ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ «ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ & ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ» ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΒΡΥΣΩΝ ΟΜΑΔΑ 18: Καφφετζάκης Μιχαήλ Αρχιτέκτονας Μηχανικός Κουτάντος Νικόλαος Αρχιτέκτονας Μηχανικός Ρομπογιαννάκης Δημήτριος Πολιτικός Μηχανικός Μπαλαφούτα Ελένη Πολιτικός Μηχανικός Καμπαναράκη Αριστέα Πολιτικός Μηχανικός

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α -ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Β- ΔΕΛΤΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ / ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Γ- ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Δ- ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Ε- ΔΕΛΤΙΑ ΚΤΙΡΙΩΝ

Α-ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛ. 1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ-ΤΟΠΟΣ-ΤΟΠΙΟ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2 Α) Γεωγραφική περιγραφή-φυσικό περιβάλλον 2 Β) Ιστορική αναφορά και εξέλιξη 3 Γ) Συγκοινωνιακή οργάνωση και εξυπηρετήσεις 3 Δ) Οικιστική διαδρομή και διαδικασίες παραγωγής του δομημένου ιστού 4 Ε) Η αυτόνομη συνιστώσα του φυσικού τοπίου 6 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ 7 Α) Η οικονομία της ευρύτερης περιοχής-τοπική οικονομία-αντοχές και προοπτικές-η παραγωγική απασχόληση- το δημόσιο και οι ιδιώτες. 7 Β)Το τοπικό παραγωγικό κεφάλαιο και η αειφορική συνιστώσα 7 Γ) Δυνατότητες συνεργασιών και τοπική επιχειρηματικότητα 7 3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ 8 Α) Πρωτεύουσες πολεοδομικές λειτουργίες 8 Β)Ποσοτικά χαρακτηριστικά πολεοδομικής οργάνωσης 10 Γ)Ποιοτικές παράμετροι και στοιχεία φυσιογνωμίας συνόλου 10 4. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ-ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ 10 ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΙΑ 5. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΜΙΑΣ 15 ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 17 1

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ-ΤΟΠΟΣ-ΤΟΠΙΟ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Α) Γεωγραφική περιγραφή-φυσικό περιβάλλον Οι Βρύσες είναι οικισμός της επαρχίας Μεραμβέλλου του νομού Λασιθίου. Είναι κτισμένος αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 440μ. Ανήκε διοικητικά στον δήμο Νεαπόλεως, ενώ με τον νέο νόμο Καλλικράτη (από 1/1/2010) ανήκει στον δήμο Αγίου Νικολάου. Απέχει απ τη Νεάπολη 4,24 χλμ και βρίσκεται πάνω στο επαρχιακό δίκτυο που συνδέει τη Νεάπολη με το Οροπεδίου Λασιθίου. Το κλίμα της περιοχής είναι ξηρό θερμικό και υγιεινό, γενικά μεσογειακό. Ο οικισμός αναπτύσσεται στη πλαγιά ενός ορεινού όγκου και μπροστά απλώνεται η κοιλάδα του Μεραμβέλλου με θέα τη Νεάπολη και τους πλείστους οικισμούς της. Ανατολικά και δυτικά σε καλές καιρικές συνθήκες είναι ορατή η θάλασσα του Αγίου Νικολάου και Μιλάτου αντίστοιχα, ενώ οι κορυφογραμμές των ορεινών όγκων Ανάβλοχου και Τιμίου Σταυρού οριοθετούν την οπτική φυγή προς το Βορρά. Ο οικισμός χαρακτηρίζεται από το καταπράσινο φυσικό του περιβάλλον το οποίο διαθέτει χαρακτηριστική γεωμορφολογική συγκρότηση διαθέτοντας σημεία ιδιαίτερης αξίας όπως το καταπληκτικό εκκλησάκι του προφήτη Ηλία ένας κατάλευκος ταπεινός κτιριακός όγκος πάνω από το γλυπτικό βράχο μοναδικής φυσικής αξίας που κατασκευάστηκε επί τουρκοκρατίας, και κάθε χρόνο γιορτάζεται πανηγυρικά. 2

Β) Ιστορική αναφορά και εξέλιξη Ο οικισμός είναι από τα ηρωικότερα και μαγευτικότερα χωριά της επαρχίας Μεραμπέλου. Γαντζωμένο καθώς είναι στη βόρεια πλαγιά του βουνού Καβαλαρά, είναι κυριολεκτικά κρυμμένο μέσα στον πράσινο χώρο με ανοικτό ορίζοντα και αποτελεί το μόνιμο φύλακα και βιγλάτορα όλης της περιοχής. Τα αρχαιολογικά ευρήματα που προέρχονται από τις Βρύσες βρίσκονται στα Μουσεία Ηρακλείου και Αγίου Νικολάου και μαρτυρούν πως πρώτοι οι Μινωίτες σκαρφάλωσαν πάνω από το σημερινό χωριό στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία, για να ξεφύγουν την Δωρική σφαγή και καταστροφή. Το πιθανό όνομα του αρχαίου χωριού κατά τον Εμμ. Παπαδογιάννη ήταν "Καραγίνα". Το Μουσείο Αγίου Νικολάου φιλοξενεί την κεφαλή ενός αξιόλογου ειδωλίου και δυο μικροσκοπικά πυξίδια, μάλλον υπομινωικών χρόνων. Στις 7 Αυγούστου ημέρα Δευτέρα του 1867 έγινε σημαντική μάχη των επαναστατικών δυνάμεων κατά του Ομέρ Πασά που πέρασε στην ιστορία ως μάχη των Βρυσών. Στις Βρύσες σκοτώθηκαν, από τον Καπετάν Καζάνη, ο Σχιζόραχος με τη συμμορία του την ώρα που διασκέδαζαν.ο Κριτοβουλίδης τον ονομάζει "Σκυλόραχο" για τα απάνθρωπα και ανήθικα κακουργήματα του. Εντυπωσιακή είναι η Βρύση (1887) του χωριού με τη θαυμάσια επιγραφή της. Δυτικά της Βρύσης βρίσκεται ο Αφέντης Χριστός, ναός του 1863. με σπουδαία αρχιτεκτονική και εντυπωσιακές καμάρες. Τα τέμπλα με την πληθωρική διακόσμηση (η Άμπελος, ελισσόμενοι βλαστοί με φύλλα, άνθη, κλαδιά και καρπούς, παραστάσεις ζώων, πτηνών, δρακόντων κ.λπ.) είναι εξαιρετικά δείγματα της ξυλογλυπτικής τέχνης. Ανατολικά του χωριού, περικυκλωμένο από βράχια, ανάμεσα στο μαγευτικό πράσινο, το γραφικό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, δεσπόζει ολόκληρης της κοιλάδας του Επάνω Μεραμπέλου. Πανοραμική θέα, πλούσια ιστορία του (Φορτέτσα της αρχαίας "Καραγίνας" Κάστρο των Ενετών αλλά και φυλάκιο των Τούρκων μέχρι τις 6 Αυγούστου 1867, απ' όπου άρχισε και η μάχη των Βρυσών). Σεβαστό προσκύνημα για ντόπιους και ξένους πιστούς όλο το χρόνο και ιδιαίτερα στο πανηγύρι στις 20 Ιουλίου. Στην αγροτική περιοχή "Δράσι" υπήρχε αρχικά το χωριό. Έχουν βρεθεί αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα της. Υστερομινωικής εποχής (1375-1 ΙΟΟπ.Χ.). Το τοπίο μαγευτικό. Δεσπόζουν το μοναστήρι "Παναγία των Πατέρων" και το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Η παραμονή κάτω από τα πλατάνια και τα άφθονα νερά είναι φανταστική. (πηγή: www.neapolinet.gr). Γ) Συγκοινωνιακή οργάνωση και εξυπηρετήσεις Οι Βρύσες έχουν πληθυσμό 313 κατοίκους (απογράφη 2001) σταθερό καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Το αστικό κέντρο εξυπηρέτησης για όλες τις κοινωνικό-οικονομικές δραστηριότητες είναι η Νεάπολη. Εξυπηρετείται συγκοινωνιακά με το υπεραστικό υπερτοπικό δίκτυο Νεάπολης Οροπεδίου. Το οδικό δίκτυο παρ όλες τις βελτιώσεις και επεμβάσεις δε μπορεί σήμερα να θεωρηθεί επαρκής άξονας κυκλοφορίας. Σήμερα ο δρόμος αυτός εντός του οικισμού είναι ο κατεξοχήν εμπορικός τουριστικός δρόμος του οικισμού, όπου ο περαστικός επισκέπτης θα μπορούσε με καλύτερες συνθήκες λειτουργικά και αισθητικά να ενισχύσει την τοπική οικονομία. Δυστυχώς η μικρή διατομή του οδοστρώματος και η αισθητική του χωριού (φωτογραφία 10) δεν το καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστικό στους διερχόμενους τουρίστες για να σταματήσουν στα 2 καφενεία επί του κεντρικού άξονα. 3

