Α. Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Το άτομο στο παλαιό καθεστώς της Γαλλίας ήταν υπήκοος και όχι πολίτης. Επιπρόσθετα τα άτομα ανήκαν σε ομάδες και δεν είχαν το αυτεξούσιο. Οι νόμοι ήταν κάτι που κληρονομούνταν από το παρελθόν και δεν δημιουργούνταν. Ο μονάρχης ήταν ο ''πατέρας'' των υπηκόων, αρχηγός της κοινωνίας, κληρονομούσε τη θέση του χωρίς κριτήρια αλλά ''ελέω Θεού'' και είχε και κάποιες ιδιότητες ιερέα (π.χ. καθορισμός επισκόπου). Θεωρούνταν ο εκπρόσωπος του Θεού επί της γης. Η βασική αρχή της κοινωνίας ήταν η συνέχεια και όχι η αλλαγή ή οι νεωτερισμοί. Οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν αγράμματοι, οι γυναίκες είχαν ελάχιστα νομικά δικαιώματα, δεν υπήρχε ατομικότητα και τα δικαιώματα αναγνωρίζονταν μόνο στα πλαίσια της κάθε ομάδας - συντεχνίας, άρα δεν ήταν ατομικά. Δεν υπήρχε ισονομία. 1. ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ α) ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ. Στη γαλλική κοινωνία υπήρχαν δομικές αδυναμίες, τόσο οικονομικές όσο και πολιτικές. Συγκεκριμένα η γαλλική κυβέρνηση αντιμετώπιζε σοβαρές οικονομικές δυσκολίες. Η γαλλική κοινωνία δεν αντιμετώπιζε οικονομική παρακμή. Η Γαλλία ήταν παράδειγμα πλούσιας χώρας με φτωχή κυβέρνηση καθώς υπήρχε άνιση κατανομή του πλούτου. Η πολιτική εξουσία βρισκόταν στα χέρια της αριστοκρατίας όμως ο πλούτος συγκεντρωνόταν στην αστική τάξη, η οποία βέβαια δεν συμμετείχε όσο έπρεπε στην εξουσία. Στη δεκαετία του 1780 η αστική τάξη ήταν αυτή η οποία ήταν οικονομικά εύρωστη αλλά δεν ήθελε να ''σώσει'' την κυβέρνηση. Το 1788 ήταν μια χρονιά με πολλή κακή σοδειά και ο χειμώνας του 1788-1789 ήταν εξαιρετικά δριμύς. β) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ. Η κοινωνία ήταν σχετικά εύπορη αλλά με άνιση κατανομή πλούτου, οι κυβερνήσεις αντιμετώπιζαν σοβαρά και χρόνια οικονομικά προβλήματα και οι ομάδες-συντεχνίες εξέφραζαν οικονομικά παράπονα. γ) ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ. Απ' την πλευρά της κυβέρνησης όπως του Diderot, Voltaire, D'Alambert και των εγκυκλοπαιδιστών όπως του Rousseau. Ακόμα και η λογοτεχνία στη Γαλλία ήταν κοινωνιολογική. Απέρριπταν το καθεστώς και πίστευαν στη μεταφορά ''μέρους του παραδείσου'' στη γη, που ήταν φιλοσοφική πρόταση για την περιγραφή της ιδανικής κοινωνίας. Η πράξη όμως δεν είναι δική τους αρμοδιότητα. Η ύπαρξη και έκφραση επαναστατικών ιδεών είναι κάτι κοινό σε όλες τις επαναστάσεις και συνεπάγονται δράση. δ) ΤΑΞΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ. Η άρχουσα τάξη ήταν σε άσχημη οικονομική κατάσταση, σε παρακμή, γινόταν κακή διακυβέρνηση της χώρας και ήταν διαιρεμένη και δεν πίστευε στον εαυτό της. Η μεσαία τάξη χαρακτηριζόταν από έλλειψη σεβασμού προς την άρχουσα τάξη, ουσιαστικά ήταν σε ανταγωνισμό μαζί της και ενισχυόταν από τη διανόηση. Οι αγρότες, οι μεγάλες λαϊκές μάζες που δεν είχαν κανένα λόγο να είναι ευχαριστημένοι με την κατάσταση, δεν είχαν εξουσία ούτε οικονομική ευμάρεια. Βασική πολιτική δομική αδυναμία της Γαλλίας είναι οι τάξεις γι'αυτό και τα ταξικά προβλήματα είναι τα σημαντικότερα κάτω από τα οποία βρίσκονται τα οικονομικά. Τα οικονομικά προβλήματα διέπονται από το κοινωνικό και πολιτικό χάσμα, άρα είναι
σημαντικότερα. Κυρίαρχος είναι ο ρόλος της ιδεολογίας, των ιδεών που στρέφονται κατά της άρχουσας τάξης, άρα αυτές οι ιδέες εμπνέουν την επανάσταση. Εδώ συγκεκριμένα η ιδεολογία εμπνέει κυρίως τους αστούς άρα είναι λάθος να αναφέρουμε την τάξη χωρίς την ιδεολογία που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. => Η ιδεολογία είναι κινητήριος μοχλός υποκίνησης επαναστατικών πράξεων ή ο μανδύας προκατάληψης των οικονομικών? Τα αίτια είναι διαφορετικά για κάθε τάξη λόγω των διαφορετικών συμφερόντων. Δεν υπάρχει σαφής αντίληψη για τις τάξεις, διαδικασία ταξικής αυτογνωσίας. 