1 Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΕΝΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ www. netschoolbook.gr Γιακουμάτου Τερέζα
Τι είναι το Ισλάμ 2 Το Ισλάμ είναι η νεότερη μονοθεϊστική θρησκεία, (οι άλλες δύο είναι ο ιουδαϊσμός και ο χριστιανισμός) Διαμορφώθηκε με το κήρυγμα και τη δράση του Προφήτη Μωάμεθ στις αρχές του 7ου αιώνα. Σύμβολο του Ισλάμ: Η λέξη «Ο Θεός» ("Αλλάχου") γραμμένη στην αραβική γραφή
Η λέξη Ισλάμ 3 Η αραβική λέξη «ισλάμ» (αραβικά: Θεό» ( σημαίνει «υποταγή στον إسالم και εκείνοι που αποδέχονται τη στάση υπακοής, εξάρτησης και αφοσίωσης στον Θεό ονομάζονται μουσλίμ (muslim), που σημαίνει «υποταγμένος στον Ύψιστο».
Μωάμεθ 4 Ο Μωάμεθ ή Μουχάμμαντ,{ محمد θεωρείται από τους Μουσουλμάνους ότι υπήρξε ο τελευταίος προφήτης ο οποίος στάλθηκε για να καθοδηγήσει την ανθρωπότητα με το άγγελμα του Ισλάμ. Σύμφωνα με το Ιερό Κοράνιο, ο Μωάμεθ είναι «Προφήτης» και «Απόστολος του Θεού», «ο τελευταίος αγγελιοφόρος» του Θεού ο οποίος στάλθηκε για να αποσαφηνίσει τις Γραφές στους πιστούς. (Κοράνιο 2:101 5:13 19 9:32, 33)
Μωάμεθ 5 Ανήσυχη θρησκευτική φύση ο Μωάμεθ, φιλοσοφούσε πάνω σε προβλήματα της ζωής, της κοινωνίας, της αδικίας, της τελικής παγκόσμιας κρίσης και συχνά αποζητούσε τη μοναξιά των πολλών σπηλαίων στα όρη κοντά στην πόλη του, όπου καθόταν βυθισμένος σε περισυλλογή. Στο σπήλαιο του Χίρα, ο Μωάμεθ, σε ηλικία 40 ετών (610 μ.χ.), οραματίσθηκε τον άγγελο Γαβριήλ, που τον βεβαίωσε ότι θα ήταν "ο απεσταλμένος του Θεού". Στη συνέχεια, τον διέταζε να "απαγγείλει" κι έτσι άρχισε σταδιακά η αποκάλυψη του Κορανίου.
Κοράνι 6 Το Κοράνιο (στα αραβικά: (أ ل ق رآن είναι το ιερό βιβλίο του Ισλάμ. Το όνομά του σημαίνει κυριολεκτικά "Απαγγελία" και ονομάζεται συχνά "αλ Κουράν αλ Καρίμ", δηλαδή το Ευγενές Κοράνιο. Οι Μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι το Κοράνιο είναι ο λόγος του Θεού, η καταγραφή της αποκάλυψής του στο ανθρώπινο γένος, έτσι όπως μεταδόθηκε στον προφήτη Μωάμεθ σε μια περίοδο 23 ετών από τον άγγελο Τζιμπριήλ (Γαβριήλ).
Μέκκα 7 Η Μέκκα ή Μακά (πλήρες όνομα, Μακά αλ Μουκαραμά, στην αραβική, مكة المكرمة )αποτελεί την ιερότερη πόλη των Μουσουλμάνων. Σύμφωνα με την Ισλαμική πίστη οι πιστοί πρέπει να στρέφονται προς τη Μέκκα για να εκπληρώσουν τις θρησκευτικές τους υποχρεώσεις (Ναμάζ). Όλα τα τζαμιά είναι προσανατολισμένα προς την Κάαμπα στη Μέκκα. Ο προφήτης των Μουσουλμάνων, ο Μωάμεθ, γεννήθηκε στη Μέκκα. Πιστεύεται ότι μέρος του ιερού βιβλίου των Μουσουλμάνων, του Κορανίου, δόθηκε από τον Θεό στον προφήτη Μωάμεθ το 610 Κ.Χ. στη Μέκκα.