Η ιατροφαρμακευτική κάλυψη των κατοίκων είναι ελλιπής, αφού μια φορά τη βδομάδα ένας γιατρός επισκέπτεται και εξετάζει τους κατοίκους σε μια αίθουσα. Το νοσοκομείο και κέντρο υγείας Νεαπόλεως εξυπηρετεί τα περισσότερα ιατρικά περιστατικά. H βατότητα των δρόμων πέραν του επαρχιακού και ιδιαίτερα εντός του οικισμού είναι σε πολύ άσχημη κατάσταση με τελική επιφάνεια μπετόν αποσαθρωμένο. Δ) Οικιστική διαδρομή και διαδικασίες παραγωγής του δομημένου ιστού Ο οικισμός χωρίζεται σε 3 οικιστικά σύνολα και αναπτύσσεται εκατέρωθεν του επαρχιακού δρόμου ΝΕΑΠΟΛΗ-ΤΖΕΡΜΙΑΔΩ. Η κλίση του εδάφους σε συνδυασμό με την χάραξη της επαρχιακής οδού δημιούργησαν πυρήνες σύμφωνα με τη τοπική γεωμορφολογία. Εμφανέστατα διαπιστώνεται ότι ο χαμηλότερος πυρήνας, χωροθετημένος βόρεια σε έδαφος με έντονα κατωφερείς κλίσεις, είναι και ο αρχικός κατοικημένος χώρος, διαθέτοντας αναλλοίωτες τις μορφές εκείνες που δημιουργήθηκαν την τότε εποχή. 4

Τα κτίρια παρακολουθούν το φυσικό ανάγλυφο διαμορφώνοντας (συνθέτοντας) τα πολεοδομικά αναπτύγματα με τα στενά περάσματα (δρόμους) ανηφορικούς με την μορφή πλατύσκαλων. Ο πρώτος εμπορικός άξονας του οικισμού χωρίζει τον αρχικό πυρήνα σε δύο τμήματα εξίσου ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά.οδηγεί προς την έξοδο της Νεάπολης. Στο τέλος του υπάρχει η μικρή μοναδική κοινόχρηστη πλατεία με την παλαιά (1887) βρύση εν ενεργεία που μαζί με τους αύλιους χώρους της εκκλησίας και του παλαιού σχολείου δημιουργούν ένα μεγάλο κοινόχρηστο χώρο αναψυχής και εκδηλώσεων τοπικού χαρακτήρα. 5

Στο δρόμο αυτό υπάρχουν κτίρια αξιόλογα αλλά και αδιάφορα, τα οποία όμως είναι ενδιαφέροντα σαν αναπτύγματα αφού τα κτίρια συνοδείας (μικρού ενδιαφέροντος) συμπληρώνουν την τελική μορφολογία του πυρήνα με τρόπο ήπιο και αρμονικό. Το νότιο οικιστικό τμήμα (πάνω από τον επαρχιακό δρόμο) αναπτύσσεται στο υψηλότερο σημείο του οικισμού. Ο τρίτος πυρήνας βρίσκεται στην έξοδο προς Νεάπολη. Είναι νεόδμητος και δημιουργήθηκε μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο ο οποίος παρέσυρε και απορρόφησε τις νέες ελάχιστες οικιστικές ανάγκες του οικισμού. Ε) Η αυτόνομη συνιστώσα του φυσικού τοπίου Η ανάπτυξη του οικισμού στην πλαγιά ενός ορεινού όγκου και γενικότερα η θέση του μέσα στο φυσικό περιβάλλον δημιουργεί μια εναλλαγή εξάρσεων και υποχωρήσεων του φυσικού 6

περιβάλλοντος με ποικιλία οπτικών φυγών καθιστώντας τον οικισμό σημαντικό από άποψη τοπιογραφική από τις πιο ενδιαφέρουσες στην περιοχή εξασφαλίζοντας μια αξιοπρόσεχτη αντιληπτική οργάνωση. 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α) Η οικονομία της ευρύτερης περιοχής-τοπική οικονομία-αντοχές και προοπτικές- Η παραγωγική απασχόληση- το δημόσιο και οι ιδιώτες. Η κύρια δραστηριότητα των κατοίκων του χωριού είναι η γεωργία, η οποία δεν το επηρεάζει πληθυσμιακά, ενώ τουριστικές δραστηριότητες δεν υπάρχουν. Παλιότερα παρήγαγαν λάδι, αμύγδαλα, χαρούπια και σταφύλια ενώ σήμερα έχουν περιοριστεί μόνο στην παραγωγή ελαιολάδου. Η διαφήμιση και προβολή των αξιόλογων σημείων του χωριού καθώς επίσης και των ντόπιων προϊόντων είναι ελλιπής. Δεν υπάρχει από τους κατοίκους καμία διάθεση να στραφούν σε άλλου είδους οικονομικές δραστηριότητες ή να επαναλειτουργήσουν τα 17 μαγαζάκια που έκλεισαν τα τελευταία χρόνια. Παλαιότερα δραστηριοποιούνταν στο χωριό τσαγκάρικα, μοδίστρες, ελαιουργία, περισσότερα καφενεία, φούρνοι και μπακάλικα. Σήμερα τα καφενεία εξυπηρετούν τους κατοίκους λειτουργώντας σαν μικροί φούρνοι και μπακάλικα. Τα καταστήματα της Νεάπολης και του Αγίου Νικολάου καλύπτουν τις ανάγκες των κατοίκων. Β)Το τοπικό παραγωγικό κεφάλαιο Η μόνη οργανωμένη παραγωγική απασχόληση στον οικισμό αποτελεί ο αγροτικός συνεταιρισμός, ο οποίος θα μπορούσε σαφώς να δραστηριοποιηθεί πιο οργανωμένα και μεθοδικά σε σχέση με την τωρινή του δράση. Τα δύο ελαιουργία του χωριού δε λειτουργούν πλέον. Παλαιότερα το εμπόριο ανθούσε στον κύριο εμπορικό άξονα ο οποίος διασχίζει τον οικισμό Νότιο- Ανατολικά παράλληλα με τον κεντρικό επαρχιακό δρόμο, ενώ τώρα το εμπόριο είναι σχεδόν ανενεργό, ανύπαρκτο μετατοπισμένο στον κεντρικό επαρχιακό δρόμο. Γ) Δυνατότητες συνεργασιών και τοπική επιχειρηματικότητα Με δεδομένη τη γειτνίαση στο τοπικό κέντρο της περιοχής θα μπορούσε να υπάρξει ενίσχυση της προώθησης των τοπικών προϊόντων και των ενασχολήσεων, έτσι ώστε να προωθηθεί η τοπική επιχειρηματικότητα. Οι πιθανότητες να επιτύχει μια τέτοια δράση αυξάνονται όταν δεν εντοπίζεται σε επίπεδο οικισμού αλλά στηρίζεται σε συλλογική προσπάθεια και συνδυασμό δυνάμεων, ανταλλαγή εμπειριών και γνώσης για δράσεις και τεχνολογίες οι οποίες ενσωματώνουν αυτήν την ήπια μορφή τουρισμού στην στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης. Η οργανωμένη δράση του Αγροτικού Συνεταιρισμού, θα μπορούσε να οδηγήσει στην προώθηση των τοπικών προϊόντων και η εγκατάλειψη της τακτικής της μεμονωμένης πώλησης ελάχιστων ειδών θα οδηγήσει και σε ενίσχυση της τοπικής οικονομίας αλλά και προβολή της περιοχής με αποτέλεσμα να αυξηθεί η επισκεψιμότητα της περιοχής. Οι δράσεις αυτές ασφαλώς όσο οργανωμένες κι αν είναι δεν μπορούν να βασιστούν αποκλειστικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι υπάρχουν προγράμματα επιδοτήσεων περιφερειακά αλλά και μέσω της Αναπτυξιακής Α.Ε.. Τα προγράμματα αυτά δε διευκολύνουν μόνο οικονομικά αλλά δίνουν ταυτόχρονα τις απαραίτητες κατευθύνσεις προς τον επιθυμητό στόχο και γίνεται η προσπάθεια να θέσουν και τις αναγκαίες ασφαλιστικές δικλείδες, ώστε να μην αποπροσανατολιστεί η κάθε προσπάθεια ανάδειξης και κατάληξη σε καθολική καταστροφή των οικισμών. 7

