Τεχνολογική Προοπτική Διερεύνηση στην Ελλάδα (2001-2021) Προοπτικές για την Ελληνική Γεωργία και την Ανάπτυξη της Υπαίθρου Εμμανουήλ Γ. Κούκιος Καθηγητής ΕΜΠ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου
Το Έργο χρηματοδοτήθηκε από το Γ ΚΠΣ (Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας, ΕΠΑΝ) Ανατέθηκε από τη ΓΓΕΤ, με ανταγωνιστική διαδικασία, σε Κοινοπραξία 5 φορέων: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών LOGOTECH A.E. K-NET A.E. Έναρξη: 15/11/2001 - Λήξη: 31/03/2005
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Διερεύνηση του μέλλοντος της Ελληνικής Οικονομίας και Κοινωνίας θέτοντας ως ζητούμενο την επίτευξη της ελληνικής εκδοχής της Κοινωνίας της Γνώσης. Έμφαση στο ρόλο που αναμένεται να διαδραματίσουν η επιστήμη, ή έρευνα και η τεχνολογία στη διαμόρφωση του μέλλοντος. Χρονικοί ορίζοντες: 2015 και 2021. Δημιουργία ενός οιονεί κέντρου τεχνογνωσίας και εφαρμογών Προοπτικής Διερεύνησης και συνέχιση της δραστηριότητας αυτής στην Ελλάδα.
13 Ομάδες Εργασίας (Σχέση τους με το θέμα *) : Αγροτική Ανάπτυξη και Αλιεία (***) Βιομηχανική Παραγωγή και Μεταποίηση (**) Ενέργεια (**) Πληροφορική, Επικοινωνίες, e-business (*) Διακυβέρνηση & e-government (*) Μεταφορές (**) Περιβάλλον (***) Υγεία και Ποιότητα Ζωής (*) Τουρισμός - Πολιτισμός(**) Υλικά (*) Βιοτεχνολογία (***) Αμυντικές Τεχνολογίες
5 Oριζόντιες Δράσεις (Όλες Σχετικές με το Θέμα) : Χρηματο-οικονομικά Θέματα Χωρική-Περιφερειακή Διάσταση Ανθρώπινο Δυναμικό, Εκπαίδευση/Κατάρτιση Καινοτομία Κοινωνία και Προοπτική Διερεύνηση
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Το Ζήτημα της Απασχόλησης 1981: >30%, 2001: 15%, 2021:? Μ.Ο. ΕΕ-15: 5% Παραγωγή Κρίσιμων Προϊόντων - Τρόφιμα (Μεσογειακή Διατροφή) - Άλλα προϊόντα (Βαμβάκι, Νέα Ενεργειακά Φυτά,?) Ανάπτυξη Υπαίθρου - Οικολογική «ερημοποίηση» - Κοινωνικο-οικονομική «ερημοποίηση»
Η ΔΙΠΛΗ ΠΙΕΣΗ ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΠΑΓΙΔΑ Χαμηλά Εισοδήματα Τομέα - Ρόλος ΚΑΠ <10% ΑΕΠ >50% Επιδοτήσεις (Κοινή Αγροτική Πολιτική ΕΕ) Ασυμπίεστο Κόστος Παραγωγής - Στο άκρο της αλυσίδας παραγωγής-κατανάλωσης - Περιορισμένη διαπραγματευτικά μέσα Διαρθρωτικοί Περιορισμοί - Μικρός/διάσπαρτος κλήρος - Ανεπαρκής οργάνωση Η Παγίδα: Κοινωνικο-οικονομικό Αδιέξοδο - Μεγάλα Τομεακά και Εθνικά διακυβεύματα - Μη-αξιοποίηση της Τεχνολογικής Αλλαγής
ΤΟ ΔΥΣΔΙΑΚΡΙΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ (2021) Ως το 2013: Φραγμένο από την ΚΑΠ - Παράταση στην Αγωνία ή Προετοιμασία για Άλμα ; Άλλες Ιδιαιτερότητες Τομέα - Αργές Αποκρίσεις σε φαινόμενα Αλλαγής - Αρνητικότητα στην Καινοτομία - Μυθολογία του Συντηρητισμού ( ετικέττα?) Οι Κινητήριες Δυνάμεις (Drivers) Αλλαγής - Η ΚΑΠ και η εξέλιξή της (επανεθνικοποίηση?) - Το Ανθρώπινο Δυναμικό και η προετοιμασία του - Η εισαγωγή & διάχυση κρίσιμων Καινοτομιών - Νέες Καταναλωτικές Προτιμησεις (τρόφιμα)
ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΜΕΤΑ - ΚΑΠ ΕΠΟΧΗ Η Δυαδικότητα της Ελληνικής Γεωργίας Από τις σημερινές 800.000 εκμεταλλεύσεις: - 350.000 με προοπτικές παραγωγικής βιωσιμότητας - 450.000 με ανάγκη ενίσχυσης + οικολογικό ρίσκο ΑΡΑ: 2 Συμπληρωματικές Στρατηγικές - «Νέα Γεωργία» - «Διαχείριση Περιβάλλοντος» Η Τεχνολογική Αλλαγή στην «καρδιά» και των 2 - Νέες προτεραιότητες για Τεχνολογική Ανάπτυξη - Νέοι ρόλοι για Έρευνα & Τεχνολογία - Ανάγκη για αναδιοργάνωση (ΕΘΙΑΓΕ, ΓΓΕΤ)
