ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Κατάλογος διευκρινιστικού υλικού..................................... 18 Πρόλογος....................................................... 27 Ευχαριστίες...................................................... 31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ.......... 33 Τι είναι η παγκόσμια πολιτική;........................................ 34 Τι εμπεριέχει ένα όνομα;.......................................... 34 Από τη διεθνή στην παγκόσμια πολιτική.............................. 37 Η παγκοσμιοποίηση και οι επιπτώσεις της............................ 47 Οπτικές στην παγκόσμια πολιτική..................................... 54 Δεσπόζουσες προσεγγίσεις....................................... 54 Κριτικές προσεγγίσεις........................................... 56 Συνέχεια και αλλαγή στην παγκόσμια πολιτική............................ 59 Ισχύς........................................................ 59 Ασφάλεια..................................................... 61 Δικαιοσύνη.................................................... 64 Χρήση και περιεχόμενα του βιβλίου.................................... 66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ.................................... 71 Κατανοώντας τον σύγχρονο κόσμο.................................... 72 Από την αρχαιότητα στη σύγχρονη εποχή............................ 72 Η ανάδυση της Δύσης............................................ 74 Η εποχή του ιμπεριαλισμού....................................... 76 Ο «σύντομος» 20ός αιώνας: 1914-1990................................ 78 Οι απαρχές του Α Παγκόσμιου Πολέμου............................. 78 Ο δρόμος προς τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο............................ 82 Το τέλος των αυτοκρατοριών...................................... 88 Η ανάδυση και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου......................... 91 Ο κόσμος μετά το 1990............................................. 101 Μια «νέα παγκόσμια τάξη»;....................................... 101 Η 11η Σεπτεμβρίου και ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας».............. 103 Οι μεταλλασσόμενες ισορροπίες στην παγκόσμια οικονομία.............. 109

12 / ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ....................... 113 Δεσπόζουσες προσεγγίσεις.......................................... 114 Ρεαλισμός.................................................... 114 Φιλελευθερισμός............................................... 126 Κριτικές προσεγγίσεις.............................................. 136 Μαρξισμός, νεομαρξισμός και κριτική θεωρία.......................... 137 Κοινωνικός κονστρουκτιβισμός.................................... 143 Μεταδομισμός................................................. 145 Φεμινισμός.................................................... 147 Πράσινη πολιτική............................................... 149 Μετααποικιοκρατία.............................................. 150 Σκεπτόμενοι παγκόσμια............................................ 152 Η πρόκληση της διασύνδεσης..................................... 152 Ο κοσμοπολιτισμός............................................. 154 Μας διαφωτίζουν τα θεωρητικά παραδείγματα ή περιορίζουν την αντίληψή μας;............................................... 158 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ........... 161 Καπιταλισμός και νεοφιλελευθερισμός.................................. 162 Τα διάφορα είδη του καπιταλισμού.................................. 162 Ο θρίαμβος του νεοφιλελευθερισμού................................ 171 Οι επιπτώσεις του νεοφιλελευθερισμού.............................. 173 Οικονομική παγκοσμιοποίηση........................................ 177 Τα αίτια της οικονομικής παγκοσμιοποίησης........................... 177 Πόσο παγκοσμιοποιημένη είναι η οικονομική ζωή;...................... 181 Ο παγκόσμιος καπιταλισμός σε κρίση.................................. 186 Ερμηνεύοντας τις περιόδους ανάπτυξης και ύφεσης.................... 186 Μαθήματα από τη Μεγάλη Ύφεση.................................. 191 Οι σύγχρονες κρίσεις και η «μεταδοτικότητα».......................... 193 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ................................. 203 Τα κράτη και η κρατική ιδιότητα σε ένα ρευστό περιβάλλον.................. 204 Κράτη και κυριαρχία............................................. 204 Το κράτος και η παγκοσμιοποίηση.................................. 207 Μετασχηματισμός του κράτους..................................... 215 Επιστροφή του κράτους.......................................... 219 Εθνική κυβέρνηση και πολυεπίπεδη διακυβέρνηση........................ 222 Από την κυβέρνηση στη διακυβέρνηση.............................. 222 Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση....................................... 226 Εξωτερική πολιτική................................................ 229 Το τέλος της εξωτερικής πολιτικής;.................................. 229 Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις.................................... 231