Τα θετικά αποτελέσματα δε θα είναι μόνο οικονομικά και σημαντικά για τη διατήρηση του ιστορικού και φυσικού πλούτου της περιοχής. Η μορφωτική αναβάθμιση των κατοίκων είναι αναπόφευκτη ως άμεση συνέπεια της συναναστροφής με τους ζώντες σε αστικά κέντρα. Επίσης ο αυτοσεβασμός τους θα ενισχυθεί εφόσον θα γίνει αντιληπτή η εκτίμηση, όχι μόνο των συνανθρώπων τους αλλά και της πολιτείας, στην φιλοξενία τους, την εγκαρδιότητά τους, τα έθιμα και ήθη τους, τις αξίες τους και συνολικά στον τρόπο ζωής τους. 3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ Α) Πρωτεύουσες πολεοδομικές λειτουργίες Η περιήγηση στον οικισμό γίνεται κεντρικά μέσω των δύο κύριων δρόμων του οικισμού: του κεντρικού επαρχιακού δρόμου και του παλαιότερου εμπορικού δρόμου, ο οποίος αποτελούσε και τον κύριο εμπορικό δρόμο παλαιότερα. Αυτός ο δρόμος σήμερα εκτός από το εμπόριο, (ανενεργό, ανύπαρκτο, αφού έχει μεταφερθεί στον κεντρικό επαρχιακό άξονα), υποδέχεται κατοικίες-κτίρια εφαπτόμενα αξιόλογα ή μη. Οι συνδέσεις του οικισμού στα υπόλοιπα τμήματά του γίνονται κυρίως με μονοπάτια ή δρόμους πλάτους τέτοιου, ώστε να διασχίζονται οριακά από ΙΧ. Στα Χαρακτηριστικά είναι τα περάσματα-σοκάκια διαμορφωμένα με πλατύσκαλα,τραχιά επιφάνεια, τα οποία δημιουργούν την αίσθηση της γειτονιάς και αμεσότητα στην επικοινωνία των κατοικιών που είναι κτισμένες εκατέρωθεν. Το δίκτυο των δρόμων δε συγκλίνει σε κάποιο κοινόχρηστο χώρο ο οποίος να μπορεί να θεωρηθεί το κέντρο του οικισμού. Στον οικισμό δεν υπάρχουν Δημόσια κτίρια παρά μόνο το ανενεργό Δημοτικό σχολείο σημερινό πολιτιστικό κέντρο. Η κεντρική εκκλησία του Αφέντη Χριστού ανεγέρθη επί τουρκοκρατίας μέσα σε μια πράσινη στοιβάδα ευκαλύπτων και πλατάνων, σχετικά αποκομμένη από το πυκνά δομημένο τμήμα του οικισμού, ενώ η παλαιά βρύση (1887) με το τρεχούμενο δροσερό νερό της συμπληρώνει το τοπίο της πλατεία, μοναδικό κοινόχρηστο χώρο που διαθέτει ο οικισμός, σε συνδυασμό με τους αύλιους χώρους της του παλαιού σχολείου. Το δημοτικό σχολείο του χωριού με την επεξεργασμένη πορτοστασιά της εισόδου, δεν λειτουργεί εδώ και 30 χρόνια λόγω έλλειψης μαθητών. Τα λίγα παιδιά του χωριού πηγαίνουν σε σχολεία της Νεάπολης με ΙΧ ή ταξί. Οι αίθουσες του σχολείου χρησιμοποιούνται από τον εξωραϊστικό σύλλογο του χωριού. 8

Πρόβλεψη για στάθμευση των οχημάτων δεν υπάρχει και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι όψεις των κτιρίων εφάπτονται στο δρόμο έχουν ως αποτέλεσμα να σταθμεύουν τα οχήματα πάνω στο δρόμο και να δυσχεραίνεται η κυκλοφορία, η οποία βέβαια δεν είναι και τόσο έντονη. Ο αρχικός οικιστικός πυρήνας είναι χωροθετημένος βόρεια σε έδαφος με έντονα κατωφερείς κλίσεις. Χρονολογικά εντάσσεται στο 18ο και 19ο αιώνα όπως φαίνεται και στις διάφορες επιτοίχιες επιγραφές. Το περίγραμμα του πυρήνα αυτού είναι εύκολα αναγνώσιμο και σχεδόν αναλλοίωτο από σημερινές παρεμβάσεις. Το νότιο οικιστικό τμήμα,χρονικά μεταγενέστερο (20ος αιώνας) αναπτύσσεται στο υψηλότερο σημείο του οικισμού. Η ανάπτυξη του οικισμού μέσα στην παρέλευση των χρόνων κρίνοντας από τα χαρακτηριστικά των κτιρίων αλλά και από την τάση εγκατάλειψής τους έγινε από το βορά προς το νότο, σεβόμενη και ακολουθώντας τη μορφολογία και τις κλίσεις του εδάφους, στο ανατολικό τμήμα του οικισμού και στη συνέχεια στα χρόνια του μεσοπολέμου, για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες επέκτασης και απορρόφησης των ελάχιστων νέων οικιστικών αναγκών του οικισμού ακολουθήθηκε γραμμική πορεία κατά μήκος των δύο δρόμων προς τις εξόδους του οικισμού. Η χαρακτηριστική αρχιτεκτονική αυτής της περιόδου αναγνωρίζεται στα δύο ελαιουργία, στο βόρειο άξονα-πρώην εμπορικό δρόμο, τα οποία δε λειτουργούν πλέον και αποτελούν, ένδειξη και της παλαιότερης εμπορική άνθισης του συγκεκριμένου δρόμου. Γενικότερα διακρίνεται τάση εγκατάλειψης στα άκρα του οικισμού, βόρεια και νότια αλλά και δυτικά. Η μεγαλύτερη κίνηση στην καθημερινότητα εντοπίζεται στον κεντρικό επαρχιακό δρόμο, όπου και βρίσκονται τα δύο καφενεία που λειτουργούν, και σε μικρή απόσταση εκατέρωθεν του κεντρικού αυτού δρόμου. 9

