ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Πρωτοποριακό στοιχείο της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ είναι ότι η ποιότητα των επιφανειακών υδάτων δεν εκτιμάται με βάση μόνο τα αποτελέσματα των χημικών αναλύσεων (χημική κατάσταση), αλλά με οικολογικά ποιοτικά στοιχεία σε συνδυασμό με χημικά. Η συνολική κατάσταση ενός επιφανειακού υδατικού συστήματος στηρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες μετρούμενων παραμέτρων. Αυτές είναι οι βιολογικές, οι φυσικοχημικές, οι υδρομορφολογικές και οι συγκεκριμένοι ή συνθετικοί ρύποι ή ειδικοί ρύποι (Σχήμα 1). Στο Παράρτημα V της Οδηγίας 200/60/ΕΚ καθορίζονται οι παράμετροι σύμφωνα με τους οποίους γίνεται η αξιολόγηση των επιφανειακών συστημάτων. Οι παράμετροι διαφέρουν ανάλογα με την κατηγορία του συστήματος, δηλαδή αν πρόκειται για ποτάμιο, λιμναίο, μεταβατικό ή παράκτιο σύστημα. Αναφορικά με τα ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τεχνητά υδατικά συστήματα (ΤΥΣ/ΙΤΥΣ) προτείνεται να αξιολογούνται με βάση τις παραμέτρους της κατηγορίας φυσικού συστήματος με το οποίο προσομοιάζεται καλύτερα και χρησιμοποιείται η έννοια του καλού οικολογικού δυναμικού, αντί της καλής οικολογικής κατάστασης. Σχήμα 1: Κατηγορίες ποιοτικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται για την κατάταξη των επιφανειακών υδατικών συστημάτων Μεθοδολογία ταξινόμησης της κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων Α. Οικολογική κατάσταση και οικολογικό δυναμικό Στην Ευρώπη υπάρχει πληθώρα μεθόδων για την εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων, οι οποίες όμως χρησιμοποιούν διαφορετικές κλίμακες βαθμολογίας και επομένως διαφορετικά όρια στις κλάσεις ποιότητας. Με βάση τις σαφείς κατευθυντήριες γραμμές της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, για την εξασφάλιση της συγκρισιμότητας των αποτελεσμάτων: α) η οικολογική ποιότητα των επιφανειακών υδάτων θα πρέπει να παρουσιάζεται με την παρακάτω πενταβάθμια κλίμακα, η οποία αποδίδεται χρωματικά στο ακόλουθο Σχήμα 2. 1

Σχήμα 2: Ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης και αντίστοιχος χρωματικός κώδικας, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ Κατάταξη οικολογικής ποιότητας Υψηλή Καλή Μέτρια Ελλιπής Κακή Χρωματισμός Yψηλή Κατάσταση (High): Έλλειψη, ή ήσσονος μόνον σημασίας ανθρωπογενείς μεταβολές των τιμών των φυσικοχημικών και των υδρομορφολογικών ποιοτικών στοιχείων. Οι τιμές των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του συστήματος επιφανειακών υδάτων αντικατοπτρίζουν εκείνες των συνθηκών αναφοράς. Καλή Κατάσταση (Good): Οι τιμές των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του συστήματος επιφανειακών υδάτων εμφανίζουν χαμηλού επιπέδου αλλοιώσεις, λόγω ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, αλλά διαφοροποιούνται σε μικρό βαθμό από τις τιμές που χαρακτηρίζουν το σύστημα επιφανειακών υδάτων υπό μη διαταραγμένες συνθήκες. Μέτρια Κατάσταση (Moderate): Οι τιμές των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του συστήματος επιφανειακών υδάτων παραλλάσουν μετρίως τις τιμές που χαρακτηρίζουν φυσιολογικά το σύστημα επιφανειακών υδάτων υπό μη διαταραγμένες συνθήκες. Ελλιπής Κατάσταση (Poor): Τα ύδατα τα οποία εμφανίζουν ενδείξεις σημαντικών αλλοιώσεων των τιμών των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του τυπικού συστήματος επιφανειακών υδάτων και στα οποία οι σχετικές βιολογικές κοινότητες διαφέρουν ουσιαστικά από εκείνες που χαρακτηρίζουν το σύστημα επιφανειακών υδάτων σε μη διαταραγμένες συνθήκες. Κακή Κατάσταση (Bad): Τα ύδατα τα οποία εμφανίζουν ενδείξεις σοβαρών αλλοιώσεων των τιμών των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων του τυπικού συστήματος επιφανειακών υδάτων και από τα οποία απουσιάζει