Φίλες και Φίλοι, Σας μεταφέρω τους θερμούς χαιρετισμούς του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελου Βενιζέλου. Διανύουμε μία από τις μεγαλύτερες εθνικές κρίσεις που βίωσε η χώρα στη νεώτερη ιστορία της. Μια κρίση που δεν έχει μόνο δημοσιονομικά χαρακτηριστικά, αλλά επεκτείνεται σε όλο το φάσμα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της χώρας. Σήμερα, στην Ευρώπη κατέχουμε τη θλιβερή πρωτιά στην ανεργία με ποσοστό που αγγίζει το 30%, ενώ ταυτόχρονα το κράτος αδυνατεί να παρέχει στους πολίτες ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό πλαίσιο κοινωνικών υπηρεσιών. 1
Γίνεται, ωστόσο, μια μεγάλη εθνική προσπάθεια για να ξεφύγουμε από την άνευ όρων ελλειμματική πολιτική του παρελθόντος. Μια προσπάθεια που θα μας επιτρέψει άλλες διαπραγματευτικές δυνατότητες ακόμα και σε ζητήματα που αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Να μπορέσουμε, δηλαδή, στο επόμενο χρονικό διάστημα να αξιοποιήσουμε τους ευρωπαϊκούς πόρους με μεγαλύτερη ευχέρεια και να καταρτίσουμε τη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ στην οποία η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Η συμβολή των Περιφερειών στην τοπική ανάπτυξη θα είναι καθοριστική τα επόμενα χρόνια. Όχι μόνο γιατί θα γίνουν ο κύριος πυλώνας στήριξης της ανάπτυξης στη χώρα, αλλά γιατί θα έχουν ουσιαστικά διασφαλίσει την κοινωνική συνοχή, που ήδη σήμερα σε αυτές τις ασφυκτικές συνθήκες απειλείται. 2
Σε αυτή την κατεύθυνση οι διαχρονικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν το χώρο σας και φέρουν τη σφραγίδα του ΠΑΣΟΚ- αποτελούν ένα αποτελεσματικό εργαλείο, αρκεί να το χρησιμοποιήσουμε σωστά. Γιατί μπορεί οι τοπικές δομές να ισχυροποιήθηκαν και να οπλίστηκαν με αναπτυξιακό χαρακτήρα, μπορεί να καθιερώθηκαν θεσμοί διαφάνειας, λογοδοσίας και άμεσης συμμετοχής, αλλά δεν επιτεύχθηκε τελικά και σε βάρος τόσο του κράτους και κυρίως όμως των πολιτών η πραγματική αποκέντρωση. Η οικονομική και όχι μόνο εξάρτηση των Περιφερειών από την κεντρική διοίκηση του κράτους εξακολουθεί να υφίσταται, κάτι που έχει σταθεί τροχοπέδη στο έργο σας. Έχουμε ουσιαστικά οδηγηθεί στο οξύμωρο της ετεροδιοικούμενης Αυτοδιοίκησης. 3
Ενώ λοιπόν οι αιρετές περιφερειακές αρχές έχουν αποκτήσει επιχειρησιακή ικανότητα και έχουν επιφορτιστεί με πολλές από τις αρμοδιότητες του κεντρικού κράτους και των Δήμων, δεν διαθέτουν αλλά ούτε και τους μεταβιβάζονται οι αντίστοιχοι πόροι. Περιγράφουμε, δηλαδή, έναν φορέα με λειτουργική κόπωση παρά το νεαρό της ηλικίας του. Ας είμαστε, όμως, ρεαλιστές. Οι περικοπές στους θεσμοθετημένους πόρους των περιφερειών ξεπερνούν το 60%. Από την άλλη ωστόσο, δεν μπορούμε άμεσα να επιστρέψουμε στις προ κρίσης οικονομικές δυνατότητες. Χρειαζόμαστε περισσότερη ευελιξία και εφευρετικότητα. Ζητούμενο σήμερα είναι πως θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε άλλες προοπτικές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η οικονομική αποκέντρωση σημαίνει μερική αντικατάσταση του συστήματος μεταβιβαστικών πληρωμών από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. 4