8 Μέκκα
Το τέμενος του μαύρου λίθου Κάαμπα 9 Κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί συρρέουν στην πόλη αυτή κατά την περίοδο των προσευχών. Μετά την επίσκεψή τους στη Μέκκα, οι πιστοί αποκτούν την ιδιότητα του Χατζ
Τζαμί 10 Το τζαμί, στα αραβικά: مسجد ) μαστζίντ), είναι ο τόπος λατρείας των Μουσουλμάνων. Όλα τα τζαμιά είναι προσανατολισμένα προς την Κάαμπα της Μέκκας. Από το τζαμί γίνεται πρόσκληση (αντάν) πέντε φορές την ημέρα, για να υπενθυμίσει στους πιστούς ότι έφτασε η ώρα της προσευχής. Αποχή από κάθε απεικόνιση έμψυχων όντων και η διακόσμηση είναι αποκλειστικά φυτική ή επιγραφική
Γέννηση ισλαμικής θρησκείας 11 Η Ισλαμική χρονολόγηση ξεκινά το 622 Εγίρα Ο Μωάμεθ μεταβαίνει από τη Μέκκα στη Μεδίνα 8 ος 9 ος αι. Από Γιβραλτάρ έως Ινδό & Ώξο ποταμό Καταλαμβάνουν Ιράκ Ιράν Αποσπούν από βυζαντινή αυτοκρατορία την Παλαιστίνη, τη Συρία και την Αίγυπτο. Κυριεύουν την Ιβηρική χερσόνησο
12 Η εξάπλωση του Ισλάμ
Ισλαμική τέχνη 13 Δεν είναι θρησκευτική τέχνη Η ισλαμική θρησκεία δεν προϋποθέτει για τη λατρεία της τη χρήση λειτουργικών σκευών και αντικειμένων Οι Μουσουλμάνοι δεν χρειάζονται εικόνες, αγάλματα ή λατρευτικά σκεύη Τα περισσότερα έργα ανήκουν στην κοσμική τέχνη
Χαρακτηριστικά ισλαμικής τέχνης 14 Πολυτέλεια Τάση για ολοκληρωτική κάλυψη της επιφάνειας με διακόσμηση Δέχεται επιδράσεις από προγενέστερους και σύγχρονους πολιτισμούς (Βυζάντιο, Πέρσες, Κόπτες) 7 ος αι. μόνιμες εγκαταστάσεις ενιαίο ύφος
Αρχιτεκτονική 15 Οι καλλιτέχνες εκφράζουν τη μεγαλοφυΐα τους
16 Cordoba Granada, Ισπανία
Τρούλοι 17 Dome of the Rock Murqana - Lotfollah Mosque, Isfahan Westminster Abbey, London
Ναός των βράχων Al Kuds (Jerusalem) 18 691-92. Εντυπωσιακά μωσαϊκά 18
Το τζαμί Sulayman Κωνσταντινούπολη, Τουρκία, Αρχιτέκτονας ο Sinan, (c.1557) 19
Taj Mahal Agra, India Το μαυσωλείο αυτό ανήγειρε ο Μογγόλος Αυτοκράτορας (Σάχης) Τζαχάν προκειμένου να τιμήσει τη πολυαγαπημένη του σύζυγο Μουμτάζ Μαχάλ που πέθανε το 1631 κατά τη διάρκεια τοκετού. Για την ανέγερσή του, που έγινε σε σχέδια ομάδας αρχιτεκτόνων από την Ινδία, το σημερινό Πακιστάν και άλλα μέρη της Ασίας, απασχολήθηκαν 20.000 εργάτες που ξεκίνησαν το 1632 δουλεύοντας καθημερινά, για να το ολοκληρώσουν το 1649. Πλην όμως για να ολοκληρωθούν όλα τα κτίσματα του συγκροτήματος χρειάστηκαν 22 χρόνια. 20
Αραβούργημα 21 Κύρια χαρακτηριστικά της Ισλαμικής τέχνης είναι το φυτικό και το γεωμετρικό κόσμημα που εμφανίζονται μεμονωμένα ή συνδυάζονται δημιουργώντας πολύπλοκες σχηματοποιημένες συνθέσεις, γνωστές ως αραβούργημα. Στην ώριμη μορφή του, το αραβούργημα χαρακτηρίζεται από ρυθμική και συμμετρική επανάληψη ως προς έναν άξονα.