μεγάλο μέρος των σχετικών βιολογικών κοινοτήτων που χαρακτηρίζουν φυσιολογικά το σύστημα επιφανειακών υδάτων σε μη διαταραγμένες συνθήκες. Η σχέση μεταξύ των βιολογικών, των υδρομορφολογικών και των φυσικοχημικών ποιοτικών στοιχείων απεικονίζεται, για όλες τις κατηγορίες επιφανειακών υδατικών συστημάτων, στο Σχήμα 3. Σύμφωνα με το Σχήμα αυτό, οι υδρομορφολογικές συνθήκες εξετάζονται μόνο εάν το επιφανειακό υδατικό σύστημα πρόκειται να ταξινομηθεί στην υψηλή οικολογική κατάσταση ή στο μέγιστο οικολογικό δυναμικό, αν είναι ιδιαιτέρως τροποποιημένο ή τεχνητό. Η ταξινόμηση σε καλή, μέτρια, ελλιπή ή κακή κατάσταση προϋποθέτει την εξέταση μόνο βιολογικών παραμέτρων ή και φυσικοχημικών για την ταξινόμηση σε καλή κατάσταση. Όταν οι βιολογικές συνθήκες είναι σύμφωνες με εκείνες που απαιτούνται για την ταξινόμηση σε καλή, μέτρια, ελλιπή ή κακή κατάσταση αντίστοιχα, τότε οι εξ ορισμού ικανοποιούνται οι υδρομορφολογικές συνθήκες και δεν επηρεάζουν την ταξινόμηση. Ακόμα, για την ταξινόμηση σε υψηλή ή καλή κατάσταση απαιτείται η εξέταση και των φυσικοχημικών παραμέτρων, ενώ η αξιολόγηση της κατάστασης των υδατικών συστημάτων ως μέτρια, ελλιπή ή κακή μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά στην εξέταση βιολογικών παραμέτρων, αφού τότε εξ ορισμού και οι φυσικοχημικές παράμετροι θα είναι σύμφωνες με τις προβλεπόμενες τιμές για την κατάσταση αυτή. Οι χημικές συνθήκες θα πρέπει ακόμα να ταυτίζονται με τα περιβαλλοντικά πρότυπα ποιότητας για ουσίες προτεραιότητας και ορισμένους άλλους ρύπους. 2

Σχήμα 3: Λογικό διάγραμμα αξιολόγησης κατάστασης φυσικού υδατικού συστήματος β) τα αποτελέσματα για την ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης κάθε σταθμού επιφανειακών υδάτων, σύμφωνα με το άρθρο 1.4.1. του Παραρτήματος V της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ πρέπει να εκφράζονται ως λόγοι της οικολογικής ποιότητας (EcologicalQualityRatio, EQR), όπου οι βιολογικές παράμετροι αποτελούν απόκλιση από τις συνθήκες αναφοράς και οι φυσικοχημικές-υδρομορφολογικές παράμετροι είναι τέτοιες που να στηρίζουν τα αποτελέσματα των βιολογικών ποιοτικών στοιχείων (Οδηγία 2000/60/ΕΚ, Παράρτημα V). Ο λόγος εκφράζεται ως η αριθμητική τιμή μεταξύ του μηδενός και του ενός, όπου η υψηλή οικολογική κατάσταση δηλώνεται με την τιμή ένα (1) και η κακή οικολογική κατάσταση αντιπροσωπεύεται από το μηδέν (0). Σχήμα 4: Λόγος οικολογικής απόκλισης (EQR) 3

γ) για να υπολογιστεί η παραπάνω απόκλιση, ήταν αναγκαίο να ταξινομηθούν τα ρέοντα ύδατα της Ευρώπης σε πολύ λιγότερους τύπους και αυτό επιτεύχθηκε με τη άσκηση διαβαθμονόμησης. δ) Αντίστοιχα, για τα ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τα τεχνητά υδατικά συστήματα (ΤΥΣ/ΙΤΥΣ), το οικολογικό δυναμικό θα πρέπει να παρουσιάζεται με την παρακάτω τριβάθμια κλίμακα: Μέγιστο οικολογικό δυναμικό: Οι τιμές των σχετικών βιολογικών ποιοτικών στοιχείων αντικατοπτρίζουν, στο μέτρο του δυνατού, τις τιμές που χαρακτηρίζουν τον πλέον συγκρίσιμο τύπο συστήματος επιφανειακών υδάτων, λαμβανομένων υπόψη των φυσικών συνθηκών που απορρέουν από τα τεχνητά ή ιδιαιτέρως τροποποιημένα χαρακτηριστικά του υδατικού συστήματος. Καλό οικολογικό δυναμικό: Ελαφρές αλλαγές των τιμών των σχετικών βιολογικών ποιοτικών στοιχείων σε σχέση με τις τιμές που απαντούν στο μέγιστο οικολογικό δυναμικό. Μέτριο οικολογικό δυναμικό: Μέτριες αλλαγές των τιμών των σχετικών βιολογικών ποιοτικών στοιχείων σε σχέση με τις τιμές που απαντούν στο μέγιστο οικολογικό δυναμικό. Β. Χημική κατάσταση Η ταξινόμηση σε κλάσεις ποιότητας της χημικής κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων πραγματοποιείται μετά από έλεγχο της τήρησης των οριακών τιμών ποιότητας ορισμένων επικίνδυνων ουσιών που καταλήγουν στο υδάτινο περιβάλλον. Οι ουσίες αυτές καθορίζονται στο Παράρτημα Χ της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, όπως αυτό εξειδικεύτηκε στην ΚΥΑ Η.