1o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΤΜΗΜΑ: ΕΕΑ1 ΑΛΑΓΙΑ ΦΑΝΤΙΑ ΚΥΛΩΝΗ ΑΝΝΑ-ΣΟΦΙΑ ΜΠΕΤΣΙΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΛΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ

1o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΤΜΗΜΑ: ΕΕΑ1 ΑΛΑΓΙΑ ΦΑΝΤΙΑ ΚΥΛΩΝΗ ΑΝΝΑ-ΣΟΦΙΑ ΜΠΕΤΣΙΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΛΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΟΛΑΤΣΙΔΟΥ ΓΕΡΑΚΙΝΑ ΠΡΙΩΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΙΔΕΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΕΦΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΥΡΑΝΙΔΟΥ ΕΥΤΕΡΠΗ ΤΑΒΑΝΤΖΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΕΡΖΙΔΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΣΕΤΣΙΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ ΤΣΟΠΟΥΡΙΔΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΦΥΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΦΥΤΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ ΧΑΤΖΗΑΓΟΡΑΚΗ ΟΛΓΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ ΖΗΝΩΝ-ΑΛΕΞΗΣ ΨΩΜΙΑΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΕΜΑ: «Γνωρί-ΖΩ τα δικαιώματά μου, αναγνωρί-ζω τις υποχρεώσεις μου: διότι σεβόμενοι τα δικαιώματά μας θεμελιώνουμε έναν καλύτερο κόσμο» ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2011-2012 1

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα εργασία εξετάζουμε την αναγνώριση και την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων στην εποχή μας. Κατά την διάρκεια της έρευνας μας, χωριστήκαμε σε ομάδες και αναλύσαμε ξεχωριστά μία διαφορετική πτυχή του θέματός μας. Αρχικά, εστιάσαμε στην έννοια και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επεκτείνοντας και στην καταπάτηση τους. Στην συνέχεια ερευνήσαμε το θέμα διαχρονικά μελετώντας τον ρόλο τους στο πέρασμα των χρόνων. Με αφορμή αυτήν την αναδρομή αναζητήσαμε και τους υπερασπιστές τους στο βάθος της ιστορίας και την συσχέτιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την δημοκρατία και την δικαιοσύνη. Προβληματιζόμενοι για την ύπαρξη των αντίστοιχων υποχρεώσεων ερευνήσαμε αναλυτικά την εφαρμογή τους και την σύγκριση τους με τα ανάλογα δικαιώματα. Με την σκέψη πως μέσα σε μια κοινωνία πολλές φορές τα ανθρώπινα δικαιώματα συγκρούονται σε καθημερινή βάση, εστιάσαμε στις περιπτώσεις και στα παραδείγματα που η συνύπαρξη και η ταυτόχρονη εφαρμογή τους δεν είναι δυνατή. Η εργασία αυτή υπήρξε αποτέλεσμα των δικών μας διαδοχικών πράξεων που αποτέλεσαν την κύρια πηγή συγκρότησης πληροφοριών. Μετά από πολύωρες συσκέψεις μέσα στην τάξη, προχωρήσαμε και στην περεταίρω έρευνα εκτός του σχολείου. Συγκεκριμένα, πήραμε συνεντεύξεις από καθηγητές και μαθητές του σχολείου μας συγκεντρώνοντας απόψεις και αντιφατικές γνώμες επι του θέματος. Μοιράσαμε δικά μας ερωτηματολόγια σε τάξεις του σχολείου καλώντας τους μαθητές να αναλογιστούν την ύπαρξη των δικαιωμάτων και την καταπάτησή τους σήμερα. Συμπερασματικά, καταλήξαμε στο ότι η ισχύς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει αλλοιωθεί σε μεγάλο βαθμό σήμερα, και ο ρόλος τους έχει λάβει υποδεέστερη μορφή κατώτερη από αυτόν των συμφερόντων. Εν ολίγοις υφίστανται μόνο με διακοσμητική μορφή και η τήρηση τους παρακάμπτεται συνεχώς από κυβερνήσεις και υπηρεσίες. Επιπλέον, εντοπίσαμε ότι οι υποχρεώσεις έχουν ανάλογη δύναμη και θα έπρεπε να μην θεωρούνται κατώτερες από τα αντίστοιχα δικαιώματα. Ανακαλύψαμε ότι πολύ συχνά η αρμονική συνύπαρξη δυο ή και περισσότερων ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι αδύνατη. Δυστυχώς δεν προλάβαμε να δουλέψουμε πάνω στην δράση και την αντίδραση τους. 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην εργασία που θα σας παρουσιάσουμε αποτυπώνεται η προσπάθεια μας,ως μαθητές της πρώτης λυκείου, να προσδιορίσουμε την έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Η σπουδαιότητα του θέματος αυτού είναι ιδιαίτερα μεγάλη και διαχρονική, αφού με το πέρασμα του χρόνου δεν έχει πάψει να απασχολεί την ανθρωπότητα. Στα πλαίσια της διερευνητικής μας εργασίας, θέσαμε ως στόχο την αναγνώριση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και της θέσης που αυτά κατέχουν στη ζωή μας, όχι μόνο ως παροντικοί μαθητές αλλά και ως μελλοντικοί πολίτες. Στην προσπάθεια να επιτύχουμε το σκοπό μας αυτό, μια ομάδα των είκοσι ατόμων σχηματίσαμε τέσσερις μικρότερες ομάδες. Εμβαθύνοντας στο θέμα που μας απασχολεί, δημιουργήσαμε ερευνητικά ερωτήματα και κάθε μία από τις τέσσερις ομάδες ανέλαβε ένα επιμέρους ζήτημα που αφορά την εργασία. Συγκεκριμένα, η πρώτη ομάδα ασχολήθηκε με την έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις γενιές στις οποίες διακρίνονται τα δικαιώματα, τους φορείς και υπερασπιστές και έκανε και κάποιες αναφορές σε περιπτώσεις καταπάτησής τους. Η δεύτερη ομάδα, κάνοντας μια ιστορική αναδρομή, παρουσιάζει επαναστάσεις που αποσκοπούσαν στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Η Τρίτη ομάδα διεισδύει στην σχέση δικαιωμάτων με την δημοκρατία και την δικαιοσύνη αλλά και στην αναφορά σε υπερασπιστές. Την τέταρτη και τελευταία ομάδα απασχολεί η έννοια των υποχρεώσεων, η σύγκρουσή τους με τα δικαιώματα και κλείνει αναφερόμενη στο μέλλον των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δημιουργώντας ερωτηματολόγια και μοιράζοντάς τα σε μαθητές καταφέραμε να αντλήσουμε πληροφορίες σχετικά με το πόσο οι νέοι σήμερα γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Πήραμε συνεντεύξεις από καθηγητές του σχολείου μας αλλά και άλλων σχολείων υποβάλλοντάς τους ερωτήσεις σχετικές πάντα με το θέμα που μας απασχολεί. Το κυριότερο όμως μέσο επίτευξης της εργασίας μας ήταν η συνεργασία μεταξύ των συμμαθητών και φυσικά η βοήθεια της υπεύθυνης καθηγήτριάς μας. Αποτέλεσμα των προσπαθειών μας ήταν ότι, κυρίως, καταφέραμε να αναγνωρίσουμε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μας. Εκτός από αυτό όμως, γνωρίσαμε την αξία και την σημασία τους στην καθημερινότητα μας και γενικότερα στη ζωή μας ως παιδιά, έφηβοι και ενήλικες. Πληροφορηθήκαμε για το παρελθόν και την ιστορία τους και κατ επέκταση για τους υπερασπιστές και όσους αγωνίστηκαν για να μπορούμε εμείς σήμερα να απολαμβάνουμε την ελευθερία μας και να ζούμε ως ανεξάρτητα όντα. Κλείνοντας, κατά την γνώμη μας θα άξιζε τον κόπο να διαβάσετε παρακάτω την εργασία μας, αν βρίσκετε το θέμα ενδιαφέρον. Θα αντλήσετε πληροφορίες διαβάζοντας περαιτέρω λεπτομέρειες. 3