2. TO ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ 1787 => Γενική Συνέλευση Γενικών Τάξεων. Ο βασιλιάς της Γαλλίας ήταν πολύ κοντά στα όρια της χρεοκοπίας και έπρεπε να βρει ένα τρόπο να μαζέψει χρήματα. Συγκαλεί τη συνέλευση που αποτελείται από 300 ιερείς, 300 αριστοκράτες και 600 εκπροσώπους της Τρίτης Τάξης. [ Με αυτή την αναλογία έχουμε επαναστατικό βήμα αφού υπάρχει έμμεση παραδοχή ότι η μεσαία τάξη είναι πιο σημαντική από τις άλλες, αλλά δεν έχει την ανάλογη εξουσία.] Η Συνέλευση των Γενικών Τάξεων είχε συμβουλευτικό χαρακτήρα, δηλαδή δεν ήταν κοινοβούλιο όπως σήμερα, κυριαρχούσε ο βασιλιάς ως απόλυτος μονάρχης. Τίθεται ο προβληματισμός: Ψηφοφορία ως τάξεις ή ως άτομα? Οι αστοί υποστηρίζουν συνεδρίαση και ψηφοφορία με αντιπροσώπους ως άτομα-αυτοονομάζονται «Εθνοσυνέλευση». 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 1789=> Συγκεντρώνονται οι εκπρόσωποι της μεσαίας τάξης με μερικούς ιερείς και ορκίζονται να μη διαλυθούν μέχρι να δώσουν Σύνταγμα στη Γαλλία=> κοινοβουλευτική σύγκρουση. Στο Παρίσι υπάρχουν φήμες για πραξικόπημα. 14 ΙΟΥΛΙΟΥ 1789=> Ο λαός εισβάλλει στη Βαστίλλη, για 3 μέρες το Παρίσι περνά στα χέρια του όχλου. ΕΡΩΤΗΜΑ: Ποιος κυβερνά τη Γαλλία? Ο μονάρχης, ο όχλος ή οι εκπρόσωποι της μεσαίας τάξης? 4 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1789=> Συμφωνήθηκαν μεταρρυθμίσεις: Καταργείται το φεουδαλικό καθεστώς και υπάρχει φορολογική μεταρρύθμιση. Το πρώτο στάδιο της επανάστασης θα λήξει με νίκη των επαναστατών. Επί της ουσίας έχει ανατραπεί το μοναρχικό καθεστώς. 3. Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Πρόκειται για άρθρα με κοινό χαρακτηριστικό την ελευθερία, το δικαίωμα δηλαδή να πράττει κανείς ό,τι δεν ενοχλεί τους άλλους ( ελευθερία γνώμης και τύπου αλλά όχι ακόμα ελευθερία θρησκευτικής πίστης κ.α.) Γίνεται προβολή της ισότητας. Όλοι γεννιούνται ίσοι μεταξύ τους, όλοι είναι ίσοι απέναντι στους νόμους του κράτους, όλοι έχουν το δικαίωμα διεκδίκησης μιας θέσης ή εργασίας επί ίσοις όροις και η κατοχή περιουσίας είναι απαραβίαστη. Όσον αφορά την κυριαρχία, αυτή είναι αδιαίρετη και πηγάζουσα από το έθνος. Ο μονάρχης είναι αντιπρόσωπος του έθνους και όχι πηγή κυριαρχίας. Δεν αναγνωρίζονται τάξεις γιατί διασπούν την εθνική κυριαρχία. Γίνεται διαχωρισμός των εξουσιών σε νομοθετική, δικαστική και εκτελεστική. Παρέχεται επίσης το δικαίωμα αντίστασης κατά της καταπιεστικής εξουσίας ( έτσι νομιμοποιείται και η επανάσταση). Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων, ήταν αποτέλεσμα συγκυριών και των επιδιώξεων των αστών και ουσιαστικά μια καταδίκη του παλαιού καθεστώτος. Παρ ότι αντανακλά τις ανάγκες και τις επιδιώξεις των Γάλλων αστών και φιλελευθέρων ευγενών της εποχής, σύντομα ξεπέρασε τα
σύνορα της Γαλλίας και τα όρια των κοινωνικών στρωμάτων που την επέβαλλαν και αντήχησε στα πέρατα του κόσμου ως ακαταμάχητο μήνυμα ενός νέου κόσμου και έγινε το δόγμα κάθε επαναστάσεως και της ελευθερίας. 4. Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ: Η επανάσταση στη Γαλλία εκδηλώθηκε και επικράτησε στο όνομα της λαϊκής κυριαρχίας και βουλήσεως. Αν γινόταν ευρύτερα αποδεκτή, μπορούσε να αποδειχθεί δυναμίτης στα θεμέλια του πολιτικού καθεστώτος που επικρατούσε στην Ευρώπη. Η επιθυμία και η απόφαση του λαού ως κριτήριο εθνικής ταυτότητας θα αποδεικνυόταν καταλύτης για ολόκληρη την Ευρώπη. Η κυριαρχία των λαών είναι η μόνη ουσιαστική κυριαρχία και έτσι αμφισβητούνται τα κυριαρχικά δικαιώματα των ηγεμόνων επί των εδαφών και των λαών που κυβερνούσαν. Κάτι τέτοιο συνεπαγόταν επιπτώσεις στο διεθνές δίκαιο και τις διακρατικές σχέσεις της εποχής. Ειδικότερα: Τίθεται εξαρχής το ζήτημα κυριαρχίας για την Αβινιόν (που ήταν παπική κτήση) και τη Σαβοϊα (που ήταν επαρχία της Σαρδηνίας). Οι Βέλγοι αποκηρύσσουν την αυστριακή κυριαρχία και ενώνονται με τους Γάλλους. Έτσι, τον Ιούλιο 1791: Η Εθνοσυνέλευση στο Παρίσι αποφασίζει ότι και άλλοι λαοί έχουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και αν θέλουν μπορούν να ενωθούν μαζί τους. Γενικά, μεγάλη ήταν η συμβολή της Γαλλικής Επανάστασης στη δημιουργία των εθνών κρατών. Συνέπειες του πολέμου 1792: α) Θέτει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία της χώρας. β) Περιορισμός των ελευθεριών, όπως γίνεται σε περίοδο πολέμου. γ) Ο Λουδοβίκος ταυτίζεται με τους εστεμμένους της Ευρώπης και όχι με τη Γαλλία. Σεπτέμβριος 1792: Γίνονται οι πρώτες γαλλικές νίκες εναντίον των Πρώσων και προκήρυξη εκλογών στη Γαλλία με νίκη ριζοσπαστικών στοιχείων (Ιακωβίνοι). Εμφανίζεται η Τρομοκρατία η οποία εντείνεται κατά τα έτη 1793-1794 ( Ροβεσπιέρος). Καταργείται η μοναρχία. Ιανουάριος 1793: Η Τρομοκρατία εντείνεται με τη μορφή μαζικών συλλήψεων και εκτελέσεων. Ο γαλλικός στρατός φτάνει το 1.000.000. Είναι ο πρώτος εθνικός στρατός στη μοντέρνα ιστορία. Για πρώτη φορά έχουμε γενική στρατολογία. 