ήλωση της Λειψίας: Το πολιτικό µέλλον τής ευρωπαϊκής συνοχής

Transcript

1 ήλωση της Λειψίας: Το πολιτικό µέλλον τής ευρωπαϊκής συνοχής Οι υπογράφοντες εκπρόσωποι των τοπικών και περιφερειακών αρχών ολόκληρης της Ευρώπης, καλούµε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τις κυβερνήσεις των κρατών µελών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, να λάβουν υπόψη τους τις απόψεις που εκτίθενται στην παρούσα δήλωση. Α. Αντιµετώπιση των νέων προκλήσεων Τις τελευταίες δεκαετίες, η Ευρωπαϊκή Ένωση συµβάλλει στην ενίσχυση των εθνικών προσπαθειών που αποσκοπούν στον συνδυασµό ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας υπό πνεύµα αλληλεγγύης. Για τις δεκαετίες που έρχονται, η Ευρωπαϊκή Ένωση δέχθηκε µία νέα πρόκληση, αυτή της διασφάλισης της ειρήνης και της ευηµερίας σε ολόκληρη την Ευρώπη: η Ευρώπη ανοίγεται σε νέες χώρες. Όλοι γνωρίζουν ότι µε τη διεύρυνση υπάρχει ο κίνδυνος να αυξηθούν οι οικονοµικές και κοινωνικές ανισότητες στο εσωτερικό της Ένωσης: η πρόκληση που θα τεθεί στην ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής από το 2006 και εξής θα είναι σηµαντική. Από οικονοµική άποψη, όλοι γνωρίζουν ότι η ελευθέρωση του διεθνούς εµπορίου, η τεχνολογική επανάσταση, καθώς και η κοινωνία της πληροφορίας, απαιτούν από τις επιχειρήσεις και τους υπηκόους των κρατών µελών της Ένωσης να προσαρµοστούν πολύ γρήγορα σε ένα διαρκώς µεταβαλλόµενο περιβάλλον. Στην ταχέως µεταβαλλόµενη παγκόσµια οικονοµία, οι πόλεις θα διαδραµατίζουν όλο και πιο σηµαντικό ρόλο, τόσο ως κινητήριες δυνάµεις των περιφερειακών και εθνικών οικονοµιών όσο και ως κέντρα προώθησης της οικονοµικής και κοινωνικής συνοχής. Εξάλλου, οι περιφέρειες της νοµισµατικής ένωσης πρέπει να φανούν ιδιαίτερα ευέλικτες προκειµένου να αντιµετωπίσουν τους οικονοµικούς κραδασµούς. Για να αντιµετωπιστούν µε επιτυχία οι προκλήσεις αυτές µεταρρυθµιστούν οι εθνικές και οι ευρωπαϊκές πολιτικές. πρέπει να Β. Μία περιφερειακή πολιτική για το σύνολο της ευρωπαϊκής επικράτειας Κατ' αρχάς, οι εκπρόσωποι των τοπικών και περιφερειακών αρχών επιθυµούν να τονίσουν τη µεγάλη τους ικανοποίησή για τις επερχόµενες διευρύνσεις. Στη συνέχεια, θέλουν να υπενθυµίσουν µε ιδιαίτερη έµφαση ότι το ιστορικό αυτό πολιτικό άνοιγµα της Ευρώπης θα πρέπει να συνοδευτεί από τις απαραίτητες προσπάθειες µε σκοπό την ανάπτυξη της συνοχής, µέσω της αντιµετώπισης των οικονοµικών, κοινωνικών και εδαφικών διαφορών στις περιφέρειές της και της

2 - 2 - προσαρµογής τους στις διαφορές αυτές, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να διασφαλιστεί η προώθηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου και η εφαρµογή των αποφάσεων που ελήφθησαν στη Λισσαβώνα. Όσοι προτείνουν σήµερα µία επανεθνικοποίηση της περιφερειακής πολιτικής και της πολιτικής συνοχής δεν µοιράζονται την ιδέα που έχουµε εµείς για την Ευρώπη. Για µάς, η Ευρώπη είναι µία πραγµατική κοινότητα η οποία βασίζεται στην αρχή της αλληλεγγύης και όχι απλώς µία ζώνη ελεύθερων συναλλαγών. Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να µεριµνά ώστε οι χρηµατοδοτικές ενισχύσεις να αξιοποιούνται κατά τρόπο αποτελεσµατικό, η αρχή της επικουρικότητας να τηρείται και η διαχείριση να καταστεί απλούστερη. Αυτά είναι τα θέµατα που θα διακυβευθούν µε τη µεταρρύθµιση της περιφερειακής πολιτικής και της πολιτικής συνοχής που προβλέπεται να πραγµατοποιηθεί. Γ. Οι κύριες αρχές Στο πλαίσιο αυτό, έξι είναι οι αρχές που οφείλουν να κατευθύνουν την προσεχή µεταρρύθµιση της περιφερειακής πολιτικής και της πολιτικής συνοχής: 1. Να συνεχιστεί µία πραγµατική κοινοτική περιφερειακή πολιτική και µία πραγµατική πολιτική συνοχής. 