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΝΝΟΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΕΛΙΔΕΣ 5-14 ΦΟΡΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ..ΣΕΛΙΔΕΣ 15-16 ΑΝΑΓΚΗ ΥΠΑΡΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ..ΣΕΛΙΔΕΣ 17-18 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ.ΣΕΛΙΔΕΣ 19-24 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΡΗΞΗ ΤΟΥ 1948...ΣΕΛΙΔΕΣ 25-27 Ο ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ ΣΕΛΙΔΕΣ 28-31 Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΙΣΩΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΛΩΝ- ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΣ.ΣΕΛΙΔΕΣ 32-35 ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ..36-38 ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ-ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ.ΣΕΛΙΔΕΣ 39-41 ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ.ΣΕΛΙΔΕΣ 42-44 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ 45-52 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ..53-61 4

Εννοια Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Θα μπορούσαμε να δώσουμε έναν ορισμό για το τι είναι τα ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ; Αν κάναμε μια έρευνα ρωτώντας τους περαστικούς «Τι είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα;» πολλοί θα έδιναν μια απάντηση αναφερόμενοι σε δικαιώματα που ίσως γνωρίζουν, ελάχιστοι όμως θα μπορούσαν να προσδιορίσουν επακριβώς ποια είναι τα δικαιώματα τους. Και αυτό γιατί λίγοι είναι αυτοί που πραγματικά τα γνωρίζουν. Ας ξεκινήσουμε από δύο βασικούς όρους που σχετίζονται με το ονοματικό σύνολο ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ: άνθρωπος και δικαιώματα. Άνθρωπος: ένα μέλος του είδους homo sapiens, ένας άνδρας, μία γυναίκα, ένα παιδί. Δικαιώματα: πράγματα τα οποία δικαιούσαι ή σου επιτρέπονται εγγυημένες ελευθερίες. Με βάση τους δύο παραπάνω όρους, ως ανθρώπινα δικαιώματα θα μπορούσαν να ορισθούν τα «φυσικά δικαιώματα», δηλαδή τα δικαιώματα τα οποία ενυπάρχουν στην φύση μας, που έχουμε απλά και μόνο επειδή είμαστε άνθρωποι και που χωρίς αυτά δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε ως ανθρώπινα όντα. Ονομάζονται ανθρώπινα γιατί είναι οικουμενικά. Βασίζονται στην αρχή του σεβασμού του ατόμου, στο δικαίωμα δηλαδή του καθενός από εμάς να ζήσει με αξιοπρέπεια. Ενώ ορισμένες χώρες ή κοινωνικές ομάδες απολαμβάνουν δικαιώματα που ισχύουν αποκλειστικά και μόνο για αυτούς, τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι τα δικαιώματα που δικαιούμαστε όλοι - ανεξάρτητα από το ποιοι είμαστε και που ζούμε- μόνο και μόνο επειδή είμαστε εν ζωή. Τα δικαιώματα του ανθρώπου χαρακτηρίζονται ως πανανθρώπινα, αναπαλλοτρίωτα, απαράγραπτα, αδιαπραγμάτευτα καθώς επίσης και απαραβίαστα. Πανανθρώπινα ή και οικουμενικά, όπως προαναφέραμε, γιατί όλοι οι άνθρωποι θεωρούμαστε φορείς αυτών των δικαιωμάτων εκ γενετής. Θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία στην έννοια αναπαλλοτρίωτα, που σημαίνει ότι τα δικαιώματα αυτά που αναφέρονται στην ελευθερία, στην αξία της ζωής και κατά συνέπεια στο σεβασμό της ανθρώπινης υπόστασης και αξιοπρέπειας και της ισότητας των ανθρώπων, δεν μπορούν να αφαιρεθούν δια της βίας ή έναντι οποιουδήποτε ανταλλάγματος, καθώς με αυτόν τον τρόπο καταργείται αυτόνομα και απόλυτα η Δημοκρατία. Έτσι είναι και απαράγραπτα, αφού δεν είναι δυνατόν να διαγραφούν ούτε να καταργηθούν από τους νόμους ή οποιεσδήποτε άλλες κρατικές πράξεις και αποτελούν τμήμα του ισχύοντος Συνταγματικού Δικαίου. Επιπλέον, με τον όρο αδιαπραγμάτευτα εννοούμε πως η ισχύς των δικαιωμάτων δεν μπορεί να τεθεί σε ψηφοφορία. Με άλλα λόγια δεν μπορούμε να αποφασίσουμε, στη βάση της αρχής της πλειοψηφίας, αν θα πρέπει να είμαστε ελεύθεροι ή ίσοι διότι αν τελικά, ύστερα από πλειοψηφία, αποφασίζονταν η 5