Π. 51354/2641/Ε103/2010 (ΦΕΚ Β 1909) «Καθορισμός Προτύπων Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΠΠΠ) για τις συγκεντρώσεις ορισμένων ρύπων και ουσιών προτεραιότητας στα επιφανειακά ύδατα, σε συμμόρφωση προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/105/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2008». Στην ανωτέρω ΚΥΑ καθορίζονται Πρότυπα Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΠΠΠ) για 101 χημικές ενώσεις ή ομάδες χημικών ενώσεων, εκ των οποίων 41 αφορούν σε ουσίες προτεραιότητας και άλλους ρύπους, που έχουν θεσπιστεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (Οδηγία 105/2008/ΕΕ) και 60 αφορούν σε ειδικούς ρύπους, οι οποίοι είτε έχουν ανιχνευθεί στα υδατικά συστήματα της χώρας, είτε αναφέρονταν σε παλαιότερες νομοθετικές ρυθμίσεις. Τα ΠΠΠ αφορούν είτε στην Ετήσια Μέση Συγκέντρωση (ΕΜΣ) είτε στη Μέγιστη Επιτρεπόμενη Συγκέντρωση (ΜΕΣ). Η ετήσια μέση συγκέντρωση προκύπτει ως ο αριθμητικός μέσος των μετρούμενων συγκεντρώσεων σε διάφορους χρόνους κατά τη διάρκεια του έτους. Για κάθε επιφανειακό υδατικό σύστημα, ο χαρακτηρισμός της καλής χημικής κατάστασης εξαρτάται από τις ετήσιες μέσες συγκεντρώσεις, οι οποίες δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις τιμές των θεσμοθετημένων ορίων. Η υπέρβαση τιμής σε οποιοδήποτε θέση ενός συστήματος, συνεπάγεται το χαρακτηρισμό του ως Κατώτερης της Καλής. Σχήμα 5: Κατηγορίες αξιολόγησης της χημικής κατάστασης επιφανειακών υδατικών συστημάτων Κατάταξη χημικής κατάστασης Καλή Κατώτερη της Καλής Η μεθοδολογία ταξινόμησης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων του ΥΔ Κρήτης, για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμες μετρήσεις για τις ουσίες προτεραιότητας και για άλλους κύριους ρύπους, θα βασιστεί στη σύγκριση της μέσης τιμής των αποτελεσμάτων των μετρήσεων της συγκέντρωσης των ουσιών προτεραιότητας και άλλων κύριων ρύπων σε όλους τους σταθμούς δειγματοληψίας ανά υδατικό σύστημα, με τις τιμές καλής χημικής κατάστασης, με κατάλληλη στατιστική επεξεργασία. Στην περίπτωση που οι τιμές είναι κατώτερες των ΠΠΠ και των οριακών τιμών έκθεσης τα συστήματα θα χαρακτηριστούν ως καλής χημικής κατάστασης, ενώ στην περίπτωση που θα υπερβαίνουν τα ΠΠΠ και τις οριακές τιμές έκθεσης θα χαρακτηριστούν ως κατώτερης της καλής. Για τα υδατικά συστήματα, για τα οποία δεν υπάρχουν διαθέσιμες μετρήσεις, θα εκτιμηθεί σε ποιες περιπτώσεις επιτυγχάνονται ή όχι οι στόχοι της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ. Ως αποτέλεσμα, τα επιφανειακά αυτά 4

υδατικά συστήματα, θα έχουν άγνωστη χημική κατάσταση, ενώ θα γίνει και διερεύνηση της μη επίτευξης του περιβαλλοντικού στόχου, με βάσεις τις πιέσεις (χαμηλές, υψηλές). Γ. Συνολική κατάσταση Η διαδικασία ταξινόμησης της συνολικής κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων βασίζεται στην συναξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης και της χημικής κατάστασης. Στο Σχήμα 6 παρουσιάζεται η γενική διαδικασία ως διάγραμμα λογικής με τα βήματα που ακολουθούνται. Στην τελική ταξινόμηση της συνολικής κατάστασης επικρατεί ο κανόνας του (one out all out), κατά τον οποίο η αξιολόγηση βασίζεται στην χαμηλότερη τιμή ανάμεσα στην οικολογική και χημική κατάσταση. Σχήμα 6: Λογικό διάγραμμα αξιολόγησης της συνολικής κατάστασης των επιφανειακών υδατικών συστημάτων 5

ΕΚΤIΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΟΤΑΜΙΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Στα πλαίσια του προγράμματος «Παρακολούθηση της οικολογικής ποιότητας υδάτων ποταμών, παρακτίων και μεταβατικών υδάτων της Ελλάδας σε εφαρμογή του Άρθρου 8 της Οδηγίας - Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ» κατά τη διάρκεια των ετών 2012-2013-2014, πραγματοποιήθηκαν, από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), δειγματοληψίες και αναλύσεις φυσικοχημικών, υδρομορφολογικών και βιολογικών στοιχείων ποιότητας (βενθικών μακροασπονδύλων, μακροφύτων, διατόμων και ψαριών) στους σταθμούς του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Ποταμών της Ελλάδας. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ Για την εκτίμηση της φυσικοχημικής ποιότητας χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος Nutrient Classification System (NCS) (Skoulikidis et al., 2006), τροποποιημένη ώστε να περιλαμβάνει και την παράμετρο του διαλυμένου οξυγόνου (Cardoso et al., 2001). Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μέθοδο, οι σταθμοί κατατάσσονται σε μία από πέντε κλάσεις ποιότητας (Υψηλή, Καλή, Μέτρια, Ελλιπής, Κακή) ανάλογα με τη συγκέντρωση του αζώτου των νιτρικών, νιτρωδών και αμμωνιακών και του φωσφόρου των φωσφορικών ιόντων. Η κατάταξη της ποιότητας ανάλογα με τη συγκέντρωση του διαλυμένου οξυγόνου έγινε σύμφωνα με τον Πίνακα. Κάθε επιμέρους ποιότητα (συμπεριλαμβανομένης και αυτής του διαλυμένου οξυγόνου) βαθμολογείται από 1 (Κακή) έως 5 (Υψηλή) και από το μέσο όρο των επιμέρους βαθμολογιών προκύπτει η φυσικοχημική ποιότητα για κάθε σταθμό δειγματοληψίας. Κατάταξη σε κλάσεις ποιότητας βάσει των συγκεντρώσεων θρεπτικών στοιχείων σύμφωνα με το Nutrient Classification System (NCS) (Skoulikidis et al., 2006). ΚΛΑΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΨΗΛΗ ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΕΛΛΙΠΗΣ ΚΑΚΗ Ν-ΝΟ 3 - (mg/l) <0,22 0,22-0,60 0,61-1,3 1,31-1,8 >1,8 Ν-ΝΗ 4 + (mg/l) <0,024 0,024-0,060 0,061-0,2 0,21-0,5 >0,5 Ν-ΝΟ 2 - (μg/l) <3 3-8 8,1-30 30,1-70 >70 P-PO 4 3- (μg/l) <70 70-105 106-165 166-340 >340 TP (μg/l) <125 125-165 166-220 221-405 >405 Κατάταξη σε κλάσεις ποιότητας βάσει της συγκέντρωσης διαλυμένου οξυγόνου (DO) (Cardoso et al., 2001). ΚΛΑΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΨΗΛΗ ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΕΛΛΙΠΗΣ ΚΑΚΗ DO (mg/l) >7 5-7 3-5 1-3 <1 YΔΡΟΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ (1) RIVER HABITAT SURVEY (RHS) Από το πρωτόκολλο του RHS και με τη χρήση συγκεκριμένου συνοδευτικού υπολογιστικού προγράμματος υπολογίζονται για κάθε σταθμό δύο δείκτες υδρομορφολογικής ποιότητας, ο HMS (Habitat Modification Score) και ο HQA (Habitat Quality Assessment). Ο πρώτος εκφράζει την υδρομορφολογική υποβάθμιση που έχει προκληθεί στο σταθμό από ανθρώπινες παρεμβάσεις (γέφυρες, φράγματα, αγωγοί άντλησης και μεταφοράς νερού, ενίσχυση όχθεων, εκτροπή κοίτης κλπ.). Σε κάθε παράγοντα υποβάθμισης αποδίδεται συγκεκριμένη βαθμολογία και οι βαθμολογίες τελικά αθροίζονται. Όσο πιο μεγάλη είναι η αριθμητική τιμή του δείκτη HMS, τόσο μεγαλύτερη είναι η υδρομορφολογική υποβάθμιση του σταθμού. Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο δείκτη, ο κάθε σταθμός κατατάσσεται σε έξι κατηγορίες. Για τους σκοπούς της ΟΠΥ 2000/60/ΕΚ η κλίμακα του δείκτη μετατράπηκε σε πενταβάθμια, μετά από συγχώνευση των δύο πρώτων κατηγοριών (Pristine & Semi-natural). 6

Κατηγορίες υδρομορφολογικής υποβάθμισης σύμφωνα με τον δείκτη HMS. Στην τρίτη στήλη οι δύο κατηγορίες έχουν συγχωνευτεί ώστε να μετατραπεί η κλίμακα του δείκτη σε πενταβάθμια. HMS ΚΛΑΣΗ HMS ΚΛΑΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΟΠΥ 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ 0-2 Ημι-φυσικό 3-8 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ 9-20 Εμφανώς τροποποιημένο ΜΕΤΡΙΑ 21-44 Σημαντικά τροποποιημένο ΕΛΛΙΠΗΣ 45+ Βαριά τροποποιημένο ΚΑΚΗ Ο δεύτερος δείκτης (HQA) εκφράζει την ποιότητα του σταθμού ως παρουσία και ποικιλία φυσικών χαρακτηριστικών όπως τύποι ροής, παρόχθια