P5_TA(2002)0059 Περιφερειακή πολιτική και διαρθρωτικά ταµεία Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε τη διαχείριση της περιφερειακής πολιτικής και τα διαρθρωτικά ταµεία (2001/2066(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη το άρθρο 158 της Συνθήκης ΕΚ, έχοντας υπόψη το άρθρο 163 του Κανονισµού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού (A5-0006/2002), Α. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι δράσεις των διαρθρωτικών ταµείων αποσκοπούν στην ενίσχυση της οικονοµικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής και στη µείωση των διαφορών των επιπέδων ανάπτυξης µεταξύ διαφορετικών περιοχών καθώς επίσης και στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, κυρίως µέσω της στήριξης των λιγότερο ευνοουµένων περιοχών, συµπεριλαµβανοµένων, των άκρως αποµακρυσµένων, των νησιωτικών και των αγροτικών περιοχών, Β. υπενθυµίζοντας ότι οι εθνικές οικονοµικές πολιτικές και οι διαφορετικοί τοµείς της πολιτικής της ΕΕ, οι στόχοι και τα µέτρα τους πρέπει να συνδέονται µεταξύ τους, ούτως ώστε να ενισχύονται αµοιβαία, και µέσω αυτών να ενισχύεται η κοινωνική και οικονοµική και εδαφική συνοχή, Γ. εκτιµώντας ότι η προσεχής διεύρυνση συνιστά µείζονα πρόκληση για την πολιτική που αφορά τη συνοχή, και θα συνεισφέρει µια αυξηµένη πίεση για µεταρρύθµιση της περιφερειακής πολιτικής,. λαµβάνοντας υπόψη ότι παρατηρούνται πρακτικά προβλήµατα στην υλοποίηση των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων, ακόµη και κατά την περίοδο προγραµµατισµού που έχει ξεκινήσει, και ότι, µε βάση την εµπειρία της προηγούµενης και της τρέχουσας περιόδου, τώρα είναι πλέον η κατάλληλη στιγµή για να αξιολογηθεί η κατάσταση και να αναζητηθούν τρόποι βελτίωσής της, Ε. υπενθυµίζοντας ότι κεντρικός στόχος της µεταρρύθµισης των διαρθρωτικών ταµείων στο πλαίσιο της Ατζέντας 2000 ήταν η απλοποίηση, γεγονός που επιτεύχθηκε τόσο σε επίπεδο αριθµού προγραµµάτων στόχων όσο και πρωτοβουλιών της Κοινότητας, ΣΤ. λαµβάνοντας υπόψη ότι η υλοποίηση των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων πρέπει να συνεχίσει να εξελίσσεται και µετά τις βελτιώσεις που έχουν επιφέρει οι διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις που πραγµατοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Ατζέντας 2000, και πιστεύοντας ότι η πρόοδος αυτή είναι δυνατή ακόµη και στο πλαίσιο της ισχύουσας νοµοθεσίας, 1. εκτιµά ότι, στο πλαίσιο της υλοποίησης των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων, πρέπει να διασφαλιστούν η αποτελεσµατική και αποδοτική χρήση των πιστώσεων, η τήρηση των προθεσµιών, όσο το δυνατόν καλύτερη ποιότητα των σχεδίων και ο \\epades\adoptes\adoptes_definiti\02-02\02-02-07el.doc PE 313.865\ 1
κατάλληλος έλεγχος της νόµιµης χρήσης των οικονοµικών πόρων, ο οποίος θα διενεργείται από την Επιτροπή και τις εθνικές αρχές 2. τονίζει ότι η χρηµατοδότηση πρέπει να διοχετεύεται όσο το δυνατόν αµεσότερα και αποτελεσµατικότερα στις περιφέρειες και τις τοπικές κοινωνίες µέσω των εθνικών κυβερνήσεων εκτιµά ότι οι περιφέρειες πρέπει να µπορούν να διαφοροποιούνται, προκειµένου να επωφεληθούν αποτελεσµατικά από τα διαρθρωτικά ταµεία εκτιµά ότι τα µέτρα πρέπει να αφορούν περιφέρειες και τοπικές κοινωνίες µε µεγάλη ανάγκη στήριξης και ιδιαίτερα προβλήµατα, οι οποίες είναι σε θέση να επωφεληθούν αποτελεσµατικά από τη βοήθεια 