ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ Δ/ΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Μανώλης Πατσαδάκης
Γιατί Αξιολόγηση των Μαθητών; ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Υποστηρίζει την επίτευξη των γενικών εκπ/κών στόχων της εκάστοτε εκπ/κής πολιτικής («κατάταξη» & «επιλογή») ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Θεωρείται ότι «κοινωνικοποιεί» & «αποκαθιστά» το άτομο επαγγελματικά ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ/ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Είναι βαθιά ριζωμένη σε μια αντίληψη για τη διδασκαλία και τη μάθηση Είναι εργαλείο για την διαπίστωση της επίτευξης των επιμέρους στόχων Λειτουργεί ανατροφοδοτικά στη διαδικασία διδασκαλίας/ μάθησης Κατατάσσει τους μαθητές σε «επίπεδα» ανάλογα με το τι έχουν «μάθει» Αποτελεί πηγή πληροφορίας για τη μάθηση και την επίδοση Οι μαθητές ενθαρρύνονται να επιδεικνύουν τί έχουν μάθει Ενισχύει ή και αποδυναμώνει την άποψη ότι όλοι οι μαθητές μπορούν να βελτιωθούν και να μάθουν. Υποχρεώνει το δάσκαλο να κάνει χρήση των δεδομένων της Μπορεί να οδηγήσει μαθητές αλλά και δασκάλους στην αυτογνωσία
Τι, από Ποιους & Πώς Αξιολογείται στις ΦΕ; Οι ερευνητές ανέλαβαν να ορίσουν τι αξιολογείται, από ποιους και πώς, κατά την διάρκεια ή και μετά τη διδασκαλία των ΦΕ. Μέσα από το σχετικό διάλογο προέκυψε πληθώρα ερωτημάτων: Μπορεί να αξιολογηθεί ο μαθητής στο εργαστήριο/τάξη; Τι μπορεί να αξιολογηθεί από τους μαθητές; Πώς μπορεί να γίνει η αξιολόγηση αυτή; Υπάρχει αντικειμενική και ακριβής αξιολόγηση; Είναι αναπόφευκτη η μάθηση στο εργαστηριακό πλαίσιο (οι ΦΕ ως εργαστηριακή επιστήμη), οπότε μπορεί και να αξιολογηθεί; Πως θα χρησιμοποιηθούν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης;
Τάσεις Αξιολόγησης στις ΦΕ Δυο κυρίαρχες τάσεις της Αξιολόγησης στις ΦΕ: Αξιολόγηση/Assessment: με βασική υπόθεση ότι οι μαθητές κατά την εμπλοκή τους με κατάλληλα έργα μαθαίνουν καλύτερα και εξετάζει με διάφορα εργαλεία και τρόπους κατά πόσο αποκτήθηκε η γνώση (θεωρία, μεθοδολογία, δεξιότητες) Εκτίμηση/Evaluation: που είναι και πιο σύγχρονη, υποθέτει ότι η εκπαίδευση στις ΦΕ αποτελεί ένα πολυδιάστατο πλαίσιο, όπου δημιουργούνται σύνθετες σχέσεις μεταξύ των εμπλεκομένων σ αυτή και αξιολογεί την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας/ μάθησης των ΦΕ στο σύνολό της.