βλάστηση, υπόστρωμα κλπ. Όπως και με τον προηγούμενο δείκτη, κάθε χαρακτηριστικό παίρνει μία βαθμολογία και οι βαθμολογίες αθροίζονται οπότε προκύπτει ο τελικός δείκτης. Ο συγκεκριμένος δείκτης δεν οδηγεί σε κατηγοριοποίηση, απλώς εκφράζει αριθμητικά την ποιότητα της περιοχής (η αριθμητική απόκλιση μεταξύ διαφορετικών περιοχών αντικατοπτρίζει απόκλιση στην οικολογική τους ποιότητα). Σε αντίθεση με τον HMS, όσο μεγαλύτερη είναι η αριθμητική τιμή του HQA, τόσο μικρότερο είναι το μέγεθος της υποβάθμισης της περιοχής μελέτης. (2) QBR Η τιμή του QBR κυμαίνεται μεταξύ 0 και 100 και είναι το άθροισμα τεσσάρων παραμέτρων που αναφέρονται σε τέσσερα βασικά γνωρίσματα της παρόχθιας ποιότητας: (i) τη συνολική κάλυψη της παρόχθιας βλάστησης και τη συνεκτικότητα αυτής με τα παρακείμενα χερσαία ενδιαιτήματα, (ii) τη δομή της κάλυψης που διαμορφώνεται από τη συνολική κάλυψη των δένδρων, αλλά και των θάμνων και άλλων φυτών στον υπόροφο, (iii) την ποιότητα της κάλυψης, που εξαρτάται από τη γεωμορφολογία των παρόχθιων ενδιαιτημάτων και τον αριθμό των αυτοχθόνων ειδών δένδρων και (iv) τις ανθρωπογενείς τροποποιήσεις του υδάτινου δίαυλου ενός ρέματος ή ποταμού. Κάθε μία από τις τέσσερις παραμέτρους βαθμολογείται αρχικά με μία από τις τέσσερις τιμές: 0, 5, 10 ή 25. Στη συνέχεια το αρχικό αποτέλεσμα αλλάζει ανάλογα με τα επιπρόσθετα κριτήρια τα οποία βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο κάθε μιας από αυτές τις μετρικές. Κάθε κριτήριο στο πρωτόκολλο πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και περισσότερα από ένα κριτήρια να μπορούν να εφαρμοσθούν. Εάν το τελικό σκορ είναι αρνητικό, καταγράφεται ως 0. Εάν το τελικό σκορ υπερβαίνει το 25, καταγράφεται ως 25. Τιμές που είναι αρνητικές ή υπερβαίνουν το 25 αποκλείονται προκειμένου να δοθεί η ίδια βαρύτητα και στις τέσσερις μετρικές. Τα επιπρόσθετα κριτήρια προέκυψαν από τους συγγραφείς (Munne et al., 2003) ακολουθώντας μια εξαντλητική έρευνα στους δειγματοληπτικούς σταθμούς. Τα σκορ για τα επιπρόσθετα κριτήρια επιλέχθηκαν κατά την ειδική γνώμη των συγγραφέων σύμφωνα με τη βαρύτητα του κάθε κριτηρίου στα υπό μελέτη ρέματα (Munne et al., 2003). Γέφυρες και δρόμοι που διασχίζουν το ποτάμι δε θεωρούνται ως αλλοίωση του καναλιού καθώς μας παρέχουν πρόσβαση στη θέση δειγματοληψίας. Αντίθετα, ο δείκτης QBR στην περίπτωση αυτή, εφαρμόζεται ανάντη και κατάντη από τέτοιες κατασκευές. Ωστόσο, άλλες γέφυρες και δρόμοι που είναι είτε παράλληλα στο ποτάμι είτε το διασχίζουν, αλλά δε χρησιμοποιούνται για την πρόσβαση στο ποτάμι, συμμετέχουν στην ανάλυση. Ο τελικός δείκτης QBR προκύπτει από το άθροισμα των τεσσάρων παραμέτρων και ταξινομείται σε πέντε κλάσεις ποιότητας του παρόχθιου ενδιαιτήματος με βάση την ΟΠΥ. Κλάσεις ποιότητας σύμφωνα με τον δείκτη QBR και κατάταξη ποιότητας σύμφωνα με την ΟΠΥ 2000/60/ΕΕ ΚΛΑΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΟΧΘΙΟΥ ΕΝΔ/ΤΟΣ QBR ΚΛΑΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΟΠΥ Παρόχθιο ενδιαίτημα σε φυσική κατάσταση 95 ΥΨΗΛΗ 7

Μερική τροποποίηση, καλή κατάσταση 75-90 ΚΑΛΗ Σημαντική τροποποίηση, μέτρια κατάσταση 55-70 ΜΕΤΡΙΑ Μεγάλη τροποποίηση, φτωχή κατάσταση 30-50 ΕΛΛΙΠΗΣ Πολύ μεγάλη τροποποίηση, κακή κατάσταση 25 ΚΑΚΗ Η υδρομορφολογική κατάσταση κάθε σταθμού υπολογίζεται από τον συνδυασμό των δύο μεθόδων (RHS και QBR) αποδίδοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στο RHS το οποίο προσδιορίζει την κατάσταση σε μεγαλύτερο τμήμα του ποταμού (500 m έναντι 100 m της QBR). Η υδρομορφολογική κατάσταση προσδιορίζεται τελικά από τον τύπο: όπου, S H = Υδρομορφολογική κατάσταση, S HMS = H ποιότητα βάσει του δείκτη HMS, S QBR = Η ποιότητα βάσει του δείκτη QBR ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ (1) ΒΕΝΘΙΚΑ ΜΑΚΡΟΑΣΠΟΝΔΥΛΑ Η εκτίμηση της