3. εκφράζει τη λύπη του διότι είναι περιορισµένη η πληροφόρηση που διατίθεται σχετικά µε τις επιτυχείς πρακτικές, και καλεί την Επιτροπή να βελτιώσει την τεχνογνωσία της σε αυτό τον τοµέα υπενθυµίζει ότι σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο οι φορείς θεωρούν πως, εκτός από τις δηµοσιεύσεις και το ιαδίκτυο, τα προγράµµατα κατάρτισης και οι συναντήσεις θα µπορούσαν να αποτελέσουν ένα επιπλέον µέσο διάδοσης των επιτυχών πρακτικών ιαπραγµατεύσεις για τα προγράµµατα 4. εκφράζει τη λύπη του διότι χρειάστηκαν 8-12 µήνες κατά µέσο όρο για να ολοκληρωθούν οι διαπραγµατεύσεις των φακέλων του προγράµµατος, αντί για το προβλεπόµενο όριο των πέντε µηνών εκφράζει κατάπληξη για το γεγονός ότι, µολονότι έχει παρέλθει µια διετία σχεδόν από την αρχή της περιόδου προγραµµατισµού, εξακολουθούν να µην έχουν εγκριθεί όλα τα προγράµµατα σηµειώνει, ωστόσο, ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ορισµένα κράτη µέλη καθυστερούν να προβούν στις αναγκαίες ενέργειες 5. βεβαιώνει ότι η Επιτροπή ενέκρινε τις γενικές κατευθυντήριες γραµµές των προγραµµάτων τόσο αργά, ώστε τα κράτη µέλη και οι περιφέρειες είχαν ήδη προχωρήσει περισσότερο στο έργο του προγραµµατισµού 6. εκφράζει τη λύπη του, διότι η Επιτροπή ενέκρινε πολύ αργά τα έγγραφα µε τις κατευθυντήριες γραµµές για τις κοινοτικές πρωτοβουλίες και τις καινοτόµες δράσεις υπενθυµίζει ότι η καθυστέρηση, στην περίπτωση των καινοτόµων δράσεων, είχε ως αποτέλεσµα να χαθεί µέρος των πιστώσεων 7. εκτιµά ότι τα κράτη µέλη πρέπει να ανταποκριθούν στις ευθύνες τους και να δηµιουργήσουν τις αναγκαίες προϋποθέσεις, ώστε να καταστεί δυνατή η τήρηση των προθεσµιών και των κανόνων που καθορίστηκαν στο πλαίσιο των διαπραγµατεύσεων για τα προγράµµατα επισηµαίνει ότι πρέπει να προβλέπεται προθεσµία για την απάντηση της Επιτροπής 8. ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει εάν θα µπορούσαν να διαφοροποιηθούν οι περίοδοι προγραµµατισµού των προγραµµάτων στόχων και των κοινοτικών πρωτοβουλιών, προκειµένου να µην δηµιουργούνται κενά µεταξύ των περιόδων προγραµµατισµού και να µην συµπίπτουν η περίοδος εκπόνησης των προγραµµάτων και οι διαπραγµατεύσεις, όπως εκ των πραγµάτων συνέβη τώρα λόγω των καθυστερήσεων 9. εκτιµά ότι ο κώδικας προετοιµασίας των προγραµµάτων θα µπορούσε να τυποποιηθεί και να απλοποιηθεί περισσότερο τονίζει ότι σε ορισµένα κράτη µέλη θα ήταν επιθυµητή 2 /PE 313.865 \\epades\adoptes\adoptes_definiti\02-02\02-02-07el.doc
µεγαλύτερη σχέση και επαφή µε την Επιτροπή υπενθυµίζει ότι οι επιχειρήσεις δεν συµµετέχουν στα προγράµµατα, εάν οι διαδικασίες είναι µακροχρόνιες και δύσκολες 10. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη µέλη να εξετάσουν κατά πόσο το συµπληρωµατικό έγγραφο για τον προγραµµατισµό ανταποκρίνεται στον αρχικό στόχο για την αύξηση της ευελιξίας στην εκτέλεση των προγραµµάτων και τη βελτίωση της ποιότητάς τους ιαχείριση και εκτέλεση 11. καλεί τα κράτη µέλη να αναπτύξουν επαρκή συστήµατα διαχείρισης και εποπτείας και να ενσωµατώσουν την αξιολόγηση των προγραµµάτων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων υπογραµµίζει ότι τα κράτη µέλη και οι περιφερειακές και τοπικές αρχές -κυρίως στα υποψήφια για προσχώρηση κράτη- πρέπει να διαθέτουν επαρκείς και υψηλής ποιότητας ανθρώπινους πόρους για τη διαχείριση των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων 