Εγγύηση της προστασίας - Κατευθυντήριες γραµµές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων Ι. A TIKEIME O 1. Η υποστήριξη προς τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων αποτελεί ήδη από καιρό καθιερωµένο στοιχείο της πολιτικής εξωτερικών σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Ο σκοπός του παρόντος εγγράφου κατευθυντήριων γραµµών είναι να παράσχει πρακτικές προτάσεις για τη βελτίωση της δράσης της ΕΕ σε σχέση µε αυτό το ζήτηµα. Οι κατευθυντήριες γραµµές µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε επαφές µε τρίτες χώρες σε όλα τα επίπεδα καθώς και στα πολυµερή φόρα ανθρωπίνων δικαιωµάτων, προκειµένου να υποστηριχθούν και να ενισχυθούν οι τρέχουσες προσπάθειες της Ένωσης να προωθήσει και να ενθαρρύνει το σεβασµό του δικαιώµατος υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Οι κατευθυντήριες γραµµές προβλέπουν επίσης παρεµβάσεις της Ένωσης υπέρ υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων που κινδυνεύουν, προτείνουν δε και πρακτικά µέσα στήριξης και συµπαράστασης προς τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Σηµαντικό στοιχείο των κατευθυντήριων γραµµών είναι η στήριξη προς τις ειδικές διαδικασίες του Συµβουλίου των ΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, περιλαµβανοµένου του Ειδικού Εισηγητή για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, και προς τους ενδεδειγµένους περιφερειακούς µηχανισµούς για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Οι κατευθυντήριες γραµµές θα βοηθήσουν τις αποστολές της ΕΕ (πρεσβείες και προξενεία των κρατών µελών της ΕΕ και αντιπροσωπίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) να προσεγγίσουν τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Ως πρωταρχικό σκοπό τους έχουν την αντιµετώπιση συγκεκριµένων προβληµάτων που αφορούν τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, αλλά συµβάλλουν και στην ενίσχυση της συνολικής πολιτικής της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα. 1
ΙΙ. ΟΡΙΣΜΟΣ 2. Για τις ανάγκες του ορισµού των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στο πλαίσιο του παρόντος εγγράφου, χρησιµοποιήθηκε ως βάση η λειτουργική παράγραφος 1 της «ήλωσης των ΗΕ για το ικαίωµα και την Ευθύνη των Ιδιωτών, των Οµάδων και των Οργάνων της Κοινωνίας για την προαγωγή και την προστασία οικουµενικά αναγνωρισµένων ανθρωπίνων δικαιωµάτων και θεµελιωδών ελευθεριών», η οποία αναφέρει ότι «ο καθένας έχει το δικαίωµα, ατοµικά και από κοινού µε άλλους, να προαγάγει και να αγωνίζεται για την προστασία και την υλοποίηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο». 3. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων είναι τα άτοµα, οι οµάδες και τα όργανα της κοινωνίας που προάγουν και προστατεύουν οικουµενικά αναγνωρισµένα ανθρώπινα δικαιώµατα και θεµελιώδεις ελευθερίες. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων επιδιώκουν την προαγωγή και προστασία των ατοµικών και πολιτικών δικαιωµάτων καθώς και την προαγωγή, προστασία και υλοποίηση των οικονοµικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωµάτων. Επίσης, οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων προάγουν και προστατεύουν τα δικαιώµατα των µελών οµάδων όπως των ιθαγενών κοινοτήτων. Ο ορισµός δεν περιλαµβάνει εκείνα τα άτοµα ή οµάδες που ασκούν ή διαδίδουν τη βία. ΙΙΙ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4. Η ΕΕ στηρίζει τις αρχές που περιλαµβάνονται στη ήλωση για το ικαίωµα και την Ευθύνη των Ιδιωτών, των Οµάδων και των Οργάνων της Κοινωνίας για την προαγωγή και την προστασία οικουµενικά αναγνωρισµένων ανθρωπίνων δικαιωµάτων και θεµελιωδών ελευθεριών. Αν και η πρωταρχική ευθύνη για την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων ανήκει στα κράτη, η ΕΕ αναγνωρίζει ότι τα άτοµα, οι οµάδες και τα όργανα της κοινωνίας διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο για την προαγωγή του στόχου των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Οι δραστηριότητες των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων περιλαµβάνουν: - την τεκµηρίωση παραβιάσεων - την επιδίωξη αποκατάστασης για τα θύµατα αυτών των παραβιάσεων µέσω της παροχής νοµικής, ψυχολογικής, ιατρικής ή άλλης υποστήριξης και 2
