ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Πρωτοποριακό στοιχείο της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ είναι ότι η ποιότητα των επιφανειακών υδάτων δεν εκτιμάται με βάση μόνο τα αποτελέσματα των χημικών αναλύσεων (χημική κατάσταση), αλλά με οικολογικά ποιοτικά στοιχεία σε συνδυασμό με χημικά. Η συνολική κατάσταση ενός επιφανειακού υδατικού συστήματος στηρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες μετρούμενων παραμέτρων. Αυτές είναι οι βιολογικές, οι φυσικοχημικές, οι υδρομορφολογικές και οι συγκεκριμένοι ή συνθετικοί ρύποι ή ειδικοί ρύποι (Σχήμα 1). Στο Παράρτημα V της Οδηγίας 200/60/ΕΚ καθορίζονται οι παράμετροι σύμφωνα με τους οποίους γίνεται η αξιολόγηση των επιφανειακών συστημάτων. Οι παράμετροι διαφέρουν ανάλογα με την κατηγορία του συστήματος, δηλαδή αν πρόκειται για ποτάμιο, λιμναίο, μεταβατικό ή παράκτιο σύστημα. Αναφορικά με τα ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τεχνητά υδατικά συστήματα (ΤΥΣ/ΙΤΥΣ) προτείνεται να αξιολογούνται με βάση τις παραμέτρους της κατηγορίας φυσικού συστήματος με το οποίο προσομοιάζεται καλύτερα και χρησιμοποιείται η έννοια του καλού οικολογικού δυναμικού, αντί της καλής οικολογικής κατάστασης. Σχήμα 1: Κατηγορίες ποιοτικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται για την κατάταξη των επιφανειακών υδατικών συστημάτων Μεθοδολογία ταξινόμησης της κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων Α. Οικολογική κατάσταση και οικολογικό δυναμικό Στην Ευρώπη υπάρχει πληθώρα μεθόδων για την εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων, οι οποίες όμως χρησιμοποιούν διαφορετικές κλίμακες βαθμολογίας και επομένως διαφορετικά όρια στις κλάσεις ποιότητας. Με βάση τις σαφείς κατευθυντήριες γραμμές της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, για την εξασφάλιση της συγκρισιμότητας των αποτελεσμάτων: α) η οικολογική ποιότητα των επιφανειακών υδάτων θα πρέπει να παρουσιάζεται με την παρακάτω πενταβάθμια κλίμακα, η οποία αποδίδεται χρωματικά στο ακόλουθο Σχήμα 2. 1

Σχήμα 2: Ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης και αντίστοιχος χρωματικός κώδικας, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ Κατάταξη οικολογικής ποιότητας Υψηλή Καλή Μέτρια Ελλιπής Κακή Χρωματισμός Yψηλή Κατάσταση (High): Έλλειψη, ή ήσσονος μόνον σημασίας ανθρωπογενείς μεταβολές των τιμών των φυσικοχημικών και των υδρομορφολογικών ποιοτικών στοιχείων. Οι τιμές των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του συστήματος επιφανειακών υδάτων αντικατοπτρίζουν εκείνες των συνθηκών αναφοράς. Καλή Κατάσταση (Good): Οι τιμές των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του συστήματος επιφανειακών υδάτων εμφανίζουν χαμηλού επιπέδου αλλοιώσεις, λόγω ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, αλλά διαφοροποιούνται σε μικρό βαθμό από τις τιμές που χαρακτηρίζουν το σύστημα επιφανειακών υδάτων υπό μη διαταραγμένες συνθήκες. Μέτρια Κατάσταση (Moderate): Οι τιμές των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του συστήματος επιφανειακών υδάτων παραλλάσουν μετρίως τις τιμές που χαρακτηρίζουν φυσιολογικά το σύστημα επιφανειακών υδάτων υπό μη διαταραγμένες συνθήκες. Ελλιπής Κατάσταση (Poor): Τα ύδατα τα οποία εμφανίζουν ενδείξεις σημαντικών αλλοιώσεων των τιμών των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του τυπικού συστήματος επιφανειακών υδάτων και στα οποία οι σχετικές βιολογικές κοινότητες διαφέρουν ουσιαστικά από εκείνες που χαρακτηρίζουν το σύστημα επιφανειακών υδάτων σε μη διαταραγμένες συνθήκες. Κακή Κατάσταση (Bad): Τα ύδατα τα οποία εμφανίζουν ενδείξεις σοβαρών αλλοιώσεων των τιμών των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του τυπικού συστήματος επιφανειακών υδάτων και από τα οποία απουσιάζει μεγάλο μέρος των σχετικών βιολογικών κοινοτήτων που χαρακτηρίζουν φυσιολογικά το σύστημα επιφανειακών υδάτων σε μη διαταραγμένες συνθήκες. Η σχέση μεταξύ των βιολογικών, των υδρομορφολογικών και των φυσικοχημικών ποιοτικών στοιχείων απεικονίζεται, για όλες τις κατηγορίες επιφανειακών υδατικών συστημάτων, στο Σχήμα 3. Σύμφωνα με το Σχήμα αυτό, οι υδρομορφολογικές συνθήκες εξετάζονται μόνο εάν το επιφανειακό υδατικό σύστημα πρόκειται να ταξινομηθεί στην υψηλή οικολογική κατάσταση ή στο μέγιστο οικολογικό δυναμικό, αν είναι ιδιαιτέρως τροποποιημένο ή τεχνητό. Η ταξινόμηση σε καλή, μέτρια, ελλιπή ή κακή κατάσταση προϋποθέτει την εξέταση μόνο βιολογικών παραμέτρων ή και φυσικοχημικών για την ταξινόμηση σε καλή κατάσταση. Όταν οι βιολογικές συνθήκες είναι σύμφωνες με εκείνες που απαιτούνται για την ταξινόμηση σε καλή, μέτρια, ελλιπή ή κακή κατάσταση αντίστοιχα, τότε οι εξ ορισμού ικανοποιούνται οι υδρομορφολογικές συνθήκες και δεν επηρεάζουν την ταξινόμηση. Ακόμα, για την ταξινόμηση σε υψηλή ή καλή κατάσταση απαιτείται η εξέταση και των φυσικοχημικών παραμέτρων, ενώ η αξιολόγηση της κατάστασης των υδατικών συστημάτων ως μέτρια, ελλιπή ή κακή μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά στην εξέταση βιολογικών παραμέτρων, αφού τότε εξ ορισμού και οι φυσικοχημικές παράμετροι θα είναι σύμφωνες με τις προβλεπόμενες τιμές για την κατάσταση αυτή. Οι χημικές συνθήκες θα πρέπει ακόμα να ταυτίζονται με τα περιβαλλοντικά πρότυπα ποιότητας για ουσίες προτεραιότητας και ορισμένους άλλους ρύπους. 2

Σχήμα 3: Λογικό διάγραμμα αξιολόγησης κατάστασης φυσικού υδατικού συστήματος β) τα αποτελέσματα για την ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης κάθε σταθμού επιφανειακών υδάτων, σύμφωνα με το άρθρο 1.4.1. του Παραρτήματος V της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ πρέπει να εκφράζονται ως λόγοι της οικολογικής ποιότητας (EcologicalQualityRatio, EQR), όπου οι βιολογικές παράμετροι αποτελούν απόκλιση από τις συνθήκες αναφοράς και οι φυσικοχημικές-υδρομορφολογικές παράμετροι είναι τέτοιες που να στηρίζουν τα αποτελέσματα των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων (Οδηγία 2000/60/ΕΚ, Παράρτημα V). Ο λόγος εκφράζεται ως η αριθμητική τιμή μεταξύ του μηδενός και του ενός, όπου η υψηλή οικολογική κατάσταση δηλώνεται με την τιμή ένα (1) και η κακή οικολογική κατάσταση αντιπροσωπεύεται από το μηδέν (0). Σχήμα 4: Λόγος οικολογικής απόκλισης (EQR) 3