12. εκφράζει τη λύπη του, επειδή η πολιτική ελέγχου της κεντρικής διοίκησης ορισµένων κρατών µελών δυσχεραίνει την υλοποίηση των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων στις περιφέρειες θεωρεί ότι ο ρόλος της κεντρικής διοίκησης στα κράτη µέλη δεν πρέπει να είναι κυριαρχικός, αλλά αντίθετα συντονιστικός και ενισχυτικός και να εξασφαλίζει τον έλεγχο της νοµιµότητας 13. επισηµαίνει ότι τα προγράµµατα και τα σχέδια δεν πρέπει να είναι υπερβολικά κατακερµατισµένα θεωρεί ότι η διαχείριση µε τα συνακόλουθα έξοδά της, όπως ακριβώς η εποπτεία και η παρακολούθηση, πρέπει να είναι ευέλικτη και να ανταποκρίνεται στο µέγεθος του προγράµµατος ή του σχεδίου καλεί τα κράτη µέλη και την Επιτροπή να εκτιµήσουν ποιο είναι το καταλληλότερο επίπεδο διαχείρισης και παρακολούθησης των µικρών σχεδίων 14. θεωρεί ότι η αξιολόγηση πρέπει να σταµατήσει να είναι ένας απλός µηχανισµός τελικού ελέγχου µε χαρακτήρα σχεδόν αποκλειστικά χρηµατοδοτικό, και θα πρέπει αντίθετα από την αρχή να είναι ενσωµατωµένη στον προγραµµατισµό και την κατάρτιση των σχεδίων, ώστε να συµβάλλει στην απλοποίηση της διαχείρισης, της παρακολούθησης και του ελέγχου θεωρεί επίσης ότι η αξιολόγηση αυτή πρέπει να περιλαµβάνει κατά προτεραιότητα όχι µόνον τους χρηµατοδοτικούς δείκτες αλλά και τους δείκτες της ποιότητας των προγραµµάτων και των σχεδίων και την αποτελεσµατικότητά τους από την άποψη της κοινωνικής συνοχής 15. ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει συγκεκριµένες προτάσεις (π.χ. όσον αφορά τις ορθές πρακτικές) ώστε να καταστεί ελαστικότερη και ορθολογικότερη η διαχείριση και να µπορεί να προσαρµόζεται ευκολότερα στη συνεχώς ταχύτερη εξέλιξη της οικονοµικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής συγκυρίας, γεγονός που επηρεάζει την εφαρµογή και τη συνέχιση των προγραµµάτων και των σχεδίων καλεί συνεπώς την Επιτροπή να θεσπίσει τον κατάλληλο µηχανισµό για την έγκαιρη αντιµετώπιση των γεγονότων, όπως φυσικές ή οικολογικές καταστροφές, βιοµηχανική αναδιάρθρωση, µεταναστευτικά ρεύµατα κ.λπ. 16. θεωρεί ότι η αξιολόγηση των σχεδίων και τα εφαρµοζόµενα κριτήρια πρέπει να αναπτυχθούν περισσότερο διαπιστώνει πως, όταν οι περιφέρειες αξιολογούν την ποιότητα των προγραµµάτων και των σχεδίων, µπορούν να χρησιµοποιούν ως βοήθηµα τους γενικούς δείκτες αποδοτικότητας που χρησιµοποιούνται και στη διαδικασία του προϋπολογισµού εκτιµά ότι οι κανόνες των διαφορετικών ταµείων πρέπει να \\epades\adoptes\adoptes_definiti\02-02\02-02-07el.doc PE 313.865\ 3
εξοµοιωθούν, και ακόµα και να συσταθεί ένα ενιαίο ταµείο περιφερειακής ανάπτυξης έως το 2007 17. διαπιστώνει ότι τα κράτη µέλη και οι περιφέρειες θεωρούν επωφελή την εταιρική σχέση και συµµορφώνονται ικανοποιητικά προς αυτή, έστω και αν αυτό γίνεται µε διαφορετικό τρόπο σε κάθε κράτος µέλος εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η εταιρική σχέση εφαρµόστηκε στα διάφορα κράτη µέλη µε τρόπο άνισο: ορισµένοι τοµείς (ΜΚΟ, τοπική αυτοδιοίκηση) κλήθηκαν να γνωµοδοτήσουν µόνο κατά την τελευταία φάση 18. αξιώνει να τηρείται η αρχή της προσθετικότητας, η δε τήρησή της να εποπτεύεται αποτελεσµατικά εκτιµά ότι η παρακολούθηση της εν λόγω αρχής πρέπει να εντατικοποιηθεί και οι διατάξεις της να γίνουν σαφέστερες αξιώνει από την Επιτροπή να ανανεώσει και να αποσαφηνίσει τους κανόνες σχετικά µε την τήρηση της εν λόγω