Καλλιγραφία 22 Η καλλιγραφία ένα από τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ισλαμική τέχνη κάθε εποχής. Ιδιαίτερη σημασία και ιερότητα, επειδή ακριβώς είναι η γλώσσα του Κορανίου Αποδίδει εικαστικά και ουσιαστικά το λόγο του θεού Υποκαθιστά τις θρησκευτικές παραστάσεις Εικονογράφηση βιβλίων
Μορφές καλλιγραφίας 23 Στους πρώτους αιώνες η κύρια μορφή καλλιγραφίας ήταν η κουφική, μια γωνιώδης γραφή με ευδιάκριτες οριζόντιες και κάθετες κεραίες γραμμάτων, που έλαβε το όνομά της από την πόλη Κούφα του Ιράκ. Τον 9ο αι. εμφανίζεται παράλληλα η φυλλόμορφη κουφική γραφή, στην οποία τα γράμματα αποκτούν φυλλοειδείς απολήξεις και εναρμονίζονται με το φυτικό διάκοσμο.
Κοσμική εικονογραφία 24 Σκηνές της καθημερινής ζωής της άρχουσας τάξης που περιλάμβανε πολυτελή συμπόσια με μουσική και χορό, κυνήγι άγριων ζώων και αθλητικές δραστηριότητες, όπως το πόλο με άλογα. Ενδιαφέρον για την αστρονομία, με τη συχνή απεικόνιση αστρολογικών συμβόλων και ζωδίων.
25 Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου
Οι όροφοι του Μουσείου 26 Αίθουσα 1:Ο ισλαμικός κόσμος από τον 7ο έως τον 12ο αιώνα. Αίθουσα 2: από τον 12ο έως τον 16ο αιώνα. Αίθουσα 3: από τον 16ο έως τον 17ο αιώνα. Αίθουσα 4: από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα.
Ισλαμικός κόσμος (7 ος έως 12 ος αι.) 27 1 ος όροφος Μετά το θάνατο του Μωάμεθ οι διάδοχοί του συνεχίζουν την επέκταση Τεράστια αυτοκρατορία από Κεντρική Ασία και Ινδία έως τον Ατλαντικό ωκεανό Μωαβίας επίσημη γλώσσα η Αραβική Αββασίδες: υποστηρίζουν τα γράμματα, τις τέχνες και τις επιστήμες Επιδράσεις του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού, όσο και του Ιράν. Κέντρο (μέσα του 8ου αι) Βαγδάτη.
9 ος και 10 ος αιώνας 28 1 ος όροφος Στην τέχνη του 9ου και του 10ου αι. έντονη σχηματοποίηση των διακοσμητικών στοιχείων. Φατιμίδες (909 1171). Η κυριαρχία τους στους εμπορικούς δρόμους της Μεσογείου και της Ινδίας καθιστά το Κάιρο ένα σημαντικό πολιτιστικό κέντρο. Στην τέχνη των Φατιμιδών παριστάνονται συχνά εικονογραφικά θέματα από τη ζωή της αυλής και αναμειγνύονται οι ποικίλες παραδόσεις της Αιγύπτου με τις επιδράσεις από το Βυζάντιο, την Ινδία και την Κίνα.
Η Εγγύς Ανατολή (12ος 16ος αι.) 29 Σελτζούκοι Τούρκοι και Σταυροφόροι 2 ος όροφος Σαλαδίνος, επιβάλλει την κυριαρχία του στην Αίγυπτο και τη Συρία και το 1187 εκδιώκει τους Φράγκους από την Ιερουσαλήμ. Πολιτιστική άνθηση. Παραγωγή πολυτελών εικονογραφημένων κωδίκων και έργων μικροτεχνίας, τα οποία αποτελούν την αιχμή της μεσαιωνικής ισλαμικής τέχνης.
