεία φύση, κάθε άλλο παρά συνυφασμένη είναι με τις πολεμικές επιχειρήσεις, εκείνες αγωνίστηκαν με γενναιότητα και αφοσίωση, υπερασπιζόμενες τα δημοκρατικά τους φρονήματα, την πατρίδα και την οικογένειά τους. Όλες αυτές οι παράμετροι, σύμφωνα με τον ιστορικό, συνέβαλαν στη συντριπτική ήττα της ολιγαρχικής παράταξης της Κέρκυρας. Β5. Βλέπε σελίδα Σχολικού βιβλίου 24: «Για τους λόγους που εκφωνήθηκαν...ό,τι ήταν προσφορότερο να λεχθεί σε κάθε περίπτωση». Βλέπε σελίδα Σχολικού βιβλίου 21-22: «Το πρότυπο του ηγέτη...ακόμη κι αυτό προκαλούσε την οργή του». Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Γ1. τούτῳ -τούτοις τοῦ πρεσβευτοῦ - τοῖς πρέσβεσι
ὦ τριῆρες - αἱ τριήρεις τῇ ἀκροπόλει - τάς ἀκροπόλεις ὁ λιμήν - τῷ λιμένι ὦ οἰκέτα - τούς οἰκέτας τῷ πλήθει - ὦ πλήθη ἡ γυνή - ταῖς γυναιξί ὁ κέραμος - τῶν κεράμων τήν ἰσχύν - ὦ ισχύες Γ2α. Ενεστώτας: διδάσκοντας νικῶσι(ν) παραγίγνεται Παρατατικός: - ἐνίκων παρεγίγνετο Μέλλοντας: διδάξοντας νικήσουσι(ν) παραγενήσεται Αόριστος: διδάξαντας ἐνίκησαν παρεγένετο Παρακείμενος: δεδιδαχότας νενικήκασι(ν) παραγεγένηται - παραγέγονε Υπερσυντέλικος: - ἐνενικήκεσαν παρεγεγένητο παρεγεγόνει Γ2β. Οριστική: ἐστί(ν) ἔπεισαν Υποτακτική: ᾖ πείσωσι(ν) Ευκτική: εἴη πείσαιεν πίθοιεν Προστακτική: ἔστω πεισάντων - πεισάτωσαν Απαρέμφατο: εἶναι πεῖσαι Μετοχές: ὤν, οὖσα, ὄν πείσας, πείσασα, πεῖσαν Δ. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Δ1. ὑπ Ἀθηναίων: επιρρηματικός εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στο ἂν δουλωθεῖεν. πείσοντας: επιρρηματική τελική μετοχή, συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος πρέσβεις. νυκτὸς: υποκείμενο στη χρονική μετοχή ἀφικομένης. αὐτῶν: γενική διαιρετική ξύμμαχον: κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρήματος τὸ πλῆθος μέσω του συνδετικού ρήματος παρεγένετο. τῷ κεράμῳ: δοτική του οργάνου στη μετοχή βάλλουσαι διαλιπούσης: επιρρηματική χρονική μετοχή, γενική απόλυτος. Δ2. «ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται»: δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση, που εισάγεται με το ὅπως, εκφέρεται με υποτακτική (γένηται) και λειτουργεί συντακτικά ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού. «ὅσους ἔπεισαν»: δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση, που εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ὅσους, εκφέρεται με οριστική και λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης κατέθεντο. Ε. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ Ε1. εκκλησία: ξυγκαλέσαντες, παρακαλοῦντές. αντιδραστικός: δράσαντες. δάσκαλος: διδάξοντας. κατάληψη: κατέλαβον, ξυνεπελάβοντο. εκπομπή: πέμπουσι, περιέπεμπον. Ε2. ξυλλεγεὶς: λογοκρισία - παράλογος ξυνέφερε: φερέγγυος - προσφορά βάλλουσαι: διαβλητός - αντιπαραβολή καταφεύγει: φυγόδικος - υπεκφυγή διαλιπούσης: υπόλοιπο - ελλιπής