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ / 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ............ 243 Κοινωνική διασύνδεση: Ευρεία ή περιορισμένη;.......................... 244 Από τη βιομηχανοποίηση στη μεταβιομηχανική εποχή................... 245 Νέες τεχνολογίες και «κοινωνία της πληροφορίας»..................... 247 Ρίσκο, αβεβαιότητα και ανασφάλεια................................. 252 Παγκοσμιοποίηση, καταναλωτισμός και το άτομο......................... 257 Κοινωνικές και πολιτισμικές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης........... 257 Η παγκοσμιοποίηση του καταναλωτισμού............................ 259 Η άνοδος του ατομικισμού........................................ 261 Παγκόσμια κοινωνία των πολιτών..................................... 266 Ερμηνεύοντας την ανάδυση της παγκόσμιας κοινωνίας των πολιτών........ 266 Διεθνικά κοινωνικά κινήματα και ΜΚΟ................................ 271 Παγκοσμιοποίηση «από κάτω»;.................................... 275 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΤΟ ΕΘΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ............. 279 Εθνικισμός και παγκόσμια πολιτική.................................... 280 Κατανοώντας τον εθνικισμό....................................... 281 Ένας κόσμος εθνών-κρατών...................................... 285 Εθνικισμός, πόλεμος και σύγκρουση................................ 292 Τα έθνη σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο............................. 293 Ένας κόσμος σε κίνηση.......................................... 296 Διεθνικές κοινότητες και κοινότητες μεταναστών........................ 301 Υβριδικότητα και πολυπολιτισμικότητα............................... 304 Η αφύπνιση του εθνικισμού.......................................... 307 Η έκφραση του εθνικισμού στη μεταψυχροπολεμική περίοδο.............. 308 Η ανάδυση του πολιτισμικού και εθνοτικού εθνικισμού................... 312 Ο εθνικισμός ενάντια στην παγκοσμιοποίηση.......................... 313 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΥΣΗ........... 317 Η ανάδυση της πολιτικής στη βάση της ταυτότητας........................ 318 Η δυτικοποίηση ως εκσυγχρονισμός................................ 318 Η πολιτική της συλλογικής ταυτότητας............................... 321 Είναι η πολιτισμική σύγκρουση αναπόφευκτη;......................... 328 Η θρησκευτική αφύπνιση............................................ 331 Θρησκεία και πολιτική........................................... 331 Η αναζωπύρωση του φονταμενταλισμού............................. 337 Προκλήσεις στη Δύση.............................................. 339 Μετααποικιοκρατία.............................................. 339 Οι ασιατικές αξίες............................................... 342 Το Ισλάμ και η Δύση............................................. 345 Η φύση του πολιτικού Ισλάμ....................................... 346 Η Δύση και το «μουσουλμανικό ζήτημα».............................. 356

14 / ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Η ΙΣΧΥΣ ΚΑΙ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΑΞΗ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ............... 363 Ισχύς και παγκόσμια πολιτική........................................ 364 Η ισχύς ως ικανότητα............................................ 364 Η σχετική και η δομική ισχύς....................................... 366 Η μεταλλασσόμενη φύση της ισχύος................................ 370 Η μεταψυχροπολεμική παγκόσμια τάξη................................. 374 Το τέλος του ψυχροπολεμικού διπολισμού............................ 374 Η «νέα παγκόσμια τάξη» και η μοίρα της............................. 376 Η ηγεμονία των ΗΠΑ και η παγκόσμια τάξη............................... 380 Ο δρόμος προς την ηγεμονία...................................... 380 Ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» και τι έπεται...................... 383 Φιλάνθρωπη ή κακόβουλη ηγεμονία;... 390 Μια πολυπολική παγκόσμια τάξη;..................................... 394 Η ανάδυση της πολυπολικότητας................................... 394 Πολυπολική τάξη ή αταξία;........................................ 402 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ.................................. 409 Η φύση του πολέμου............................................... 410 Είδη πολέμου.................................................. 410 Γιατί ξεσπά ένας πόλεμος;... 413 Ο πόλεμος ως συνέχιση της πολιτικής............................... 416 Το μεταλλασσόμενο πρόσωπο του πολέμου............................. 