Η Εγγύς Ανατολή (12ος 16ος αι.) 30 2 ος όροφος Οι διάδοχοί τους, οι Μαμελούκοι, ανήγειραν μεγάλο αριθμό τζαμιών, ιεροδιδασκαλίων και ταφικών οικοδομημάτων και τα προίκισαν με έργα μεταλλοτεχνίας, υαλουργίας και ξυλογλυπτικής. Στο διάκοσμο των έργων μικροτεχνίας αντικατοπτρίζεται η ιεραρχική δομή της μαμελουκικής κοινωνίας, που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις κτητορικές επιγραφές και τη χρήση των οικοσήμων που δηλώνουν αξιώματα.
Σελτζούκοι Τούρκοι και Μογγόλοι 31 (11ος -16ος αι.) Αίθουσα 3 Οι Σελτζούκοι Τούρκοι αποκτούν τον έλεγχο του Ιράκ, της Ανατολίας και τμημάτων της Συρίας. Στις διακοσμητικές τέχνες κυριαρχεί το αραβούργημα, ενώ τα πολυτελή κεραμικά και μεταλλικά αντικείμενα κοσμούνται με σμάλτο ή ένθετο χρυσό και ασήμι. Το νέο καθοριστικό στοιχείο στην τέχνη είναι η επίδραση της Κίνας, ιδιαίτερα εμφανής στην κεραμική αλλά και στη θεματολογία των υφασμάτων και της μεταλλοτεχνίας.
Μογγόλοι 32 (11ος -16ος αι.) Αίθουσα 3 Ταμερλάνος, ηγέτης μιας τουρκομογγολικής νομαδικής φυλής κατακτά το Ιράν, τη Μεσοποταμία, την Ανατολία και την Ινδία. Τα μνημεία της εποχής του στη Σαμαρκάνδη, την Μπουχάρα και τη Χεράτη περιλαμβάνουν κολοσσιαίες κατασκευές καλυμμένες με απαστράπτοντα κεραμικά πλακίδια, ζωγραφισμένα με άνθη λωτού και αραβουργήματα.
Η Εποχή των Μεγάλων Αυτοκρατοριών (16ος 19ος αι.) 33 (16ος -19ος αι.) Αίθουσα 4 3 μεγάλες δυναστείες: οι Oθωμανοί στην Eγγύς Aνατολή, τη βόρειο Aφρική και τα Bαλκάνια (1281 1924), διεθνής δύναμη με κορύφωση την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Σαφαβίδες στο Iράν (1501 1732) και οι Mογγόλοι στην Iνδία (1526 1858). Ο 16ος αι. απόγειο δύναμης Οθωμανών κατακτούν την Αίγυπτο, τη Συρία και την Αραβία, καθώς και μεγάλο μέρος της Ουγγαρίας.
Οθωμανική τέχνη 34 (16ος -19ος αι.) Αίθουσα 4 Η ισχυρή συγκεντρωτική διάρθρωση των Οθωμανών αντικατοπτρίζεται στην τέχνη με τη δημιουργία ενός ιδιότυπου καλλιτεχνικού λεξιλογίου με φυσιοκρατικά άνθη, που συνδυάζονται με φυτικό αραβούργημα ή γεωμετρικό διάκοσμο και εμφανίζονται εξίσου σε όλους τους κλάδους της μικροτεχνίας.
Σαφαβίδες θεοκρατικό κράτος 35 (16ος -19ος αι.) Αίθουσα 4 Πλούσια εικονογράφηση που εμπνέεται από τη λογοτεχνία και από διακόσμηση με επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Στην Ινδία πληθωρική χρήση πολύτιμων λίθων ή σκληρών υλικών, όπως ο νεφρίτης, τα εξαιρετικά εκλεπτυσμένα υφάσματα και παραπετάσματα, καθώς και η επίδοση των αυλικών ζωγράφων στην προσωπογραφία και τη δυτική προοπτική.
Τα πιο γνωστά έργα της συλλογής 36 Τα δύο ξυλόγλυπτα θυρόφυλλα της Μεσοποταμίας του 8ου αιώνα, ένα μοναδικό ψάθινο χαλί της Τιβεριάδος του 10ου αιώνα, το ορειχάλκινο κιβωτίδιο με την υπογραφή του Ισμαήλ ιμπν αλ Ουάρντ αλ Μάουσιλι και τη χρονολογία 1220, ο χάλκινος αστρολάβος του Αχμάντ ιμπν αλ Σαράτζ με χρονολογία 1328/29 και η περίφημη βελούδινη σέλα της Προύσας του 16ου αιώνα.