- την καταπολέµηση νοοτροπιών ατιµωρησίας που χρησιµοποιούνται για να συγκαλύπτονται συστηµατικές και επαναλαµβανόµενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωµάτων και θεµελιωδών ελευθεριών - καλλιεργούν τη νοοτροπία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και διαδίδουν τις πληροφορίες που αφορούν τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. 5. Το έργο των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων περιλαµβάνει συχνά κριτική κυβερνητικών πολιτικών και ενεργειών. Αυτό όµως οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να το κρίνουν αρνητικά. Η ανοχή προς την ανεξαρτησία της σκέψης και την ελεύθερη αντιπαράθεση ιδεών σχετικά µε τις πολιτικές και τις ενέργειες µιας κυβέρνησης αποτελεί θεµελιώδη αρχή, και επίσης αποτελεί δοκιµασµένο τρόπο για να επιτευχθεί ένα καλύτερο επίπεδο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων µπορούν να βοηθήσουν τις κυβερνήσεις στην προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Στο πλαίσιο των διαδικασιών διαβούλευσης µπορούν να διαδραµατίσουν βασικό ρόλο συµβάλλοντας ώστε να συνταχθούν τα κατάλληλα νοµοθετήµατα και να καταρτισθούν εθνικά σχέδια και στρατηγικές για τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Και ο ρόλος αυτός πρέπει να αναγνωριστεί και να στηριχθεί. 6. Η ΕΕ παραδέχεται ότι οι δραστηριότητες των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων έχουν αναγνωρισθεί περισσότερο µε την πάροδο του χρόνου. Όλο και περισσότερο εξασφαλίζουν µεγαλύτερη προστασία για τα θύµατα παραβιάσεων. Ωστόσο, η πρόοδος αυτή έχει επιτευχθεί µε υψηλό αντίτιµο: οι υπερασπιστές έχουν γίνει οι ίδιοι όλο και περισσότερο στόχοι επιθέσεων και τα δικαιώµατά τους παραβιάζονται σε πολλές χώρες. Η ΕΕ θεωρεί ότι είναι σηµαντικό να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και να προστατευθούν τα δικαιώµατά τους. Εν προκειµένω, είναι σηµαντικό το ζήτηµα των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων να προσεγγισθεί από την οπτική του φύλου. ΙV. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ 7. Το λειτουργικό τµήµα του παρόντος εγγράφου προσδιορίζει τρόπους και µέσα αποτελεσµατικής δράσης υπέρ της προαγωγής και της προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε τρίτες χώρες, στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας. 3
Έλεγχος, υποβολή έκθεσης και αξιολόγηση 8. Οι αρχηγοί αποστολής της ΕΕ καλούνται ήδη να υποβάλλουν περιοδικές εκθέσεις σχετικά µε την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στις χώρες διαπίστευσής τους. Η Οµάδα Εργασίας του Συµβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα (COHOM) έχει εγκρίνει τη σύνοψη των ενηµερωτικών δελτίων για να διευκολύνει αυτόν το στόχο. Σύµφωνα µε τα ενηµερωτικά αυτά δελτία, οι αποστολές στην έκθεσή τους πρέπει να εξετάζουν την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, σηµειώνοντας ιδιαίτερα τυχόν περιστατικά απειλών ή επιθέσεων εναντίον τους. Σε αυτά τα πλαίσια οι αρχηγοί αποστολής πρέπει να γνωρίζουν ότι το θεσµικό πλαίσιο ασκεί σηµαντική επίδραση στη δυνατότητα των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων να επιτελέσουν µε ασφάλεια το έργο τους. Από αυτή την άποψη, έχουν σηµασία ζητήµατα όπως είναι τα νοµοθετικά, δικαστικά, διοικητικά ή άλλα κατάλληλα µέτρα που λαµβάνουν τα κράτη για να προστατεύσουν πρόσωπα από βία, απειλές ανταπόδοσης, εκ των