γ) για να υπολογιστεί η παραπάνω απόκλιση, ήταν αναγκαίο να ταξινομηθούν τα ρέοντα ύδατα της Ευρώπης σε πολύ λιγότερους τύπους και αυτό επιτεύχθηκε με τη άσκηση διαβαθμονόμησης. δ) Αντίστοιχα, για τα ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τα τεχνητά υδατικά συστήματα (ΤΥΣ/ΙΤΥΣ), το οικολογικό δυναμικό θα πρέπει να παρουσιάζεται με την παρακάτω τριβάθμια κλίμακα: Μέγιστο οικολογικό δυναμικό: Οι τιμές των σχετικών βιολογικών ποιοτικών στοιχείων αντικατοπτρίζουν, στο μέτρο του δυνατού, τις τιμές που χαρακτηρίζουν τον πλέον συγκρίσιμο τύπο συστήματος επιφανειακών υδάτων, λαμβανομένων υπόψη των φυσικών συνθηκών που απορρέουν από τα τεχνητά ή ιδιαιτέρως τροποποιημένα χαρακτηριστικά του υδατικού συστήματος. Καλό οικολογικό δυναμικό: Ελαφρές αλλαγές των τιμών των σχετικών βιολογικών ποιοτικών στοιχείων σε σχέση με τις τιμές που απαντούν στο μέγιστο οικολογικό δυναμικό. Μέτριο οικολογικό δυναμικό: Μέτριες αλλαγές των τιμών των σχετικών βιολογικών ποιοτικών στοιχείων σε σχέση με τις τιμές που απαντούν στο μέγιστο οικολογικό δυναμικό. Β. Χημική κατάσταση Η ταξινόμηση σε κλάσεις ποιότητας της χημικής κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων πραγματοποιείται μετά από έλεγχο της τήρησης των οριακών τιμών ποιότητας ορισμένων επικίνδυνων ουσιών που καταλήγουν στο υδάτινο περιβάλλον. Οι ουσίες αυτές καθορίζονται στο Παράρτημα Χ της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, όπως αυτό εξειδικεύτηκε στην ΚΥΑ Η.Π. 51354/2641/Ε103/2010 (ΦΕΚ Β 1909) «Καθορισμός Προτύπων Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΠΠΠ) για τις συγκεντρώσεις ορισμένων ρύπων και ουσιών προτεραιότητας στα επιφανειακά ύδατα, σε συμμόρφωση προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/105/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2008». Στην ανωτέρω ΚΥΑ καθορίζονται Πρότυπα Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΠΠΠ) για 101 χημικές ενώσεις ή ομάδες χημικών ενώσεων, εκ των οποίων 41 αφορούν σε ουσίες προτεραιότητας και άλλους ρύπους, που έχουν θεσπιστεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (Οδηγία 105/2008/ΕΕ) και 60 αφορούν σε ειδικούς ρύπους, οι οποίοι είτε έχουν ανιχνευθεί στα υδατικά συστήματα της χώρας, είτε αναφέρονταν σε παλαιότερες νομοθετικές ρυθμίσεις. Τα ΠΠΠ αφορούν είτε στην Ετήσια Μέση Συγκέντρωση (ΕΜΣ) είτε στη Μέγιστη Επιτρεπόμενη Συγκέντρωση (ΜΕΣ). Η ετήσια μέση συγκέντρωση προκύπτει ως ο αριθμητικός μέσος των μετρούμενων συγκεντρώσεων σε διάφορους χρόνους κατά τη διάρκεια του έτους. Για κάθε επιφανειακό υδατικό σύστημα, ο χαρακτηρισμός της καλής χημικής κατάστασης εξαρτάται από τις ετήσιες μέσες συγκεντρώσεις, οι οποίες δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις τιμές των θεσμοθετημένων ορίων. Η υπέρβαση τιμής σε οποιοδήποτε θέση ενός συστήματος, συνεπάγεται το χαρακτηρισμό του ως Κατώτερης της Καλής. Σχήμα 5: Κατηγορίες αξιολόγησης της χημικής κατάστασης επιφανειακών υδατικών συστημάτων Κατάταξη χημικής κατάστασης Καλή Κατώτερη της Καλής Η μεθοδολογία ταξινόμησης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων του ΥΔ Κρήτης, για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμες μετρήσεις για τις ουσίες προτεραιότητας και για άλλους κύριους ρύπους, θα βασιστεί στη σύγκριση της μέσης τιμής των αποτελεσμάτων των μετρήσεων της συγκέντρωσης των ουσιών προτεραιότητας και άλλων κύριων ρύπων σε όλους τους σταθμούς δειγματοληψίας ανά υδατικό σύστημα, με τις τιμές καλής χημικής κατάστασης, με κατάλληλη στατιστική επεξεργασία. Στην περίπτωση που οι τιμές είναι κατώτερες των ΠΠΠ και των οριακών τιμών έκθεσης τα συστήματα θα χαρακτηριστούν ως καλής χημικής κατάστασης, ενώ στην περίπτωση που θα υπερβαίνουν τα ΠΠΠ και τις οριακές τιμές έκθεσης θα χαρακτηριστούν ως κατώτερης της καλής. 4

Για τα υδατικά συστήματα, για τα οποία δεν υπάρχουν διαθέσιμες μετρήσεις, θα εκτιμηθεί σε ποιες περιπτώσεις επιτυγχάνονται ή όχι οι στόχοι της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ. Ως αποτέλεσμα, τα επιφανειακά αυτά υδατικά συστήματα, θα έχουν άγνωστη χημική κατάσταση, ενώ θα γίνει και διερεύνηση της μη επίτευξης του περιβαλλοντικού στόχου, με βάσεις τις πιέσεις (χαμηλές, υψηλές). Γ. Συνολική κατάσταση Η διαδικασία ταξινόμησης της συνολικής κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων βασίζεται στην συναξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης και της χημικής κατάστασης. Στο Σχήμα 6 παρουσιάζεται η γενική διαδικασία ως διάγραμμα λογικής με τα βήματα που ακολουθούνται. Στην τελική ταξινόμηση της συνολικής κατάστασης επικρατεί ο κανόνας του (one out all out), κατά τον οποίο η αξιολόγηση βασίζεται στην χαμηλότερη τιμή ανάμεσα στην οικολογική και χημική κατάσταση. Σχήμα 6: Λογικό διάγραμμα αξιολόγησης της συνολικής κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων 5

ΕΚΤIΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΟΤΑΜΙΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Στα πλαίσια του προγράμματος «Παρακολούθηση της οικολογικής ποιότητας υδάτων ποταμών, παρακτίων και μεταβατικών υδάτων της Ελλάδας σε εφαρμογή του Άρθρου 8 της Οδηγίας - Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ» κατά τη διάρκεια των ετών 2012-2013-2014, πραγματοποιήθηκαν, από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), δειγματοληψίες και αναλύσεις φυσικοχημικών, υδρομορφολογικών και βιολογικών στοιχείων ποιότητας (βενθικών μακροασπονδύλων, μακροφύτων, διατόμων και ψαριών) στους σταθμούς του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Ποταμών της Ελλάδας. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ Για την εκτίμηση της φυσικοχημικής ποιότητας χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος Nutrient Classification System (NCS) (Skoulikidis et al., 2006), τροποποιημένη ώστε να περιλαμβάνει και την παράμετρο του διαλυμένου οξυγόνου (Cardoso et al., 2001). Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μέθοδο, οι σταθμοί κατατάσσονται σε μία από πέντε κλάσεις ποιότητας (Υψηλή, Καλή, Μέτρια, Ελλιπής, Κακή) ανάλογα με τη συγκέντρωση του αζώτου των νιτρικών, νιτρωδών και αμμωνιακών και του φωσφόρου των φωσφορικών ιόντων. Η κατάταξη της ποιότητας ανάλογα με τη συγκέντρωση του διαλυμένου οξυγόνου έγινε σύμφωνα με τον Πίνακα. Κάθε επιμέρους ποιότητα (συμπεριλαμβανομένης και αυτής του διαλυμένου οξυγόνου) βαθμολογείται από 1 (Κακή) έως 5 (Υψηλή) και από το μέσο όρο των επιμέρους βαθμολογιών προκύπτει η φυσικοχημική ποιότητα για κάθε σταθμό δειγματοληψίας. Κατάταξη σε κλάσεις ποιότητας βάσει των συγκεντρώσεων θρεπτικών στοιχείων σύμφωνα με το Nutrient Classification System (NCS) (Skoulikidis et al., 2006). ΚΛΑΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΨΗΛΗ ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΕΛΛΙΠΗΣ ΚΑΚΗ Ν-ΝΟ3 - (mg/l) <0,22 0,22-0,60 0,61-1,3 1,31-1,8 >1,8 Ν-ΝΗ4 + (mg/l) <0,024 0,024-0,060 0,061-0,2 0,21-0,5 >0,5 Ν-ΝΟ2 - (μg/l) <3 3-8 8,1-30 30,1-70 >70 P-PO4 3- (μg/l) <70 70-105 106-165 166-340 >340 TP (μg/l) <125 125-165 166-220 221-405 >405 Κατάταξη σε κλάσεις ποιότητας βάσει της συγκέντρωσης διαλυμένου οξυγόνου (DO) (Cardoso et al., 2001). ΚΛΑΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΨΗΛΗ ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΕΛΛΙΠΗΣ ΚΑΚΗ DO (mg/l) >7 5-7 3-5 1-3 <1 YΔΡΟΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ (1) RIVER HABITAT SURVEY (RHS) Από το πρωτόκολλο του RHS και με τη χρήση συγκεκριμένου συνοδευτικού υπολογιστικού προγράμματος υπολογίζονται για κάθε σταθμό δύο δείκτες υδρομορφολογικής ποιότητας, ο HMS (Habitat Modification Score) και ο HQA (Habitat Quality Assessment). Ο πρώτος εκφράζει την υδρομορφολογική υποβάθμιση που έχει προκληθεί στο σταθμό από ανθρώπινες παρεμβάσεις (γέφυρες, φράγματα, αγωγοί άντλησης και μεταφοράς νερού, ενίσχυση όχθεων, εκτροπή κοίτης κλπ.). Σε κάθε παράγοντα υποβάθμισης αποδίδεται συγκεκριμένη βαθμολογία και οι βαθμολογίες τελικά αθροίζονται. Όσο πιο μεγάλη είναι η αριθμητική τιμή του δείκτη HMS, τόσο μεγαλύτερη είναι η υδρομορφολογική υποβάθμιση του σταθμού. Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο δείκτη, ο κάθε σταθμός κατατάσσεται σε έξι κατηγορίες. Για τους σκοπούς της ΟΠΥ 2000/60/ΕΚ η κλίμακα του δείκτη μετατράπηκε σε πενταβάθμια, μετά από συγχώνευση των δύο πρώτων κατηγοριών (Pristine & Semi-natural). 6