5. Η ΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ Η Ευρώπη δεν κατορθώνει να πνίξει τη Γαλλική Επανάσταση, αντίθετα οι Γάλλοι βγαίνουν από τα σύνορα της χώρας. 1794=> Προσάρτηση της Σαβοΐας στα εδάφη της Γαλλίας. 1795=> Συνθηκολόγηση των εχθρών της Γαλλίας με τη μοναρχική Ευρώπη. Η Γαλλία προσαρτεί το Βέλγιο. 1796=> Επέκταση του πολέμου στην Ιταλική χερσόνησο και πρώτες νίκες του στρατηγού Ναπολέοντα. Ασκείται πίεση στην Αυστρία να συνθηκολογήσει και να αναγνωρίσει το γαλλικό καθεστώς, την προσάρτηση του Βελγίου και των Επτανήσων στη Γαλλία (λόγω αυτής της προσάρτησης οι Έλληνες εισέρχονται στην ιδεολογία της γαλλικής επανάστασης και σιγά σιγά
προετοιμάζουν και την ελληνική). Επικράτηση της Γαλλίας στη Βόρεια Ιταλία. Εκστρατεία στην Αίγυπτο για να πλήξει τα συμφέροντα της Αγγλίας και τελικά την καταλαμβάνει. 6. ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΝΟΜΙΕΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ Οι Γάλλοι υποστηρίζουν την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών αλλά δεν επιτρέπουν στην Ιταλία να δημιουργήσει δικό της κράτος. Όλες οι χώρες τίθενται υπό πολιτική κηδεμονία (ελέγχονται από τη Γαλλία) ενώ ευαγγελίζεται την αυτονομία. Την εποχή που επαγγέλλεται τη δημοκρατία, σταδιακά γαλλικό κράτος και η επανάσταση εξαρτώνται πολιτικά και επηρεάζονται από στρατιωτικούς. 7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η επανάσταση τρώει τα παιδιά της. Είναι βίαιη διαδικασία και συνήθως οι ηγέτες πληρώνουν το τίμημα είτε είναι επιτυχημένη είτε όχι. Οι μετριοπαθείς είναι λιγότερο ομοιογενείς σαν ομάδα, λιγότερο φανατισμένοι και σε μικρότερη βάση. Η Τρομοκρατία παραλληλίζεται με τη θρησκεία. Στην υπηρεσία της επανάστασης ο εξτρεμιστής βρίσκει την ψυχολογική ικανοποίηση και την ιδεολογική αιτιολόγηση που συχνά προσφέρει σε άλλους τομείς βέβαια η θρησκεία. Ο εξτρεμιστής χαρακτηρίζεται από το ασκητικό, το πουριτανικό, το ιδεαλιστικό. Θέλει επιβάλλει μια ζωή, ένα κόσμο, χωρίς τις αμαρτίες, όπως όμως αυτός τις ορίζει. Οι εξτρεμιστές εργάζονται σκληρά, ομαδικά, με ενθουσιασμό για να πετύχουν κάτι το ιδεατό. Το ιδεατό συνδέεται άρρηκτα με οικονομικούς ή πολιτικούς σκοπούς, με ένα πρόγραμμα δηλαδή που στοχεύει να αλλάξει τα πράγματα, τους θεσμούς, τους νόμους και όχι απλά να προσηλυτίσει. Εξήγηση του πώς φτάσαμε στη χρήση βίας: 1. Συνήθεια της βίας 2. Οικονομική κρίση 3. Οι εξτρεμιστές στην εξουσία 4. Πίεση από τον πόλεμο 5. Ταξικοί και πολιτικοί λόγοι (πέρα από την ιδεολογία στόχος η απαλλαγή από τους πολιτικούς εχθρούς). Η Γαλλική Επανάσταση ολοκληρώνει τη διαδικασία της με την επικράτηση ενός ισχυρού άνδρα, του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Παραλληλισμοί: Αγγλία Κρόμγουελ, Κίνα Μάο, Ρωσική Επανάσταση Λένιν / Στάλιν, Αμερική Ουάσινγκτον. Η Γαλλική Επανάσταση ολοκληρώνεται με τη λεγόμενη Θερμιδωριανή περίοδο. Χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής είναι η επιστροφή του ρόλου της εκκλησίας, η αναστολή της Τρομοκρατίας, το τέλος του πουριτανισμού και η γενικότερη στροφή προς την ευχαρίστηση.