Τεχνολογικές Στρατηγικές για Αγροτική Ανάπτυξη στην Ελλάδα Driver I. Νέα Γεωργία II. Διαχείριση Περιβάλλοντος ΚΑΠ * Γεωργικές επιχειρήσεις εκτός ΚΑΠ - ανοιχτές σε διεθνή ανταγωνισμό * Μετεξέλιξη ΚΑΠ Εθνική Πολιτική Ανθρώπινο Δυναμικό Καινοτομίες Καταναλωτικές Προτιμήσεις * Νέοι Γεωργοί ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ: - Νέο image παραγωγού - Εκπαίδευση νέων αγροτών - Αστική έξοδος προς την ύπαιθρο - Από άλλες χώρες - Αγρο-τουρισμός (part time) * Ψηφιακή Γεωργία * Επιλεγμένες Βιοτεχνολογίες (βλπ. ειδικό κεφάλαιο) * Quality Food Farming * Οργανική Γεωργία * Διαχείριση αποβλήτων * Βιοενέργεια - Non-food Γεωργία * Νέα υλικά Άλλες καινοτομίες * Οργάνωση επιχειρήσεων * Χρηματο-οικονομικά * Μεσογειακά τρόφιμα * Έμφαση σε ποιότητα προϊόντων * Υγιεινή & Ασφάλεια * Διεθνή πρότυπα - Διεθνείς αγορές * Διαχειριστές Υπαίθρου ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ: - Νέο image manager - Μετεκπαίδευση αγροτών - Αστική έξοδος (hobby) - Από άλλες χώρες - Οικο-τουρισμός (part time) * Ορθολογική διαχείριση πόρων * Μικρής κλίμακας παραγωγή * Eco-Monitoring * e-tourism * Επιλεγμένες Βιοτεχνολογίες (βλπ. σχετικό κεφάλαιο) * Νέες Οικο- κ.α. Υπηρεσίες * Πολιτισμός Παράδοση * Αναψυχή Τουρισμός Ελεύθερος χρόνος * Οικολογικές πρωτοβουλίες * Έμφαση σε ποιότητα υπηρεσιών
ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟ 2021-3 ΣΤΟΧΟΙ: ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΕ ΜΙΑΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΥΠΑΙΘΡΟ - ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΒΑΣΗΣ: [ΝΕΟΙ ΓΕΩΡΓΟΙ + ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ]= Απασχόληση 5% ΠΩΣ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΕΛΚΥΣΤΙΚΗ Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΗΝ/ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ
ΤΡΟΦΙΜΑ: Ο ΚΛΑΔΟΣ ΒΛΕΠΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ (Από Ειδική Ημερίδα Διαβούλευσης) Η Δυναμική της Ιστορίας του Κλάδου - Ως το 1950: Κυριαρχία της Πρώτης Ύλης (Γεωργία) - 1950-1980: Κυριαρχία της Παραγωγής (Βιομηχανία) - 1980-2000: Κυριαρχία της Αγοράς (Προϊόν) - 2000- : Το Τρόφιμο ως Σύμβολο - Ιδέα - Μήνυμα Η Δυναμική της Αλλαγής (βάσει ψηφοφορίας) - ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ: Κλίμα, Μεσογειακή Διατροφή - ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ: Δημόσιο, Ανταγωνιστικότητα - ΚΙΝΔΥΝΟΙ: Συρρίκνωση Γεωργίας, Ανταγωνισμός - ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ: Νέοι Καταναλωτές, Νέες Αγορές, Ποιότητα, Νέες Τεχνολογίες
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ: ΠΩΣ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΚΛΑΔΟΙ ΕΠΗΡΑΖΟΥΝ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥΣ Γεωργία: Πρώτες Ύλες - Μέσο Ανάπτυξης - «Σημαία» Τουρισμός: Συμβιωτική Ανάπτυξη - Μέσο Προβολής Βιοτεχνολογίες: Αναζήτηση Υγειών Συνεργειών Περιβάλλον: Ποιοτικά Τρόφιμα-«καθαρό» περιβάλλον Υγεία: Ποιότητα Ζωής, Πρόληψη, Θεραπεία Βιομηχανία: Νέα Προϊόντα + Υπηρεσίες Ενέργεια: Συμβιωτική ανάπτυξη Food - Non-Food Μεταφορές: Κρίσιμος Ρόλος (Εξαγωγές, Χρόνος Ζωής) Νέα Υλικά: Νέες αλληλοδράσεις, π.χ. με συσκευασία Πληροφορική: Προς Αγρο-info-διατροφικά Δίκτυα Πολιτισμός: Αξίες, Σύμβολα και Νέα Διατροφή
ΤΕΛΙΚΑ: ΓΕΩΡΓΙΑ - ΤΡΟΦΙΜΑ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΥΠΑΙΘΡΟΥ: * Μια Περιοχή Τεχνολογικής Σύγκλισης * Με Στρατηγικό Εθνικό Ενδιαφέρον Στην Ελληνική Οικονομία και Κοινωνία της Γνώσης Με ορόσημο το Έτος 2021
Τελικά: Ο καλύτερος τρόπος να προβλέπουμε το μέλλον είναι να το δημιουργούμε (M. Dertouzos) Για Περισσότερες Πληροφορίες www.foresight-gsrt.gr