κατάργηση της ισχύς των δικαιωμάτων τότε αυτόματα το αποτέλεσμα θα ήταν η δικτατορία, η κατάργηση της έννοιας της δημοκρατίας, η ανελευθερία. Τέλος, θεωρούνται απαραβίαστα λόγω του ότι η παραβίαση τους προβλέπει την επιβολή ποινών και κυρώσεων. Θέλοντας να εξετάσουμε σε βάθος τα ανθρώπινα δικαιώματα, διαπιστώνουμε πως ο όρος αυτός χρησιμοποιείται ως μια γενικότερη έννοια. Τα δικαιώματα του ανθρώπου δηλαδή, διακρίνονται σε υποκατηγορίες. Αρχικά, έχουμε τα ατομικά δικαιώματα. Χωρίς την ισχύ τους είναι αδύνατη η λειτουργία της Δημοκρατίας. Επειδή εμείς ως άνθρωποι δεν είμαστε ικανοί να αποφασίσουμε αν πρέπει ή όχι καθένας από εμάς να είναι φορέας των δικαιωμάτων που του εγγυώνται την υπόστασή του ως ελεύθερο ον, έχουμε εξασφαλίσει την ύπαρξη των ατομικών δικαιωμάτων. Τα ατομικά δικαιώματα με άλλα λόγια, είναι αυτά που καθιστούν τον άνθρωπο ως αυτόνομο υποκείμενο, υποκείμενο του Δικαίου, υποκείμενο των πολιτικών αποφάσεων. Του προσφέρουν την δυνατότητα να ζει αυτόνομα και να είναι πολίτης αλλά όχι υπήκοος και αντικείμενο της αυθαιρεσίας εξουσιών. Δεν υπακούει σε κανόνες που του επιβάλλονται αλλά σε κανόνες που ο ίδιος δημιουργεί και ορίζει. Όπως αναφέραμε και παραπάνω είναι υποκείμενο και όχι αντικείμενο του Δικαίου. Αυτά τα δικαιώματα βρίσκονται σε άμεση αλληλεπίδραση με τα πολιτικά δικαιώματα. Πολιτικά είναι εκείνα τα δικαιώματα που θεμελιώνουν αξίωση για συμμετοχή στην άσκηση της κρατικής εξουσίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δυνατότητα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Η γενική και καθολική ισχύς της ελευθερίας και της ισότητας είναι συνυφασμένη με την ελεύθερη και ίση ψήφο, εφόσον ο άνθρωπος είναι ελεύθερο άτομο εν κοινωνία και ίσος προς τους άλλους πολίτες. Η καθολική ισχύς των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεσμεύει την συμπεριφορά των πολιτών και της κρατικής εξουσίας και συγκροτεί την έννομη τάξη του Κράτους Δικαίου. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο τα δικαιώματα αυτά θεωρούνται και θεμελιώδη, είναι καταγραμμένα σε όλα τα δημοκρατικά συντάγματα και μάλιστα αποτελούν εκείνο το τμήμα του Συντάγματος το οποίο είναι αδύνατο να αναθεωρηθεί. Εκτός όμως από τα παραπάνω, έχουμε και τα κοινωνικά δικαιώματα. Είναι εκείνα τα δικαιώματα, με θετικό περιεχόμενο, που θεμελιώνουν αξίωση για 1 παροχή ορισμένων υπηρεσιών. Ως παράδειγμα θα μπορούσε να αναφερθεί το δικαίωμα στην εργασία, στην προστασία της υγείας, στην παροχή κοινωνικών ασφαλίσεων για κατοικία...θα πρέπει όμως να σημειωθεί πως αυτά παρουσιάζουν μια ιδιορρυθμία που καθιστά αμφίβολη, κάποιες φορές, την ιδιότητά τους ως δικαιώματα. Και αυτό γιατί, ενώ τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα θεμελιώνουν αγώγιμη αξίωση για την απόλαυσή τους και συνεπάγονται ποινική, αστική και πειθαρχική ευθύνη για τα κρατικά όργανα που τα παραβιάζουν, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα κοινωνικά δικαιώματα. 6

Τα τρία αυτά βασικά είδη (δημόσιων) ανθρωπίνων δικαιωμάτων χαρακτηρίζονται από παραπληρωματικότητα, καθώς επηρεάζουν αμοιβαία την κατοχύρωση και την άσκησή τους. Η καθιέρωση τριών γενικών κατηγοριών δικαιωμάτων εκφράζει την σύμπνοια όλων σε ένα κοινό «σώμα» αξιώσεων από την κεντρική εξουσία. Η διάκριση μάλιστα αυτή, υποδηλώνει τον παραπληρωματικό χαρακτήρα των τριών γενεών δικαιωμάτων. Πιο αναλυτικά, στην πρώτη γενιά δικαιωμάτων εντοπίζονται τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, τα οποία αναφέρονται στα πρώτα άρθρα της Οικουμενικής Διακήρυξης. Συνδέονται με μια σειρά ελευθεριών που αφορούν την ζωή, την ατομική ασφάλεια, την προστασία από την ανθρώπινη συμπεριφορά, την ισότητα έναντι του νόμου κ.τ.λ. που κερδήθηκαν με αγώνες κατά την περίοδο του Διαφωτισμού. Στα επόμενα άρθρα περιλαμβάνονται τα δικαιώματα της δεύτερης γενιάς και πιο συγκεκριμένα τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Αυτά σχετίζονται με την κοινωνική και οικονομική ισότητα όπως κοινωνική ασφάλιση, δικαίωμα στην εργασία, δικαίωμα σε δίκαιη αμοιβή, ελευθερία συμμετοχής σε εργατικά σωματεία, περιορισμών ωρών εργασίας, περιοδικές άδειες εργασίας μετ αποδοχών, δικαίωμα στην εκπαίδευση κ.τ.λ. Αυτά διεκδικήθηκαν την περίοδο της Βιομηχανικής Επανάστασης. Τέλος, στα τελευταία άρθρα της διακήρυξης εντοπίζονται τα δικαιώματα της τρίτης γενιάς που συνδέονται με την αλληλεγγύη στο εσωτερικό της κοινότητας και του έθνους με μέλη διαφορετικών κοινωνικών ομάδων π.χ. μειονοτήτων και αργότερα των γυναικών ή των ομοφυλόφιλων. Είναι γνωστά και ως δικαιώματα των λαών καθώς εκφράζουν αιτήματα ομάδων ή κρατών για την διασφάλιση της ειρήνης, την προστασία του περιβάλλοντος και άλλα. Αποτελούν πρόσφατη κατάκτηση μιας και διεκδικήθηκαν περίπου στα τέλη του 19 ου αιώνα και στις αρχές του 20 ου αιώνα και καθ όλη την μετααποικιοκρατική περίοδο. Προηγουμένως έγινε λόγος για την Οικουμενική Διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στο σημείο αυτό θα ήταν άξιο να πούμε δυο λόγια για αυτήν. (Αν και θα αναφερθεί και παρακάτω). Καθ όλη την διάρκεια της ιστορίας γίνονται προσπάθειες διασφάλισης δικαιωμάτων. Ύστερα από συνεχείς διαμαρτυρίες, εξεγέρσεις, επαναστάσεις, το 1948 υιοθετείται από την Γενική Συνέλευση του ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ (Ο.Η.Ε.), και εκδίδεται η Οικουμενική Διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων η οποία επικυρώνει 30 δικαιώματα γνωστά ως ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ και τα οποία αφορούν καθέναν από εμάς. 7