Κατηγορίες υδρομορφολογικής υποβάθμισης σύμφωνα με τον δείκτη HMS. Στην τρίτη στήλη οι δύο κατηγορίες έχουν συγχωνευτεί ώστε να μετατραπεί η κλίμακα του δείκτη σε πενταβάθμια. HMS ΚΛΑΣΗ HMS ΚΛΑΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΟΠΥ 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ 0-2 Ημι-φυσικό 3-8 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ 9-20 Εμφανώς τροποποιημένο ΜΕΤΡΙΑ 21-44 Σημαντικά τροποποιημένο ΕΛΛΙΠΗΣ 45+ Βαριά τροποποιημένο ΚΑΚΗ Ο δεύτερος δείκτης (HQA) εκφράζει την ποιότητα του σταθμού ως παρουσία και ποικιλία φυσικών χαρακτηριστικών όπως τύποι ροής, παρόχθια βλάστηση, υπόστρωμα κλπ. Όπως και με τον προηγούμενο δείκτη, κάθε χαρακτηριστικό παίρνει μία βαθμολογία και οι βαθμολογίες αθροίζονται οπότε προκύπτει ο τελικός δείκτης. Ο συγκεκριμένος δείκτης δεν οδηγεί σε κατηγοριοποίηση, απλώς εκφράζει αριθμητικά την ποιότητα της περιοχής (η αριθμητική απόκλιση μεταξύ διαφορετικών περιοχών αντικατοπτρίζει απόκλιση στην οικολογική τους ποιότητα). Σε αντίθεση με τον HMS, όσο μεγαλύτερη είναι η αριθμητική τιμή του HQA, τόσο μικρότερο είναι το μέγεθος της υποβάθμισης της περιοχής μελέτης. (2) QBR Η τιμή του QBR κυμαίνεται μεταξύ 0 και 100 και είναι το άθροισμα τεσσάρων παραμέτρων που αναφέρονται σε τέσσερα βασικά γνωρίσματα της παρόχθιας ποιότητας: (i) τη συνολική κάλυψη της παρόχθιας βλάστησης και τη συνεκτικότητα αυτής με τα παρακείμενα χερσαία ενδιαιτήματα, (ii) τη δομή της κάλυψης που διαμορφώνεται από τη συνολική κάλυψη των δένδρων, αλλά και των θάμνων και άλλων φυτών στον υπόροφο, (iii) την ποιότητα της κάλυψης, που εξαρτάται από τη γεωμορφολογία των παρόχθιων ενδιαιτημάτων και τον αριθμό των αυτοχθόνων ειδών δένδρων και (iv) τις ανθρωπογενείς τροποποιήσεις του υδάτινου δίαυλου ενός ρέματος ή ποταμού. Κάθε μία από τις τέσσερις παραμέτρους βαθμολογείται αρχικά με μία από τις τέσσερις τιμές: 0, 5, 10 ή 25. Στη συνέχεια το αρχικό αποτέλεσμα αλλάζει ανάλογα με τα επιπρόσθετα κριτήρια τα οποία βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο κάθε μιας από αυτές τις μετρικές. Κάθε κριτήριο στο πρωτόκολλο πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και περισσότερα από ένα κριτήρια να μπορούν να εφαρμοσθούν. Εάν το τελικό σκορ είναι αρνητικό, καταγράφεται ως 0. Εάν το τελικό σκορ υπερβαίνει το 25, καταγράφεται ως 25. Τιμές που είναι αρνητικές ή υπερβαίνουν το 25 αποκλείονται προκειμένου να δοθεί η ίδια βαρύτητα και στις τέσσερις μετρικές. Τα επιπρόσθετα κριτήρια προέκυψαν από τους συγγραφείς (Munne et al., 2003) ακολουθώντας μια εξαντλητική έρευνα στους δειγματοληπτικούς σταθμούς. Τα σκορ για τα επιπρόσθετα κριτήρια επιλέχθηκαν κατά την ειδική γνώμη των συγγραφέων σύμφωνα με τη βαρύτητα του κάθε κριτηρίου στα υπό μελέτη ρέματα (Munne et al., 2003). Γέφυρες και δρόμοι που διασχίζουν το ποτάμι δε θεωρούνται ως αλλοίωση του καναλιού καθώς μας παρέχουν πρόσβαση στη θέση δειγματοληψίας. Αντίθετα, ο δείκτης QBR στην περίπτωση αυτή, εφαρμόζεται ανάντη και κατάντη από τέτοιες κατασκευές. Ωστόσο, άλλες γέφυρες και δρόμοι που είναι είτε παράλληλα στο ποτάμι είτε το διασχίζουν, αλλά δε χρησιμοποιούνται για την πρόσβαση στο ποτάμι, συμμετέχουν στην ανάλυση. Ο τελικός δείκτης QBR προκύπτει από το άθροισμα των τεσσάρων παραμέτρων και ταξινομείται σε πέντε κλάσεις ποιότητας του παρόχθιου ενδιαιτήματος με βάση την ΟΠΥ. 7

Κλάσεις ποιότητας σύμφωνα με τον δείκτη QBR και κατάταξη ποιότητας σύμφωνα με την ΟΠΥ 2000/60/ΕΕ ΚΛΑΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΟΧΘΙΟΥ ΕΝΔ/ΤΟΣ QBR ΚΛΑΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΟΠΥ Παρόχθιο ενδιαίτημα σε φυσική κατάσταση 95 ΥΨΗΛΗ Μερική τροποποίηση, καλή κατάσταση 75-90 ΚΑΛΗ Σημαντική τροποποίηση, μέτρια κατάσταση 55-70 ΜΕΤΡΙΑ Μεγάλη τροποποίηση, φτωχή κατάσταση 30-50 ΕΛΛΙΠΗΣ Πολύ μεγάλη τροποποίηση, κακή κατάσταση 25 ΚΑΚΗ Η υδρομορφολογική κατάσταση κάθε σταθμού υπολογίζεται από τον συνδυασμό των δύο μεθόδων (RHS και QBR) αποδίδοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στο RHS το οποίο προσδιορίζει την κατάσταση σε μεγαλύτερο τμήμα του ποταμού (500 m έναντι 100 m της QBR). Η υδρομορφολογική κατάσταση προσδιορίζεται τελικά από τον τύπο: όπου, S H = Υδρομορφολογική κατάσταση, S HMS = H ποιότητα βάσει του δείκτη HMS, S QBR = Η ποιότητα βάσει του δείκτη QBR ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ (1) ΒΕΝΘΙΚΑ ΜΑΚΡΟΑΣΠΟΝΔΥΛΑ Η εκτίμηση της βιολογικής ποιότητας με βάση τα βενθικά μακροασπόνδυλα έγινε σύμφωνα με το Ελληνικό Σύστημα Αξιολόγησης (Hellenic Evaluation System - HES) (Artemiadou & Lazaridou, 2005). Το Ελληνικό Σύστημα Αξιολόγησης βασίζεται στο διαφορετικό βαθμό ευαισθησίας των ταξινομικών ομάδων των βενθικών μακροασπονδύλων στις ανθρωπογενείς πιέσεις, αντίστοιχα με το Ισπανικό σύστημα αξιολόγησης (Alba-Tercedor & Sanchez Ortega, 1978), λαμβάνοντας όμως υπόψη και τη σχετική αφθονία τους. Ο HES προκύπτει από το άθροισμα των βαθμολογιών όλων των ομάδων και ο AHES από το πηλίκο του HES προς τον αριθμό των ταξινομικών ομάδων που συμμετείχαν στον υπολογισμό του. Οι τιμές HES και AHES βαθμολογούνται από 1 έως 5 ξεχωριστά για πλούσια και φτωχά ενδιαιτήματα και υπολογίζεται το ημιάθροισμα των βαθμών αυτών (SemiHES). Η ποιότητα του νερού (Υψηλή, Καλή, Μέτρια, Ελλιπής, Κακή) προκύπτει από την ερμηνεία του ημιαθροίσματος και βασίζεται σε πενταβάθμια κλίμακα όπως απαιτεί η Οδηγία - Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ. Βαθμολογίες των ταξινομικών ομάδων βενθικών μακροασπονδύλων για τον υπολογισμό του HES (Artemiadou & Lazaridou, 2005). Tα P, C και A αναφέρονται στην αφθονία των ατόμων (Present από 0-3%, Common από 3.01-12% και Abundant από 12.01-100% αντίστοιχα ενώ για τα taxa με αστερίσκο τα όρια είναι 0-10% (P), 10.01-20% (C) και 20.01-100% (Α)). ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ Capniidae, Chloroperlidae, Siphlonuridae, Apheloceiridae, Blephariceridae, Phryganeidae, Molanidae, Odontoceridae, Beraeidae, Lepidostomatidae, Thremnatidae, Brachycentridae, Helicopsychidae P C A 100 110 120 Leuctridae, Perlodidae, Perlidae, Sericostomatidae, Goeridae, Neoephemeridae 90 97 100 Nemouridae, Taeniopterygidae, Ephemeridae, Heptageniidae, Leptophlebiidae, Leptoceridae, Polycentropodidae, Psychomyidae, Philopotamidae, Limnephilidae, Rhyacophilidae, Glossosomatidae, Ecnomidae, Aeshnidae, Lestidae, Corduliidae, Libeluliidae, Athericidae, Dixidae, Scirtidae (Helodidae), Gyrinidae, Hydraenidae, Sialidae, Grapsidae, Potamonidae (Brachyura), Astacidae (Macrura) 80 86 90 Potamanthidae, Calopterygidae, Cordulegasteridae, Stratiomyidae, Hydrobiidae 70 75 78 8

ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ P C A Platycnemididae, Gomphidae, Tabanidae, Ceratopogonidae, Empididae, Elmithidae, 60 64 67 Viviparidae, Neritidae, Unionidae Caenidae, Oligoneuriidae, Polymitarchidae, Isonychiidae, Hydropsychidae, Ancylidae, 50 53 56 Acroloxidae, Gammaridae, Corophidae, Atyidae, Planariidae, Dendrocoelidae, Dufesiidae, Dryopidae, Helophoridae, Hydrochidae, Clambidae, Psychodidae, Simuliidae Ephemerellidae, Baetidae, Hydroptilidae, Tipulidae, Dolichopodidae, Anthomyidae, Limoniidae, 40 38 35 Haliplidae, Curculionidae, Chrysomelidae, Hydroscaphidae, Hydracarina, Piscicolidae, Glossiphonidae Coenagrionidae, Chironomidae (not red)*, Dytiscidae, Hydrophilidae, Hygrobiidae, Corixidae, 30 25 20 Hebridae, Veliidae, Mesoveliidae, Hydrometridae, Gerridae, Nepidae, Pleidae, Naucoridae, Notonectidae, Belostomatidae, Asellidae, Ostracoda, Physidae, Bithyniidae, Bithynellidae, Melaniidae, (Thiaridae), Ellobiidae, Hirudinidae, Sphaeriidae, Oligochaita* Chironomidae (red), Rhagionidae, Culicidae, Muscidae, Thaumaleidae, Ephydridae, 20 12 3 Chaoboridae, Lymnaeidae, Planorbidae, Erpobdellidae Tubificidae, Valvatidae, Syrphidae 10 2 1 Βαθμολογίες των HES και ΑΗΕS για τον υπολογισμό του Semi-HES (Artemiadou & Lazaridou, 2005). Η ποικιλότητα των ενδιαιτημάτων ορίζεται σύμφωνα με το Greek Habitat Richness Matrix (Chatzinikolaou et al., 2006). ΒΑΘΜΟΣ 5 ΒΑΘΜΟΣ 4 ΒΑΘΜΟΣ 3 ΒΑΘΜΟΣ 2 ΒΑΘΜΟΣ 1 ΣΤΑΘΜΟΙ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ HES >1532 1326-1532 830-1325 341-829 0-340 ΣΤΑΘΜΟΙ ΦΤΩΧΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ HES >1052 756-1052 389-755 167-388 0-166 ΣΤΑΘΜΟΙ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ AHES >64.72 54.57-64.72 45.82-54.56 31.73-45.81 0-31.72 ΣΤΑΘΜΟΙ ΦΤΩΧΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ AHES >55.69 45.18-55.69 35.33-45.17 27.50-35.32 0-27.49 Τελική κατάταξη σε κλάσεις ποιότητας σύμφωνα με τον Semi-HES των βενθικών μακροασπονδύλων (Artemiadou & Lazaridou, 2005). Semi-HES ΚΛΑΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ 5 ΥΨΗΛΗ 4.5 ΥΨΗΛΗ 4 ΚΑΛΗ 3.5 ΚΑΛΗ 3 ΜΕΤΡΙΑ 2.5 ΜΕΤΡΙΑ 2 ΕΛΛΙΠΗΣ 1.5 ΕΛΛΙΠΗΣ 1 ΚΑΚΗ (2) ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ Για τον προσδιορισμό της βιολογικής ποιότητας με βάση το ποιοτικό στοιχείο ιχθυοπανίδα, η ανάπτυξη πανελλαδικού δείκτη ο οποίος θα έχει εφαρμογή σε όλα τα ποτάμια συστήματα της χώρας είναι σε εξέλιξη. (3) ΜΑΚΡΟΦΥΤΑ Ο Βιολογικός Δείκτης Μακροφύτων για τα Ποτάμια, IBMR (Macrophyte Biological Index for Rivers, Haury et al. 2006), αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε ευρέως σε φυσικά και τεχνητά ρέοντα ύδατα της Γαλλίας (AFNOR Association Francaise de Normalisation, 2003, Haury et al. 2006) και αποτελεί μέτρο αξιολόγησης της τροφικής κατάστασης της περιοχής που βρίσκεται υπό αξιολόγηση. 9