πραγµάτων ή εκ του νόµου δυσµενείς διακρίσεις, πιέσεις ή οποιαδήποτε άλλη αυθαίρετη δράση συνεπεία της νόµιµης άσκησης κάποιου από τα δικαιώµατα που αναφέρονται στη ήλωση των ΗΕ για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα. 9. Οι αρχηγοί αποστολής της ΕΕ καλούνται να εξετάσουν την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων κατά τις συνεδριάσεις των τοπικών οµάδων εργασίας για τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Όπου απαιτείται, οι αρχηγοί αποστολής υποβάλλουν συστάσεις στην COHOM για πιθανές ενέργειες της ΕΕ, όπως η καταδίκη των απειλών και των επιθέσεων εναντίον υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, καθώς και για διαβήµατα και δηµόσιες δηλώσεις όποτε υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων διατρέχουν άµεσο ή σοβαρό κίνδυνο. Οι αρχηγοί αποστολής µπορούν να αποφασίσουν να προβούν σε επείγουσα τοπική δράση για να υποστηρίξουν τους υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων που διατρέχουν άµεσο ή σοβαρό κίνδυνο, και να υποβάλουν έκθεση σχετικά µε τη δράση τους στην Οµάδα "Ανθρώπινα ικαιώµατα" και σε άλλες συναφείς οµάδες εργασίας διατυπώνοντας συστάσεις όσον αφορά τις δυνατότητες συνέχισης της ευρωπαϊκής δράσης. Επίσης οι αρχηγοί αποστολής στις εκθέσεις τους αναφέρουν κατά πόσο ήταν αποτελεσµατικές οι ενέργειες της ΕΕ. Επίσης, οι αποστολές θα πρέπει να δίδουν ιδιαίτερη προσοχή στους κινδύνους που αντιµετωπίζουν συγκεκριµένα οι γυναίκες οι οποίες υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώµατα. 4
10. Οι εκθέσεις των αρχηγών αποστολής και άλλες συναφείς πληροφορίες, όπως οι εκθέσεις και οι συστάσεις του Ειδικού Εισηγητή για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, των άλλων ειδικών εισηγητών των ΗΕ και των οργάνων που έχουν συσταθεί βάσει συνθηκών, του Επιτρόπου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα του Συµβουλίου της Ευρώπης καθώς και µη κυβερνητικών οργανώσεων, θα επιτρέψουν στην COHOM και σε άλλες συναφείς οµάδες να εντοπίζουν περιπτώσεις όπου απαιτείται να δράσει η ΕΕ και να αποφασίζουν την ανάληψη δράσης ή, όπου απαιτείται, να υποβάλουν συστάσεις για τέτοια δράση προς την ΕΠΑ/τo Συµβούλιο. Ρόλος των αποστολών της ΕΕ κατά την υποστήριξη και την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων 11. Σε πολλές τρίτες χώρες, οι αποστολές της ΕΕ (πρεσβείες των κρατών µελών της ΕΕ και αντιπροσωπίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) είναι η πρωταρχική επαφή της Ένωσης και των κρατών µελών της µε τους επί τόπου υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Εποµένως έχουν να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο κατά την υλοποίηση της πολιτικής της ΕΕ έναντι των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Οι αποστολές της ΕΕ πρέπει εποµένως να ασκήσουν πρωτόβουλη πολιτική για το ζήτηµα αυτό. Πρέπει συγχρόνως να γνωρίζουν ότι σε ορισµένες περιπτώσεις η δράση της ΕΕ θα µπορούσε να οδηγήσει σε απειλές ή επιθέσεις κατά των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Γι αυτό, όπου ενδείκνυται, οφείλουν να συµβουλεύονται τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε σχέση µε ενέργειες που µελετώνται. Εάν πρέπει να αναληφθούν δράσεις σε επίπεδο ΕΕ, οι αποστολές της ΕΕ θα πρέπει να φροντίσουν ώστε να ενηµερωθεί σχετικά ο συγκεκριµένος υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και/ή η οικογένειά του. Οι αποστολές της ΕΕ θα µπορούσαν µεταξύ άλλων: - να χαράξουν τοπικές στρατηγικές για την εφαρµογή αυτών των κατευθυντηρίων γραµµών δίδοντας ιδιαίτερη προσοχή στις γυναίκες οι οποίες υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Οι αποστολές της ΕΕ πρέπει να έχουν κατά νου ότι οι κατευθυντήριες αυτές γραµµές αφορούν τους υπερασπιστές που προάγουν και προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώµατα, είτε αυτά είναι ατοµικά, πολιτιστικά. οικονοµικά, πολιτικά ή κοινωνικά. Οι αποστολές των ΕΕ πρέπει να προσπαθούν να εξασφαλίσουν την ενεργή συµµετοχή των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των οργανώσεών τους στη χάραξη και την παρακολούθηση της εφαρµογής των τοπικών στρατηγικών 5