Προοίμιο Επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο. Επειδή η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου οδήγησαν σε πράξεις βαρβαρότητας, που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση, και η προοπτική ενός κόσμου όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να μιλούν και να πιστεύουν, λυτρωμένοι από τον τρόμο και την αθλιότητα, έχει διακηρυχθεί ως η πιο υψηλή επιδίωξη του ανθρώπου. Επειδή έχει ουσιαστική σημασία να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα από ένα καθεστώς δικαίου, ώστε ο άνθρωπος να μην αναγκάζεται να προσφεύγει, ως έσχατο καταφύγιο, στην εξέγερση κατά της τυραννίας και της καταπίεσης. Επειδή έχει ουσιαστική σημασία να ενθαρρύνεται η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων ανάμεσα στα έθνη. Επειδή, με τον καταστατικό Χάρτη, οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών διακήρυξαν και πάλι την πίστη τους στα θεμελιακά δικαιώματα του ανθρώπου, στην αξιοπρέπεια και την αξία της ανθρώπινης προσωπικότητας, στην ισότητα δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, και διακήρυξαν πως είναι αποφασισμένοι να συντελέσουν στην κοινωνική πρόοδο και να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής στα πλαίσια μιας ευρύτερης ελευθερίας. Επειδή τα κράτη μέλη ανέλαβαν την υποχρέωση να εξασφαλίσουν, σε συνεργασία με τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, τον αποτελεσματικό σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιακών ελευθεριών σε όλο τον κόσμο. Επειδή η ταυτότητα αντιλήψεων ως προς τα δικαιώματα και τις ελευθερίες αυτές έχει εξαιρετική σημασία για να εκπληρωθεί πέρα ως πέρα αυτή η υποχρέωση, 8

Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ Διακηρύσσει ότι η παρούσα Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αποτελεί το κοινό ιδανικό στο οποίο πρέπει να κατατείνουν όλοι οι λαοί και όλα τα έθνη, έτσι ώστε κάθε άτομο και κάθε όργανο της κοινωνίας, με τη Διακήρυξη αυτή διαρκώς στη σκέψη, να καταβάλλει, με τη διδασκαλία και την παιδεία, κάθε προσπάθεια για να αναπτυχθεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων και των ελευθεριών αυτών, και να εξασφαλιστεί προοδευτικά, με εσωτερικά και διεθνή μέσα, η παγκόσμια και αποτελεσματική εφαρμογή τους, τόσο ανάμεσα στους λαούς των ίδιων των κρατών μελών όσο και ανάμεσα στους πληθυσμούς χωρών που βρίσκονται στη δικαιοδοσία τους. Άρθρο 1 Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης. Άρθρο 2 Κάθε άνθρωπος δικαιούται να επικαλείται όλα τα δικαιώματα και όλες τις ελευθερίες που προκηρύσσει η παρούσα Διακήρυξη, χωρίς καμία απολύτως διάκριση, ειδικότερα ως προς τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τις θρησκείες, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση. Δεν θα μπορεί ακόμα να γίνεται καμία διάκριση εξαιτίας του πολιτικού, νομικού ή διεθνούς καθεστώτος της χώρας από την οποία προέρχεται κανείς, είτε πρόκειται για χώρα ή εδαφική περιοχή ανεξάρτητη, υπό κηδεμονία ή υπό εξουσία, ή που βρίσκεται υπό οποιονδήποτε άλλον περιορισμό κυριαρχίας. Άρθρο 3 Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την προσωπική του ασφάλεια. Άρθρο 4 Κανείς δεν επιτρέπεται να ζει υπό καθεστώς δουλείας, ολικής ή μερικής. Η δουλεία και το δουλεμπόριο υπό οποιαδήποτε μορφή απαγορεύονται. Άρθρο 5 Κανείς δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ούτε σε ποινή ή μεταχείριση σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική. 9

Άρθρο 6 Καθένας, όπου και αν βρίσκεται, έχει δικαίωμα στην αναγνώριση της νομικής του προσωπικότητας. Άρθρο 7 Όλοι είναι ίσοι απέναντι στον νόμο και έχουν δικαίωμα σε ίση προστασία του νόμου, χωρίς καμία απολύτως διάκριση. 'Όλοι έχουν δικαίωμα σε ίση προστασία από κάθε διάκριση που θα παραβίαζε την παρούσα Διακήρυξη και από κάθε πρόκληση για μια τέτοια δυσμενή διάκριση. Άρθρο 8 Καθένας έχει δικαίωμα να ασκεί αποτελεσματικά ένδικα μέσα στα αρμόδια εθνικά δικαστήρια κατά των πράξεων που παραβιάζουν τα θεμελιακά δικαιώματα τα οποία του αναγνωρίζουν το Σύνταγμα και ο νόμος. Άρθρο 9 Κανείς δεν μπορεί να συλλαμβάνεται, να κρατείται ή να εξορίζεται αυθαίρετα. Άρθρο 10 Καθένας έχει δικαίωμα, με πλήρη ισότητα, να εκδικάζεται η υπόθεσή του δίκαια και δημόσια, από δικαστήριο ανεξάρτητο και αμερόληπτο, που θα αποφασίσει είτε για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του είτε, σε περίπτωση ποινικής διαδικασίας, για το βάσιμο της κατηγορίας που στρέφεται εναντίον του. Άρθρο 11 1. Κάθε κατηγορούμενος για ποινικό αδίκημα πρέπει να θεωρείται αθώος, ωσότου διαπιστωθεί η ενοχή του σύμφωνα με τον νόμο, σε ποινική δίκη, κατά την οποία θα του έχουν εξασφαλιστεί όλες οι απαραίτητες για την υπεράσπισή του εγγυήσεις. 2. Κανείς δεν θα καταδικάζεται για πράξεις ή παραλείψεις που, κατά τον χρόνο που τελέστηκαν, δεν συνιστούσαν αξιόποινο αδίκημα κατά το εσωτερικό ή το διεθνές δίκαιο. Επίσης, δεν επιβάλλεται ποινή βαρύτερη από εκείνη που ίσχυε κατά τον χρόνο που τελέστηκε η αξιόποινη πράξη. 10