Β. ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑΣ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ 1. Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ Ο Ναπολέοντας είναι παιδί της Γαλλικής Επανάστασης (αυτή προετοίμασε το έδαφος για την ανέλιξη του ως στρατιωτικος και ως πολιτικός). Ήταν εξαιρετικά ευφυής, φιλόδοξος, αποφασιστικός, πρωτίστως όμως στρατιωτικός. Έκανε τη Γαλλία μεγάλη και μοντέρνα χώρα αυτοκρατορία (για ένα διάστημα) και κατόρθωσε να ονομαστεί από την ιστορία Μέγας. Ήρθε στην εξουσία πραξικοπηματικά ( τη νύχτα 18 19 Μπρυμαίρ του έτους 8 σύμφωνα με το επαναστατικό ημερολόγιο) 9 10 Νοεμβρίου 1799. Η Γαλλία την περίοδο αυτή διοικούνταν από ένα Διευθυντήριο και αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα οικονομικά και πολιτικά. Η ειρήνη όταν υπήρχε ήταν εύθραυστη και η εξουσία του Διευθυντηρίου βρσκόταν στο στρατό. Είχε να επιδείξει σημαντικές νίκες στην Ιταλία, στην Αίγυπτο και στη Μάλτα και είχε αποκτήσει τη φήμη του ανίκητου στον πόλεμο. Όσον αφορά το πρόγραμμά του στις κατακτήσεις, έδειχνε ενδιαφέρον για την αρχαιολογική μελέτη της κάθε χώρας που κατακτούσε και για τον εκσυγχρονισμό της. Είναι δηλαδή παιδί του διαφωτισμού. Ακολουθούσε πιστά τα βήματα του Μέγα Αλέξανδρου και το γεγονός αυτό δείχνει το μέγεθος της φιλοδοξίας του (ιστορικά σπάνιο). Ήταν ειδικός στην προπαγάνδα, δεν αρκούνταν δηλαδή μόνο στη στρατιωτική νίκη στο πεδίο των μαχών αλλά και στο πεδίο των ιδεολογιών. Στα τέλη του 18 ου αιώνα, εκδίδει δική του εφημερίδα. Ήταν προάγγελος της προπαγανδιστικής διαδικασίας που κορυφώθηκε κατά τον 20 ο αιώνα με την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Δεν ήταν χριστιανός, δεν πίστευε σε καμία θρησκεία, τη θεωρούσε όμως πολύ σημαντική για την ψυχολογία του λαού. Αναγνώριζε την ανεξιθρησκία και φρόντιζε για την ηρεμία στο εσωτερικό της κοινωνίας. Ήταν επίσης ένας φωτισμένος δεσπότης. Αστικός Κώδικας: Πρόκειται για το μεγαλύτερο νομοθετικό επίτευγμα του Ναπολέοντα και συμπληρώνει το πλούσιο μεταρρυθμιστικό του έργο. Ενσωματώνει τις αρχές της ελευθερίας του ατόμου, ελευθερίας επιλογής εργασίας, ελευθερίας της συνειδήσεως, αρχή της του κοσμικού κράτους. Εκδόθηκε το 1804 (και ο σημερινός ελληνικός Αστικός Κώδικας είναι επηρεασμένος από αυτόν). Επιτρέπει το διαζύγιο αν και η θέση της γυναίκας εξακολουθεί να είναι κατώτερη αυτής του άνδρα. Προβλέπει την προστασία και διατήρησης της περιουσίας (συμφέρον της αστικής τάξης). Κονκορδάτο 1801: Συμφιλιώνει τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία με τη Γαλλική Επανάσταση και είναι πολύ μεγάλο επίτευγμα του Ναπολέοντα ως μεταρρυθμιστή. Ο Πάπας αναγνωρίζει τη Γαλλική Δημοκρατία και ζητά από όσους επισκόπους αρνούνται να ορκιστούν πίστη στο Σύνταγμα της χώρας να παραιτηθούν. Οι επίσκοποι και οι ιερείς στη Γαλλία περνούν στην κρατική μισθοδοσία (αρμονική ένταξη της εκκλησίας στο γαλλικό κράτος). Οι νέοι επίσκοποι ορίζονται από τον Πάπα. Ο Ναπολέοντας κατόρθωσε να λύσει το εκκλησιαστικό πρόβλημα που ταλάνιζε τη γαλλική κοινωνία από την πρώτη μέρα της Επανάστασης. Γενικά, έδωσε έμφαση και στην παιδεία η οποία γίνεται δημόσιο δωρεάν αγαθό και στο στρατό και στην αστυνομία (πολλοί υποστηρίζουν ότι το καθεστώς του Ναπολέοντα είχε μερικά πρωτοφασιστικά στοιχεία).
2. Ο ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ Ο Ναπολέοντας μεσουρανεί για 15 χρόνια τα οποία ακολουθεί ένας αιώνας σχετικής ηρεμίας (1815 μάχη Βατερλώ 1914 Α Παγκόσμιος). Πώληση της Λουιζιάνας στις ΗΠΑ: Ήταν απόφαση του Ναπολέοντα, δεδομένου ότι δεν θα μπορούσε να διοικεί ταυτόχρονα δύο αυτοκρατορίες και στον παλιό και στο νέο κόσμο. Προτιμά να εδραιώσει την κυριαρχία του στον παλιό κόσμο (Ευρώπη). Η πώληση της Λουιζιάνας στις ΗΠΑ επιτρέπει στην Αμερική να εδραιώσει και να αναπτύξει τη δύναμή της, αφού οι Αμερικάνοι χωρίς πόλεμο διπλασιάζουν την έκτασή της και διώχνουν μια ανώτερη από αυτούς δύναμη από την περιοχή τους. 1804=> Ο Ναπολέοντας ανακηρύσσει τον εαυτό του σε αυτοκράτορα γιατί δεν θέλει να αναγνωρίσει την ύπαρξη ανώτερης από αυτόν δύναμης, και φοράει μόνος του το στέμμα. Στη συνέχεια κάνει δημοψήφισμα για το αν ο λαός συμφωνεί με τη στέψη και το κερδίζει. Υπάρχει αντίφαση στο γεγονός της στέψης του Ναπολέοντα και του ότι ήταν παιδί της Γαλλικής Επανάστασης; Α) Ναι μεν γίνεται αυτοκράτορας, αλλά όχι λόγω καταγωγής (η οποία στην περίπτωσή του ήταν ταπεινή), λόγω ικανοτήτων, πράγμα που δεν αντιτίθεται στις αρχές της επανάστασης η οποία υποστηρίζει την αναρρίχηση στην εξουσία ανθρώπων με προσωπική αξία και ικανότητες, ανεξαρτήτως καταγωγής. Β) Δεν είναι ελέω Θεού αυτοκράτορας, αλλά ελέω λαού δεδομένου ότι έκανε δημοψήφισμα. Αναγνωρίζει τη δύναμη του λαού άρα γνωρίζει ότι ο λαός έχει τη δυνατότητα να τον καθαιρέσει. Γ) Δεν ακυρώνει τα συνταγματικά, δημοκρατικά πολιτικά κεκτημένα της επανάστασης. Το ριζοσπαστικό επαναστατικό πρόγραμμα εδραιώνεται κατά την περίοδο της αυτοκρατορίας του. Δεν θέλει επουδενί επιστροφή στο παλαιό καθεστώς. 