αρχής εκτιµά ότι η προσθετικότητα πρέπει να τηρείται, τόσο σε επίπεδο προγράµµατος όσο και σε περιφερειακό επίπεδο ζητεί, τέλος να θεσπιστεί ένα σύστηµα κυρώσεων κατάλληλο για τις περιπτώσεις µη τήρησης της εν λόγω αρχής 19. εκτιµά ότι, µολονότι το απόθεµα αποδοτικότητας είναι δευτερεύον ως κονδύλιο, εντούτοις για τις περιφέρειες συνιστά ένα κατ αρχήν σηµαντικό κίνητρο ιδίως από τη στιγµή που υλοποιείται στο κράτος µέλος εκτιµά ότι το απόθεµα αποδοτικότητας πρέπει να στοχεύει σε τοµείς, οι οποίοι, µε τη βοήθεια των συµπληρωµατικών πόρων, να αποφέρουν σύντοµα τα µέγιστα 20. εκφράζει τη λύπη του, διότι οι περιφέρειες θεωρούν δύσκολα τα διασυνοριακά και διεθνικά συγχρηµατοδοτούµενα σχέδια συνεργασίας υπενθυµίζει ότι τα διασυνοριακά και διεθνικά σχέδια έχουν πραγµατικά προστιθέµενη αξία ζητεί να οριστεί η έννοια «διασυνοριακή περιοχή», λαµβάνοντας υπόψη, µεταξύ άλλων, την υπό εξέλιξη διαδικασία της διεύρυνσης και τα προγράµµατα που έχουν καταρτισθεί και προοριστεί ειδικά για τις διασυνοριακές περιφέρειες και περιοχές 21. καλεί την Επιτροπή να αξιολογήσει εάν το νέο πρόγραµµα του στόχου 2 του προγράµµατος έχει λάβει επαρκώς υπόψη τις ανάγκες των αστικών και αγροτικών περιοχών, και εάν έχει επιτευχθεί ο συντονισµός των κοινοτικών πρωτοβουλιών URBAN και LEADER και των προγραµµάτων του στόχου 2 Χρηµατοδότηση 22. θεωρεί ατυχές το γεγονός ότι οι περιφέρειες εξακολουθούν να θεωρούν τις διατάξεις της χρηµατοδότησης περίπλοκες, εν µέρει ασαφείς και αµφιλεγόµενες εκτιµά ότι οι οδηγίες πρέπει να είναι απλές και σαφείς και ότι πρέπει να παρέχεται επαρκής παροχή συµβουλών και καθοδήγηση κατά την εφαρµογή των κανόνων 23. εκτιµά ότι ο χρηµατοδοτικός κανόνας n+2 είναι απαραίτητος και πρέπει να τηρείται 24. καλεί τα κράτη µέλη µε τα µεγαλύτερα υπόλοιπα πληρωµών από προηγούµενες περιόδους των διαρθρωτικών ταµείων να εξοφλήσουν τα οφειλόµενα και να αποφύγουν τις καθυστερήσεις σε αυτήν την περίοδο 25. εκτιµά ότι, κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραµµατισµού πρέπει να υπάρχει σχετική ευελιξία ώστε να αλλάζουν οι συνεισφορές µεταξύ των διαφορετικών δραστηριοτήτων, 4 /PE 313.865 \\epades\adoptes\adoptes_definiti\02-02\02-02-07el.doc
προτεραιοτήτων, προγραµµάτων ακόµη και ταµείων µε την ταχεία έγκριση των ενδιαφερόµενων κρατών µελών και της Επιτροπής 26. ζητεί από την Επιτροπή να εξεύρει σύντοµα µια αποτελεσµατική λύση στο πρόβληµα της συγχρηµατοδότησης σχεδίων τα οποία χρηµατοδοτούνται από τοµεακά κονδύλια στα κράτη µέλη όπου υπάρχουν τέτοια προβλήµατα, και τούτο στο πλαίσιο ενός διαλόγου µε τις εθνικές κυβερνήσεις και τους κοινωνικούς εταίρους Παρακολούθηση και εποπτεία 27. θεωρεί ότι ήδη κατά τη φάση της έγκρισης πρέπει να εξεταστούν ρεαλιστικά η σηµασία και οι δυνατότητες υλοποίησης των σχεδίων, εάν δηλαδή οι καθορισµένοι στόχοι και το περιεχόµενο των προγραµµάτων ανταποκρίνονται στις πραγµατικές ανάγκες των περιφερειών, και εάν οι κανόνες είναι επαρκώς ευέλικτοι σηµειώνει ότι, σύµφωνα µε την Επιτροπή, η ποιότητα των εκ των προτέρων εκτιµήσεων για την περίοδο προγραµµατισµού που έχει ήδη αρχίσει διαφέρει σηµαντικά µεταξύ κρατών µελών και περιφερειών 28. εκτιµά ότι πρέπει να αποφευχθεί η αλληλεπικάλυψη στην εποπτεία και ότι πρέπει να υπάρχει συντονισµός των επιθεωρήσεων από τους φορείς εποπτείας υπενθυµίζει ότι ο υπερβολικός έλεγχος περιορίζει την καινοτοµία 