Ο οικισμός εξυπηρετείται από την υπεραστική συγκοινωνία του Νομού Λασιθίου. Η στάση βρίσκεται στην έξοδο του συνεκτικού κομματιού του οικισμού και με δεδομένη την έκταση του οικισμού είναι σχετικά εύκολα προσβάσιμη. Στον οικισμό υπάρχει αποχετευτικό δίκτυο, ενώ η υδροδότηση γίνεται από το κοντινό χωριό Δράσι. Όπως επίσης εναέρια δίκτυα ΟΤΕ και ΔΕΗ. Β)Ποσοτικά χαρακτηριστικά πολεοδομικής οργάνωσης Τα δύο οικιστικά σύνολα που εντοπίζονται ανατολικά του οικισμού χαρακτηρίζονται από αρκετά πυκνή και συνεχόμενη δόμηση με ανωφερή πολεοδομική οργάνωση. Η δόμηση σε αυτά τα σύνολα δεν ακολούθησε κάποια προδιαγεγραμμένη μορφή με αποτέλεσμα τα οικοδομικά τετράγωνα να ποικίλουν σε σχήμα και μέγεθος. Στο δυτικό τμήμα του οικισμού-μεταγενέστερο-, που αναπτύσσεται γραμμικά, η δόμηση είναι επίσης συνεχής με τα κτίρια εφαπτόμενα μεταξύ τους να έχουν στραμμένη την όψη τους προς το δρόμο. Το τμήμα αυτό συμπληρώνει την τελική μορφολογίας του πυρήνα με τρόπο ήπιο και αρμονικό. Οι τάσεις ερήμωσης είναι εμφανείς περιφερειακά του οικισμού και ιδιαίτερα στο βόρειο και νότιο άκρο. Η κατοίκηση στον οικισμό είναι έντονη κατά μήκος του επαρχιακού δρόμου, όπου και συγκεντρώνονται οι περισσότερες εμπορικές δραστηριότητες, ενώ στο υπόλοιπο τμήμα η κατοίκιση είναι διάσπαρτη. Γ)Ποιοτικές παράμετροι και στοιχεία φυσιογνωμίας συνόλου Τα κτίρια, με τις όψεις τους κατά κύριο λόγο στραμμένες προς τον κοινόχρηστο χώρο-δρόμο και σε άμεση σχέση με αυτόν, με εξαίρεση τις λίγες περιπτώσεις που στρέφονται γύρω από μια εσωτερική αυλή ή κάποια άλλα αρκετά νεότερα που την έχουν στην όψης τους, παρακολουθούν το φυσικό ανάγλυφο διαμορφώνοντας (συνθέτοντας) τα πολεοδομικά αναπτύγματα με τα στενά περάσματα (δρόμους) ανηφορικούς με την μορφή πλατύσκαλων. Έτσι παράγεται ένας πολεοδομικός ιστός, μια πολεοδομική αισθητική πραγματικότητα όπου το κεκλιμένο έδαφος υποδέχεται παραδοσιακούς όγκους που τυπολογικά μπορεί να συγκριθεί με την αιγαιοπελαγίτικη πολεοδομική πραγματικότητα. 4. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΕΙΑ Η ταυτότητα του οικισμού χαρακτηρίζεται από ενδιαφέροντα-αξιόλογα κτίρια τα οποία ακολουθούνται από άλλα ελάχιστου ή μηδαμινού ενδιαφέροντος, δηλαδή διάσπαρτα κτίρια με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον που συνοδεύονται από απρόσωπα κτίσματα χαμηλού αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, τα κτίρια συνοδείας. Ο πρώτος οικιστικός πυρήνας παρουσιάζει αρχιτεκτονικό- πολεοδομικό ενδιαφέρον με την παρουσία απλών κτιριακών παραδοσιακών αναπτυγμάτων που το σύνολο τους εκφράζει ακριβώς τον τρόπο δόμησης που επέλεξαν για την διαμονή τους δηλαδή το αναγκαίο σε χώρους, το 10

απαραίτητο, το λιτό με τους πέτρινους τοίχους και το λευκό σοβά διατηρώντας την αρχική επεξεργασία του άρα και αναλλοίωτες τις μορφές εκείνες που τότε δημιουργήθηκαν. Τα κτίσματα είναι δομημένα πυκνά- συνεχόμενα πετρόκτιστα, κεραμοσκεπή τα περισσότερα, και είναι σε άμεση σχέση με τον κοινόχρηστο χώρο, (δρόμο) στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, ενώ λιγότερα διαθέτουν την παραδοσιακή αυλή σαν κεντρικό χώρο αναφοράς τους. Και στις δυο περιπτώσεις δεν εμφανίζουν κανένα απολύτως διακοσμητικό στοιχείο, εκτός από κάποια λίγα οικόσημα με την χρονολογία κατασκευής τους. Η καμάρα εσωτερικά εμφανίζεται σε όλα τα μονόχωρα και όχι μόνο σαν στοιχείο στατικό αλλά και αρχιτεκτονικής κατανομής του χώρου που είναι ενιαίος, το γνωστό καμαρόσπιτο. Ο χαρακτήρας της εξωτερικής όψης πολλών κτιρίων παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον. Δουλεμένη και πατιναρισμένη από τον χρόνο πέτρα και σοβά στις όψεις των κτιρίων μαζί με το πράσινο παρουσιάζουν ένα αξιόλογα σύνολο ένα ανάπτυγμα με έντονα τα στοιχεία της παράδοσης, ανώνυμο ιδίωμα μιας απλής λαϊκής κατασκευαστικής λογικής, βασισμένη στην υπηρεσία των μικρών- ελάχιστων απαιτήσεων μιας απλής ζωής άρα και μιας απλής κατοικίας. 11

Ισόγεια κτίσματα κατασκευασμένα από πέτρα με ελάχιστα μικρά ανοίγματα στην κύρια όψη, από πέτρινα πελέκια και ξύλινα εξώφυλλα και πόρτες. Κάποια έχουν αυλή στην κύρια όψη τους. Επίσης διώροφες κατοικίες, πετρόκτιστες με ξύλινα και πέτρινα πελέκια στα ανοίγματα της κύριας όψης τους. Τα μικρά ανοίγματα γίνονταν για λόγους ασφαλείας και στατικότητας. Πολλά από αυτά είναι εγκαταλελειμμένα ή έχουν καταρρεύσει και εγκαταλειφθεί ενώ ένας σημαντικός αριθμός από αυτά θα μπορούσαν να σωθούν αρχικά με την αναγκαία στερέωση και στην συνέχεια να αναστηλωθούν. Σε τεράστια αντίθεση βρίσκονται μέσα στον παραδοσιακό πυρήνα ευτυχώς σε μικρή κλίμακα δείγματα (αντιπαραδείγματα) νέων ιδιωτικών κατασκευών. Στο τμήμα του οικισμού καταγράφονται αλλοιώσεις σε κάποια παραδοσιακά πετρόκτιστα κτίσματα όπως επίχρισμα και προσθήκη μαρμάρων, χρωματισμοί (λευκοί) όπως και η εισαγωγή νέας πέτρας πέρα από την παραδοσιακή. Επίσης καταγράφονται προσθήκες νέων κτισμάτων τα οποία σεβάστηκαν το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο δόμησης το οποίο επιτρέπει την κατασκευή μεγαλύτερων κτισμάτων σε σχέση 12

με τα παραδοσιακά, την προσθήκη μεγάλων εξωστών, στοιχεία τα οποία όμως δε συνάδουν με τον παραδοσιακό χαρακτήρα του οικισμού και ιδιαίτερα με τα στοιχεία που παρατηρούνται στα παλαιότερα κτίσματα. Αλλά και κτίρια παραδοσιακά με εμμονή στην αξιοποίηση όποιων παραδοσιακών εξαρτημάτων τα οποία εντάσσουν στο σώμα του παλαιού κτιρίου με την μέθοδο κολάζ. Αλλά και στο δημόσιο κτήριο του εκκλησιαστικού χώρου διακρίνεται μια καλοπροαίρετη βεβαίως υπερβολή όπου οι μυλόπετρες παλαιού ελαιοτριβείου έχουν γίνει διακοσμητικά στοιχεία μέσα στην πέτρινη τοιχοποιία της περίφραξης ή παρεκκλήσια ιδιόρρυθμης εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής έμπνευσης. Στην πορεία διασχίζοντας τον παλαιότερο κεντρικό εμπορικό δρόμο του οικισμού βρίσκονται 4 κτίρια περίπου φρουριακού χαρακτήρα με πεπλατυσμένη εμφανή θεμελίωση τα οποία αποτελούν ένα αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον ανάπτυγμα. (Καρπαθιώτικα) 13