Άρθρο 12 Κανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις στην ιδιωτική του ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία του, ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψης του. Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους. Άρθρο 13 1. Καθένας έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί ελεύθερα και να εκλέγει τον τόπο της διαμονής του στο εσωτερικό ενός κράτους. 2. Καθένας έχει το δικαίωμα να εγκαταλείπει οποιαδήποτε χώρα, ακόμα και τη δική του, και να επιστρέφει σε αυτήν. Άρθρο 14 1. Κάθε άτομο που καταδιώκεται έχει το δικαίωμα να ζητά άσυλο και του παρέχεται άσυλο σε άλλες χώρες. 2. Το δικαίωμα αυτό δεν μπορεί κανείς να το επικαλεστεί, σε περίπτωση δίωξης για πραγματικό αδίκημα του κοινού ποινικού δικαίου ή για ενέργειες αντίθετες προς τους σκοπούς και τις αρχές του ΟΗΕ. Άρθρο 15 1. Καθένας έχει το δικαίωμα μιας ιθαγένειας. 2. Κανείς δεν μπορεί να στερηθεί αυθαίρετα την ιθαγένειά του ούτε το δικαίωμα να αλλάξει ιθαγένεια. Άρθρο 16 1. Από τη στιγμή που θα φθάσουν σε ηλικία γάμου, ο άνδρας και η γυναίκα, χωρίς κανένα περιορισμό εξαιτίας της φυλής, της εθνικότητας ή της θρησκείας, έχουν το δικαίωμα να παντρεύονται και να ιδρύουν οικογένεια. Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο, κατά τη διάρκεια του γάμου και κατά τη διάλυσή του. 2. Γάμος δεν μπορεί να συναφθεί παρά μόνο με ελεύθερη και πλήρη συναίνεση των μελλονύμφων. 3. Η οικογένεια είναι το φυσικό και το βασικό στοιχείο της κοινωνίας και έχει το δικαίωμα προστασίας από την κοινωνία και το κράτος. Άρθρο 17 1. Κάθε άτομο, μόνο του ή με άλλους μαζί, έχει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. 2. Κανείς δεν μπορεί να στερηθεί αυθαίρετα την ιδιοκτησία του. Άρθρο 18 Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Στο δικαίωμα αυτό περιλαμβάνεται η ελευθερία για την 11

αλλαγή της θρησκείας ή πεποιθήσεων, όπως και η ελευθερία να εκδηλώνει κανείς τη θρησκεία του ή τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, μόνος ή μαζί με άλλους, δημόσια ή ιδιωτικά, με τη διδασκαλία, την άσκηση, τη λατρεία και με την τέλεση θρησκευτικών τελετών. Άρθρο 19 Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, που σημαίνει το δικαίωμα να μην υφίσταται δυσμενείς συνέπειες για τις γνώμες του, και το δικαίωμα να αναζητεί, να παίρνει και να διαδίδει πληροφορίες και ιδέες, με οποιοδήποτε μέσο έκφρασης, και από όλο τον κόσμο. Άρθρο 20 1. Καθένας έχει το δικαίωμα να συνέρχεται και να συνεταιρίζεται ελεύθερα και για ειρηνικούς σκοπούς. 2. Κανείς δεν μπορεί να υποχρεωθεί να συμμετέχει σε ορισμένο σωματείο. Άρθρο 21 1. Καθένας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει στη διακυβέρνηση της χώρας του, άμεσα ή έμμεσα, με αντιπροσώπους ελεύθερα εκλεγμένους. 2. Καθένας έχει το δικαίωμα να γίνεται δεκτός, υπό ίσους όρους, στις δημόσιες υπηρεσίες της χώρας του. 3. Η λαϊκή θέληση είναι το θεμέλιο της κρατικής εξουσίας. Η θέληση αυτή πρέπει να εκφράζεται με τίμιες εκλογές, οι οποίες πρέπει να διεξάγονται περιοδικά, με καθολική, ίση και μυστική ψηφοφορία, ή με αντίστοιχη διαδικασία που να εξασφαλίζει την ελευθερία της εκλογής. Άρθρο 22 Κάθε άτομο, ως μέλος του κοινωνικού συνόλου, έχει δικαίωμα κοινωνικής προστασίας. Η κοινωνία, με την εθνική πρωτοβουλία και τη διεθνή συνεργασία, ανάλογα πάντα με την οργάνωση και τις οικονομικές δυνατότητες κάθε κράτους, έχει χρέος να του εξασφαλίσει την ικανοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων που είναι απαραίτητα για την αξιοπρέπεια και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Άρθρο 23 1. Καθένας έχει το δικαίωμα να εργάζεται και να επιλέγει ελεύθερα το επάγγελμά του, να έχει δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες δουλειάς και να προστατεύεται από την ανεργία. 2. 'Όλοι, χωρίς καμία διάκριση, έχουν το δικαίωμα ίσης αμοιβής για ίση εργασία. 3. Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα δίκαιης και ικανοποιητικής αμοιβής, που να εξασφαλίζει σε αυτόν και την οικογένειά του συνθήκες ζωής άξιες στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η αμοιβή της εργασίας, αν υπάρχει, πρέπει 12