21 Οκτωβρίου 1805=> Μεγάλη ήττα των Γάλλων στην Τραφάλγκαρ με ήρωα του αγγλικού ναυτικού τον Νέλσον. Οι Γ άλλοι έχασαν χιλιάδες πλοία και είχαν 7.000 νεκρούς και αιχμαλώτους. Συνέπειες της ήττας: α) Έδωσε τέρμα στις φιλοδοξίες του Ναπολέοντα να ανταγωνιστεί την Αγγλία στη θάλασσα. β) Η Αγγλία γίνεται υπερδύναμη στη θάλασσα για τουλάχιστον ένα αιώνα αργότερα. γ) Έδωσε τέρμα στις προσπάθειες και τις σκέψεις του Ναπολέοντα για απόβαση στην Αγγλία (ιστορικός παραλληλισμός με το Χίτλερ). 2 Δεκεμβρίου 1805=> Νίκη του Ναπολέοντα στο Αούστερλιτς εναντίον Αυστριακών και Ρώσων (68.000 γαλλικές δυνάμεις εναντίον 90.000 εχθρικών δυνάμεων, απ τις οποίες οι 11.000 αιχμάλωτοι και οι 15.000 νεκροί). Επόμενος στόχος η Πρωσία. Οκτώβριος 1806=> Μάχη στην Ιένα, κερδίζει κατά κράτος τους Πρώσους. Προχωράει σε μυστική συνεννόηση με τον τσάρο όπου ο δεύτερος τον αναγνωρίζει ως ρυθμιστή των θεμάτων της δυτικής Ευρώπης. Δεκέμβριος 1806=> Προχωράει στο λεγόμενο Ηπειρωτικό Σύστημα σύμφωνα με το οποίο προσπαθεί να αποκλείσει τα βρετανικά πλοία από τα ευρωπαϊκά λιμάνια και τα βρετανικά προϊόντα από την Ευρώπη. Ο Ναπολέοντας κάνει τη διπλωματική κίνηση να μην αντιμετωπίζει όλους τους αντιπάλους του ταυτόχρονα. Ιούνιος 1812=> Ο Ναπολέοντας συγκεντρώνει 700.000 στρατιώτες (ο μεγαλύτερος στρατός του κόσμου) και προχωράει σε εκστρατεία εναντίον της Ρωσίας. Σεπτέμβριος 1812=> Εισέρχεται στη Μόσχα, οι Ρώσοι καίνε την πόλη και τα χωράφια ώστε να υπάρξουν προβλήματα ανεφοδιασμού του γαλλικού στρατού, και τον Οκτώβριο του 1812 τα γαλλικά στρατεύματα υποχωρούν. Αυτή η εκστρατεία αποτελεί την αρχή του τέλους του Ναπολέοντα (ιστορικός παραλληλισμός με Χίτλερ και τη μάχη του Στάλινγκραντ). Ο Ναπολέοντας
επιστρέφει στο Παρίσι, όμως το Μάρτιο του 1812 ενώνονται όλοι οι εχθροί του Ναπολέοντα σε συμμαχία (Αγγλία, Πρωσία, Αυστρία, Ρωσία) 4 Απριλίου 1814=> Παραιτείται από το θρόνο και λίγο αργότερα γίνεται η Παλινόρθωση των Βουρβόνων. Μάρτιος 1815=> Ο Ναπολέοντας ανακτά την εξουσία για 100 μέρες. Ακολουθεί η μάχη κ η ήττα του στο Βατερλώ και η απομόνωσή του στη νήσο Έλβα. 3. Πώς κρίνετε την προσωπικότητα του Ναπολέοντα; Πρέπει να θεωρείται «Μέγας» ; Με ποια κριτήρια τον κρίνετε και πώς ιεραρχούνται αυτά; Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς με εντυπωσιακές νίκες και ήταν παιδί της Γαλλικής Επανάστασης. (+) Με την ίδια λογική θα πρέπει να ονομαστεί και ο Χίτλερ Μέγας ; ( κοινά σημεία: πήραν την εξουσία πραξικοπηματικά, μεγάλες καταστροφές μετά από μάχες) (-) Σημαντικό έργο στη διοίκηση, την εκπαίδευση, μεγάλο μεταρρυθμιστικό έργο πχ Κονκορδάτο και Αστικός Κώδικας (ιεράρχηση κριτηρίων: πρώτα ως μεταρρυθμιστής, ύστερα ως στρατιωτικός) (+) Ανέδειξε τη Γαλλία σε ισχυρή δύναμη ενώ ήταν κατεστραμμένη. (+) Τα σύνορα της Γαλλίας στο τέλος της καριέρας του ήταν ελαφρώς μικρότερα. Οι πολεμικές του προσπάθειες δεν είχαν πρακτικά αποτέλεσμα (αν κρίνουμε και αποτιμήσουμε το έργο του εκ του αποτελέσματος) (-) Παρομοιάζεται με το Μέγα Αλέξανδρο λόγω φιλοδοξίας, όμως πέθανε σε παρακμή προσωπική και εθνική, ενώ ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε σχεδόν αυτοκράτορας του κόσμου. (-) Τα έργα του έμειναν στην ιστορία μετά το τέλος της πολιτικής του σταδιοδρομίας και ωφέλησαν συνολικά τον πολιτισμό και στη Γαλλία και σε παγκόσμιο επίπεδο. ( Αστικός Κώδικας -> ο σύγχρονος ελληνικός έχει επηρεαστεί από αυτόν, Κονκορδάτο 1801 -> συμφιλίωση γαλλικού κράτους και εκκλησίας). Εξετάζουμε με κριτήριο τον άνθρωπο ( ικανότητα, ευφυΐα, προσωπικότητα ) και όχι μόνο το αποτέλεσμα. (+) Σημαντικό ήταν το μεταρρυθμιστικό του έργο και όχι τόσο οι πολεμικές επιχειρήσεις, γιατί έχει μεγαλύτερη επιρροή και διάρκεια. Δεν προκλήθηκαν καταστροφές από αυτό. (+) Αν συνυπολογίσουμε το μέγεθος της καταστροφής, των νεκρών και το αποτέλεσμα