2. Να διατηρηθεί µία πραγµατική κοινοτική προσέγγιση και µέθοδος η οποία θα επιτρέψει να ληφθούν, µε δίκαιο τρόπο, υπόψη οι διάφορες καταστάσεις ανάπτυξης στην διευρυµένη Ευρώπη, σύµφωνα µε απλά, συγκρίσιµα και διαφανή κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά θα πρέπει να καθοριστούν στο πλαίσιο µιας ενεργού εταιρικής σχέσης µε τις ενδιαφερόµενες τοπικές και περιφερειακές αρχές. 3. Στο πνεύµα της αρχής της επικουρικότητας, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές αποτελούν, για τις εκάστοτε περιφερειακές πολιτικές και τις πολιτικές συνοχής, όχι µόνον το πλέον κατάλληλο επίπεδο λήψης αποφάσεων, αλλά και το πλέον αποδοτικό επίπεδο εφαρµογής των δράσεων. Είναι απαραίτητο οι διαφορετικές βαθµίδες που βρίσκονται κοντά στους πολίτες να διαδραµατίζουν σηµαντικότερο ρόλο προκειµένου η κοινοτική δράση να συνειδητοποιηθεί καλύτερα από τους πολίτες και να διασφαλιστεί µία µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα και απλοποίηση των κοινοτικών δράσεων. 4. Να συµπεριληφθεί η εδαφική διάσταση στον στόχο της οικονοµικής και κοινωνικής συνοχής, προκειµένου να αντιµετωπιστεί πλήρως η ανησυχητική αύξηση των ανισοτήτων, από την άποψη της ανάπτυξης, µεταξύ των περιφερειών, αλλά και στο ίδιο το εσωτερικό τους: αυτό συνεπάγεται την σύλληψη µιας ισορροπηµένης και πολυεστιακής ανάπτυξης, µία καλύτερη διάρθρωση των διαστάσεων "πόλη" και "ύπαιθρος" της περιφερειακής ανάπτυξης και έναν µεγαλύτερο συντονισµό µεταξύ της περιφερειακής πολιτικής και των κύριων τοµεακών πολιτικών, κυρίως δε της πολιτικής ανταγωνισµού και των υπηρεσιών γενικού οικονοµικού ενδιαφέροντος.

3 Οι αρχές της βιώσιµης ανάπτυξης και της ισόρροπης ανταγωνιστικότητας των περιφερειών πρέπει επίσης να κατέχουν σηµαντική θέση στις προσπάθειες αυτές υπέρ του συντονισµού. 6. Το όριο του 0,45% του κοινοτικού ΑΕγχΠ να αποτελέσει τη βάση του προϋπολογισµού της περιφερειακής πολιτικής από το 2006 και µετά, δίχως να λησµονείται ότι θα χρειαστεί να καταβληθούν επιπλέον προσπάθειες δεδοµένου ότι θα αυξηθούν οι προκλήσεις που συνδέονται µε τη διεύρυνση και µε τις άνισες επιπτώσεις που η παγκοσµιοποίηση έχει στις επιµέρους περιφέρειες.. ιάρθρωση της µελλοντικής περιφερειακής πολιτικής άξονες: Η µελλοντική περιφερειακή πολιτική πρέπει να διαρθρωθεί γύρω από τρεις βασικούς 1. Να διατηρηθεί η συγκέντρωση στις περιφέρειες και στις χώρες των οποίων η ανάπτυξη παρουσιάζει καθυστέρηση µέσω του Στόχου 1 (τα κριτήρια επιλεξιµότητας του οποίου δεν προβλέπεται να αλλάξουν), συµπεριλαµβανοµένων των περιφερειών που δεν πληρούν τα κριτήρια εξαιτίας ενός απλού στατιστικού αποτελέσµατος. Θα πρέπει επίσης να προβλέπονται µεταβατικά µέτρα για τις περιφέρειες οι οποίες, χάρις στην ευνοϊκή ανάπτυξη, έχουν υπερβεί το όριο του 75% (ΕΕ των 15) (σταδιακή κατάργηση). Επίσης, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο σηµαντικό ρόλο που διαδραµατίζουν οι πόλεις στα προγράµµατα αυτά. Σύµφωνα µε το άρθρο 299(2) της Συνθήκης, πρέπει να εξακολουθήσει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και στις πολύ αραιοκατοικηµένες περιοχές. 