29. θεωρεί ότι το Κοινοβούλιο πρέπει να παρακολουθεί αποτελεσµατικότερα την ποιότητα και την επίδοση των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων και να αναπτύξει περαιτέρω τον έλεγχο του προϋπολογισµού τονίζει ότι το Κοινοβούλιο πρέπει να διαθέτει σαφείς και διαφανείς διαύλους στη συλλογή πληροφοριών και στην οργάνωση της παρακολούθησης πιστεύει ότι η Επιτροπή θα πρέπει να παρέχει σε τακτική βάση εκθέσεις και επίκαιρα στοιχεία σχετικά µε την οικονοµική επίδοση και την ποιότητα των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων, προκειµένου να υποστηρίξει το Κοινοβούλιο στην προσπάθειά του να παρακολουθεί στενότερα τα προγράµµατα 30. θεωρεί ότι ο ρόλος του Κοινοβουλίου στον έλεγχο, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της διαρθρωτικής πολιτικής αποτελεί για τους πολίτες την εγγύηση της αποτελεσµατικότητας των περιφερειακών πολιτικών της Κοινότητας, γεγονός που καθιστά βασικά στοιχεία του ρόλου αυτού την ευκρίνεια και τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα µε στόχο την παροχή γενικότερων πληροφοριών σχετικά µε τη διαχείριση της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ στην αρµόδια επιτροπή προτείνει τη συγκρότηση άτυπης οµάδας εργασίας η οποία να παρακολουθεί την υλοποίηση και να αποτιµά τα αποτελέσµατα των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων και την εκτέλεσή τους από πλευράς προϋπολογισµού 31. εκτιµά ότι οι ετήσιες εκθέσεις των διαρθρωτικών ταµείων και του ταµείου συνοχής αφενός δηµοσιεύονται πολύ αργά για να µπορούν να λειτουργήσουν ως τελεσφόρα µέσα αξιολόγησης, και αφετέρου δεν επαρκούν για την αποτελεσµατική παρακολούθηση της υλοποίησης των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων 32. καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει τις εργασίες της για την εκπόνηση στρατηγικών ετήσιων ανασκοπήσεων των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων, αναπτύσσοντας έτσι περαιτέρω την αξιολόγηση και την ενηµέρωση σχετικά µε την υλοποίηση των προγραµµάτων των διαρθρωτικών ταµείων πιστεύει ότι προς το παρόν η παρακολούθηση επικεντρώνεται υπερβολικά στο βαθµό εκτέλεσης του προϋπολογισµού \\epades\adoptes\adoptes_definiti\02-02\02-02-07el.doc PE 313.865\ 5
και ότι ο έλεγχος της ποιότητας θα έπρεπε να διαδραµατίζει σηµαντικότερο ρόλο στην παρακολούθηση, συµπεριλαµβανοµένης της συµβολής στην υλοποίηση των στρατηγικών της Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη και την απασχόληση 33. εκτιµά ότι οι περιφέρειες και τα κράτη µέλη όπου υλοποιούνται τα προγράµµατα και έργα πρέπει να επιδιώξουν να εφαρµόσουν µια διαδικασία αυτοελέγχου, αλλά και να προχωρήσουν µε δική τους πρωτοβουλία στη βελτίωση τόσο της διαχείρισης των διαρθρωτικών ταµείων όσο και της ποιότητας και της αποτελεσµατικότητας των σχεδίων 34. φρονεί ότι η υλοποίηση των προγραµµάτων και των σχεδίων θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω µέσω της χρήσης µελετών για την βέλτιστη αξιοποίηση των πιστώσεων, τη θέσπιση σαφώς διατυπωµένων στρατηγικών σταδιακής κατάργησης καθώς και µέσω της συχνότερης χρήσης του µέσου της αποδέσµευσης για τα σχέδια που δεν υλοποιούνται εντός διετίας µετά την έγκρισή τους ο ο ο 35. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισµα στο Συµβούλιο και την Επιτροπή. 6 /PE 313.865 \\epades\adoptes\adoptes_definiti\02-02\02-02-07el.doc