βιολογικής ποιότητας με βάση τα βενθικά μακροασπόνδυλα έγινε σύμφωνα με το Ελληνικό Σύστημα Αξιολόγησης (Hellenic Evaluation System - HES) (Artemiadou & Lazaridou, 2005). Το Ελληνικό Σύστημα Αξιολόγησης βασίζεται στο διαφορετικό βαθμό ευαισθησίας των ταξινομικών ομάδων των βενθικών μακροασπονδύλων στις ανθρωπογενείς πιέσεις, αντίστοιχα με το Ισπανικό σύστημα αξιολόγησης (Alba-Tercedor & Sanchez Ortega, 1978), λαμβάνοντας όμως υπόψη και τη σχετική αφθονία τους. Ο HES προκύπτει από το άθροισμα των βαθμολογιών όλων των ομάδων και ο AHES από το πηλίκο του HES προς τον αριθμό των ταξινομικών ομάδων που συμμετείχαν στον υπολογισμό του. Οι τιμές HES και AHES βαθμολογούνται από 1 έως 5 ξεχωριστά για πλούσια και φτωχά ενδιαιτήματα και υπολογίζεται το ημιάθροισμα των βαθμών αυτών (SemiHES). Η ποιότητα του νερού (Υψηλή, Καλή, Μέτρια, Ελλιπής, Κακή) προκύπτει από την ερμηνεία του ημιαθροίσματος και βασίζεται σε πενταβάθμια κλίμακα όπως απαιτεί η Οδηγία - Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ. Βαθμολογίες των ταξινομικών ομάδων βενθικών μακροασπονδύλων για τον υπολογισμό του HES (Artemiadou & Lazaridou, 2005). Tα P, C και A αναφέρονται στην αφθονία των ατόμων (Present από 0-3%, Common από 3.01-12% και Abundant από 12.01-100% αντίστοιχα ενώ για τα taxa με αστερίσκο τα όρια είναι 0-10% (P), 10.01-20% (C) και 20.01-100% (Α)). ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ Capniidae, Chloroperlidae, Siphlonuridae, Apheloceiridae, Blephariceridae, Phryganeidae, Molanidae, Odontoceridae, Beraeidae, Lepidostomatidae, Thremnatidae, Brachycentridae, Helicopsychidae Leuctridae, Perlodidae, Perlidae, Sericostomatidae, Goeridae, Neoephemeridae Nemouridae, Taeniopterygidae, Ephemeridae, Heptageniidae, Leptophlebiidae, Leptoceridae, Polycentropodidae, Psychomyidae, Philopotamidae, Limnephilidae, Rhyacophilidae, Glossosomatidae, Ecnomidae, Aeshnidae, Lestidae, Corduliidae, Libeluliidae, Athericidae, Dixidae, Scirtidae (Helodidae), Gyrinidae, Hydraenidae, Sialidae, Grapsidae, Potamonidae (Brachyura), Astacidae (Macrura) P C A 100 110 120 90 97 100 80 86 90 Potamanthidae, Calopterygidae, Cordulegasteridae, Stratiomyidae, 70 75 78 8

ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ Hydrobiidae Platycnemididae, Gomphidae, Tabanidae, Ceratopogonidae, Empididae, Elmithidae, Viviparidae, Neritidae, Unionidae Caenidae, Oligoneuriidae, Polymitarchidae, Isonychiidae, Hydropsychidae, Ancylidae, Acroloxidae, Gammaridae, Corophidae, Atyidae, Planariidae, Dendrocoelidae, Dufesiidae, Dryopidae, Helophoridae, Hydrochidae, Clambidae, Psychodidae, Simuliidae Ephemerellidae, Baetidae, Hydroptilidae, Tipulidae, Dolichopodidae, Anthomyidae, Limoniidae, Haliplidae, Curculionidae, Chrysomelidae, Hydroscaphidae, Hydracarina, Piscicolidae, Glossiphonidae Coenagrionidae, Chironomidae (not red)*, Dytiscidae, Hydrophilidae, Hygrobiidae, Corixidae, Hebridae, Veliidae, Mesoveliidae, Hydrometridae, Gerridae, Nepidae, Pleidae, Naucoridae, Notonectidae, Belostomatidae, Asellidae, Ostracoda, Physidae, Bithyniidae, Bithynellidae, Melaniidae, (Thiaridae), Ellobiidae, Hirudinidae, Sphaeriidae, Oligochaita* Chironomidae (red), Rhagionidae, Culicidae, Muscidae, Thaumaleidae, Ephydridae, Chaoboridae, Lymnaeidae, Planorbidae, Erpobdellidae ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ P C A 60 64 67 50 53 56 40 38 35 30 25 20 20 12 3 Tubificidae, Valvatidae, Syrphidae 10 2 1 Βαθμολογίες των HES και ΑΗΕS για τον υπολογισμό του Semi-HES (Artemiadou & Lazaridou, 2005). Η ποικιλότητα των ενδιαιτημάτων ορίζεται σύμφωνα με το Greek Habitat Richness Matrix (Chatzinikolaou et al., 2006). ΒΑΘΜΟΣ 5 ΒΑΘΜΟΣ 4 ΒΑΘΜΟΣ 3 ΒΑΘΜΟΣ 2 ΒΑΘΜΟΣ 1 ΣΤΑΘΜΟΙ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ HES >1532 1326-1532 