- να διοργανώνουν µία τουλάχιστον ετήσια συνεδρίαση στην οποία θα παρευρίσκονται υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και διπλωµάτες προκειµένου να συζητούν, µεταξύ άλλων, την τοπική κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, της πολιτικής που εφαρµόζει η ΕΕ στο θέµα αυτό και την εφαρµογή της τοπικής στρατηγικής των κατευθυντήριων γραµµών της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. - να συνεργάζονται στενά µε τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και να ανταλλάσσουν πληροφορίες µε αυτούς, ιδίως όσους διατρέχουν κίνδυνο - να διατηρούν επαφές µε τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, να τους δέχονται στις αποστολές και να επισκέπτονται τους τοµείς δράσης τους. Θα µπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόµενο διορισµού ειδικών αξιωµατικών-συνδέσµων, σε βάση κατανοµής του βάρους εάν απαιτείται, για το σκοπό αυτό - να µεριµνούν, όπως και όπου ενδείκνυται, για την ευρεία προβολή των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και του έργου τους, χρησιµοποιώντας καταλλήλως τα µέσα ενηµέρωσης, συµπεριλαµβανοµένων του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών της πληροφόρησης και της επικοινωνίας, τη δηµοσιότητα, επισκέψεις ή προσκλήσεις, ιδίως όταν πρόκειται για την απονοµή βραβείων για τις δραστηριότητές τους - όπου απαιτείται, να επισκέπτονται τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων που έχουν προφυλακισθεί ή τελούν υπό κατ' οίκον περιορισµό και να παρίστανται στις δίκες τους ως παρατηρητές. 6
Προώθηση του σεβασµού των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στις σχέσεις µε τρίτες χώρες και σε πολυµερή φόρα 12. Ο στόχος της ΕΕ είναι να επηρεάσει τρίτες χώρες ώστε να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους περί σεβασµού των δικαιωµάτων των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και προστασίας τους από επιθέσεις και απειλές εκ µέρους µη κρατικών φορέων. Κατά τις επαφές της µε τρίτες χώρες, η ΕΕ, όταν κρίνεται απαραίτητο, εκφράζει την ανάγκη όλες οι χώρες να αποδεχθούν και να τηρούν τους συναφείς διεθνείς κανόνες και πρότυπα, ιδίως δε τη ήλωση των ΗΕ Ο γενικός στόχος είναι να δηµιουργηθεί ένα περιβάλλον όπου οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων µπορούν να εκπληρώνουν ελεύθερα τα καθήκοντά τους. Η ΕΕ θα γνωστοποιήσει τους στόχους της ως αναπόσπαστο τµήµα της πολιτικής της για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και θα τονίσει τη σηµασία που αποδίδει στην προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Οι ενέργειες προς στήριξη αυτών των στόχων περιλαµβάνουν: - ενδεχοµένως, στο ίδιο το πλαίσιο της αποστολής τους στα τρίτα κράτη, η Προεδρία ή ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την ΚΕΠΠΑ, ο Προσωπικός Αντιπρόσωπος του ΓΓ/ΥΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, οι ειδικοί αντιπρόσωποι και απεσταλµένοι της ΕΕ, οι αντιπρόσωποι των κρατών µελών και οι αντιπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συµµετέχουν σε συναντήσεις µε υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων κατά τη διάρκεια των οποίων θίγονται συγκεκριµένες περιπτώσεις υπερασπιστών καθώς και τα ζητήµατα που προκύπτουν από τις εργασίες των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, - η σχετική µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα συνιστώσα του πολιτικού διαλόγου µεταξύ ΕΕ και τρίτων χωρών ή περιφερειακών οργανισµών, εάν συντρέχει λόγος, περιλαµβάνει