Στο παρόν έργο χρησιμοποιήθηκε ο δείκτης IBMR για την αξιολόγηση της βιολογικής ποιότητας των σταθμών με βάση τα μακρόφυτα, λαμβάνοντας υπόψη και τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της Μεσογειακής Γεωγραφικής Ομάδας Διαβαθμονόμησης για τα μακρόφυτα ποταμών (MEDGIG). Ο δείκτης IBMR περιλαμβάνει έναν κατάλογο περίπου 207 taxa μακροφύτων (Πίνακας 8), κάθε ένα από τα οποία χαρακτηρίζεται από δύο δείκτες: i. τον δείκτη CSi, ο οποίος αποτελεί συντελεστή τροφικής κατάστασης για το κάθε είδος και κυμαίνεται από 0 (βαριά οργανική ρύπανση και ετεροτροφικά taxa) μέχρι 20 (ολιγοτροφικά είδη), ii. το Συντελεστή Οικολογικού Εύρους (Coefficient of Ecological Amplitude) (Ei) ο οποίος χαρακτηρίζει το οικολογικό τροφικό εύρος κάθε φυτού. Είδη τα οποία έχουν Ei = 1 χαρακτηρίζονται από μεγάλο οικολογικό εύρος και καλύπτουν τρεις τροφικές κλάσεις ενώ είδη με Ei = 3 χαρακτηρίζονται από πολύ μικρό οικολογικό εύρος το οποίο περιορίζεται μόνο σε μία τροφική κλάση. Ο υπολογισμός του δείκτη IBMR γίνεται με τον ακόλουθο μαθηματικό τύπο (Haury et al., 2006): Όπου: CSi = συντελεστής τροφικής κατάστασης από 0 μέχρι 20, Ei = συντελεστής οικολογικού εύρους,ki = συντελεστής κάλυψης {Κ1: <0.1 % (πολύ σπάνιο), 0.1 Κ2 1% (όχι συχνό), 1 Κ3 10% (κοινό), 10 Κ4 <50% (συχνό είδος), Κ5 >50 % (κυρίαρχο)} 10

Βαθμονομημένος κατάλογος ειδών μακροφύτων του Βιολογικού Δείκτη Μακροφύτων για τα Ποτάμια IBMR (Haury et al., 2006). 11

Η διαβαθμονόμηση του δείκτη IBMR για τα μακρόφυτα σε εθνικό επίπεδο, πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της άσκησης Διαβαθμονόμησης MEDGIG (Feio et al. 2014, Aguiar et al. 2014) με βάση τις ελληνικές 12

περιοχές αναφοράς για τα μακρόφυτα (IC Reference Sites) (Papastergiadou & Manolaki, 2011). Τα όρια των οικολογικών κλάσεων ποιότητας δίνονται στον Πίνακα. Όρια των 5 οικολογικών κλάσεων ποιότητας σύμφωνα με το δείκτη αξιολόγησης IBMR GR. IBMRGR ΚΛΑΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ >0,75 ΥΨΗΛΗ 0,56 0,75 ΚΑΛΗ 0,37 0,56 ΜΕΤΡΙΑ 0,19 0,37 ΕΛΛΙΠΗΣ <0,19 ΚΑΚΗ (4) ΔΙΑΤΟΜΑ Η διαδικασία ανάλυσης των δειγμάτων διατόμων βρίσκεται σε εξέλιξη. Ως εκ τούτου η βιολογική ποιότητα με βάση τα διάτομα δεν συμπεριλαμβάνεται στην παρούσα Τεχνική Έκθεση. Για την εκτίμηση της βιολογικής ποιότητας με βάση τα διάτομα χρησιμοποιείται ο δείκτης IPS - Specific Pollution sensitivity Index (Coste in Cemagref, 1982) ο οποίος συνιστά μια μετρική για την ανίχνευση διαφόρων τύπων επιβάρυνσης - ρύπανσης (οργανική ρύπανση, αλατότητα, ευτροφισμό) (Prygiel & Coste, 2000) των νερών των ρεόντων υδάτων και έχει θεωρηθεί ως δείκτης αναφοράς (Descy & Coste, 1991). Έχει επιλεχθεί για την παρακολούθηση της ποιότητας των νερών στην Ισπανία και Πορτογαλία μετά από ευρεία μελέτη των ποταμών τους, καθώς θεωρήθηκε ως ο ακριβέστερος δείκτης για τα ποτάμια της Μεσογειακής περιοχής (Almeida 2001, Gomà et al. 2004, Oscoz et al. 2007). Στην Ελλάδα παρουσίασε καλή επίδοση σε δύο Μεσογειακά ποτάμια (Ziller & Montesanto 2004) και σε μικρά ορεινά ρέματα (Montesanto et al. 1999). Ο IPS βασίζεται στον τύπο των Zelinka & Marvan (1961) και υπολογίζεται ως εξής: IPS = j=1 n A j.i j.v j / j=1 n A j.v j όπου: Aj: η σχετική αφθονία ενός συγκεκριμένου είδους στο δείγμα Vj: η αξία του είδους αυτού ως βιοδείκτη ή εύρος εξάπλωσής του (indicator value or stenoecy degree) (1=μικρή αξία - μεγάλο εύρος εξάπλωσης, 2=μέτρια αξία μέτριο εύρος εξάπλωσης, 3=μεγάλη αξία μικρό εύρος εξάπλωσης, χαρακτηριστικό συγκεκριμένων συνθηκών) Ij: βαθμός ευαισθησίας ως προς τη ρύπανση (pollution sensitivity, από 1 έως 5): 1 = πολύ ανθεκτικό έως σαπρόφιλο, 2 = ανθεκτικό, 3 = αδιάφορο, 4 = ευαίσθητο έως μέτρια ευαίσθητο, 5 = πολύ ευαίσθητο. O IPS παίρνει τιμές από 1 έως 20 κατά την έννοια της αυξανόμενης οικολογικής ποιότητας. Οι τιμές του έχουν ταξινομηθεί σε 5 τάξεις ποιότητας όπως φαίνεται στον Πίνακα. Τάξεις ποιότητας υδάτων με βάση τα διάτομα σύμφωνα με τον δείκτη IPS - Specific Pollution sensitivity Index (Coste in Cemagref, 1982). ΚΑΚΗ ΕΛΛΙΠΗΣ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΛΗ ΥΨΗΛΗ 1 i < 5 5 i < 9 9 i < 13 13 i < 17 17 i 20 Ο δείκτης IPS ενημερώνεται συνεχώς και χρησιμοποιεί σχεδόν όλα τα γνωστά είδη, ενώ άλλοι προτεινόμενοι δείκτες βασίζονται σε μικρότερο σύνολο ταξινομικών μονάδων. Συνεπώς ο IPS μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλές και διαφορετικές οικοπεριοχές, ακόμη και σε αυτές με ιδιαίτερη διατομοχλωρίδα. Η χρήση των διατόμων ως δεικτών οικολογικής ποιότητας, αν και διαδεδομένη σε άλλες χώρες της Ευρώπης, εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε μεγάλη κλίμακα στη χώρα μας. Αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα στην επιλογή συνθηκών αναφοράς και διαβαθμονόμησης του δείκτη IPS. Γι αυτό το λόγο, επιλέχθηκε στην παρούσα μελέτη να χρησιμοποιηθεί ο ίδιος ο δείκτης και όχι ο λόγος οικολογικής ποιότητας (Ecological Quality Ratio - EQR) που συνιστάται από την οδηγία. 13

Πρέπει να σημειωθεί ότι σε κάθε ΥΔ προσδιορίζεται από το ΕΛΚΕΘΕ η εποχική βιολογική και φυσικοχημική ποιότητα και όχι η ετήσια εκτίμηση. Επίσης, δεν είναι δυνατό να ταξινομηθούν οι σταθμοί από πλευράς οικολογικής κατάστασης για τους παρακάτω λόγους: 1. Στο σύνολο των σταθμών του Δικτύου από πλευράς βιολογικών ποιοτικών στοιχείων διατίθενται δεδομένα μόνο για τα βενθικά μακροασπόνδυλα και τα ψάρια, ενώ δεδομένα για διάτομα και μακρόφυτα αφορούν πιλοτικά ένα υποσύνολο των σταθμών. 2. Η εκτίμηση της βιολογικής ποιότητας με βάση τα βενθικά μακροασπόνδυλα είναι προκαταρκτική καθώς στηρίζεται στον δείκτη HES που εφαρμόσθηκε και στα εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης και δεν στηρίζεται σε συνθήκες αναφοράς (και συνεπώς σε EQR). 3. Όσον αφορά στα ψάρια, η ανάπτυξη ενός πανελλαδικού δείκτη ο οποίος θα έχει εφαρμογή σε όλα τα ποτάμια συστήματα βρίσκεται σε εξέλιξη. Για τους παραπάνω λόγους τα αποτελέσματα των δειγματοληψιών των ψαριών δεν μπορούν να συμπεριληφθούν. 4. Η εκτίμηση της χημικής - φυσικοχημικής κατάστασης, με βάση τις προδιαγραφές της ΟΠΥ, εξάγεται από την φυσικοχημική ποιότητα και τους ειδικούς ρύπους. Επειδή δεν ήταν διαθέσιμα τα αποτελέσματα του Γενικού Χημείου του Κράτους όσο αφορά τους ειδικούς ρύπους, στην παρούσα Έκθεση γίνεται αναφορά μόνο στη φυσικοχημική ποιότητα. 5. Η εκτίμηση της υδρομορφολογικής ποιότητας θεωρείται προκαταρκτική καθώς προκύπτει μόνο από την εφαρμογή του δείκτη HMS και δεν περιλαμβάνει τον δείκτη της μεθόδου QBR, τα αποτελέσματα της οποίας βρίσκονται υπό επεξεργασία και θα συμπεριληφθούν σε επόμενο στάδιο. 14