ότι η Γαλλία έμεινε ουσιαστικά μικρότερη, τότε είναι Μέγας, αλλά Μέγας καταστροφέας. ( ανθρωπιστική προσέγγιση με ανθρωπιστικά κριτήρια του 20 ου αιώνα και όχι με κριτήρια της εποχής του) (-) Όμως δεν μπορούμε να διαχωρίζουμε στρατιωτικό και μεταρρυθμιστικό έργο γιατί είναι ενιαία πραγματικότητα και το ένα έργο του είναι αλληλένδετο με το άλλο. Αν δεν ήταν στρατιωτικός δεν θα είχε εξουσία να κάνει μεταρρυθμιστικό έργο. Η υπέρμετρος φιλοδοξία του ίσως τον οδήγησε στην ύβρη γιατί παγιδεύτηκε σε αυτή και οδηγήθηκε στην αυτοκαταστροφή. (-) Κατάφερε να κάνει τόσες μεταρρυθμίσεις και μάχες με κόστος σε ανθρώπινο και υλικό δυναμικό, χωρίς να δημιουργήσει εξεγέρσεις στο εσωτερικό. Σε ταραγμένα χρόνια κατάφερε να τιθασεύσει τα πλήθη και σταθεροποίησε την Επανάσταση. Οι πολιτικές συνέπειες έλαβαν χώρα σε ολόκληρη την Ευρώπη και η πολιτική κληρονομιά στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο. Άρα αξίζει να λέγεται Μέγας. (+) Λειτούργησε βάσει εθνικού συμφέροντος όμως επέφερε πολλά θετικά αποτελέσματα στον ευρύτερο χώρο όπου έδρασε. (+) Πρέπει να δώσουμε το λόγο στην εποχή του γιατί είναι άδικο να κρίνουμε έναν άνθρωπο με κριτήρια, ιδεολογίες και πιστεύω άλλης εποχής από αυτή που έζησε και έδρασε. (+)
Οι μεταρρυθμίσεις είναι έργο της Γαλλικής Επανάστασης και όχι του Ναπολέοντα. Αυτός απλά τις εγκαθίδρυσε. (-) Άποψη: κινητήριος δύναμη ήταν η φιλοδοξία. Ήταν τόσο χαρισματικός, δεν θα μπορούσε να περιοριστεί στα όρια της Γαλλίας για την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος; (-) Θα ήταν λάθος πολιτική. Δεν θα ήταν ο Ναπολέοντας. Θα ήταν το λάθος καθεστώς τη δεδομένη στιγμή. Η Γαλλική Επανάσταση απαιτεί αναθεωρητικό καθεστώς και δεν δέχεται ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη. (+) Ζύγισε τα πράγματα σωστά. Εκμεταλλεύτηκε τη σωστή στιγμή ( αναταραχές που προκάλεσε η Γαλλική Επανάσταση) για ηγεμονία στην Ευρώπη. (+) Σημαδεύει με το όνομά του μια ολόκληρη εποχή, αυτή κατά την οποία έδρασε. ( Ναπολεόντειος εποχή ). Ακόμα και η ήττα του στο Βατερλώ είναι η πιο γνωστή ήττα στην Ιστορία. (+) Είχε χαρακτηριστικά μεγάλου ηγέτη και μεταρρυθμιστή. Συγκέντρωνε τα πολιτικά, μεταρρυθμιστικά, νομοθετικά και στρατιωτικά χαρακτηριστικά του Ιουλίου Καίσαρα, του Μέγα Αλέξανδρου και του Ιουστινιανού. (+) Οι ηγέτες καλούνται να πάρουν δύσκολες και κρίσιμες αποφάσεις σε πραγματικές συνθήκες πίεσης, με συνέπειες σε πραγματικούς ανθρώπους. Πρέπει λοιπόν να υπολογίσουμε και την εποχή του και τη σύγχρονή του πραγματικότητα. Αν το κάνουμε αυτό διαπιστώνουμε ότι ήταν ο σημαντικότερος άνθρωπος της εποχής του. (+) ΚΡΙΤΗΡΙΑ: Κρίση εκ του αποτελέσματος, κρίση συνολική αποτίμηση του έργου του σε όλα τα επίπεδα ( στρατιωτικό, πολιτικό, μεταρρυθμιστικό + χαρισματική προσωπικότητα), κρίση ξεχωριστά ως πολιτικός και ως στρατιωτικός, κρίση με βάση ανθρωπισμό και κριτήρια 20 ου αιώνα, κρίση με βάση την εποχή του. Γ. Ο ΜΠΙΣΜΑΡΚ ΚΑΙ Η ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΜΠΙΣΜΑΡΚ: Γεννήθηκε το 1815. Ήταν ο πρώτος καγκελάριος της ενωμένης Γερμανίας και ο πιο επιτυχημένος. Χαρακτηριζόταν από την πίστη του στο χριστιανισμό. Ξεκίνησε την καριέρα του ως ακραίος, αντιδραστικός, συντηρητικός πολιτικός. 1849: Εκλέγεται βουλευτής της Πρωσίας. 1851: Ο βασιλιάς της Πρωσίας Γουλιέλμος, τον στέλνει στην Φρανκφούρτη ως εκπρόσωπό του, όπου περνά 8 χρόνια σημαντικά για τη σκέψη του ( η Φρανκφούρτη δεν ανήκε στην Πρωσία). Συνειδητοποιεί πλήρως ότι το ευρωπαϊκό status quo της εποχής επεφύλασσε δευτερεύοντα ρόλο για την Πρωσία. Συνειδητοποιεί επίσης τον σχεδόν ηγεμονικό ρόλο της Αυστρίας στα θέματα των διασκορπισμένων Γερμανών της Ευρώπης. Διαβλέπει στο στόχο η Πρωσία να γίνει η σημαντικότερη δύναμη στην Ευρώπη και στα γερμανικά ζητήματα. Έχει βρει εναλλακτικό ρόλο για την Αυστοουγγρική Αυτοκρατορία, να κατευθυνθεί δηλαδή προς τους σλαβικούς λαούς των Βαλκανίων. 1859: Διορίζεται πρέσβης στη Μόσχα όπου και μένει για 4 χρόνια. 1862: Διορίζεται πρέσβης στο Παρίσι => Γίνεται πιο κοσμοπολίτης. Επιπρόσθετα συνειδητοποιεί τη σημασία και το δυναμισμό της μεσαίας τάξης. Το Σεπτέμβριο του 1862 γίνεται καγκελάριος της Πρωσίας και εκφωνεί μια ομιλία που σηματοδοτεί τις ιδέες, τους στόχους, τις βλέψεις και τις προθέσεις του. Ανακοινώνει το πρόγραμμά του, δηλαδή τον πόλεμο. Για την πραγματοποίησή του περιμένει μόνο την κατάλληλη στιγμή. 1865: Διεξάγει σε συνεργασία με την Αυστρία πόλεμο εναντίον της Δανίας που ήταν μικρότερη και τον νικά. Προσαρτά την περιοχή του Σλέσφιγκ και η Αυστρία προσαρτά την περιοχή του Χόλσταϊν. Πρόκειται για μια σημαντική νίκη. Επόμενος στόχος είναι η πανίσχυρη Αυστρία γι αυτό κάνει προσεκτικά βήματα. Πολεμά πρώτα στο διπλωματικό