2. Να καθοριστεί ένας νέος Στόχος 2 περιφερειακής ανταγωνιστικότητας και εδαφικής συνοχής για τις µη επιλέξιµες µε βάση το Στόχο 1 ευρωπαϊκές περιφέρειες, µε τους ακόλουθους στόχους και χαρακτηριστικά: Να δοθεί προτεραιότητα στους µείζονες παράγοντες της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας (κυρίως στην προσβασιµότητα, στην έρευνα και καινοτοµία, στην εκπαίδευση, κατάρτιση και απασχόληση, στην κοινωνία της πληροφορίας), µέσω της εφαρµογής µιας πραγµατικής στρατηγικής πολυεστιακής ανάπτυξης, καθιστώντας δυνατή µία πιο ισορροπηµένη οικονοµική ανάπτυξη. Εκτός από της ζωτικής σηµασίας αγροτική διάσταση της περιφερειακής ανάπτυξης, θα πρέπει να προστεθεί µία ουσιαστική αστική διάσταση, πράγµα που θα πρέπει να καταστήσει δυνατή την αύξηση των δυνατοτήτων µεγέθυνσης και των ευκαιριών ανάπτυξης, σύµφωνα µε τους στόχους των Ευρωπαϊκών Συµβουλίων του Λουξεµβούργου, της Λισσαβώνας και του Γκέτεµποργκ (µία στρατηγική βασιζόµενη κυρίως στην οικονοµία της γνώσης).

4 - 4 - Να ληφθεί υπόψη η κατάσταση ορισµένων ειδικών περιοχών (µε χαµηλή πυκνότητα, νησιά, ορεινές περιοχές, περιοχές µε τονισµένα τα αγροτικά χαρακτηριστικά, διαµεθοριακές περιφέρειες) και συνεπώς να επιδιωχθεί η διατήρηση των βασικών υπηρεσιών οικονοµικού ενδιαφέροντος και η προώθηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς. Να ενσωµατωθούν στο νέο Στόχο 2 τα µέτρα που προβλέπονται από τον σηµερινό στόχο 3, τα οποία δίνουν σηµαντική έµφαση στην περιφερειακή και τοπική διάσταση, καθώς και τα µέτρα υπέρ της ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών, τα οποία συνδέονται µε τις οικονοµικές και κοινωνικές διαφορές. Να υπάρξει µέριµνα ώστε να ισχύουν διαφανείς κανόνες κατά την κατανοµή των κοινοτικών πόρων ανά περιφέρεια και σε συνάρτηση µε την αντικειµενική κατάσταση της ανάπτυξής τους, µε βάση ορισµένους απλούς, συγκρίσιµους και διαφανείς δείκτες που καταρτίζονται σε περιφερειακή κλίµακα (π.χ., ΑΕγχΠ ανά κάτοικο, ποσοστό ανεργίας, πυκνότητα του πληθυσµού, προσβασιµότητα). 3. Να προωθηθεί η πτυχή της συνεργασίας ως κοινοτική πρωτοβουλία και να ληφθούν υπόψη οι διαµεθοριακές, διακρατικές και διαπεριφερειακές πτυχές ως παράγοντες που συµβάλλουν µε σαφή τρόπο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Στο πλαίσιο αυτό είναι σκόπιµο να βελτιωθεί και να εντατικοποιηθεί η συνεργασία: µε την κατάρτιση ανακοίνωσης, εκ µέρους της Επιτροπής, για την κοινοτική πρωτοβουλία Interreg, η οποία δεν υπόκειται στους κανονισµούς για τα ιαρθρωτικά Ταµεία, µε την εφαρµογή του Interreg κατά τρόπο διαφορετικό από αυτόν µε τον οποίο εφαρµόζονται τα εθνικά προγράµµατα που αφορούν την ολοκλήρωση (βασικά προγράµµατα), µε την σαφή ενίσχυση της ευθύνης των τοπικών και περιφερειακών αρχών στον τοµέα της ανάπτυξης, της διαχείρισης και του ελέγχου των προγραµµάτων συνεργασίας, µε την δηµιουργία ενός πρακτικού κοινοτικού νοµικού µέσου το οποίο θα βασίζεται στην εµπειρία που αποκτήθηκε και θα απλοποιεί την εφαρµογή της διευρωπαϊκής συνεργασίας, τόσο στα εσωτερικά σύνορα, όσο και στα εξωτερικά, µε την βελτίωση της συνεργασίας στα νέα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ χάρη σε έναν πραγµατικά συντονισµένο προγραµµατισµό και στην συντονισµένη εφαρµογή µεταξύ, αφενός, του Interreg, και, αφετέρου, των TACIS, CARDS και MEDA (π.χ., στη Μαύρη Θάλασσα, τα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο και τη βόρεια διάσταση).