420 Από τους «παλαιούς» στους «νέους» πολέμους;....................... 420 Ο τρόπος διεξαγωγής των «μετανεωτερικών» πολέμων.................. 429 Δικαιολογώντας τον πόλεμο.......................................... 434 Η ρεαλιστική πολιτική............................................ 434 Η θεωρία του «δίκαιου πολέμου»... 436 Ο πασιφισμός.................................................. 442 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΠΥΡΗΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΣ....... 447 Διάδοση των πυρηνικών............................................ 448 Η φύση των πυρηνικών όπλων..................................... 448 Η διάδοση των πυρηνικών κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.......... 451 Η διάδοση των πυρηνικών στη μεταψυχροπολεμική εποχή............... 454 Έλεγχος των πυρηνικών και πυρηνικός αφοπλισμός....................... 462 Ο έλεγχος των πυρηνικών εξοπλισμών και οι στρατηγικές για τη μη διάδοσή τους.................................................. 462 Ένας κόσμος χωρίς πυρηνικά όπλα;................................ 469 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ........................................ 475 Κατανοώντας την τρομοκρατία....................................... 476 Ορίζοντας την τρομοκρατία....................................... 477 Η ανάδυση της «νέας» τρομοκρατίας................................ 480

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ / 15 Η σημασία της τρομοκρατίας......................................... 485 Παγκοσμιοποιείται η τρομοκρατία;.................................. 485 Είναι η τρομοκρατία καταστρεπτική;................................. 488 Αντιμετωπίζοντας την τρομοκρατία.................................... 495 Ενισχύοντας την κρατική ασφάλεια................................. 495 Στρατιωτική καταστολή........................................... 498 Πολιτικές συμφωνίες............................................ 501 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ..... 505 Ανθρώπινα δικαιώματα............................................. 506 Ορίζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα................................ 506 Προστατεύοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα........................... 514 Αμφισβητώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα........................... 523 Ανθρωπιστικές επεμβάσεις.......................................... 527 Η ανάδυση των ανθρωπιστικών επεμβάσεων......................... 527 Οι προϋποθέσεις των ανθρωπιστικών επεμβάσεων.................... 536 Αποφέρουν καρπούς οι ανθρωπιστικές επεμβάσεις;... 540 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14. ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ....................................... 547 Η φύση του διεθνούς δικαίου......................................... 548 Τι είναι το δίκαιο;................................................ 548 Οι πηγές του διεθνούς δικαίου..................................... 552 Γιατί τηρείται το διεθνές δίκαιο;..................................... 556 Το διεθνές δίκαιο σε κρίση........................................... 559 Από το διεθνές στο παγκόσμιο δίκαιο;............................... 561 Οι εξελίξεις στο δίκαιο του πολέμου................................. 567 Τα διεθνή δικαστήρια και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.................. 570 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ................................. 579 Κατανοώντας τη φτώχεια και την ανάπτυξη.............................. 580 Ορίζοντας και μετρώντας τη φτώχεια................................ 581 Ανάπτυξη: Ανταγωνιστικά οράματα................................. 584 Ένας πιο άνισος κόσμος;............................................ 591 Κατανοώντας τις παγκόσμιες ανισότητες............................. 591 Το πλαίσιο των παγκόσμιων ανισοτήτων............................. 594 Παγκοσμιοποίηση, φτώχεια και ανισότητες............................ 597 Αποτελούν πρόβλημα οι παγκόσμιες ανισότητες;....................... 601 Η ανάπτυξη και η πολιτική της βοήθειας................................. 603 Προγράμματα δομικής προσαρμογής και τι έπεται...................... 603 Διεθνής βοήθεια και ηθική της ανάπτυξης............................. 608 Ελάφρυνση του χρέους και δίκαιο εμπόριο............................ 616