Τύποι Αξιολόγησης (1/3) Αναπτύχθηκε σημαντικός διάλογος κυρίως στα εξής ερωτήματα: Τι είδους αξιολόγηση είναι πιο αντικειμενική η τυπική/επίσημη, που θα είναι μια για όλους ή η άτυπη/ ανεπίσημη, που λαμβάνει χώρα μέσα στην τάξη; Η αξιολόγηση πρέπει να είναι εσωτερική ή εξωτερική (ποιος κάνει την αξιολόγηση ο εκπ/κός ή ανεξάρτητος αξιολογητής); Θα αξιολογείται η τελική συνολική γνώση των μαθητών (τελική/αθροιστική αξιολόγηση) ή θα αξιολογούνται οι μαθητές συνεχόμενα κατά την διάρκεια διεξαγωγής της διδασκαλίας (συνεχόμενη/ Διαμορφωτική/ κατά την διάρκεια αξιολόγηση);
Τύποι Αξιολόγησης (2/3) Σχήμα 1: Τύποι Αξιολόγησης και οι μεταξύ τους σχέσεις ΑΤΥΠΗ ΤΥΠΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ της διαδικασίας μάθησης ΤΕΛΙΚΗ μετά το τέλος της διαδικασίας μάθησης ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ αξιολογεί ο εκπαιδευτικός που διδάσκει ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ αξιολογεί ανεξάρτητος εξεταστής
Τύποι Αξιολόγησης (3/3) Χαρακτηριστικά και διαφορές της τελικής και της κατά τη διάρκεια αξιολόγησης Αξιολόγηση κατά τη διάρκεια Αξιολόγηση στο τέλος 1. Επιδιώκει τη βελτίωση της μαθησιακής διαδικασίας. 2. Παρέχει πληροφορίες, για το ποιοι στόχοι δεν εκπληρώθηκαν και γιατί. 3. Τα αποτελέσματα της χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν το περιεχόμενο & τη μέθοδο διδ/λίας. 4. Αποβλέπει στην αυτορρύθμιση των μαθητών, πάνω στην επίτευξη των πρακτικών εργασιών, του σχεδιασμού κοκ,. 5. Αξιολογεί χωριστά τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αποκτώνται κατά τη διάρκεια της διδ/λίας. 6. Η αξιολόγηση γίνεται τη χρονική στιγμή που τα παιδιά εμπλέκονται με τα συγκεκριμένα έργα μάθησης. 1. Επιδιώκει να παρέχει κάποιο είδος βαθμού. 2. Παρέχει πληροφορίες για την υπεροχή ή μειονεκτικότητα κάποιων. 3. Τα αποτελέσματα χρησιμοποιούνται για να προαχθεί ή όχι κανείς σε επόμενο επίπεδο/τάξη. 4. Αξιολογεί με βαθμό την αποτυχία ή επιτυχία των πρακτικών εργασιών, του σχεδιασμού κοκ, κρίνοντας τελικά συνολικά την απόδοση. 5. Αξιολογεί αθροιστικά τις αποκτηθείσες γνώσεις και δεξιότητες μετά τη διδ/λια. 6. Η αξιολόγηση γίνεται σε έργα μάθησης, που μπορεί να έχουν εκτελέσει τα παιδιά πριν. Δεν υπάρχει ξεκάθαρη επιλογή ποια αξιολόγηση είναι καλύτερη. Συνήθως γίνεται ένα μείγμα από τα είδη αυτά ανάλογα με την θέση και τους σκοπούς του κάθε ερευνητή, ΑΠΣ & εκπαιδευτικού.
Το πλαίσιο αξιολόγησης εγγραμματισμού στις ΦΕ στο PISA (1/2) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ PISA
Το πλαίσιο στόχων των ΦΕ στο ΝΠΣ (1/2) ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Α - ΣΤ τάξη Το σκεπτικό στηρίζεται στις ακόλουθες τρεις παραδοχές: 1. Βάση της διδασκαλίας των ΦΕ και της Τεχνολογίας αποτελούν: (α) οι προϋπάρχουσες γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες (β) η διερεύνηση των φαινομένων, των υλικών και των τεχνολογικών καινοτομιών. 2. Το πλαίσιο, μέσα στο οποίο οι μαθητές/τριες κατανοούν τις θεμελιώδεις έννοιες, τις διαδικασίες και τις αρχές των ΦΕ και της Τεχνολογίας, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους, αποτελείται από το σχολείο, το φυσικό περιβάλλον, το τεχνολογικά κατασκευασμένο περιβάλλον και την κοινωνία. 3. Μέσα στο πλαίσιο αυτό οι μαθητές/τριες καθίστανται ικανοί/ές να διαχειριστούν κοινωνικά θέματα, που έχουν σχέση με τις ΦΕ, την Τεχνολογία και αφορούν την καθημερινή ζωή και τον τόπο τους.
Το πλαίσιο στόχων των ΦΕ στο ΝΠΣ (2/2) Ανάπτυξη γνώσης Έννοιες, Αρχές και Αλληλεξάρτηση των ΦΕ και της Τεχνολογίας π.χ. Οι μαθητές/τριες επιδιώκεται να κατανοήσουν θεμελιώδεις έννοιες, νόμους και μοντέλα των ΦΕ και της Τεχνολογίας και να αναγνωρίσουν ότι οι ΦΕ και η Τεχνολογία συνδέονται δυναμικά μεταξύ τους Ανάπτυξη δεξιοτήτων Εμπλοκή σε διαδικασίες επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας π.χ. παρακινούνται να συνεργάζονται για να κατανοούν ένα πρόβλημα να σχεδιάζουν συνειδητά τα βήματα πορείας της λύσης του προβλήματος Ικανότητες π.χ...θα είναι ικανοί/ές να ελέγχουν τις μεταβλητές, που εμπλέκονται σε ένα φαινόμενο ή τεχνολογικό πρόβλημα.να σχεδιάζουν τα βήματα λύσης για τη μελέτη ενός φαινομένου, την κατασκευή ενός τεχνολογικού αντικειμένου να συνδιαλέγονται, για να παραγάγουν πολυτροπικά κείμενα επιστημονικού και τεχνολογικού περιεχομένου δηλ. θα αντιλαμβάνονται την επίδραση των ΦΕ και της Τεχνολογίας στον ανθρώπινο πολιτισμό, που συνεχώς τροποποιούν.
ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΦΕ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΠΣ (Μεταφορά της επιστημονικής πρακτικής;) Σύγκριση Κατηγοριοποίηση Ανάλυση δεδομένων Διευκρίνιση Πρόβλεψη Επεξήγηση/ Ερμηνεία Επαλήθευση Συμπερασμός Εντοπισμός αντιφάσεων Μεταγνωστικές δεξιότητες Αξιολογούνται κυρίως μέσω γνώσεων και δεξιοτήτων που σχετίζονται με την εκτέλεση πειραμάτων και επίλυση προβλημάτων (όπως για παράδειγμα: υπόθεση, παρατήρηση, έλεγχος μεταβλητών, ερμηνεία, συμπέρασμα, επαλήθευση, γενίκευση, εφαρμογή, σύνδεση με Καθημερινή Ζωή κοκ)
Στόχοι/προσδοκίες κατά τη διδ/λία ΦΕ (1/3) 1. Γνωστικοί (με γνωστική διάσταση) Να βελτιωθεί η διαδικασία μάθησης του θεωρητικού περιεχομένου από τα υποκείμενα. Απόπειρα να κατακτηθούν οι μορφωτικοί σκοποί της εκπαίδευσης. Να αναπτύξουν ικανότητες αξιολόγησης και ερμηνείας των αποτελεσμάτων της πρακτικής εργασίας. Προάγεται η διανοητική ανάπτυξη. Ενισχύεται η μάθηση της επιστημονικής αντίληψης. Αναπτύσσονται ικανότητες λύσης προβλημάτων. Αναπτύσσεται δημιουργική σκέψη. Ανάδειξη των προγενέστερων ιδεών/ αντιλήψεων των μαθητών. Επιτυχή εννοιολογική αλλαγή. Γεφύρωση προηγούμενων και επιστημονικών ιδεών. Να επιτευχθεί «γνωστική σύγκρουση». Αποκατάσταση σχέσεων μεταξύ θεωρίας και ιδεών με τα αντικείμενα. Σύνδεση θεωρίας με τα τεκμήρια που την υποστηρίζουν. Κατανόηση των επιστημονικών εννοιών. (PISA) Κατανόηση επιστημονικών απόψεων και συνηθειών. (πρόσφατα) Εφαρμογή της επιστημονικής γνώσης στην καθημερινή ζωή. (πρόσφατα)
Στόχοι/προσδοκίες κατά τη διδ/λία ΦΕ (2/3) 2. Μάθηση επιστημονικής μεθοδολογίας Να αναπτύξουν ικανότητες παρατήρησης και εγγραφής των παρατηρήσεων. Να σχεδιάζουν πρακτικές διαδικασίες και τεχνικές για να λύσουν ιδιαίτερα προβλήματα. Αυξάνεται η κατανόηση της επιστήμης και της επιστημονικής μεθόδου. Αναπτύσσονται ικανότητες για την εκτέλεση επιστημονικών ερευνών. Αναπτύσσονται ικανότητες ανάλυσης των ερευνητικών δεδομένων. Να ανακαλύπτουν ή να εξερευνούν. Να κάνουν πειραματικούς σχεδιασμούς. Να αναπτύξουν ικανότητες παρατήρησης και μέτρησης. Να αναλύουν αποτελέσματα. Να σχεδιάζουν έγκυρα αποτελέσματα από δική τους δουλειά. Να προβλέπουν, να υποθέτουν, να ερμηνεύουν & να αξιολογούν τα προς διαπραγμάτευση φαινόμενα. Ανάπτυξη επιστημονικών μεθόδων έρευνας και αιτιολόγησης. (πρόσφατα) Αναγνώριση των επιστημονικών ερευνητικών ερωτημάτων. (PISA) Υιοθέτηση/ ταυτοποίηση των απαιτούμενων τεκμηρίων που είναι αναγκαία για μια επιστημονική έρευνα. (PISA) Σχεδιασμός ή αξιολόγηση συμπερασμάτων. (PISA) Κοινοποίηση έγκυρων αποτελεσμάτων. (PISA)