την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Η ΕΕ υπογραµµίζει τη στήριξή της προς τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και το έργο τους και αναφέρεται σε τυχόν συγκεκριµένες περιπτώσεις που προκαλούν ανησυχία. Η ΕΕ φροντίζει να συµµετέχουν οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, κατά τον πλέον κατάλληλο τρόπο, στην προετοιµασία, την παρακολούθηση και την αποτίµηση του διαλόγου, σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες γραµµές της ΕΕ στον τοµέα του διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα 7
- οι αρχηγοί αποστολής της ΕΕ και οι πρεσβείες της ΕΕ υπενθυµίζουν στις αρχές των τρίτων χωρών την υποχρέωσή τους να θεσπίζουν αποτελεσµατικά µέτρα προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων που διατρέχουν ή ενδέχεται να διατρέξουν κίνδυνο. - στενή συνεργασία µε άλλες χώρες που έχουν παρόµοιες απόψεις, ιδίως στο πλαίσιο του Συµβουλίου των ΗΕ για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα και της Γενικής Συνέλευσης των ΗΕ - διατύπωση σύστασης, κατά περίπτωση, στις χώρες κατά την καθολική περιοδική εξέτασή τους από το Συµβούλιο των ΗΕ για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα να συµµορφώνουν τη νοµοθεσία και τις πρακτικές τους µε τη ήλωση των ΗΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. - προαγωγή της ενίσχυσης υπαρχόντων περιφερειακών µηχανισµών για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, όπως του εστιακού σηµείου για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των εθνικών οργανισµών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα του Γραφείου ηµοκρατικών Θεσµών και Ανθρωπίνων ικαιωµάτων του ΟΑΣΕ, του Επιτρόπου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα του Συµβουλίου της Ευρώπης, του Ειδικού Εισηγητή για την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων της Αφρικανικής Επιτροπής των δικαιωµάτων του ανθρώπου και των λαών και της ειδικής µονάδας για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στο πλαίσιο της ιαµερικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα, και της δηµιουργίας κατάλληλων µηχανισµών σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν. 8
Υποστήριξη προς ειδικές διαδικασίες του Συµβουλίου των ΗΕ για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα, περιλαµβανοµένου του Ειδικού Εισηγητή για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων 13. Η ΕΕ αναγνωρίζει ότι οι ειδικές διαδικασίες του Συµβουλίου των ΗΕ για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα (ειδικοί εισηγητές, ειδικοί αντιπρόσωποι, ανεξάρτητοι εµπειρογνώµονες και οµάδες) είναι ζωτικής σηµασίας για τις διεθνείς προσπάθειες να προστατευθούν οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, λόγω της ανεξαρτησίας και της αµεροληψίας τους, της δυνατότητάς τους να ενεργούν και να µιλούν δηµόσια για τις παραβιάσεις ενάντια στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων παγκοσµίως και να επισκέπτονται χώρες. Μολονότι ο Ειδικός Εισηγητής για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων έχει ιδιαίτερο ρόλο εν προκειµένω, η λειτουργία άλλων ειδικών διαδικασιών είναι επίσης σηµαντική για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Η ΕΕ θα αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις στήριξης των ειδικών διαδικασιών: - ενθάρρυνση των κρατών να δέχονται για λόγους αρχής αιτήσεις για επισκέψεις χωρών από ειδικές διαδικασίες των ΗΕ - µέσω των αποστολών της ΕΕ, προαγωγή της χρήσης των θεµατικών µηχανισµών των ΗΕ εκ µέρους τοπικών κοινοτήτων και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, πράγµα που περιλαµβάνει µεταξύ άλλων διευκόλυνση της καθιέρωσης επαφών και ανταλλαγής πληροφοριών µεταξύ των θεµατικών µηχανισµών και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων - δεδοµένου ότι οι ειδικές διαδικασίες είναι αδύνατον να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους χωρίς επαρκείς πόρους, τα κράτη µέλη της ΕΕ υποστηρίζουν τη χορήγηση επαρκών κονδυλίων από το γενικό προϋπολογισµό στο Γραφείο του Ύπατου Εκπροσώπου των ΗΕ για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα. 9