να συμπληρώνεται με άλλα μέσα κοινωνικής προστασίας. 4. Καθένας έχει το δικαίωμα να ιδρύει μαζί με άλλους συνδικάτα και να συμμετέχει σε συνδικάτα για την προάσπιση των συμφερόντων του. Άρθρο 24 Καθένας έχει το δικαίωμα στην ανάπαυση, σε ελεύθερο χρόνο, και ιδιαίτερα, σε λογικό περιορισμό του χρόνου εργασίας και σε περιοδικές άδειες με πλήρεις αποδοχές. Άρθρο 25 1. Καθένας έχει δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο ικανό να εξασφαλίσει στον ίδιο και στην οικογένεια του υγεία και ευημερία, και ειδικότερα τροφή, ρουχισμό, κατοικία, ιατρική περίθαλψη όπως και τις απαραίτητες κοινωνικές υπηρεσίες. 'Έχει ακόμα δικαίωμα σε ασφάλιση για την ανεργία, την αρρώστια, την αναπηρία, τη χηρεία, τη γεροντική ηλικία, όπως και για όλες τις άλλες περιπτώσεις που στερείται τα μέσα της συντήρησής του, εξαιτίας περιστάσεων ανεξαρτήτων της θέλησης του. 2. Η μητρότητα και η παιδική ηλικία έχουν δικαίωμα ειδικής μέριμνας και περίθαλψης. 'Όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα αν είναι νόμιμα ή εξώγαμα, απολαμβάνουν την ίδια κοινωνική προστασία. Άρθρο 26 1. Καθένας έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση. Η εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται δωρεάν, τουλάχιστον στη στοιχειώδη και βασική βαθμίδα της. Η στοιχειώδης εκπαίδευση είναι υποχρεωτική. Η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση πρέπει να εξασφαλίζεται για όλους. Η πρόσβαση στην ανώτατη παιδεία πρέπει να είναι ανοικτή σε όλους, υπό ίσους όρους, ανάλογα με τις ικανότητες τους. 2. Η εκπαίδευση πρέπει να αποβλέπει στην πλήρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας και στην ενίσχυση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιακών ελευθεριών. Πρέπει να προάγει την κατανόηση, την ανεκτικότητα και τη φιλία ανάμεσα σε όλα τα έθνη και σε όλες τις φυλές και τις θρησκευτικές ομάδες, και να ευνοεί την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των Ηνωμένων Εθνών για τη διατήρηση της ειρήνης. 3. Οι γονείς έχουν, κατά προτεραιότητα, το δικαίωμα να επιλέγουν το είδος της παιδείας που θα δοθεί στα παιδιά τους. Άρθρο 27 1. Καθένας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει ελεύθερα στην πνευματική ζωή της κοινότητας, να χαίρεται τις καλές τέχνες και να μετέχει στην επιστημονική πρόοδο και στα αγαθά της. 2. Καθένας έχει το δικαίωμα να προστατεύονται τα ηθικά και υλικά συμφέροντά του που απορρέουν από κάθε είδους επιστημονική, λογοτεχνική ή καλλιτεχνική παραγωγή του. 13

Άρθρο 28 Καθένας έχει το δικαίωμα να επικρατεί μια κοινωνική και διεθνής τάξη, μέσα στην οποία τα δικαιώματα και οι ελευθερίες που προκηρύσσει η παρούσα Διακήρυξη να μπορούν να πραγματώνονται σε όλη τους την έκταση. Άρθρο 29 1. Το άτομο έχει καθήκοντα απέναντι στην κοινότητα, μέσα στα πλαίσια της οποίας και μόνο είναι δυνατή η ελεύθερη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. 2. Στην άσκηση των δικαιωμάτων του και στην απόλαυση των ελευθεριών του κανείς δεν υπόκειται παρά μόνο στους περιορισμούς που ορίζονται από τους νόμους, με αποκλειστικό σκοπό να εξασφαλίζεται η αναγνώριση και ο σεβασμός των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των άλλων, και να ικανοποιούνται οι δίκαιες απαιτήσεις της ηθικής, της δημόσιας τάξης και του γενικού καλού, σε μια δημοκρατική κοινωνία. 3. Τα δικαιώματα αυτά και οι ελευθερίες δεν μπορούν, σε καμία περίπτωση, να ασκούνται αντίθετα προς τους σκοπούς και τις αρχές των Ηνωμένων Εθνών. Άρθρο 30 Καμιά διάταξη της παρούσας Διακήρυξης δεν μπορεί να ερμηνευθεί ότι παρέχει σε ένα κράτος, σε μια ομάδα ή σε ένα άτομο οποιοδήποτε δικαίωμα να επιδίδεται σε ενέργειες ή να εκτελεί πράξεις που αποβλέπουν στην άρνηση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών που εξαγγέλλονται σε αυτήν. 14

Φορείς Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Τα ανθρώπινα δικαιώματα ενυπάρχουν με τη φύση του κάθε ανθρώπου, είναι έμφυτα στους ανθρώπους από τη στιγμή που γεννιούνται και θεμελιώνουν την ανθρώπινη ιδιότητα κάθε ατόμου. Με βάση αυτό καταφεύγουμε να συμπεράνουμε ότι κανένας δεν μπορεί να ορίσει ποιος είναι φορέας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ότι κάθε άνθρωπος αναμφισβήτητα έχει τα ίδια δικαιώματα πάντα και παντού με όλους. Βασική αρχή για τη θεμελίωση των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι η ίδια η ανθρώπινη ύπαρξη. Στη διάρκεια της κοινωνικής εξέλιξης έγιναν προσπάθειες και αγώνες να προσδιοριστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να κάνουν χρήση τους όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι. Η διεύρυνση των φορέων είναι αποτέλεσμα αγώνων που κρατάει εκατοντάδες χρόνια καθώς οι πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες δεν έχουν να παρουσιάσουν παρά μόνο αρνητικά δείγματα της έννοιας και της απόδοσης των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ιστορικοί σταθμοί όρισαν και προσδιόρισαν την έννοια και απόδοση των δικαιωμάτων σε φορείς- θεσμοθετημένους και μη. Η νομική κατοχύρωση είναι σημαντικό βήμα στην ιστορία των φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς θεσμοθετούνται ορισμένοι από αυτούς και η νομική τους υπόσταση διασφαλίζει την παρουσία τους στις οργανωμένες κοινωνιες.αλλωστε η νομική κατοχύρωση σύμφωνα και με έρευνες και στατιστικές που διενεργήθηκαν στη μαθητική κοινότητα κρίνεται αναγκαία..ο δυτικός κόσμος μπορεί και προβάλλει ως πρόοδο την εξέλιξη αυτή και συχνά επαίρεται για τους αγώνες που γίνονται η για την ευαισθησία που επιδεικνύεται για τους φορείς των δικαιωμάτων.αναντιρρητα όμως ο στόχος 15