5 - 5 - Ε. Θέση σε εφαρµογή Πρέπει σαφώς να εξελιχθεί η εφαρµογή των διαρθρωτικών πολιτικών. Όσον αφορά την τήρηση της αρχής της επικουρικότητας και µε βάση τον στόχο της περιφερειακής ανάπτυξης, είναι προφανές ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές αποτελούν όχι µόνον το κατάλληλο επίπεδο λήψης αποφάσεων, αλλά και το πλέον αποτελεσµατικό επίπεδο εφαρµογής των δράσεων. Εντούτοις, για να υπάρξει ισορροπία µεταξύ της αποκέντρωσης των ευθυνών και της συνοχής των αποτελεσµάτων, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές ζητούν, ταυτόχρονα, µία µεγαλύτερη εναρµόνιση των ιαρθρωτικών Ταµείων. Όσον αφορά τη θέση σε εφαρµογή της µελλοντικής περιφερειακής πολιτικής και της πολιτικής συνοχής, δύο είναι τα θεµελιώδη στοιχεία: Οι περιφερειακές αρχές πρέπει, σε γνήσια εταιρική σχέση µε τις πόλεις και τις κωµοπόλεις, να συµµετέχουν άµεσα στον καθορισµό των στόχων, στη διαχείριση των κοινοτικών ταµείων και στην παρακολούθηση των αποτελεσµάτων, µέσω, µεταξύ άλλων, τριµερών συµβάσεων που θα υπογράφονται µεταξύ του ευρωπαϊκού, του εθνικού και του τοπικού επιπέδου. Το ζητούµενο είναι να καλυφθούν οι ελλείψεις που διαπιστώνονται σήµερα κατά την εφαρµογή της αρχής της εταιρικής σχέσης και να συναφθούν ευρείες συµφωνίες µεταξύ των περιφερειών και των πόλεων και κωµοπόλεών τους. Ο ρόλος των περιφερειών, σε συνεργασία µε τις πόλεις και τις κωµοπόλεις τους, στον τύπο αυτό συµβάσεων πρέπει να αποσαφηνιστεί πληρέστερα και να διασφαλιστεί ότι οι περιφέρειες αναγνωρίζονται ως ισότιµα συµβαλλόµενα µέρη, δεδοµένου του ολοένα σηµαντικότερου ρόλου που διαδραµατίζουν κατά την θέση σε εφαρµογή των κοινοτικών πολιτικών και των αρµοδιοτήτων που διαθέτουν στον τοµέα της περιφερειακής ανάπτυξης. Είναι αναγκαίο η εσωτερική συνάφεια της πολιτικής συνοχής µε προσπάθειες για καλύτερο συντονισµό των ιαρθρωτικών Ταµείων σε κοινοτικό επίπεδο µέσω της υιοθέτησης ταυτόσηµων κοινών κανόνων για όλα τα ιαρθρωτικά Ταµεία και µέσω της θέσπισης της αρχής του ενός ενιαίου ταµείου ανά πρόγραµµα. Η τακτική διαχείριση των ιαρθρωτικών Ταµείων πρέπει να απλουστευθεί αποφεύγοντας την επιβολή υπερβολικών ελέγχων, θεσπίζοντας σαφείς και σταθερούς κανόνες διαχείρισης και αναπτύσσοντας πιο εναρµονισµένες και ευέλικτες διαδικασίες πληρωµών. CDR 118/2003 fin 2 ΝΠ/ΝΑ/γσ