πεδίο. Εξασφαλίζει την ουδετερότητα της Ρωσίας και της Γαλλίας ( αφού της υποσχέθηκε παραχώρηση περιοχής στη ζώνη του Ρήνου ) και τη συμμαχία της Ιταλίας ( αφού της υποσχέθηκε την παραχώρηση της Βενετίας ). Ιούλιος 1866: Οι Πρώσοι εισβάλλουν στο Χόλσταϊν και μερικές μέρες αργότερα στην Αυστρία. Μέσα σε 6 εβδομάδες έχει συντριβεί ο αυστριακός στρατός. Ο Μπίσμαρκ, έχοντας κερδίσει, ζητά να σταματήσουν γρήγορα οι εχθροπραξίες ( γιατί φοβάται πιθανή επέμβαση των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων ). Υπογράφεται η ειρήνη του Νίκολσμπουργκ και ο νικητής Μπίσμαρκ υποβάλλοντας τους όρους του στην ηττημένη Αυστρία δεν της ζητά τίποτα, προσαρτά μόνο το Χόλσταϊν. Με τη συνθήκη της Πράγας λαμβάνει το βασίλειο του Ανόβερου, τα δουκάτα της Έσσης και του Νάσσαου και την ελεύθερη πόλη της Φρανκφούρτης. Η τακτική του αυτή δείχνει το μεγαλείο του. Αποτέλεσμα: Η Αυστρία παύει να έχει πρωταρχικό ρόλο στις γερμανικές υποθέσεις μέχρι και σήμερα. 1867: Δημιουργεί τη Βόρεια Γερμανική Συνομοσπονδία με τις περιοχές αυτές, τις οποίες και ελέγχει. Επόμενος στόχος είναι η Γαλλία. Προετοιμάζει προσεκτικά το διπλωματικό πεδίο. Επιπρόσθετα εξασφαλίζει τη μη επέμβαση της Ρωσίας αλλά και της Αυστρίας ( λόγω των ευνοϊκών συνθηκών όταν αυτοί νικήθηκαν το 1866 ). 1870: Διεξάγει νικηφόρο πόλεμο στη Γαλλία ( αναλυτικά στο αντίστοιχο κεφάλαιο ). 1871: Ανακηρύσσεται αυτοκράτορας μέσα στις Βερσαλλίες αφού κατέλαβε το Παρίσι και προσάρτησε στη Γερμανία την Αλσατία και τη Λωρραίνη. Ο ακροσυντηρητικός Μπίσμαρκ για πρώτη φορά υιοθετεί νομοθεσία κοινωνικής πρόνοιας: ασφάλιση για εργατικά ατυχήματα, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κ.α. Σαν εγχείρημα είχε στόχο να κρατήσει την εργατική τάξη μακριά από ριζοσπαστικές κινήσεις. Τον χαρακτηρίζει διορατικότητα, διπλωματικότητα, ευφυΐα και αυτοσυγκράτηση. Η μεσαία τάξη της Πρωσίας που ήταν πολύ ισχυρή, στρέφεται και υποστηρίζει το Μπίσμαρκ γιατί είχε εθνικιστικές βλέψεις και έψαχνε να ικανοποιήσει το συμφέρον της σε οικονομικές και εμπορικές ευκαιρίες. Όταν ο Μπίσμαρκ έγινε καγκελάριος, η Πρωσία ήταν η πιο αδύναμη από τις Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης και χωρίς φιλοδοξίες. Μέσα σε 9 χρόνια και με 3 νικηφόρους πολέμους, δημιούργησε την Ενωμένη Γερμανική Αυτοκρατορία το 1871 και ανέτρεψε έτσι το υπάρχον ευρωπαϊκό status quo. Η ενοποίηση είναι πολύ σημαντική στην ευρωπαϊκή πολιτική ιστορία γιατί επηρεάζει ως και σήμερα τα διεθνή δρώμενα ( ρόλος της Αυστρίας σήμερα, Α κ Β Παγκόσμιος πόλεμος-ενωμένη Γερμανία, Ψυχρός Πόλεμος-διχοτομημένη Γερμανία ). Αρκέστηκε στην ενοποίηση και σταθεροποίησε την κατάσταση στο συνέδριο του Βερολίνου. Ανέτρεψε την ισορροπία ισχύος αλλά δεν έθεσε μεγαλύτερους στόχους όπως οι επίγονοί του. Ήταν ευφυής, αυτάρκης και συνετός. Σύγκριση με το Ναπολέοντα: Ήταν πολύ σπουδαία τα δημιουργήματα και των δύο, με τη διαφορά ότι του Μπίσμαρκ υπάρχει ως σήμερα ενώ του Ναπολέοντα χάθηκε με το θάνατό του. Δ. Ο ΓΑΛΛΟΠΡΩΣΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1870 Αίτια: Οι στόχοι του Μπίσμαρκ για επικράτηση της Πρωσίας στο ευρωπαϊκό πεδίο. Αφορμή: Η διαδοχή του ισπανικού θρόνου μετά την ανατροπή της Ισαβέλλας Β από επαναστάτες οι οποίοι προτείνουν για διάδοχο το Λεοπόλδο του πρωσικού δυναστικού οίκου. Αρχικά ο Μπίσμαρκ αρνείται για να μην προκαλέσει το Ναπολέοντα. Τελικά, φοβούμενος ότι ο Ναπολέοντας ενισχύεται επικίνδυνα στο εσωτερικό της Γαλλίας με το δημοψήφισμα το 1870, ανακοινώνει ότι ο Λεοπόλδος δέχεται τον ισπανικό θρόνο.