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΥΔ ΔΥΤΙΚΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (EL04) Το Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Στερεάς Ελλάδας περιλαμβάνει 41 σταθμούς, εκ των οποίων οι 15 εποπτικοί και οι 26 επιχειρησιακοί. Η φυσικοχημική ποιότητα κατά την περίοδο 2012-14 βάσει των συγκεντρώσεων των θρεπτικών στοιχείων και του διαλυμένου οξυγόνου κυμάνθηκε από Ελλιπής έως Υψηλή. Το 87,8% των σταθμών εμφάνισε Καλή έως Υψηλή φυσικοχημική ποιότητα, ενώ 5 σταθμοί (12,2%) παρουσίασαν διακύμανση της ποιότητας από Ελλιπή έως Υψηλή (PARK_KYKL, XIROPOTAMOS, AG_THOMAS, DIMHKOS, LOGGIES). Η βιολογική ποιότητα με βάση τα βενθικά μακροασπόνδυλα κατά τα έτη 2012-13-14 κυμάνθηκε από Ελλιπής έως Υψηλή. 70% των σταθμών παρουσίασαν Καλή έως Υψηλή βιολογική ποιότητα σε όλες τις εποχές δειγματοληψίας (AGRILIAS, AMFILOXIA, ERATEINI, KARUXA_DW, KARUXA_UP, MORNOS_DW, MYTIKAS_DW, VUTUMIAS, ARGIRI, G_PAPADIAS, KLEIDI, KRYONERI, MYTIKAS, PANAGIA, PAPARUSIO, PARK_KYKL, PER06.1, PER09.1, SPILIA, STOUR, TRIKFARA, ANARGYRI, EVINOS DW, KRIKELI, KRIKELOPOTAMOS, MORNOS_UP, PER10, PER12, TAYRO). Ο σταθμός XIROPOTAMOS παρουσίασε Ελλιπή ποιότητα, ο σταθμός GURIOTISA Μέτρια ποιότητα ενώ σε 22% των σταθμών δειγματοληψίας (OXTHIA, EVINOS, AG_THOMAS, KATOXI, LOGGIES, PANAITOL, RIGANI, DIMHKOS, MORNOS_MD) η ποιότητα κυμάνθηκε από Ελλιπής έως Υψηλή. Η βιολογική ποιότητα βάσει των διατόμων κατά το 2013 κυμάνθηκε από Κακή έως Υψηλή. Από το σύνολο των σταθμών στους οποίους έγινε δειγματοληψία διατόμων, οι 8 παρουσίασαν σταθερά (και στις δύο εποχές) Υψηλή βιολογική ποιότητα, οι 5 Καλή, ενώ οι υπόλοιποι παρουσίασαν διακύμανση μεταξύ των δύο εποχών. Συγκεκριμένα, κατά τη μετάβαση από την άνοιξη στο καλοκαίρι του 2013 παρουσιάστηκε βελτίωση στην ποιότητα (Καλή σε Υψηλή) στους σταθμούς EVINOS, EVINOS_DW, G_PAPADIAS και KRYONERI και υποβάθμιση της ποιότητας από Υψηλή σε Καλή (MORNOS_UP), από Καλή σε Μέτρια (AG_THOMAS) και από Καλή σε Κακή (PARK_KYKL). Όσον αφορά στην εκτίμηση της υδρομορφολογικής ποιότητας βάσει του HMS, από τους σταθμούς του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας που ελέγχθηκαν, 51% παρουσίασαν Καλή έως Υψηλή ποιότητα και 44% Μέτρια ή κατώτερη, ενώ 5% ήταν ξεροί. Συγκεκριμένα, 30% των σταθμών παρουσίασε Υψηλή υδρομορφολογική ποιότητα (ANARGYRI, EVINOS DW, KATOXI, KRYONERI, MORNOS_MD, PANAGIA, PAPARUSIO, PER06.1, PER09.1, TAYRO, TRIKFARA, XIROPOTAMOS), 21% Καλή υδρομορφολογική ποιότητα (ARGIRI, EVINOS, G_PAPADIAS, GURIOTISA, KRIKELI, KRIKELOPOTAMOS, PANAITOL, VUTUMIAS), 26% Μέτρια υδρομορφολογική ποιότητα (AGRILIAS, DIMHKOS, KARUXA_UP, KLEIDI, LOGGIES, PARK_KYKL, PER10, PER12, SPILIA, STOUR), 15% Ελλιπή υδρομορφολογική ποιότητα (AG_THOMAS, EN_TRICH, KARUXA_DW, MORNOS_DW, MORNOS_UP, RIGANI) και ένας σταθμός (AMFILOXIA) Κακή υδρομορφολογική ποιότητα. 15

Σταθμοί παρακολούθησης ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (04). (Τα Η, Ν, και Α στον κωδικό κάθε σταθμού υποδηλώνουν ότι ο σταθμός ανήκει σε Ιδιαιτέρως Τροποποιημένο - Heavily Modified-, Φυσικό -Natural- ή Τεχνητό -Artificial- Υδάτινο Σώμα, αντίστοιχα). ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΩΔΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ (WGS84) ΤΥΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ LON LAT ΕΠΟΠΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡ/ΚΗ 95 AG_THOMAS GR0004000400250100N500 21,45569016 38,38216987 96 AGRILIAS GR0004000400250110N500 21,45882968 38,42163056 97 AMFILOXIA GR0004000400330100N500 21,17247633 38,95565674 98 ANARGYRI GR0004000400260490N500 21,62487075 39,13433441 99 ARGIRI GR0004000400260230N500 21,38792377 39,1665245 100 DIMHKOS GR0004000400260140A500 21,28909209 38,57430692 101 EN_TRICH GR0004000400030100A500 21,42324274 38,54974152 102 ERATEINI GR0004000400200100N500 22,20412675 38,37311541 103 EVINOS GR0004000400240100N500 21,55266455 38,37686514 104 EVINOS DW GR0004000400240110N500 21,63582643 38,4343473 105 G_PAPADIAS GR0004000400260520N500 21,73736118 39,03161017 106 GURIOTISA GR0004000400260150A500 21,24546233 38,63088597 107 KARUXA_DW GR0004000400290100N500 20,60799921 38,63498188 108 KARUXA_UP GR0004000400290110N500 20,62019534 38,64257797 109 KATOXI GR0004000400260110H500 21,26909257 38,41090008 110 KLEIDI GR0004000400260590N500 21,71482247 38,79873294 111 KRIKELI GR0004000400260630N500 21,86588844 38,79323836 112 KRIKELOPOTAMOS GR0004000400260620N500 21,80164222 38,76409723 113 KRYONERI GR0004000400260480N500 21,5731904 39,00124382 114 LOGGIES GR0004000400220100N500 21,73666841 38,35509963 115 MORNOS_DW GR0004000400210100H500 21,86056299 38,38779312 116 MORNOS_MD GR0004000400210130H500 22,07488331 38,5115094 117 MORNOS_UP GR0004000400210170N500 22,18833483 38,59817635 118 MYTIKAS GR0004000400300110N500 20,99069868 38,73123718 119 MYTIKAS_DW GR0004000400300100N500 20,96645095 38,70792539 120 OXTHIA GR0004000400260160H500 21,28921616 38,64481038 121 PANAGIA GR0004000400260280N500 21,41134151 39,26125561 122 PANAITOL GR0004000400020100N500 21,43146791 38,58553867 123 PAPARUSIO GR0004000400260510N500 21,67195157 38,93416125 124 PARK_KYKL GR0004000400260600N500 21,7852023 38,89842487 125 PER06.1 GR0004000400260440N500 21,43672875 39,52266181 126 PER09.1 GR0004000400260400H500 21,32346778 39,49416286 127 PER10 GR0004000400260380H500 21,26115637 39,44086642 128 PER12 GR0004000400260470N500 21,31444941 39,67369267 129 RIGANI GR0004000400260130H500 21,26363716 38,58153459 130 SPILIA GR0004000400260330N500 21,52777608 39,27308455 131 STOUR GR0004000400260310N500 21,48655591 39,32275175 132 TAYRO GR0004000400260530H500 21,75218576 39,203946 133 TRIKFARA GR0004000400260570N500 21,65066048 38,79755003 134 VUTUMIAS GR0004000400320100N500 20,90975312 38,8867051 135 XIROPOTAMOS GR0004000400280100N500 21,10201328 38,55619928 16

Χάρτης σταθμών παρακολούθησης ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (04) 17