της καθολικής διεύρυνσης των φορέων δεν έχει επιτευχτεί καθώς η νομιμοποίηση αποδίδει και αναγνωρίζει ορισμένους μόνο ως φορείς δικαιωματων.αυτο συνιστά έναν περιορισμό που αντιβαίνει στην βασική αρχή της καθολικής και φυσικής απόδοσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κατάσταση στον σημερινό κόσμο είναι σαφής: δεν επιτρέπεται σε όλους τους ανθρώπους, υπό μόνη την ιδιότητά τους ως ανθρώπων, να κατέχουν όλα τα δικαιώματα (είτε αυτά λέγονται πολιτικά και αστικά είτε λέγονται ανθρώπινα) ανεξάρτητα από το πού γεννιούνται ή το πού βρίσκονται.ειναι σαφές επίσης ότι γίνεται επιλεκτική χρήση και κατάχρηση τους σε πολλές περιοχές του πλανητη.συχνα παραβλέπεται η στάση που κρατούν στο θέμα αυτό ωμές δικτατορίες σε κάποιες χώρες της ανατολής ενώ άλλοτε προβάλλεται μια υπερευαισθησία σε ανάλογες περιπτώσεις.μάλλον αντιφατική και αμφιλεγόμενη θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κάνεις τη στάση του πολιτισμένου κόσμου απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα Η εννοιολογική σύγχυση και η αμφιλογία θα επικρατούν στην παγκόσμια σκηνή όσο επικρατούν και τα συμφέροντα που κρύβονται πίσω τους. Και η πολιτική εκμετάλλευση των «ανθρώπινων δικαιωμάτων» θα καταφαίνεται πρώτα πρώτα στην επιλεκτική τους επίκληση και χρήση με βάση εξωηθικά κριτήρια. Η επικράτηση της καθολικής έννοιας των φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που απορρέει από το φυσικό νόμο της ανθρώπινης ιδιότητας αποτελεί βασική αρχή που διέπει τους φορείς και ηθικά αναπόδραστη ανάγκη που δεν επιβάλλεται από εξουσιαστικές αρχές. 16

Ανάγκη ύπαρξης των ανθρωπίνων δικαιώματων Η εμπέδωση της ιδέας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, δηλαδή της παραδοχής ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν αξίωση προστασίας θεμελιωδών αγαθών που είναι συνέπεια της ανθρώπινης ιδιότητας τους και μόνο, είναι μια από τις μεγαλύτερες ηθικές και πολιτικές κατακτήσεις στην ιστορία της.h ανάγκη ύπαρξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη φύση και αυτό γιατί καταξιώνουν τον άνθρωπο ως οντότητα,αφού δημιουργούν τις συνθήκες για την προσωπική τους ανάπτυξη, καλλιέργεια και πρόοδο, όπως τη μόρφωση,την υγεία και την εργασία, αγαθά απαραίτητα για την αυτοπραγμάτωση και την ευτυχία του ανθρώπου. Η ανάγκη αυτή υπαγορεύεται από το γεγονός ότι συμβάλλουν στην πραγμάτωση και εδραίωση της δημοκρατίας, όχι μόνο ως πολιτικού συστήματος, αλλά και ως τρόπου ζωής.αποτελούν ακομη συντελεστή κοινωνικής συναίνεσης, καθώς αμβλυνουν τις κοινωνικές αντιπαραθέσεις και καλλιεργούν τη συλλογικότητα. Η υπαρξη των ανθρωπινων δικαιωματων διαμορφώνει ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη του πολιτισμού, των γραμμάτων,των τεχνών και των επιστημών, επειδή ευνοούν την ελεύθερη διακίνηση των ιδεώνείναι προϋπόθεση για την εξασφάλιση της ειρήνης, της ασφάλειας και της ευημερίας όλων των κοινωνιών. Παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί τις τελευταίες δεκαετίες την εδραίωση της δημοκρατίας και την προστασία και διεύρυνση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,διαπιστώνουμε και σήμερα φαινόμενα παραβίασης τους.φαινόμενα όπως ο πόλεμος, η τρομοκρατία 17

εγκληματικότητα καταστρατηγούν τα ανθρωπινά δικαιώματα και υποβιβάζουν την αξία της ανθρώπινης ζωής. Το δίκαιο της πυγμής επιβάλλεται συχνά με επεμβάσεις στα εσωτερικά άλλων κρατών, καταπατώντας την εθνική τους ανεξαρτησίααυταρχικά καθεστώτα συνεχίζουν τη δράση τους και διατηρούν προσβλητικούς για τον άνθρωπο θεσμούς, όπως βασανιστήρια, λογοκρισία, θανατική ποινή.ο υποσιτισμός και η φτώχεια στερούν από τους πολίτες βασικό ανθρώπινο δικαίωμα διατροφής και διαβίωσης,ενώ η εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας και η χρησιμοποίηση τους από το οργανωμένο έγκλημα αποτελούν μελανό στίγμα του πολιτισμού μας. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι θεμελιώδεις ελευθερίες μας επιτρέπουν να αναπτύξουμε πλήρως και να χρησιμοποιήσουμε τις ανθρώπινες αρετές μας, τη νοημοσύνη μας, τα ταλέντα μας και τη συνείδησή μας και να ικανοποιήσουμε τις πνευματικές και άλλες ανάγκες μας. Αυτά βασίζονται πάνω στις αυξανόμενες απαιτήσεις της ανθρωπότητας για μια ζωή μέσα στην οποία η έμφυτη αξιοπρέπεια και η αξία κάθε ανθρώπου θα τυγχάνει σεβασμού και προστασίας. Η αποστέρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών δεν είναι μόνο μια ατομική και προσωπική τραγωδία αλλά επίσης δημιουργεί συνθήκες κοινωνικής και πολιτικής αναταραχής, ενσπείροντας τη βία και τη σύγκρουση μέσα και μεταξύ κοινωνιών και εθνών. Όπως δηλώνει η πρώτη πρόταση της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια "αποτελεί τον ακρογωνιαίον λίθο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο". 18