Το νότιο οικιστικό τμήμα (πάνω από τον επαρχιακό δρόμο) στο υψηλότερο σημείο του οικισμού, είναι χρονικά μεταγενέστερο (20ο αιώνα) με μερικές εξαιρέσεις διάσπαρτων μεμονωμένων κτισμάτων που έχουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Τα κτίρια συνοδείας στον άνω πυρήνα, χωρίς να έχουν κανένα αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον λειτουργούν σαν συμπλήρωμα απρόσωπο μιας παράδοσης μέσα σε μια πολεοδομική διάταξη ανωφερή παρόμοια με αυτήν του βορείου τμήματος ενός ιστού που μπορεί να θεωρηθεί ότι παρουσιάζει ενδιαφέρον άρα και να συνεχίσει να λειτουργεί αναλλοίωτα υποδεχόμενος νέα κτίσματα που όμως με ιδιαίτερη επεξεργασία θα εντάσσονται στο περιβάλλον και στο αρχιτεκτονικό πνεύμα του δομημένου αυτού χώρου. Ο τρίτος πυρήνας, που βρίσκεται στην έξοδο προς Νεάπολη, είναι νεόδμητος και δημιουργήθηκε μετά τον 2ο πόλεμο ο οποίος παρέσυρε και απορρόφησε τις νέες ελάχιστες οικιστικές ανάγκες του οικισμού. Δεν παρουσιάζει κανένα αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον συμπληρώνει όμως τις ανάγκες επέκτασης. To μεγαλύτερο τμήμα του οικισμού αποτελείται από κατοικίες απλές, όμως μεγάλη είναι και η ύπαρξη κατοικιών, πιο οργανωμένων που φαίνεται ότι ανήκουν σε μία κοινωνική τάξη με μεγαλύτερη οικονομική άνεση. Είναι συνήθως διώροφα με εσωτερική αυλή ή σε άμεση σχέση με τον δρόμο. Έτσι διαμορφώνεται μια αρχιτεκτονημένη ανομοιομορφία στα αναπτύγματα των όψεων αφού η ταξική διαφορά δημιούργησε αυτήν την αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα. Αρκετά είναι εγκαταλελειμμένα και ακατοίκητα χωρίς στέγη, ένα τοπίο θλίψης και εγκατάλειψης. 14

Διαπιστώνεται όμως ότι μια οργανωμένη προσπάθεια θα μπορούσε να επαναφέρει τα κτίσματα αυτά ώστε να μπορέσουν να αποδώσουν τις μνήμες που εμπεριέχουν. Αρκετά όμως είναι σε χρήση διατηρώντας την αρχική τους μορφολογία ανέπαφη. Ο τρόπος κατασκευής τους και η τυπολογία της κάτοψης ακολουθεί σε αρκετά την παραγωγή του κρητικού σπιτιού. Μικροί το πολύ διώροφοι όγκοι, με φέρουσα τοιχοποιία από πέτρα με στέγες μονόριχτες κεραμοσκεπής, με εμφανή ανεπίχριστη πέτρα ή σοβά με πορτοστασιές από πέτρα ή ξύλο αγριελιάς με κουφώματα καρφωτά και σε λίγα κτίρια νταμπλαδωτά. Το εσωτερικό με την ξύλινη (πλέγμα) οροφή- δώμα, το τζάκι, την κάμερα διαμορφώνει το λαϊκό κρητικό τοπικό σπίτι. Την λαϊκή ανώνυμη κατοικία. Η εξωτερική τους όψη πατιναρισμένη από τον χρόνο πάνω στην πέτρα ή τον σοβά παρουσιάζουν μοναδική αισθητική που στο σύνολό τους παράγουν ένα αξιόλογο κτιριακό παραδοσιακό αποτέλεσμα. Η ανάλυση του οικιστικού συνόλου όπως περιγράφεται, δημιουργεί μία καθαρή εικόνα αναγνώρισης της υφιστάμενης μνήμης του οικισμού μέσα από την αρχιτεκτονική παραγωγή της. Ανακαλύπτεται επομένως ένας οικιστικός πυρήνας με ενδιαφέροντα πολεοδομικάαρχιτεκτονικά δεδομένα, που όμως μέσα στο χρόνο απομειώνονται επικίνδυνα, με μια επικίνδυνη προοπτική αφανισμού του κτιριακού σώματος. 5. Συνοπτική διατύπωση προδιαγραφών για την αναζήτηση μιας διάρκειας H σημερινή λειτουργική θέση του οικισμού καταγράφεται μέσα από μια δυσβατότητα του δικτύου των δρόμων, κατάρρευση αξιόλογων κτισμάτων, κοινωνική πληθυσμιακή ερήμωση, έλλειψη οικονομικής διάστασης, αδυναμία συγκράτησης πληθυσμού άρα και πληθυσμιακή γήρανση.με ένα τέτοιο τοπίο η ανάπτυξη του οικισμού είναι μια δύσκολη περιπέτεια που έχει ανάγκη από δραστικές τομές και προτάσεις αναστροφής. Δεκάδες διακηρύξεις ΧΑΡΤΕΣ-ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΟΗΕ UNESSCO ICOMOS κλπ.) από μέρους προστασίας και διάσωσης του πολιτιστικού αγαθού, προσπαθούν μέσω υπηρεσιών (Εφορεία Προϊστορικών Κλασσικών-Βυζαντινών & Νεοτέρων) να προφυλάξουν όποιο πολιτιστικό- 15

παραδοσιακό απόθεμα, που στις μέρες μας οι αρνητικές αξίες και η ταχύτητα παραγωγής έργων είναι ασύλληπτες, καταστρέφοντας την αρχιτεκτονική ιστορική μνήμη. Την ίδια στιγμή θα έπρεπε μια κοινωνία, έντονα παρούσα, να διεκδικήσει μια ισόποση ισορροπία ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον της ανθρώπινης πορείας της, δύο τάσεις που δημιουργούν το εκάστοτε παρόν δηλαδή το σήμερα. Ιδιαίτερα εκτεθειμένο σε αυτό τον κίνδυνο, είναι σήμερα το σύνολο της Αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, βορά της ανάπτυξης και της αξιοποίησης. Χρέος μας είναι να προστατεύσουμε όποιο απόθεμα παραδοσιακό κινδυνεύει, μια αξία που πρέπει να διασφαλίσουμε και να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Πρέπει λοιπόν οι κοινωνίες σαν μοχλός να κατακτήσουν τέτοιες αντιλήψεις αλλά και δυνατότητες ώστε να ελέγχουν την έννοια ΔΙΑΣΩΣΗ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ. Μόνο έτσι θα εμποδίσουμε το πλήγμα της απομείωσης του μεγέθους παρελθόν-μνήμη. Ο οικισμός η κοινωνία και όχι μόνο των Βρυσσών θα πρέπει να ανταποκριθεί στο κάλεσμα ατής της προσπάθειας που σαν διαδικασία πρόληψης προσπαθεί μέσα από τέτοιες μελέτες να διασώσει το όποιο κτιριακό - πολεοδομικό - ιστορικό απόθεμα. 16

6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κασσωτάκης Μιχάλης, Σύλλογος Λασιθιωτών «Ο Δικταίος», Αθήνα 1977 Ανδριώτης Νίκος, «Πληθυσμός και οικισμοί της Ανατολικής Κρήτης (16ος-19ος αιώνας), Ηράκλειο 2006 Γεωργίου Ι. Παναγιωτάκη, «Το Λασίθι στην πορεία του χρόνου», Έκδοση: Ιερά Μητρόπολη Πέτρας και Χερσονήσου, Αρχιερατική Επιτροπεία Λασιθίου. Βασιλειάδης Δ., Το κρητικό σπίτι : Αυτό το καταφύγιο κι αυτό το ορμητήριο,1983 Σπανάκης Στ., Κρήτη, Τουρισμός Ιστορία Αρχαιολογία, Τόμος Α, Ηράκλειο1964 17