Συγκεντρώσεις θρεπτικών στοιχείων και διαλυμένου οξυγόνου και εκτίμηση φυσικοχημικής ποιότητας στους σταθμούς παρακολούθησης του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (04) ανά εποχή δειγματοληψίας για τα έτη 2012-2013-2014. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2012 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS 0,001 0,022 0,069 0,28 0,97 ΜΕΤΡΙΑ AGRILIAS - - - - - ΞΕΡΟΣ ARGIRI 0,001 0,047 0,022 0,002 6,13 ΥΨΗΛΗ DIMHKOS 0,023 1,101 0,417 0,078 4,4 ΜΕΤΡΙΑ EN_TRICH 0,001 0,013 0,027 0,003 6,61 ΥΨΗΛΗ ERATEINI - - - - - ΞΕΡΟΣ EVINOS 0,001 0,081 0,028 0,002 10,99 ΥΨΗΛΗ G_PAPADIAS 0,0004 0,025 0,034 0,002 6,47 ΥΨΗΛΗ GURIOTISA 0,001 0,039 0,041 0,007 6,77 ΥΨΗΛΗ KATOXI 0,002 0,079 0,024 0,005 6,38 ΥΨΗΛΗ KLEIDI 0,005 0,536 0,054 0,002 5,89 ΚΑΛΗ KRYONERI 0,0004 0,061 0,024 0,002 5,62 ΥΨΗΛΗ LOGGIES - - - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΣ MORNOS_DW 0,002 0,484 0,03 0,002 8,36 ΥΨΗΛΗ MORNOS_MD 0,0004 0,008 0,027 0,002 7,96 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS* 0,001 0,373 0,039 0,002 5,79 ΚΑΛΗ MYTIKAS_DW - - - - - ΞΕΡΟΣ OXTHIA 0,001 0,08 0,044 0,002 5,8 ΥΨΗΛΗ PANAITOL - - - - - ΞΕΡΟΣ PARK_KYKL 0,009 1,641 0,044 0,015 5,63 ΚΑΛΗ PER06.1 0,0003 0,045 0,018 0,004 6,01 ΥΨΗΛΗ PER09.1 0,0005 0,033 0,03 0,003 6,79 ΥΨΗΛΗ PER10 0,0004 0,019 0,013 0,003 6,7 ΥΨΗΛΗ RIGANI 0,001 0,183 0,052 0,039 5,18 ΥΨΗΛΗ SPILIA 0,0004 0,045 0,023 0,002 6,08 ΥΨΗΛΗ STOUR 0,0005 0,115 0,02 0,003 6,7 ΥΨΗΛΗ TRIKFARA 0,002 0,212 0,029 0,003 6,12 ΥΨΗΛΗ

XIROPOTAMOS - - - - - ΞΕΡΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2012 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS 0,003 0,305 0,045 0,075 8,52 ΚΑΛΗ AGRILIAS 0,001 0,103 0,083 0,007 8,6 ΥΨΗΛΗ ARGIRI 0,0005 0,138 0,034 0,003 8,24 ΥΨΗΛΗ DIMHKOS 0,019 1,196 0,227 0,095 5,13 ΜΕΤΡΙΑ EN_TRICH 0,002 0,163 0,039 0,012 6,35 ΥΨΗΛΗ ERATEINI 0,0003 0,118 0,019 0,006 8,71 ΥΨΗΛΗ EVINOS 0,001 0,195 0,023 0,005 8,71 ΥΨΗΛΗ G_PAPADIAS 0,001 0,081 0,006 0,026 8,95 ΥΨΗΛΗ GURIOTISA 0,001 0,043 0,037 0,002 8,79 ΥΨΗΛΗ KATOXI 0,002 0,249 0,042 0,011 8,01 ΥΨΗΛΗ KLEIDI 0,003 0,405 0,045 0,017 9,13 ΚΑΛΗ KRYONERI 0,0005 0,143 0,005 0,002 8,26 ΥΨΗΛΗ LOGGIES 0,001 0,188 0,033 0,004 7,55 ΥΨΗΛΗ MORNOS_DW 0,001 0,139 0,04 0,013 9,18 ΥΨΗΛΗ MORNOS_MD 0,0003 0,055 0,025 0,003 8,2 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS_DW 0,001 1,327 0,024 0,002 8,85 ΚΑΛΗ OXTHIA 0,002 0,137 0,022 0,002 8,63 ΥΨΗΛΗ PANAITOL 0,001 0,415 0,006 0,004 8,82 ΥΨΗΛΗ PARK_KYKL 0,002 0,29 0,039 0,016 9,12 ΥΨΗΛΗ PER06.1 0,001 0,077 0,018 0,005 8,21 ΥΨΗΛΗ PER09.1 0,001 0,093 0,033 0,006 8,42 ΥΨΗΛΗ PER10 0,0004 0,094 0,006 0,008 8,62 ΥΨΗΛΗ RIGANI 0,001 0,359 0,033 0,021 6,36 ΚΑΛΗ SPILIA - - - - - - STOUR - - - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΣ TRIKFARA 0,001 0,117 0,009 0,005 8,67 ΥΨΗΛΗ XIROPOTAMOS 0,007 2,192 0,016 0,091 7,62 ΚΑΛΗ 19

ΑΝΟΙΞΗ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS 0,004 0,143 0,006 0,005 9,3 ΥΨΗΛΗ AGRILIAS 0,0002 0,039 0,004 0,001 9,43 ΥΨΗΛΗ AMFILOXIA* 0,004 0,362 0,009 0,002 9,47 ΥΨΗΛΗ ANARGYRI* 0,0003 0,038 0,008 0,001 9,81 ΥΨΗΛΗ ARGIRI 0,0004 0,083 0,013 0,003 9,22 ΥΨΗΛΗ DIMHKOS 0,005 0,398 0,041 0,011 6,34 ΚΑΛΗ EN_TRICH 0,0005 0,016 0,011 0,008 7,85 ΥΨΗΛΗ ERATEINI 0,001 0,039 0,012 0,002 8,81 ΥΨΗΛΗ EVINOS 0,0004 0,094 0,006 0,001 9,43 ΥΨΗΛΗ EVINOS DW* 0,0004 0,086 0,006 0,001 9,67 ΥΨΗΛΗ G_PAPADIAS 0,0004 0,031 0,008 0,001 9,52 ΥΨΗΛΗ GURIOTISA 0,012 0,522 0,046 0,059 3,76 ΚΑΛΗ KARUXA_DW* 0,007 1,13 0,009 0,012 10,26 ΚΑΛΗ KARUXA_UP* 0,007 1,193 0,025 0,013 9,38 ΚΑΛΗ KATOXI 0,005 0,148 0,011 0,002 6,69 ΥΨΗΛΗ KLEIDI 0,002 0,341 0,014 0,006 9,7 ΥΨΗΛΗ KRIKELI* 0,0003 0,011 0,009 0,001 9,44 ΥΨΗΛΗ KRIKELOPOTAMOS* 0,0003 0,008 0,005 0,002 9,75 ΥΨΗΛΗ KRYONERI 0,0003 0,062 0,005 0,001 9,37 ΥΨΗΛΗ LOGGIES 0,001 0,031 0,009 0,002 8,4 ΥΨΗΛΗ MORNOS_DW 0,001 0,098 0,012 0,002 9,73 ΥΨΗΛΗ MORNOS_MD 0,002 0,025 0,011 0,002 9,1 ΥΨΗΛΗ MORNOS_UP* 0,0004 0,054 0,007 0,002 8,51 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS* 0,001 0,324 0,006 0,002 8,93 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS_DW 0,001 0,413 0,009 0,001 8,4 ΥΨΗΛΗ OXTHIA 0,002 0,122 0,009 0,001 9,23 ΥΨΗΛΗ PANAGIA* 0,0004 0,076 0,005 0,002 9,5 ΥΨΗΛΗ 20

ΑΝΟΙΞΗ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ PANAITOL 0,001 0,179 0,006 0,002 10,43 ΥΨΗΛΗ PAPARUSIO* 0,0004 0,045 0,01 0,002 9,12 ΥΨΗΛΗ PARK_KYKL 0,009 0,829 0,98 0,104 7,67 ΜΕΤΡΙΑ PER06.1 0,0003 0,049 0,007 0,006 9,28 ΥΨΗΛΗ PER09.1 0,0003 0,02 0,006 0,004 9,61 ΥΨΗΛΗ PER10 0,0003 0,059 0,007 0,002 9,59 ΥΨΗΛΗ PER12* - - - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΣ RIGANI 0,001 0,137 0,011 0,007 9,03 ΥΨΗΛΗ SPILIA* 0,0003 0,064 0,006 0,002 9,81 ΥΨΗΛΗ STOUR 0,0004 0,135 0,01 0,004 9,79 ΥΨΗΛΗ TAYRO* 0,0004 0,023 0,007 0,002 9,43 ΥΨΗΛΗ TRIKFARA 0,001 0,159 0,007 0,003 9,92 ΥΨΗΛΗ VUTUMIAS* 0,002 1,268 0,01 0,009 8,38 ΥΨΗΛΗ XIROPOTAMOS 0,025 1,962 0,057 0,13 8,45 ΜΕΤΡΙΑ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS 0,007 0,206 0,03 0,042 6,44 ΚΑΛΗ AGRILIAS - - - - - ΞΕΡΟΣ AMFILOXIA* - - - - - ΞΕΡΟΣ ANARGYRI* - - - - - - ARGIRI 0,001 0,045 0,012 0,001 8,34 ΥΨΗΛΗ DIMHKOS 0,003 1,164 0,024 0,01 5,79 ΚΑΛΗ EN_TRICH 0,001 0,018 0,026 0,005 5,43 ΥΨΗΛΗ ERATEINI - - - - - ΞΕΡΟΣ EVINOS 0,001 0,122 0,011 0,002 8,61 ΥΨΗΛΗ EVINOS DW* 0,001 0,149 0,014 0,001 8,9 ΥΨΗΛΗ G_PAPADIAS 0,0003 0,018 0,009 0,003 7,5 ΥΨΗΛΗ GURIOTISA 0,001 0,028 0,015 0,001 10,57 ΥΨΗΛΗ KARUXA_DW* - - - - - ΞΕΡΟΣ KARUXA_UP* 0,004 0,009 0,009 0,005 7,47 ΥΨΗΛΗ KATOXI 0,006 0,132 0,024 0,004 7,9 ΥΨΗΛΗ 21

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ KLEIDI 0,005 0,653 0,007 0,02 9,02 ΚΑΛΗ KRIKELI* 0,003 0,009 0,007 0,02 7,24 ΥΨΗΛΗ KRIKELOPOTAMOS* - - - - - ΞΕΡΟΣ KRYONERI 0,005 0,047 0,018 0,002 7,27 ΥΨΗΛΗ LOGGIES 0,049 0,278 0,449 0,033 6,27 ΜΕΤΡΙΑ MORNOS_DW 0,005 0,513 0,068 0,004 6,81 ΚΑΛΗ MORNOS_MD 0,0003 0,009 0,013 0,004 6,74 ΥΨΗΛΗ MORNOS_UP* 0,003 0,032 0,006 0,013 7,28 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS* 0,001 0,409 0,021 0,002 9,14 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS_DW - - - - - ΞΕΡΟΣ OXTHIA 0,001 0,086 0,018 0,002 8,01 ΥΨΗΛΗ PANAGIA* 0,001 0,068 0,014 0,001 7,56 ΥΨΗΛΗ PANAITOL - - - - - ΞΕΡΟΣ PAPARUSIO* 0,003 0,061 0,007 0,013 5,78 ΥΨΗΛΗ PARK_KYKL 0,04 1,464 2,918 0,323 7,13 ΕΛΛΙΠΗΣ PER06.1 0,003 0,018 0,019 0,01 7,26 ΥΨΗΛΗ PER09.1 0,0004 0,009 0,009 0,016 8,57 ΥΨΗΛΗ PER10 0,0003 0,014 0,032 0,001 8,22 ΥΨΗΛΗ PER12* 0,0003 0,009 0,014 0,005 8,81 ΥΨΗΛΗ RIGANI 0,004 0,075 0,033 0,023 8,62 ΥΨΗΛΗ SPILIA* 0,002 0,036 0,009 0,02 8,21 ΥΨΗΛΗ STOUR 0,001 0,095 0,012 0,002 8,29 ΥΨΗΛΗ TAYRO* 0,0003 0,009 0,009 0,004 8,11 ΥΨΗΛΗ TRIKFARA 0,001 0,389 0,014 0,002 8,36 ΥΨΗΛΗ VUTUMIAS* 0,002 0,942 0,01 0,016 8,1 ΥΨΗΛΗ XIROPOTAMOS - - - - - ΞΕΡΟΣ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης 22

ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS 0,007 0,141 0,014 0,059 9,06 ΥΨΗΛΗ AGRILIAS 0,001 0,053 0,008 0,002 9,78 ΥΨΗΛΗ AMFILOXIA* 0,001 0,461 0,014 0,003 8,42 ΥΨΗΛΗ ANARGYRI* - - - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΣ ARGIRI 0,0004 0,105 0,013 0,003 8,5 ΥΨΗΛΗ DIMHKOS 0,005 1,317 0,032 0,013 7,3 ΚΑΛΗ EN_TRICH 0,001 0,041 0,021 0,005 - ΥΨΗΛΗ 3 ERATEINI 0,001 0,044 0,008 0,004 - ΥΨΗΛΗ 3 EVINOS 0,0005 0,171 0,008 0,002 9,89 ΥΨΗΛΗ EVINOS DW* 0,0005 0,159 0,005 0,003 - ΥΨΗΛΗ 3 G_PAPADIAS 0,001 0,051 0,009 0,003 9,05 ΥΨΗΛΗ GURIOTISA 0,005 1,278 0,044 0,098 5,17 ΚΑΛΗ KARUXA_DW* 0,002 1,602 0,013 0,003 7,84 ΚΑΛΗ KARUXA_UP* 0,002 2,5 0,008 0,005 7,64 ΚΑΛΗ KATOXI 0,009 0,703 0,058 0,012 8,41 ΚΑΛΗ KLEIDI 0,004 0,486 0,016 0,098 7,96 ΚΑΛΗ KRIKELI* 0,0003 0,016 0,023 0,003 9,93 ΥΨΗΛΗ KRIKELOPOTAMOS* - - - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΣ KRYONERI 0,0003 0,106 0,005 0,001 7,91 ΥΨΗΛΗ LOGGIES 0,002 0,224 0,024 0,003 8,02 ΥΨΗΛΗ MORNOS_DW 0,001 0,143 0,016 0,003 9,58 ΥΨΗΛΗ MORNOS_MD 0,0005 0,016 0,01 0,003 8,72 ΥΨΗΛΗ MORNOS_UP* 0,0004 0,09 0,011 0,005 - ΥΨΗΛΗ 3 MYTIKAS* 0,001 0,687 0,01 0,001 8,25 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS_DW 0,001 0,811 0,028 0,002 8,8 ΚΑΛΗ OXTHIA 0,001 0,099 0,018 0,002 - ΥΨΗΛΗ 3 PANAGIA* 0,001 0,086 0,006 0,002 8,56 ΥΨΗΛΗ 23

ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ PANAITOL 0,001 0,418 0,005 0,002 9,46 ΥΨΗΛΗ PAPARUSIO* 0,0005 0,108 0,008 0,003 7,57 ΥΨΗΛΗ PARK_KYKL 0,012 2,054 1,229 0,264 7,42 ΕΛΛΙΠΗΣ PER06.1 0,0004 0,049 0,011 0,003 8,35 ΥΨΗΛΗ PER09.1 0,001 0,049 0,007 0,003 7,84 ΥΨΗΛΗ PER10 0,001 0,063 0,021 0,003 7,73 ΥΨΗΛΗ PER12* 0,0003 0,026 0,009 0,001 9,69 ΥΨΗΛΗ RIGANI 0,001 0,185 0,034 0,008 - ΥΨΗΛΗ 3 SPILIA* 0,0003 0,068 0,039 0,001 8,44 ΥΨΗΛΗ STOUR 0,001 0,098 0,012 0,003 8,19 ΥΨΗΛΗ TAYRO* 0,0004 0,039 0,009 0,001 8,27 ΥΨΗΛΗ TRIKFARA 0,001 0,185 0,03 0,004 8,34 ΥΨΗΛΗ VUTUMIAS* 0,004 1,248 0,012 0,01 7,96 ΚΑΛΗ XIROPOTAMOS - - - - - ΞΕΡΟΣ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης 3 Η εκτίμηση της φυσικοχημικής ποιότητας βασίζεται μόνο στις συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων ελλείψει τιμών διαλυμένου οξυγόνου. ΑΝΟΙΞΗ 2014 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS 0,005 0,059 0,041 0,029 11,11 ΥΨΗΛΗ AGRILIAS 0,0003 0,009 0,01 0,002 10,92 ΥΨΗΛΗ ARGIRI 0,001 0,008 0,035 0,003 10,84 ΥΨΗΛΗ DIMHKOS 0,003 0,547 0,016 0,011 7,07 ΥΨΗΛΗ EN_TRICH 0,001 0,011 0,012 0,004 11,58 ΥΨΗΛΗ ERATEINI 0,0004 0,029 0,018 0,006 9,21 ΥΨΗΛΗ EVINOS 0,001 0,099 0,01 0,003 11,26 ΥΨΗΛΗ G_PAPADIAS 0,001 0,029 0,008 0,003 11,28 ΥΨΗΛΗ GURIOTISA 0,004 0,902 0,033 0,117 6,09 ΚΑΛΗ 24

ΑΝΟΙΞΗ 2014 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ KATOXI 0,002 0,228 0,01 0,004 10,08 ΥΨΗΛΗ KLEIDI 0,008 0,353 0,018 0,004 10,62 ΥΨΗΛΗ KRYONERI 0,001 0,061 0,012 0,002 10,76 ΥΨΗΛΗ LOGGIES 0,001 0,086 0,013 0,001 10,73 ΥΨΗΛΗ MORNOS_DW 0,001 0,138 0,008 0,002 9,96 ΥΨΗΛΗ MORNOS_MD 0,0003 0,007 0,008 0,003 11,58 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS_DW 0,004 0,411 0,016 0,001 10,02 ΥΨΗΛΗ OXTHIA 0,001 0,088 0,02 0,001 11,34 ΥΨΗΛΗ PANAITOL 0,001 0,14 0,009 0,001 9,95 ΥΨΗΛΗ PARK_KYKL 0,011 0,644 2,194 0,238 10,28 ΜΕΤΡΙΑ PER06.1 0,0004 0,007 0,002 0,002 11,4 ΥΨΗΛΗ PER09.1 0,001 0,079 0,01 0,004 11,23 ΥΨΗΛΗ PER10 0,001 0,075 0,012 0,006 11,53 ΥΨΗΛΗ RIGANI 0,001 0,206 0,01 0,015 10,9 ΥΨΗΛΗ STOUR 0,001 0,081 0,007 0,003 11,28 ΥΨΗΛΗ TRIKFARA 0,002 0,115 0,014 0,003 10,69 ΥΨΗΛΗ XIROPOTAMOS 0,004 1,383 0,009 0,029 14,33 ΚΑΛΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2014 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS 0,04 0,115 0,294 0,176 7,45 ΜΕΤΡΙΑ AGRILIAS 0,002 0,041 0,029 0,004 9,39 ΥΨΗΛΗ ARGIRI 0,001 0,035 0,013 0,003 - ΥΨΗΛΗ** DIMHKOS 0,016 1,135 0,124 0,029 5,41 ΚΑΛΗ EN_TRICH 0,002 0,03 0,033 0,006 6,83 ΥΨΗΛΗ ERATEINI - - - - - ΞΕΡΟΣ EVINOS 0,001 0,049 0,013 0,003 9,61 ΥΨΗΛΗ G_PAPADIAS 0,001 0,016 0,018 0,005 9,76 ΥΨΗΛΗ GURIOTISA 0,001 0,018 0,009 0,001 5,58 ΥΨΗΛΗ 25

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2014 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ KATOXI 0,001 0,071 0,033 0,002 8,51 ΥΨΗΛΗ KLEIDI 0,005 0,518 0,047 0,016 9,22 ΚΑΛΗ KRIKELOPOTAMOS* <0.0003 0,005 0,016 0,004 8,37 ΚΑΛΗ KRYONERI 0,001 0,029 0,013 0,026 8,54 ΥΨΗΛΗ LOGGIES 0,016 0,334 0,199 0,002 7,3 ΚΑΛΗ MORNOS_DW 0,003 0,477 0,02 0,001 8,36 ΥΨΗΛΗ MORNOS_MD 0,0003 0,008 0,022 0,005 8,98 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS_DW - - - - - ΞΕΡΟΣ OXTHIA 0,001 0,046 0,023 0,001 9,22 ΥΨΗΛΗ PANAGIA* - - - - - ΞΕΡΟΣ PANAITOL - - - - - ΞΕΡΟΣ PARK_KYKL 0,018 1,512 0,062 0,033 9,06 ΚΑΛΗ PER06.1 0,0005 0,038 0,025 0,005 9,89 ΥΨΗΛΗ PER09.1 0,0004 0,006 0,016 0,008 8,8 ΥΨΗΛΗ PER10 0,0004 0,01 0,007 0,004 8,97 ΥΨΗΛΗ RIGANI 0,001 0,068 0,019 0,011 9,17 ΥΨΗΛΗ STOUR 0,001 0,063 0,011 0,006 8,93 ΥΨΗΛΗ TRIKFARA 0,002 0,211 0,026 0,009 9,11 ΥΨΗΛΗ XIROPOTAMOS - - - - - ΞΕΡΟΣ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης ** Η εκτίμηση της φυσικοχημικής ποιότητας βασίζεται μόνο στις συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων ελλείψει τιμών διαλυμένου οξυγόνου. ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2014 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS 0,008 0,12 0,044 0,084 8,3 ΚΑΛΗ AGRILIAS 0,005 0,043 0,012 0,028 10,76 ΥΨΗΛΗ ANARGYRI 0,001 0,045 0,013 0,029 10,68 ΥΨΗΛΗ ARGIRI 0,001 0,104 0,025 0,046 10,35 ΥΨΗΛΗ DIMHKOS 0,029 0,759 0,196 0,046 4,89 ΜΕΤΡΙΑ 26

ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2014 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ EN_TRICH 0,002 0,041 0,032 0,01 8,18 ΥΨΗΛΗ ERATEINI 0,001 0,014 0,01 0,005 11,06 ΥΨΗΛΗ EVINOS 0,001 0,114 0,012 0,02 10,77 ΥΨΗΛΗ G_PAPADIAS - 0,014 0,009 0,004 11 ΥΨΗΛΗ GURIOTISA 0,011 0,518-0,04 3,9 ΚΑΛΗ KATOXI 0,003 0,154 0,016 0,012 6,93 ΥΨΗΛΗ KLEIDI 0,002 0,425 0,022 0,049 10,45 ΥΨΗΛΗ KRYONERI 0,0003 0,032 0,01 0,026 10,43 ΥΨΗΛΗ LOGGIES 0,002 0,079 0,026 0,006 10,12 ΥΨΗΛΗ MORNOS_DW 0,0004 0,109 0,019 0,036 10,39 ΥΨΗΛΗ MORNOS_MD 0,002 0,007 0,023 0,005 10,22 ΥΨΗΛΗ MYTIKAS_DW - - - - - - OXTHIA 0,002 0,075-0,004 9,86 ΥΨΗΛΗ PANAITOL 0,001 0,249 0,015 0,016 10,29 ΥΨΗΛΗ PARK_KYKL 0,012 2,38 0,058 0,248 10,18 ΜΕΤΡΙΑ PER06.1 0,0003 0,009 0,019 0,002 9,86 ΥΨΗΛΗ PER09.1 0,0003 0,018 0,012 0,007 10,57 ΥΨΗΛΗ PER10 0,0005 0,035 0,027 0,025 10,83 ΥΨΗΛΗ RIGANI 0,001 0,065 0,012 0,004 10,22 ΥΨΗΛΗ STOUR 0,0002 0,033 0,011 0,009 10,97 ΥΨΗΛΗ TRIKFARA 0,001 0,144 0,018 0,026 10,64 ΥΨΗΛΗ XIROPOTAMOS 0,005 0,961 0,029 0,114 9,02 ΚΑΛΗ 27

Τιμές των δεικτών HES/AHES/semiHES και βιολογική ποιότητα των σταθμών παρακολούθησης του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (04) ανά εποχή δειγματοληψίας για τα έτη 2012-2013-2014 βασισμένη στα βενθικά μακροασπόνδυλα ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2012 ΑΝΟΙΞΗ 2013 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ HES AHES semihes ΠΟΙΟΤΗΤΑ HES AHES semihes ΠΟΙΟΤΗΤΑ HES AHES semihes ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. 1117 53,19 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 923 43,95 3,5 ΚΑΛΗ φ AGRILIAS - - - ΞΕΡΟΣ 1234 61,70 3,5 ΚΑΛΗ - - - ΞΕΡΟΣ AMFILOXIA* - - - - 900 56,25 3,5 ΚΑΛΗ - - - ΞΕΡΟΣ ANARGYRI* - - - - 1478 73,90 5 ΥΨΗΛΗ φ - - - ΞΕΡΟΣ ARGIRI 634 52,83 3,5 ΚΑΛΗ φ - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. 1162 64,56 5 ΥΨΗΛΗ φ DIMHKOS 652 50,15 2,5 ΜΕΤΡΙΑ 957 53,17 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 1124 51,09 4,5 ΥΨΗΛΗ φ EN_TRICH - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. ERATEINI - - - ΞΕΡΟΣ 368 73,60 3,5 ΚΑΛΗ φ - - - ΞΕΡΟΣ EVINOS 505 63,13 4,0 ΚΑΛΗ φ 1045 58,06 4,5 ΥΨΗΛΗ φ 59 29,50 1,5 ΕΛΛΙΠΗΣ φ EVINOS DW* - - - - 1093 60,72 5 ΥΨΗΛΗ φ 975 60,94 4,5 ΥΨΗΛΗ φ G_PAPADIAS 1400 63,64 5,0 ΥΨΗΛΗ φ 1205 66,94 5 ΥΨΗΛΗ φ 774 55,29 4 ΚΑΛΗ φ GURIOTISA - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. 563 46,92 2,5 ΜΕΤΡΙΑ - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. KARUXA_DW* - - - - 1460 56,15 4,0 ΚΑΛΗ - - - ΞΕΡΟΣ KARUXA_UP* - - - - 1909 54,54 4,0 ΚΑΛΗ 1366 48,79 3,5 ΚΑΛΗ KATOXI 215 43,00 2,5 ΜΕΤΡΙΑ φ 475 43,18 3,0 ΜΕΤΡΙΑ φ 67 67,00 3,0 ΜΕΤΡΙΑ φ KLEIDI 1202 60,10 3,5 ΚΑΛΗ 1736 64,30 5 ΥΨΗΛΗ φ 1600 61,54 4,5 ΥΨΗΛΗ KRIKELI* - - - - 1446 68,86 5 ΥΨΗΛΗ φ 1879 62,63 5 ΥΨΗΛΗ φ KRIKELOPOTAMOS* - - - - 893 68,69 4,5 ΥΨΗΛΗ φ - - - ΞΕΡΟΣ KRYONERI 684 57,00 4,0 ΚΑΛΗ φ 975 65,00 4,5 ΥΨΗΛΗ φ 882 55,13 4 ΥΨΗΛΗ φ LOGGIES - - - - - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. 941 52,28 3,0 ΜΕΤΡΙΑ MORNOS_DW 1213 55,14 3,5 ΚΑΛΗ 638 49,08 3,5 ΚΑΛΗ φ 1553 53,55 4,0 ΚΑΛΗ MORNOS_MD 1359 59,09 4,0 ΚΑΛΗ 567 51,55 2,5 ΜΕΤΡΙΑ 1300 59,09 5 ΥΨΗΛΗ φ MORNOS_UP* - - - - 1273 63,65 5 ΥΨΗΛΗ 1186 56,48 5 ΥΨΗΛΗ φ MYTIKAS* 1279 60,90 3,5 ΚΑΛΗ 781 65,08 4,5 ΥΨΗΛΗ φ 1195 56,90 5 ΥΨΗΛΗ φ MYTIKAS_DW - - - ΞΕΡΟΣ 248 62,00 3,5 ΚΑΛΗ φ - - - ΞΕΡΟΣ 28

OXTHIA 701 53,92 3,5 ΚΑΛΗ φ - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. 226 32,29 2 ΕΛΛΙΠΗΣ φ PANAGIA* - - - - 504 63,00 4,0 ΚΑΛΗ φ 1294 61,62 5 ΥΨΗΛΗ φ PANAITOL - - - ΞΕΡΟΣ 769 54,93 3,0 ΜΕΤΡΙΑ - - - ΞΕΡΟΣ PAPARUSIO* - - - - 653 54,42 2,5 ΚΑΛΗ φ 1624 64,96 5 ΥΨΗΛΗ φ PARK_KYKL 1312 62,48 3,5 ΚΑΛΗ 991 61,94 3,5 ΚΑΛΗ 1128 56,40 3,5 ΚΑΛΗ PER06.1 1355 64,52 4 ΚΑΛΗ 1393 73,32 4,5 ΥΨΗΛΗ 1259 66,26 5 ΥΨΗΛΗ φ PER09.1 1081 63,59 5 ΥΨΗΛΗ φ 477 79,50 3,5 ΚΑΛΗ φ 1218 60,90 5 ΥΨΗΛΗ φ PER10 1331 63,38 5 ΥΨΗΛΗ φ 779 70,82 4,5 ΥΨΗΛΗ φ 1070 59,44 5 ΥΨΗΛΗ φ PER12* - - - - - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. 1505 68,41 4,5 ΥΨΗΛΗ RIGANI 878 43,90 2,5 ΜΕΤΡΙΑ - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. SPILIA* 1354 67,70 4,5 ΥΨΗΛΗ 1165 68,53 4,0 ΚΑΛΗ 1427 64,86 4,5 ΥΨΗΛΗ STOUR 1097 64,53 5 ΥΨΗΛΗ φ 1248 78,00 4,0 ΚΑΛΗ 1258 59,90 3,5 ΚΑΛΗ TAYRO* - - - - 1374 65,43 4,5 ΥΨΗΛΗ 1806 66,89 5,0 ΥΨΗΛΗ TRIKFARA 1292 61,52 3,5 ΚΑΛΗ 1123 66,06 5,0 ΥΨΗΛΗ φ 1475 61,46 5 ΥΨΗΛΗ φ VUTUMIAS* - 809 53,93 4 ΚΑΛΗ φ 906 53,29 3,0 ΚΑΛΗ XIROPOTAMOS - - - ΞΕΡΟΣ 210 35,00 2 ΕΛΛΙΠΗΣ φ - - - ΞΕΡΟΣ * Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης φ Φτωχό ενδιαίτημα (απουσία του δείκτη υποδηλώνει πλούσιο ενδιαίτημα) ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΝΟΙΞΗ 2014 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2014 HES AHES semihes ΠΟΙΟΤΗΤΑ HES AHES semihes ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG_THOMAS 1020 48,57 3 ΜΕΤΡΙΑ 23 11,50 1 ΚΑΚΗ AGRILIAS 1016 59,76 3,5 ΚΑΛΗ 1117 55,85 3,5 ΚΑΛΗ ARGIRI - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. DIMHKOS 784 52,27 2,5 ΜΕΤΡΙΑ 1091 47,43 3 ΜΕΤΡΙΑ EN_TRICH - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. ERATEINI 461 57,63 4 ΚΑΛΗ φ - - - ΞΕΡΟΣ EVINOS 799 57,07 4,5 ΥΨΗΛΗ φ 765 51,00 4 ΚΑΛΗ φ G_PAPADIAS 1739 62,11 5 ΥΨΗΛΗ φ 1636 62,92 5 ΥΨΗΛΗ φ GURIOTISA - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. KATOXI 746 53,29 3,5 ΚΑΛΗ φ - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. 29