Στόχοι/προσδοκίες κατά τη διδ/λία ΦΕ (3/3) 3. Ανάπτυξης δεξιοτήτων Να διδαχθούν οι μαθητές πρακτικές δεξιότητες. Να αναπτύξουν ικανότητες χειρισμού. Ανάπτυξη ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων. (πρόσφατα, PISA) Ανάπτυξη αυτό-ρυθμιζόμενης μάθησης. (PISA) Ανάπτυξη επικοινωνίας και συνεργασίας. (PISA) Ανάπτυξη της επιστημονικής εγγραμματοσύνης. (πρόσφατα) 4. Δημιουργία στάσεων Να αναπτύξουν στάσεις ως προς την πρακτική εργασία, όπως επιμονή, ενθουσιασμό, πρωτοτυπία και ευχαρίστηση. Ενισχύουν στάσεις ανάλογες με τις επιστημονικές. Προωθούνται θετικές αντιλήψεις για την ικανότητα να κατανοείς και να επιδράς στο περιβάλλον. Ανάπτυξη επικοινωνιακής και συνεργατικής συμπεριφοράς. (πρόσφατα) Πρόκληση ενδιαφέροντος και παρακίνησης. (πρόσφατα)
Εργαλεία Αξιολόγησης Μαθητών στις ΦΕ Ομαδοποίηση εργαλείων αξιολόγησης Τι αξιολογείται Αξιολόγηση γνωστικών διαδικασιών (θεωρία, νόμοι, μοντέλα) Αξιολόγηση πρακτικών τεχνικών (χειρισμός διατάξεων, μετρήσεις, σχεδιασμός κοκ) Αξιολόγηση ερευνητικών τακτικών (σχεδιασμός έρευνας, στρατηγική, υποθέσεις, προβλέψεις, αποτελέσματα,κοκ) Εργαλείο Αξιολόγησης Σετ γραπτών ασκήσεων Ανάθεση θεμάτων Προφορικές ερωτήσεις Εξέταση δραστηριοτήτων Πρακτικά τεστ Προγραμματισμένο έργο Ανοιχτή έρευνα Σχολική εργασία Λύση προβλημάτων Λίστα ελέγχου Αξιολόγηση στάσεων (εντυπώσεις, ενθουσιασμός, επιμονή, ευχαρίστηση κοκ) Συνολική αξιολόγηση Σύστημα αυτορρύθμισης Σύστημα εντυπώσεων Συνέντευξη Φάκελος
Συμπερασματικά Η αξιολόγηση του μαθητή δεν θεωρείται σήμερα «αποκομμένη» από την όλη διαδικασία της διδασκαλίας-μάθησης των ΦΕ αλλά εμπλέκεται και αλληλεπιδρά (ίσως και συνδιαμορφώνει) το σύνολο των επιμέρους οντοτήτων της: με το περιεχόμενο των ΦΕ Γενικά τείνει να αξιολογείται όχι η κατάκτηση των εννοιών, αλλά η xρήση της γνώσης τόσο στο σχολικό πλαίσιο όσο και σε άλλα εκτός σχολείου πλαίσια. με τους εκάστοτε στόχους με τα έργα διδασκαλίας και μάθησης με τις απόψεις των εκπ/κών και των μαθητών σχετικά με την διδασκαλία και μάθηση με τις πολιτικές και κοινωνικές επιλογές μέσα από τα ΑΠ και τις προσδοκίες πολιτείας και γονέων
Τι θα προσπαθήσουμε ομαδικά στο εργαστήριο; Επιλογή μιας διδακτικής ενότητας της Ε & ΣΤ. Αναζήτηση προσδοκούμενων αποτελεσμάτων από τα ΝΠΣ Αναφορά στις δραστηριότητες/ έργα διδασκαλίας-μάθησης Απόφαση για το τί θα αξιολογήσουμε Πώς με τι εργαλεία (κατασκευή των εργαλείων αυτών) Αξιολόγηση κατά τη Δ/λία των ΦΕ σε σχέση με τα έργα μάθησης & τους στόχους Ενότητα/τίτλος Μαθήματος/ Περιεχόμενο Στόχοι/ Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Δραστηριότητες / έργα Δ/λίας-Μάθησης Τι αξιολογείται; Εργαλεία/ Πώς Αξιολογείται;
ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ Δ/ΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Μανώλης Πατσαδάκης