830-1325 341-829 0-340 ΣΤΑΘΜΟΙ ΦΤΩΧΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ HES >1052 756-1052 389-755 167-388 0-166 ΣΤΑΘΜΟΙ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ AHES >64.72 54.57-64.72 45.82-54.56 31.73-45.81 0-31.72 ΣΤΑΘΜΟΙ ΦΤΩΧΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ AHES >55.69 45.18-55.69 35.33-45.17 27.50-35.32 0-27.49 Τελική κατάταξη σε κλάσεις ποιότητας σύμφωνα με τον Semi-HES των βενθικών μακροασπονδύλων (Artemiadou & Lazaridou, 2005). Semi-HES ΚΛΑΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ 5 ΥΨΗΛΗ 4.5 ΥΨΗΛΗ 4 ΚΑΛΗ 3.5 ΚΑΛΗ 3 ΜΕΤΡΙΑ 2.5 ΜΕΤΡΙΑ 2 ΕΛΛΙΠΗΣ 1.5 ΕΛΛΙΠΗΣ 1 ΚΑΚΗ (2) ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ Για τον προσδιορισμό της βιολογικής ποιότητας με βάση το ποιοτικό στοιχείο ιχθυοπανίδα, η ανάπτυξη πανελλαδικού δείκτη ο οποίος θα έχει εφαρμογή σε όλα τα ποτάμια συστήματα της χώρας είναι σε εξέλιξη. 9

(3) ΜΑΚΡΟΦΥΤΑ Ο Βιολογικός Δείκτης Μακροφύτων για τα Ποτάμια, IBMR (Macrophyte Biological Index for Rivers, Haury et al. 2006), αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε ευρέως σε φυσικά και τεχνητά ρέοντα ύδατα της Γαλλίας (AFNOR Association Francaise de Normalisation, 2003, Haury et al. 2006) και αποτελεί μέτρο αξιολόγησης της τροφικής κατάστασης της περιοχής που βρίσκεται υπό αξιολόγηση. Στο παρόν έργο χρησιμοποιήθηκε ο δείκτης IBMR για την αξιολόγηση της βιολογικής ποιότητας των σταθμών με βάση τα μακρόφυτα, λαμβάνοντας υπόψη και τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της Μεσογειακής Γεωγραφικής Ομάδας Διαβαθμονόμησης για τα μακρόφυτα ποταμών (MEDGIG). Ο δείκτης IBMR περιλαμβάνει έναν κατάλογο περίπου 207 taxa μακροφύτων (Πίνακας 8), κάθε ένα από τα οποία χαρακτηρίζεται από δύο δείκτες: i. τον δείκτη CSi, ο οποίος αποτελεί συντελεστή τροφικής κατάστασης για το κάθε είδος και κυμαίνεται από 0 (βαριά οργανική ρύπανση και ετεροτροφικά taxa) μέχρι 20 (ολιγοτροφικά είδη), ii. το Συντελεστή Οικολογικού Εύρους (Coefficient of Ecological Amplitude) (Ei) ο οποίος χαρακτηρίζει το οικολογικό τροφικό εύρος κάθε φυτού. Είδη τα οποία έχουν Ei = 1 χαρακτηρίζονται από μεγάλο οικολογικό εύρος και καλύπτουν τρεις τροφικές κλάσεις ενώ είδη με Ei = 3 χαρακτηρίζονται από πολύ μικρό οικολογικό εύρος το οποίο περιορίζεται μόνο σε μία τροφική κλάση. Ο υπολογισμός του δείκτη IBMR γίνεται με τον ακόλουθο μαθηματικό τύπο (Haury et al., 2006): Όπου: CSi = συντελεστής τροφικής κατάστασης από 0 μέχρι 20, Ei = συντελεστής οικολογικού εύρους,ki = συντελεστής κάλυψης {Κ1: <0.1 % (πολύ σπάνιο), 0.1 Κ2 1% (όχι συχνό), 1 Κ3 10% (κοινό), 10 Κ4 <50% (συχνό είδος), Κ5 >50 % (κυρίαρχο)} 10

Βαθμονομημένος κατάλογος ειδών μακροφύτων του Βιολογικού Δείκτη Μακροφύτων για τα Ποτάμια IBMR (Haury et al., 2006). 11

Η διαβαθμονόμηση του δείκτη IBMR για τα μακρόφυτα σε εθνικό επίπεδο, πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της άσκησης Διαβαθμονόμησης MEDGIG (Feio et al. 2014, Aguiar et al. 2014) με βάση τις ελληνικές 12

περιοχές αναφοράς για τα μακρόφυτα (IC Reference Sites) (Papastergiadou & Manolaki, 2011). Τα όρια των οικολογικών κλάσεων ποιότητας δίνονται στον Πίνακα. Όρια των 5 οικολογικών κλάσεων ποιότητας σύμφωνα με το δείκτη αξιολόγησης IBMR GR. IBMR GR ΚΛΑΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ >0,75 ΥΨΗΛΗ 0,56 0,75 ΚΑΛΗ 0,37 0,56 ΜΕΤΡΙΑ 0,19 0,37 ΕΛΛΙΠΗΣ <0,19 ΚΑΚΗ (4) ΔΙΑΤΟΜΑ Η διαδικασία ανάλυσης των δειγμάτων διατόμων βρίσκεται σε εξέλιξη. Ως εκ τούτου η βιολογική ποιότητα με βάση τα διάτομα δεν συμπεριλαμβάνεται στην παρούσα Τεχνική Έκθεση. Για την εκτίμηση της βιολογικής ποιότητας με βάση τα διάτομα χρησιμοποιείται ο δείκτης IPS - Specific Pollution sensitivity Index (Coste in Cemagref, 1982) ο οποίος συνιστά μια μετρική για την ανίχνευση διαφόρων