Πρακτική στήριξη για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, µεταξύ άλλων, µέσω αναπτυξιακής πολιτικής 14. Τα προγράµµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών µελών που έχουν στόχο να ενισχύσουν την ανάπτυξη δηµοκρατικών διαδικασιών και θεσµών, καθώς και να προαγάγουν και να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώµατα στις αναπτυσσόµενες χώρες, όπως το Ευρωπαϊκό Ίδρυµα για τη ηµοκρατία και τα Ανθρώπινα ικαιώµατα, ανήκουν στο ευρύ φάσµα µέσων πρακτικής στήριξης των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Τα µέσα αυτά µπορούν να περιλαµβάνουν και τα προγράµµατα αναπτυξιακής συνεργασίας των κρατών µελών, χωρίς να εξαντλούνται σε αυτά. Η πρακτική στήριξη µπορεί να περιλαµβάνει τα εξής: - στήριξη των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων καθώς και των ΜΚΟ που προάγουν και προστατεύουν το έργο των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων µέσω π.χ. δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην ενίσχυση των ικανοτήτων ή εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού, και διευκόλυνση της συνεργασίας µεταξύ ΜΚΟ, υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και εθνικών φορέων υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων - ενθάρρυνση και υποστήριξη για τη σύσταση και τη λειτουργία εθνικών οργανισµών για την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, που ιδρύονται σύµφωνα µε τις αρχές του Παρισιού, όπως Εθνικά Ιδρύµατα Ανθρωπίνων ικαιωµάτων, Γραφεία ιαµεσολαβητή και Επιτροπές Ανθρωπίνων ικαιωµάτων - συνδροµή στη σύσταση δικτύων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε διεθνές επίπεδο, πράγµα που περιλαµβάνει τη διευκόλυνση συνεδριάσεων των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων εντός και εκτός ΕΕ - προσπάθεια να εξασφαλιστεί η δυνατότητα των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε τρίτες χώρες να έχουν πρόσβαση σε πόρους, οικονοµικούς και άλλους, από το εξωτερικό και να ενηµερώνονται σχετικά µε τη δυνατότητα διάθεσης των πόρων αυτών και τους τρόπους υποβολής των σχετικών αιτήσεων - µέριµνα ώστε τα εκπαιδευτικά προγράµµατα περί ανθρωπίνων δικαιωµάτων να προάγουν, µεταξύ άλλων, τη ήλωση των ΗΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων 10
- ταχεία πρόβλεψη µέτρων συνδροµής και προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων που διατρέχουν κίνδυνο σε τρίτες χώρες, π.χ. όταν κρίνεται σκόπιµο και εφικτό, χορήγηση επειγουσών θεωρήσεων και ευνοϊκή αντιµετώπιση της προσωρινής τους υποδοχής στα κράτη µέλη της ΕΕ. Ρόλος των Οµάδων του Συµβουλίου 15. Σύµφωνα µε την εντολή της, η COHOM θα ελέγχει την εφαρµογή και τη συνέχεια που θα δοθεί στις κατευθυντήριες γραµµές για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε στενή συνεργασία και συντονισµό µε άλλες αρµόδιες Οµάδες του Συµβουλίου. Ειδικότερα: - προωθώντας την ένταξη του ζητήµατος των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στις συναφείς πολιτικές και δράσεις της ΕΕ - πραγµατοποιώντας επισκόπηση της εφαρµογής των κατευθυντήριων γραµµών σε τακτά διαστήµατα - εξακολουθώντας να εξετάζει, κατά τον ενδεδειγµένο τρόπο, περαιτέρω τρόπους συνεργασίας µε τα ΗΕ και άλλους διεθνείς και περιφερειακούς µηχανισµούς υπέρ των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων - υποβάλλοντας έκθεση στο Συµβούλιο, µέσω της ΕΠΑ και της ΕΜΑ κατά περίπτωση, σε ετήσια βάση, για την πρόοδο που σηµειώνεται κατά την εφαρµογή των κατευθυντήριων γραµµών. 11