Οι Γάλλοι αντιδρούν γιατί θεωρούν ότι η αποδοχή του θρόνου από το Λεοπόλδο, είναι κατά της ισορροπίας δυνάμεων στην Ευρώπη. Η Γαλλία κηρύσσει τον πόλεμο στη Γερμανία τον Ιούλιο του 1870. Τα νοτιογερμανικά κράτη τάσσονται στο πλευρό της Γερμανίας της οποίας η δύναμη διπλασιάζεται και αναλαμβάνει πρωτοβουλία στον πόλεμο σε αντίθεση με τη Γαλλία που ήταν ανέτοιμη. Οι Πρώσοι εισβάλλουν στη Λωρραίνη. Ακολουθεί η παράδοση του Ναπολέοντα και του Μακμαόν στο Σεντάν. Σεπτέμβριος 1870=> Εξέγερση στο Παρίσι και ανακήρυξη της Γ Γαλλικής αβασίλευτης Δημοκρατίας, με πρωθυπουργό το Γαμβέτα. Οκτώβριος 1870=> Παράδοση του στρατάρχη Μπαζαίν στο Μετς. Σεπτέμβριος 1871=> Πολιορκία του Παρισιού από τους Πρώσους. Ιανουάριος 1871=> Παράδοση του Παρισιού στους Πρώσους αφού έχουν ήδη τελειώσει τα αποθέματα τροφίμων. 18 Ιανουαρίου 1871=> Ανακήρυξη του Μπίσμαρκ σε αυτοκράτορα της Γερμανίας μέσα στις Βερσαλλίες. Αποτελέσματα: α) Πολεμική αποζημίωση στη Γερμανία από τη Γαλλία, ύψους 5 δισεκατομμυρίων φράγκων. β) Η Γαλλία χάνει την Αλσατία και τη Λωρραίνη. γ) Το Μάρτιο 1871 γίνεται εξέγερση στο Παρίσι και εμφανίζεται η Παρισινή Κομμούνα. Ε. Α ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ο Α Παγκόσμιος πόλεμος αποτελεί κρίση στην ευρωπαϊκή πολιτική ιστορία ίσως γιατί το 1914 η Ευρώπη κατείχε την ανώτατη θέση στον κόσμο και ποτέ δεν επανήλθε σε αυτήν. Η ονομασία Α Παγκόσμιος πόλεμος δόθηκε για πρώτη φορά το 1921 από Βρετανό δημοσιογράφο των Times. Ως τότε στη Βρετανία αναφέρεται ως Ο Μεγάλος Πόλεμος. Διαβλέπεται ότι ακολουθεί και δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Στη Γερμανία αναφέρεται εξαρχής ως Παγκόσμιος πράγμα που δείχνει τις προθέσεις της. Γενικά δίνεται έμφαση στα θύματα και όχι στα επιτεύγματα του πολέμου. Η Ευρώπη συμμετείχε στο σύνολό της στον πόλεμο. Κύματα ενθουσιασμού και εθελοντών υποδέχθηκαν την κήρυξη πολέμου τον Αύγουστο του 1914. Αυτό συνέβη ίσως γιατί μεγάλος πόλεμος είχε να γίνει από τους Ναπολεόντειους, χρησιμοποιήθηκε εκτενώς η τεχνολογία αλλά ο κόσμος δεν είχε συνειδητοποιήσει τις συνέπειες, υπάρχει πρόοδος στις επιστήμες, και τέλος γιατί ο κόσμος πίστευε ότι ο πόλεμος θα είναι σύντομος και όχι μακροχρόνιος. Στον Α Παγκόσμιο πόλεμο, χρησιμοποιήθηκε μαζικά η προπαγάνδα. Ακόμα και η διανόηση της εποχής υποστήριξε τον πόλεμο. Ουσιαστικά βασίστηκε στον ενθουσιασμό του κόσμου ο οποίος όμως εξαπατήθηκε οικτρά. Αφορμή: Η δολοφονία του αρχιδούκα των Αψβούργων Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σεράγεβο. Αίτια: α) Οι Γερμανοί θεωρούσαν τον πόλεμο ευκαιρία για να γλυτώσουν μια και καλή από τον εφιάλτη της περικυκλώσεως. β) Οι Βρετανοί του ναυτικού ήθελαν να θέσουν τέλος στις προσπάθειες των
Γερμανών να αποκτήσουν αξιόλογο ναυτικό γ) Οι Γάλλοι ήθελαν να πάρουν εκδίκηση για την ταπείνωση της Γαλλίας από τη Γερμανία το 1870 δ) Οι Αυστριακοί ήθελαν να καταστρέψουν τη δύναμη της Σερβίας η οποία είχε αναδειχθεί μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και να ενώσει τους υπηκόους της αυτοκρατορίας. ε) Η Ρωσία δεν θα επέτρεπε την ανατροπή του status quo και την καταστροφή ενός σλαβικού λαού όπως ήταν οι Σέρβοι. στ) Η Γερμανία επεδίωκε: ηγεμονία στις Κάτω Χώρες, ες αεί πολιτικό έλεγχο της Γαλλίας, εκτεταμένες αλλαγές συνόρων στη Βαλτική και δημιουργία μιας νέας τάξης πραγμάτων στην Ευρώπη όπου θα είχε ηγεμονική δύναμη. Έτσι: Δημιουργείται η Τριπλή Συμμαχία όπου συμμετείχαν Γερμανία - Αυστρία Ιταλία. Στο αντίπαλο στρατόπεδο δημιουργείται η Τριπλή Συνεννόηση ( entente ) όπου συμμετείχαν Αγγλία Γαλλία Ρωσία. Γενικά: Η ραγδαία εκβιομηχάνιση, η οικονομική ανάπτυξη και η ταχεία απορρόφηση των μαζών στις πόλεις προκάλεσαν τη διαταραχή των παραδοσιακών σχέσεων. Κόστος του πολέμου Συνέπειες: 1) Διαλύθηκε η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία των Αψβούργων μετά το 1918. 2) Διαλύθηκε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. 3) Βοηθήθηκε η διενέργεια της Ρωσικής Επανάστασης. 4) Αυξήθηκε η σχετική ισχύς των ΗΠΑ σε παγκόσμιο επίπεδο γιατί ο πόλεμος νικήθηκε με τη βοήθειά τους. 5) Ήττα της Γερμανίας και δημιουργία συνθηκών ( εμφάνιση εθνικιστικών και φασιστικών κινημάτων) που θα συμβάλλουν στην άνοδο του Χίτλερ και στη διεξαγωγή του Β Παγκοσμίου πολέμου. 6) Φοβερές υλικές καταστροφές, εκατομμύρια νεκροί και τραυματίες, προπαγάνδα (ο Τύπος χάνει τον αρχικό του ρόλο), απανθρωποίηση και ηθικός ξεπεσμός. 7) Το τίμημα της νίκης είτε ως εδαφικές παραχωρήσεις είτε ως δάνεια που ποτέ δεν εκπληρώθηκε, ενέτεινε τις ανικανοποίητες προσδοκίες των Ιταλών και την έξαρση του φασισμού. Στην Ελλάδα ακολούθησε ο Εθνικός Διχασμός και η Μικρασιατική καταστροφή. 8) Δημιουργήθηκε το εθνικό κράτος των Εβραίων.