Β-ΔΕΛΤΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Α ΜΕΡΟΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ο κύριος τρόπος δόμησης των κτισμάτων χαρακτηρίζεται από το αναγκαίο σε χώρους, το απαραίτητο, το λιτό με τους πέτρινους τοίχους και το λευκό σοβά διατηρώντας την αρχική επεξεργασία του άρα και αναλλοίωτες τις μορφές εκείνες που τότε δημιουργήθηκαν. Τα περισσότερα κτίσματα είναι κεραμοσκεπή, ισόγεια και διώροφα, χωρίς διακοσμητικά στοιχεία, με εξαίρεση σε κάποια τα οικόσημα με τη χρονολογία κατασκευής. Διαπιστώνεται δηλαδή η επικράτηση της απλής κατοικίας με έντονα στοιχεία παράδοσης με απλή και λαϊκή κατασκευαστική λογική. Μικροί το πολύ διώροφοι όγκοι, με φέρουσα τοιχοποιία από πέτρα με στέγες μονόριχτες κεραμοσκεπής, με εμφανή ανεπίχριστη πέτρα ή σοβά με πορτοστασιές από πέτρα ή ξύλο αγριελιάς με κουφώματα καρφωτά και σε λίγα κτίρια νταμπλαδωτά.το εσωτερικό με την ξύλινη (πλέγμα) οροφήδώμα, το τζάκι, την κάμερα διαμορφώνει το λαϊκό κρητικό τοπικό σπίτι. Την λαϊκή ανώνυμη κατοικία. β. ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΜΕ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ Ο οικισμός διασχίζεται από τον επαρχιακό δρόμο και βόρεια και παράλληλα αυτού από τον άλλοτε κεντρικό εμπορικό δρόμο του οικισμού. Οι συνδέσεις του οικισμού στα υπόλοιπα τμήματά του γίνονται κυρίως με μονοπάτια ή δρόμους πλάτους τέτοιου, ώστε να διασχίζονται οριακά από ΙΧ. Στα Χαρακτηριστικά είναι τα περάσματα-σοκάκια διαμορφωμένα με πλατύσκαλα,τραχιά επιφάνειατα κτίσματα έχουν άμεση σχέση με το δρόμο-κοινόχρηστο χώρο με λίγες εξαιρέσεις, όπου εντοπίζονται αυλές στην κύρια όψη ή και εσωτερικές και διαμορφώνονται μικρές εσωτερικές επικοινωνίες δίνοντας το στίγμα της γειτονιάς της εποχής εκείνης. γ. ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ & ΔΟΜΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Το κλίμα της περιοχής επηρέασε την αρχιτεκτονική των κτιρίων του οικισμού, όσο αφορά την επιλογή τον υλικών όπως την πέτρα που ήταν το βασικό υλικό κατασκευής, όσο και η επιλογή της κεκλιμένης στέγης, σε κάποια από τα κτίσματα λόγω υψηλού κόστους κατασκευής, που δεν ευνοεί την κατακράτηση του χιονιού. δ. Η ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΩΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η κλίση του εδάφους σε συνδυασμό με την χάραξη της επαρχιακής οδού δημιούργησαν πυρήνες σύμφωνα με τη τοπική γεωμορφολογία. Εμφανέστατα διαπιστώνεται ότι ο χαμηλότερος πυρήνας είναι και ο αρχικός κατοικημένος χώρος, διαθέτοντας αναλλοίωτες τις μορφές εκείνες που δημιουργήθηκαν την τότε εποχή. Τα κτίρια παρακολουθούν το φυσικό ανάγλυφο διαμορφώνοντας (συνθέτοντας) τα πολεοδομικά αναπτύγματα με τα στενά περάσματα (δρόμους) ανηφορικούς με την μορφή πλατύσκαλων.

ε. ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ,ΑΣΥΝΕΧΕΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ Τα δύο οικιστικά σύνολα που εντοπίζονται ανατολικά του οικισμού χαρακτηρίζονται από αρκετά πυκνή και συνεχόμενη δόμηση με ανωφερή πολεοδομική οργάνωση. Στο τμήμα του οικισμού-μεταγενέστερο- που αναπτύσσεται γραμμικά η δόμηση είναι επίσης συνεχής με τα κτίρια να έχουν στραμμένη την όψη τους προς το δρόμο. Ο τρίτος πυρήνας, που βρίσκεται στην έξοδο προς Νεάπολη, είναι νεόδμητος και δημιουργήθηκε μετά τον 2ο πόλεμο ο οποίος παρέσυρε και απορρόφησε τις νέες ελάχιστες οικιστικές ανάγκες του οικισμού. Δεν παρουσιάζει κανένα αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον συμπληρώνει όμως τις ανάγκες επέκτασης. Τα κτίρια συνοδείας χωρίς να έχουν κανένα αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον λειτουργούν σαν συμπλήρωμα απρόσωπο μιας παράδοσης μέσα σε μια πολεοδομική διάταξη του ιστού που μπορεί να θεωρηθεί ενδιαφέρον άρα και να συνεχίσει να λειτουργεί αναλλοίωτα υποδεχόμενος νέα κτίσματα που όμως με ιδιαίτερη επεξεργασία θα εντάσσονται στο περιβάλλον και στο αρχιτεκτονικό πνεύμα του δομημένου αυτού χώρου. Στο νότιο τμήμα του οικισμού παρατηρείται μια ασυνέχεια δόμησης του ιστού η οποία συμπληρώνεται με μικρές καλλιέργειες(μποστάνια). 2. ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ α. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - Γεωμετρία / μέγεθος - Ογκοπλαστική διάρθρωση / Συμπαγές μεταβαλλόμενο - Μορφή / Πλήρη κενά (κέλυφος) - Εικαστική ποιότητα στοιχεία μικροκλίμακας - Υλικά και τρόποι κατασκευής Ο κύριος τρόπος δόμησης των κτισμάτων χαρακτηρίζεται από το αναγκαίο σε χώρους, το απαραίτητο, το λιτό με τους πέτρινους τοίχους και το λευκό σοβά διατηρώντας την αρχική επεξεργασία του άρα και αναλλοίωτες τις μορφές εκείνες που τότε δημιουργήθηκαν. Τα περισσότερα κτίσματα είναι κεραμοσκεπή, ισόγεια και διώροφα, χωρίς διακοσμητικά στοιχεία, με εξαίρεση σε κάποια τα οικόσημα με τη χρονολογία κατασκευής. Διαπιστώνεται δηλαδή η επικράτηση της απλής κατοικίας με έντονα στοιχεία παράδοσης με απλή και λαϊκή κατασκευαστική λογική. Μικροί -το πολύ διώροφοι- όγκοι, με φέρουσα τοιχοποιία από πέτρα με στέγες μονόριχτες κεραμοσκεπής, με εμφανή ανεπίχριστη πέτρα ή σοβά με πορτοστασιές από πέτρα ή ξύλο αγριελιάς με κουφώματα καρφωτά και σε λίγα κτίρια νταμπλαδωτά.το εσωτερικό με την ξύλινη (πλέγμα) οροφήδώμα, το τζάκι, την καμάρα διαμορφώνει το λαϊκό κρητικό τοπικό σπίτι. Την λαϊκή ανώνυμη κατοικία. To μεγαλύτερο τμήμα του οικισμού αποτελείται από κατοικίες απλές, όμως μεγάλη είναι και η ύπαρξη κατοικιών, πιο οργανωμένων που φαίνεται ότι ανήκουν σε μία κοινωνική τάξη με μεγαλύτερη οικονομική άνεση. Είναι συνήθως διώροφα με εσωτερική αυλή ή σε άμεση σχέση με τον δρόμο. β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΚΑΙ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ Το αστικό περιβάλλον εντάσσεται ήπια στο φυσικό, καθώς το σύνολο των κατοικιών, τις οποίες τις διακρίνουν οι μικροί όγκοι και την απλότητα της λαϊκή κατοικίας, παρακολουθούν το φυσικό ανάγλυφο συνθέτοντας τα πολεοδομικά αναπτύγματα με τα στενά περάσματα και μικρές πλατείες. Η μη συνεχόμενη δόμηση ιδιαίτερα περιμετρικά του οικισμού δίνει μια άμεση σχέση μεταξύ του τοπίου και του δημόσιου χώρου.