Οφείλουμε όμως να δούμε με νέο μάτι εκείνες τις λύσεις που προτείνουν όσοι θεωρούν ότι υπάρχει δυνατότητα άντλησης απευθείας πόρων για την Αυτοδιοίκηση από μια τοπική φορολόγηση. Σήμερα, γι αυτή τη λύση υπάρχουν συνταγματικά κωλύματα, αλλά τίποτα δεν μας εμποδίζει το ζήτημα να τεθεί ενόψει της επόμενης συνταγματικής αναθεώρησης. Αν οι τοπικοί άρχοντες έχουν τα δικά τους χρήματα, που πρέπει να διαχειριστούν, θα είναι και ανώτερο, και πιο αντικειμενικό το επίπεδο λογοδοσίας τους για τη χρήση που έκαναν. Φίλες και φίλοι, στην παρούσα συγκυρία, η ανάδειξη του κοινωνικού τομέα της οικονομίας περνάει και μέσα από τους θεσμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. 5
Όλοι κατανοούμε ότι οι Δήμοι και οι Περιφέρειες έχουν επωμιστεί μεγάλο βάρος της κοινωνικής πολιτικής, υποκαθιστώντας σε σημαντικό βαθμό το κοινωνικό κράτος. Και παρά τις συμπληγάδες προβλημάτων, έχουν υλοποιήσει πολλά προγράμματα κοινωνικής στήριξης και αλληλεγγύης. Η ανάδειξη του κοινωνικού τομέα της οικονομίας δεν είναι ένα ιδεολόγημα, ούτε υποκατάστατο παλαιότερων πολιτικών κρατικοποίησης όπως κάποιοι συνεχώς μονολογούν στα τηλεπαράθυρα. Αποτελεί εσωτερική ανάγκη των οικονομικών και κοινωνικών διαδικασιών που συντελούνται στην παρούσα φάση μεταβολής των παραγωγικών σχέσεων και ανακατανομής των ρόλων σε κλαδικό, αλλά και διεθνές πλαίσιο. Φίλες και φίλοι, 6
δεν επιθυμώ ούτε να εξωραΐσω καταστάσεις, ούτε να κρύψω λάθη και παραβλέψεις που έγιναν. Θεωρώ όμως ότι έχουμε κάνει έναν μεγάλο αγώνα δρόμου για να προσεγγίσουμε την ευρωπαϊκή οργάνωση στα ζητήματα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Και σήμερα είμαστε σε ένα ακόμα κομβικό σημείο. Μπαίνει το ζήτημα να φτιάξουμε ένα νέο εκλογικό νόμο. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να συμβεί ούτε λίγο πριν τις εκλογές για την εξυπηρέτηση μικροκομματικών συμφερόντων, ούτε βεβαίως με συγκεχυμένους κανόνες. Δεν είναι δυνατόν να τίθενται ως πυροτεχνήματα στο δημόσιο διάλογο καίρια ζητήματα, όπως για παράδειγμα ο τρόπος των οργάνων της τοπικής Αυτοδιοίκησης. 7
Χρειαζόμαστε μεταρρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα που θα θίγουν την ουσία των πραγμάτων και θα συμβολίζουν την πραγματική αλλαγή. Να νιώσουν οι πολίτες ότι όλοι πήραμε τα μηνύματα ώστε να μην θεωρείται η πολιτική προνόμιο συγκεκριμένων ελίτ. Τέλος δεν μπορώ να μην αναφερθώ στον τραγικό θάνατο ενός νέου ανθρώπου από οργανωμένο στέλεχος του νεοναζιστικού μορφώματος την Χρυσή Αυγή. Πλέον κανείς δεν μπορεί να πει ότι δεν γνωρίζει από τον πιο πονηρό ως τον πιο αδαή. Κανένα Μ.Μ.Ε. δεν μπορεί πλέον μέσα από το λάιφ στάιλ να μας προσφέρει καθημερινά απενοχοποιήμενο το κόνιο. Τώρα είναι η ώρα να κινητοποιηθούμε όλοι, τα κόμματα, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι κοινωνικοί εταίροι απέναντι στο φίδι και στο αυγό που το γέννησε. 8
Αλλά και απέναντι σε αυτούς που καταγγέλλουν ρητορικά το φαινόμενο, ενώ παράλληλα συντηρούν ένα εμφύλιο πολεμικό κλίμα στην πολιτική ζωή του τόπου. Ένα κλίμα πόλωσης που διχάζει και φοβίζει υπονομεύοντας την προσπάθεια που κάνει ο ελληνικός λαός. Και επειδή πολλά ακούστηκαν τις τελευταίες μέρες περί της θεωρίας των δύο άκρων. Το ΠΑΣΟΚ πιστεύει ότι το πολιτικό σύστημα έχει δύο άκρα. Τα άκρα αυτά όμως δεν ταυτίζονται. Όσοι παίζουν με αυτές τις θεωρίες δεν υπηρετούν την πατρίδα και τη δημοκρατία. Ευχαριστώ, Καλή Επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου σας. 9
10