16 / ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ................... 625 Η ανάδυση της πράσινης πολιτικής.................................... 626 Το περιβάλλον ως παγκόσμιο ζήτημα................................ 626 Πράσινη πολιτική: Μεταρρυθμιστική ή ριζοσπαστική;.................... 632 Κλιματική αλλαγή.................................................. 639 Τα αίτια της κλιματικής αλλαγής.................................... 639 Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής................................ 645 Πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή;..................... 650 Γιατί είναι τόσο δύσκολη η διεθνής συνεργασία;........................ 654 Επάρκεια φυσικών πόρων........................................... 661 Φυσικοί πόροι, ισχύς και ευημερία.................................. 664 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ............. 669 Ο φεμινισμός, το φύλο και η παγκόσμια πολιτική.......................... 670 Τα διάφορα είδη του φεμινισμού.................................... 670 «Έμφυλες οπτικές» στην παγκόσμια πολιτική......................... 676 Εισάγοντας την έμφυλη διάσταση στην παγκόσμια πολιτική................. 679 Έμφυλα κράτη και έμφυλα έθνη.................................... 679 Η έμφυλη διάσταση στην ασφάλεια, τον πόλεμο και τις ένοπλες συγκρούσεις.. 685 Το φύλο, η παγκοσμιοποίηση και η ανάπτυξη.......................... 693 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ.................. 701 Διεθνείς οργανισμοί................................................ 702 Η ανάδυση των διεθνών οργανισμών................................ 702 Γιατί δημιουργούνται οι διεθνείς οργανώσεις;... 704 Ηνωμένα Έθνη................................................... 706 Από την Κοινωνία των Εθνών στα Ηνωμένα Έθνη...................... 706 Προωθώντας την ειρήνη και την ασφάλεια............................ 713 Αποφέρουν καρπούς οι ειρηνευτικές προσπάθειες του ΟΗΕ;... 721 Προωθώντας την οικονομική και την κοινωνική ανάπτυξη................ 723 Το μέλλον των Ηνωμένων Εθνών: Προκλήσεις και μεταρρυθμίσεις......... 727 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19. Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ BRETTON WOODS.................................. 735 Παγκόσμια διακυβέρνηση........................................... 736 Τι είναι και τι δεν είναι η παγκόσμια διακυβέρνηση...................... 737 Παγκόσμια διακυβέρνηση: Μύθος ή πραγματικότητα;................... 742 Παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση: Η εξέλιξη του συστήματος του Bretton Woods................................................. 743 Η δημιουργία του συστήματος του Bretton Woods...................... 744 Η μοίρα του συστήματος του Bretton Woods.......................... 750 Αξιολογώντας την παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση.................... 753 Διεθνές Νομισματικό Ταμείο....................................... 753

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ / 17 Παγκόσμια Τράπεζα............................................. 758 Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου................................. 761 Μεταρρυθμίζοντας το σύστημα του Bretton Woods........................ 765 Η παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση και η χρηματοπιστωτική κρίση της περιόδου 2007-2009......................................... 765 Εμπόδια στο δρόμο των μεταρρυθμίσεων............................ 769 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ........ 775 Περιφέρειες και περιφερειακή ολοκλήρωση.............................. 776 Η φύση της περιφερειακής ολοκλήρωσης............................. 776 Γιατί συντελείται περιφερειακή ολοκλήρωση;.......................... 781 Περιφερειακή ολοκλήρωση και παγκοσμιοποίηση...................... 786 Περιφερειακή ολοκλήρωση εκτός Ευρώπης........................... 788 Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση............................................ 796 Τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση;...................................... 797 Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο κόσμος................................. 802 Βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση σε κρίση;............................ 805 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21. ΕΙΚΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ..................... 815 Εικόνες για το μέλλον και πραγματικότητα............................... 816 Ανταγωνιστικές εικόνες για το μέλλον του κόσμου......................... 818 Ένας κόσμος χωρίς σύνορα;...................................... 819 Ένας κόσμος δημοκρατικών κρατών;................................ 822 Βρίσκονται οι πολιτισμοί σε σύγκρουση;.............................. 823 Ο «αιώνας της Κίνας»;........................................... 825 Η ανάπτυξη μιας διεθνούς κοινότητας;............................... 827 Η ανάδυση του παγκόσμιου Νότου;................................. 829 Η επικείμενη περιβαλλοντική καταστροφή;............................ 831 Προς μια κοσμοπολίτικη δημοκρατία;................................ 832 Προς ένα άγνωστο μέλλον;.......................................... 834 Βιβλιογραφία..................................................... 839 Ευρετήριο ονομάτων............................................... 859