γ. ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ Ανακαλύπτεται επομένως ένας οικιστικός πυρήνας με ενδιαφέροντα πολεοδομικάαρχιτεκτονικά δεδομένα, που όμως μέσα στο χρόνο απομειώνονται επικίνδυνα, με μια επικίνδυνη προοπτική αφανισμού του κτιριακού σώματος. Β ΜΕΡΟΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ εξασφαλίζεται. Θα πρέπει επομένως να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο προστασίας κατά το οποίο θα 1. Η νομοθετική προστασία του οικισμού σαν παραδοσιακού με βάση την διάσωση της αρχιτεκτονικής μνήμης μέσα από τα πρότυπα που ορίζουν οι διεθνείς χάρτες. 2. Σωστή καταγραφή και δημιουργία αρχείων για κάθε οικισμό μια μελέτη που συμπληρώνει ουσιαστικά την προσπάθεια αυτής της προσέγγισης. 3. Κοινωνική συνεννόηση και όχι νομοθετικές επιβολές με αυστηρούς κανόνες και δεσμεύσεις χωρίς υπερβολές ώστε η κοινωνία να οραματιστεί και στην συνέχεια να αποδειχθεί αυτήν την μακροπρόθεσμη διαδικασία όπου ο πολιτισμός εξελίσσεται σε οικονομικό γεγονός. 4. Δίκτυα υποδομών. 5. Ένταξη του συνόλου σε προγράμματα που στηρίζουν φανατικά αυτήν την διαδικασία υλοποιώντας σε συμμετοχική αυτοχρηματοδότηση και χαμηλό κόστος χρήματος το όποιο εγχείρημα συντήρησης στερέωσης επισκευής ενίσχυσης αποκατάστασης αναστήλωσης - ανακατασκευής έννοιες και δράσεις που διασφαλίζουν η κάθε μια με τον τρόπο της την ζωή της παράδοσης. 6. Η πρόταση μας όσο αφορά τους όρους δόμησης είναι να διατηρηθεί ο κλιμακωτός συντελεστής δόμησης, το ποσοστό κάλυψης να κυμαίνεται από 70% έως 100% ανάλογα με την τυπολογία των όμορων κτισμάτων και σύμφωνα με την παλαιότητα τους. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος να κυμαίνεται από 6 με 7 μέτρα. Σε περίπτωση κεκλιμένης στέγης αυτή να μην υπερβαίνει το 1,20 μ και σε περίπτωση δώματος αυτό να μην είναι βατό (το στηθαίο να μην υπερβαίνει το 0,40 μ.). Οι εξώστες να μην υπερβαίνουν τα 2/3 της όψης του κτιρίου. Τα ανοίγματα των κτισμάτων θα πρέπει να περιορίζονται όσον αφορά το μέγεθός τους, ανάλογα με τα όμορα παραδοσιακά και το υλικό κατασκευής τους να είναι το ξύλο. Το περίγραμμα των ανοιγμάτων τους να είναι κατασκευασμένο από ξύλινα ή πέτρινα πελέκια, ακολουθώντας την τάση που εμφανίζεται στα όμορα παραδοσιακά κτίσματα. Έτσι διασφαλίζεται η μη αλλοίωση του χαρακτήρα του οικισμού που διεκδικεί τη θέση του στην διαδικασία της μνήμης αναμορφώνοντας το ανθρωπογενές δομημένο

περιβάλλον με εκτεταμένες παρεμβάσεις ώστε να αναδειχθεί η δυνατότητα του τοπίου και να δημιουργηθεί μια νέα οπτική και αισθητική οργάνωση. Ο λειτουργικός αισθητικός και πολιτιστικός εμπλουτισμός που θα επιφέρει η παραπάνω πρόταση θα λειτουργήσει δυναμικά στην ποιοτική ανάπτυξη μια τουριστική πιθανώς δραστηριότητα μικρής κλίμακας (μικρά καταλύματα) όπου διάσπαρτα μέσα στον οικισμό ή περιφερειακά θα τονώσουν τη βιωσιμότητα τους, όχι μόνο οικονομικά αλλά και σε επίπεδο κοινωνικής συγκρότησης (θέσεις εργασίας συγκράτησης πληθυσμού) πάντα παράλληλα με την αγροτική παραγωγή που σήμερα είναι η μοναδική οικονομική διέξοδος.

Γ-ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ 1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Όνομα οικισμού: Βρύσες Α) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Οικισμός : Ορεινός Ημιορεινός Πεδινός Παράλιος Φυσικό περιβάλλον ιδιαιτερότητες: Υπάρχουν στην περιοχή ιδιαίτερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος που αξίζει να αναδειχθούν ; (πχ. Οροπέδιο, σπήλαιο, φαράγγι, κλπ) Αναφέρατε : Δεν υπάρχει Υπάρχει κάποιο πλαίσιο προστασίας για την περιοχή; Αν όχι θεωρείται ότι χρειάζεται να προταθεί κάτι τέτοιο; Αναφέρατε : Δεν υπάρχει Η περιοχή συνδέεται με κάποιο ιστορικό γεγονός ; Αναφέρατε : Στις 7 Αυγούστου, ημέρα Δευτέρα, του 1867 έγινε σημαντική μάχη των επαναστατικών δυνάμεων κατά του Ομέρ Πασά που πέρασε στην ιστορία ως μάχη των Βρυσών. Αναφέρεται κάποιο από τα στοιχεία του τόπου που θεωρείται ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τη φυσιογνωμία του. 1) Μεμονωμένο κτίσμα ή μνημείο 2) Παραγόμενο προϊόν 3) Παραγωγική δραστηριότητα (π.χ. κτηνοτροφία, οινοποιία) 4) Έθιμο 5) Τοπική γιορτή ή πανηγύρι Υπάρχει η εκκλησία του Αφέντη Χριστού με ένα μνημείο Ηρώων και μια χαρακτηριστική Βρύση καθώς επίσης και η εκκλησία του προφήτη Ηλία. Κάθε χρόνο λαμβάνουν χώρα δύο πανηγύρια στις παραπάνω εκκλησίες. Υπάρχει κάποια ιστορική περίοδος με την οποία ο οικισμός συνδέεται περισσότερο ; (π. χ. ρόλος του οικισμού σε επαναστάσεις) 1

Αναφέρατε : Επί τουρκοκρατίας υπήρχε ισχυρή αντιστασιακή δράση. Αναφέρεται (αν γνωρίζετε ) κάποιο έργο της πεζογραφίας ή της ιστορίας που αναφέρεται στον οικισμό. Αναφέρατε : Μόνο για το μοναστήρι των Κρεμαστών που βρίσκεται πλησίον του οικισμού. Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο παπάς του χωριού, ο κύριος Βλαχάκης Ευστράτιος. Δημογραφική εξέλιξη (αναφορά στις τελευταίες απογραφές). ΕΤΟΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ 1951 652 1961 657 1971 541 1981 469 1991 415 2001 313 Μπορεί ο οικισμός να θεωρηθεί ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη του (π.χ. Χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου). Αναφέρατε : ΟΧΙ Γ ) ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ Ποιά είναι η σχέση του οικισμού με : To τοπικό κέντρο της περιοχής Ο οικισμός εξαρτάται απόλυτα από το τοπικό κέντρο της περιοχής το οποίο είναι η Νεάπολη. Τους γειτονικούς οικισμούς Οι γειτονικοί οικισμοί είναι μικρότερης κλίμακας, οπότε δεν υπάρχει καμία αλληλεξάρτηση. Ύπαρξη στον οικισμό διαφόρων εξυπηρετήσεων ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : Υπάρχει στον οικισμό Νηπιαγωγείο ΥΓΕΙΑ : Δημοτικό Γυμνάσιο Λύκειο Υπάρχει στον οικισμό Κέντρο Υγείας 2