Ιστορική Αναδρομή Με τον όρο Ανθρώπινα δικαιώματα εννοούμε ορισμένα βασικά δικαιώματα που προβλέπονται από τους νομούς του κράτους και αναφέρονται κυρίως στις σχέσεις του κράτους απέναντι στους πολίτες του. Αφορούν ορισμένες ενέργειες που δεν επιτρέπονται στο κράτος ή στα κρατικά όργανα να κάνουν σε βάρος του των πολιτών ή ορισμένες υποχρεώσεις που έχει το κράτος προς τους πολίτες του και που πρέπει να τις εκπληρώνει. Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποκτήθηκαν από τους λαούς και από την ανθρωπότητα ολόκληρη ύστερα από σκληρούς, επίμονους και αιματηρούς αγώνες. Είναι κατακτήσεις που πέτυχαν οι πολίτες, οι κοινωνικές τάξεις, απέναντι στους ηγεμόνες, τους βασιλιάδες ή τους αυτοκράτορες που είχαν όλες τις εξουσίες στα χέρια τους και τις ασκούσαν όπως ήθελαν θεωρώντας ότι τις ασκούσαν με τη χάρη του Θεού («ελέω Θεού βασιλεύς») και καταπίεζαν τους υπηκόους τους. Οι κατακτήσεις αυτές έγιναν ιδίως με επαναστάσεις εθνικές, πολιτικές ή κοινωνικές. Ο κόσμος έχει δει πολλές επαναστάσεις, οι σημαντικότερες από τις οποίες ήταν οι αγγλικές επαναστάσεις, η Αμερικάνικη και η Γαλλική Επανάσταση. Στην Αγγλία από τη σύγκρουση των ευγενών γαιοκτημόνων με τον βασιλιά Ιωάννη τον Ακτήμονα προέκυψε η υπογραφή από τον βασιλιά της MagnaCartaLibertalum. Ήταν η πρώτη Διακήρυξη που αναφερόταν σε ατομικά δικαιώματα που ωστόσο δεν αφορούσαν το λαό αλλά ολιγάριθμους ευγενείς (βαρόνους) συνδεόμενα με κάποιους περιορισμούς της εξουσίας του βασιλιά. Αυτή η Διακήρυξη όπως και ένας παλαιότερος «Χάρτης» που υπογράφηκε το 1100 από τον Ερρίκο τον Α έχουν μάλλον ιστορική και μόνο σημασία αφού δεν αναφέρονταν σε δικαιώματα του αγγλικού λαού, χαρακτηρίσθηκε δε κατά τους νεότερους χρόνους ως «μυθικό» κείμενο ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ακολούθησαν κατά τα έτη 1640-1649 και το έτος 1688 δύο επαναστάσεις που ουσιαστικά αφορούν μια επανάσταση κοινωνική με δύο διαδοχικά στάδια της ίδιας ιστορικά προοδευτικής εξέλιξης. Η επαναστατική ιδεολογία αρχικά εκδηλώθηκε με το αίτημα της θρησκευτικής μεταρρύθμισης. Επρόκειτο για την ταύτιση της εκκλησίας με το κράτος που προκάλεσε την αντίδραση των προοδευτικών στρωμάτων της αστικής τάξης του λαού που μόλις είχε αρχίσει να μορφοποιείται, εναντίον του καθολικισμού 19

και των αυθαιρεσιών του Πάπα. Η φάση αυτή σημαδεύτηκε από τον εξαετή εμφύλιο πόλεμο μεταξύ του στρατού του βασιλιά Καρόλου Α και των λαϊκών δυνάμεων που οδηγούνταν από τον Cromwell (Κρόμβελ). Ο λαός ύστερα από εφήμερες επιτυχίες αποκεφάλισε τον βασιλιά Κάρολο Α και κατάργησε την βασιλεία και ανάθεσε την εκτελεστική εξουσία στο «Συμβούλιο του Κράτους». Ο νέος βασιλιάς της Αγγλίας Κάρολος Β από το 1660 άρχισε τη βασιλεία του με κάποιες παραχωρήσεις προς το λαό, ιδίως με την επικύρωση σημαντικών διατάξεων ελευθερίας και με υποσχέσεις διατήρησης των κατακτήσεων της επανάστασης που όμως δεν τηρήθηκαν. Ωστόσο η αστική τάξη συσπειρώθηκε και την υποστήριξη άλλων δυνάμεων, όπως των λεγόμενων «ισοπεδευτών» (levelers) που διεκδικούσαν ισότητα πολιτικών δικαιωμάτων κατόρθωσε να επιβάλλει την ψήφιση της HabeasCorpusAct, το 1679, που εξασφάλιζε τους αστούς και ιδιαίτερα τους αρχηγούς της αντιπολίτευσης από αυθαίρετες συλλήψεις. Λίγα χρόνια αργότερα ο βασιλιάς Γουλιέλμος Γ ψήφισε στις 16 Φεβρουαρίου 1689 τον Bill of Rights (Διακήρυξη Δικαιωμάτων) που ουσιαστικά κατοχύρωσε το Κοινοβούλιο από τις υπερβάσεις και αυθαιρεσίες του βασιλιά και οδήγησε την Αγγλία στην εποχή της συνταγματικής βασιλείας που ισχύει μέχρι και σήμερα. Στις 4 Ιουλίου 1776 ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής καταδικάζοντας επίσημα την καταπίεση του λαού (από τους Άγγλους αποικιοκράτες) προβάλλοντας ως αρχή ότι οι πολίτες έχουν δικαίωμα «της ασφάλειας και της ευτυχίας τους». Στις 12 Ιουνίου 1776 είχε ψηφισθεί από το αμερικάνικο Κογκρέσο η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων που είχε βαθύτατη απήχηση στην Ευρώπη και όχι μόνο, στην οποία μεταξύ των άλλων διακηρύσσεται ότι: «Η φύση έκανε όλους τους ανθρώπους εξίσου ελεύθερους. Τους έδωσε απόλυτα δικαιώματα από τα οποία δεν μπορούν, όταν διαμορφώνονται σε κοινωνία, να στερήσουν με κανένα συμβόλαιο τους απογόνους των: τα δικαιώματα αυτά αναφέρονται στη ζωή, στην ελευθερία, στα μέσα της απόκτησης και διατήρησης της ιδιοκτησίας, της επιδίωξης και της διατήρησης της ιδιοκτησίας, της επιδίωξης και της επίτευξης της ευτυχίας και της ασφάλειας.» (άρθρο 1). Όλες οι εξουσίες στηρίζονται στο λαό και κατά συνέπεια πηγάζουν απ αυτόν. Η κυβέρνηση ενεργεί για το κοινό καλό, για την προστασία και την ασφάλεια του λαού, του έθνους και της κοινωνίας. Κανένας 20