Φαρμακείο Υπάρχουν στον οικισμό άλλες εξυπηρετήσεις : (π. χ. παιδικός σταθμός, πολεοδομία, Κ. Ε. Π. τράπεζα κλπ.) Αναφέρατε : ΟΧΙ Θεωρείται ότι η περιοχή χρειάζεται καλύτερη οδική σύνδεση με το τοπικό κέντρο; ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλες περιοχές ; ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλο τοπικό κέντρο ; ΝΑΙ ΟΧΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ α) Προς το τοπικό κέντρο ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ β) Προς άλλες οικιστικές περιοχές ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ Δ) ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΙΣΤΟΥ (Αναφέρατε) Χτίζονται καινούργια κτίρια ; ΝΑΙ ΟΧΙ Χτίζονται τουριστικές μονάδες ; ΝΑΙ ΟΧΙ 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 1. Σε ποιο τομέα στηρίζεται η οικονομία της περιοχής ; ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( γεωργία κτηνοτροφία αλιεία ) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( βιομηχανία - βιοτεχνία) ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( υπηρεσίες και τουρισμός ) Έχει αλλάξει κάτι, στην πάροδο των χρόνων, σε σχέση με τους παραπάνω τομείς ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) 3

Παλιότερα παρήγαγαν λάδι, αμύγδαλα, χαρούπια και σταφύλια ενώ σήμερα έχουν περιοριστεί μόνο στην παραγωγή ελαιολάδου 2. Υπάρχουν παραδοσιακές δραστηριότητες ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) (π. χ. υφαντουργία, κεραμική ) 3. Υπάρχει κάποιο επάγγελμα στην περιοχή που έχει σήμερα εκλείψει ; Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ Παλαιότερα λειτουργούσαν στο χωριό τσαγκάρικα, μοδίστρες, ελαιουργεία, περισσότερα καφενεία, φούρνοι και μπακάλικα. 4. Νέες απασχολήσεις στην περιοχή ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) 5. Πιστεύετε ότι υπάρχουν προοπτικές εξέλιξης σ αυτές τις απασχολήσεις; Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει η δυνατότητα δραστηριοποίησης στον τομέα του τουρισμού τόσο σε επίπεδο παροχής υπηρεσιών όσο και σε επίπεδο προβολής και εμπορίας τοπικών προϊόντων. 6. Γνωρίζετε αν έχουν δοθεί επιχορηγήσεις ή κάποια οικονομική ενίσχυση για την παραγωγή τοπικών προϊόντων ή για την ενίσχυση τοπικών «παραδοσιακών» δραστηριοτήτων ; Αν ναι, σε ποιές ; ( Αναφέρατε ) Από ποια πηγή χρηματοδότησης; ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ 7. Υπάρχουν προβλήματα σήμερα στην κυκλοφορία των οχημάτων και των πεζών στην περιοχή σας. Αν ναι, ποιά ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ Το πλάτος του οδοστρώματος στον κεντρικό επαρχιακό δρόμο είναι αρκετά μικρό, δεν επαρκεί για την στάθμευση αυτοκινήτων και την παράλληλη διέλευση οχημάτων και στις δύο κατευθύνσεις. Τα σοκάκια, αλλά και οι οδικές προσπελάσεις προς τους οικιστικούς πυρήνες του χωριού είναι μικρού πλάτους και σε κακή κατάσταση, καθιστώντας την κυκλοφορία δύσκολή ή ακόμα και αδύνατη σε ορισμένα σημεία. 8. Για ποιους λόγους γίνονται οι μετακινήσεις σας καθημερινά ; Συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες Υπηρεσίες Πρωτογενή τομέα (αγροτικά, κτηνοτροφικά) Υπηρεσίες Δευτερογενή τομέα (μεταποίηση, κατασκευές) Υπηρεσίες Τριτογενή τομέα (τουρισμός) 4

Δ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

000 όψη κτιρίου 001 όψη κτιρίου 002 όψη κτιρίου 003 όψη κτιρίου 004 όψη κτιρίου 005 όψη κτιρίου

006 όψη κτιρίου ΕΚΚΛΗΣΙΑ όψη εκκλησίας 007 όψη κτιρίου 008 όψη κτιρίου 009 όψη κτιρίου 010 όψη κτιρίου

011 όψη κτιρίου 011A όψη κτιρίου 012 όψη κτιρίου 012A όψη κτιρίου 012B όψη κτιρίου 012C όψη κτιρίου

013 όψη κτιρίου 014 όψη κτιρίου 015 όψη κτιρίου 016 όψη κτιρίου 017 όψη κτιρίου 018 όψη κτιρίου

019 όψη κτιρίου 020 όψη κτιρίου 021 όψη κτιρίου 022 όψη κτιρίου 022A όψη κτιρίου 022B όψη κτιρίου

022C όψη κτιρίου 022D όψη κτιρίου 023-024 όψη κτιρίου 025 όψη κτιρίου 026 όψη κτιρίου 027 όψη κτιρίου

028 όψη κτιρίου 029 όψη κτιρίου 029ΑQ όψη κτιρίου 030 όψη κτιρίου 031 όψη κτιρίου 032-032A όψη κτιρίου

033 όψη κτιρίου 034 όψη κτιρίου 035 όψη κτιρίου 036 όψη κτιρίου 037 όψη κτιρίου 038 όψη κτιρίου

039 όψη κτιρίου 040 όψη κτιρίου 041 όψη κτιρίου 042 όψη κτιρίου 043 όψη κτιρίου 044 όψη κτιρίου

045 όψη κτιρίου 046 όψη κτιρίου 047 όψη κτιρίου 048 όψη κτιρίου 049 όψη κτιρίου 050 όψη κτιρίου

051 όψη κτιρίου 052 όψη κτιρίου 053-054 όψη κτιρίου 055 όψη κτιρίου 056 όψη κτιρίου 057 όψη κτιρίου

058 όψη κτιρίου 059 όψη κτιρίου 060 όψη κτιρίου 061 όψη κτιρίου 062 όψη κτιρίου 063 όψη κτιρίου

064 όψη κτιρίου 065 όψη κτιρίου 066 όψη κτιρίου 067 όψη κτιρίου 068 όψη κτιρίου 069 όψη κτιρίου

ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟ 1 ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟ 2 ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟ

α/α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίω Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο C_000 000 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_001 001 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_002 002 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_003 003 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_004 004 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_005 005 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_006 006 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_007 6 EKKLHSIA ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_008 007 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_009 008 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_010 009 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_011 010 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_012 011 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_013 011A ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_014 012 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_015 012A ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_016 012B ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_017 012C ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_018 013 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_019 014 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_020 015 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_021 016 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_022 017 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_023 018 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_024 019 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_025 020 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_026 021 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_027 022 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_028 022A ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 Φύλλο 1 από 14

α/α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίω Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο C_029 022B ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_030 022C ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_031 022D ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_032 023-024 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_033 025 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_034 026 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_035 027 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_036 028 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_037 029 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_038 029AQ ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_039 030 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_040 031 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_041 032-32A ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_042 033 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_043 034 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_044 035 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_045 036 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_046 037 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_047 038 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_048 039 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_049 040 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_050 041 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_051 042 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_052 043 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_053 044 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_054 045 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_055 046 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_056 047 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_057 048 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 Φύλλο 2 από 14

α/α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίω Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο C_058 049 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_059 050 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_060 051 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_061 052 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_062 053_54 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_063 055 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_064 056 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_065 057 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_066 058 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_067 059 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_068 060 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_069 061 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_070 062 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_071 063 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_072 064 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_073 065 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_074 066 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_075 067 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_076 068 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_077 069 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2736 3648 Portrait OLYMPUS Μτ8000 C_078 ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟ 1 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_079 ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟ 2 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_080 ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΩΤΗΡΟΣ ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 C_081 ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3648 2736 landscape OLYMPUS Μτ8000 Φύλλο 3 από 14

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίω α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Φύλλο 4 από 14

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίω α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Φύλλο 5 από 14

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίω α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Φύλλο 6 από 14

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίω α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Φύλλο 7 από 14

Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης Ημερομηνία Λήψης Φύλλο 8 από 14

Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης Ημερομηνία Λήψης Φύλλο 9 από 14

Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης Ημερομηνία Λήψης Φύλλο 10 από 14