τύπων επιβάρυνσης - ρύπανσης (οργανική ρύπανση, αλατότητα, ευτροφισμό) (Prygiel & Coste, 2000) των νερών των ρεόντων υδάτων και έχει θεωρηθεί ως δείκτης αναφοράς (Descy & Coste, 1991). Έχει επιλεχθεί για την παρακολούθηση της ποιότητας των νερών στην Ισπανία και Πορτογαλία μετά από ευρεία μελέτη των ποταμών τους, καθώς θεωρήθηκε ως ο ακριβέστερος δείκτης για τα ποτάμια της Μεσογειακής περιοχής (Almeida 2001, Gomà et al. 2004, Oscoz et al. 2007). Στην Ελλάδα παρουσίασε καλή επίδοση σε δύο Μεσογειακά ποτάμια (Ziller & Montesanto 2004) και σε μικρά ορεινά ρέματα (Montesanto et al. 1999). Ο IPS βασίζεται στον τύπο των Zelinka & Marvan (1961) και υπολογίζεται ως εξής: IPS = j=1 n A j.i j.v j / j=1 n A j.v j όπου: Aj: η σχετική αφθονία ενός συγκεκριμένου είδους στο δείγμα Vj: η αξία του είδους αυτού ως βιοδείκτη ή εύρος εξάπλωσής του (indicator value or stenoecy degree) (1=μικρή αξία - μεγάλο εύρος εξάπλωσης, 2=μέτρια αξία μέτριο εύρος εξάπλωσης, 3=μεγάλη αξία μικρό εύρος εξάπλωσης, χαρακτηριστικό συγκεκριμένων συνθηκών) Ij: βαθμός ευαισθησίας ως προς τη ρύπανση (pollution sensitivity, από 1 έως 5): 1 = πολύ ανθεκτικό έως σαπρόφιλο, 2 = ανθεκτικό, 3 = αδιάφορο, 4 = ευαίσθητο έως μέτρια ευαίσθητο, 5 = πολύ ευαίσθητο. O IPS παίρνει τιμές από 1 έως 20 κατά την έννοια της αυξανόμενης οικολογικής ποιότητας. Οι τιμές του έχουν ταξινομηθεί σε 5 τάξεις ποιότητας όπως φαίνεται στον Πίνακα. 13

Τάξεις ποιότητας υδάτων με βάση τα διάτομα σύμφωνα με τον δείκτη IPS - Specific Pollution sensitivity Index (Coste in Cemagref, 1982). ΚΑΚΗ ΕΛΛΙΠΗΣ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΛΗ ΥΨΗΛΗ 1 i < 5 5 i < 9 9 i < 13 13 i < 17 17 i 20 Ο δείκτης IPS ενημερώνεται συνεχώς και χρησιμοποιεί σχεδόν όλα τα γνωστά είδη, ενώ άλλοι προτεινόμενοι δείκτες βασίζονται σε μικρότερο σύνολο ταξινομικών μονάδων. Συνεπώς ο IPS μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλές και διαφορετικές οικοπεριοχές, ακόμη και σε αυτές με ιδιαίτερη διατομοχλωρίδα. Η χρήση των διατόμων ως δεικτών οικολογικής ποιότητας, αν και διαδεδομένη σε άλλες χώρες της Ευρώπης, εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε μεγάλη κλίμακα στη χώρα μας. Αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα στην επιλογή συνθηκών αναφοράς και διαβαθμονόμησης του δείκτη IPS. Γι αυτό το λόγο, επιλέχθηκε στην παρούσα μελέτη να χρησιμοποιηθεί ο ίδιος ο δείκτης και όχι ο λόγος οικολογικής ποιότητας (Ecological Quality Ratio - EQR) που συνιστάται από την οδηγία. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε κάθε ΥΔ προσδιορίζεται από το ΕΛΚΕΘΕ η εποχική βιολογική και φυσικοχημική ποιότητα και όχι η ετήσια εκτίμηση. Επίσης, δεν είναι δυνατό να ταξινομηθούν οι σταθμοί από πλευράς οικολογικής κατάστασης για τους παρακάτω λόγους: 1. Στο σύνολο των σταθμών του Δικτύου από πλευράς βιολογικών ποιοτικών στοιχείων διατίθενται δεδομένα μόνο για τα βενθικά μακροασπόνδυλα και τα ψάρια, ενώ δεδομένα για διάτομα και μακρόφυτα αφορούν πιλοτικά ένα υποσύνολο των σταθμών. 2. Η εκτίμηση της βιολογικής ποιότητας με βάση τα βενθικά μακροασπόνδυλα είναι προκαταρκτική καθώς στηρίζεται στον δείκτη HES που εφαρμόσθηκε και στα εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης και δεν στηρίζεται σε συνθήκες αναφοράς (και συνεπώς σε EQR). 3. Όσον αφορά στα ψάρια, η ανάπτυξη ενός πανελλαδικού δείκτη ο οποίος θα έχει εφαρμογή σε όλα τα ποτάμια συστήματα βρίσκεται σε εξέλιξη. Για τους παραπάνω λόγους τα αποτελέσματα των δειγματοληψιών των ψαριών δεν μπορούν να συμπεριληφθούν. 4. Η εκτίμηση της χημικής - φυσικοχημικής κατάστασης, με βάση τις προδιαγραφές της ΟΠΥ, εξάγεται από την φυσικοχημική ποιότητα και τους ειδικούς ρύπους. Επειδή δεν ήταν διαθέσιμα τα αποτελέσματα του Γενικού Χημείου του Κράτους όσο αφορά τους ειδικούς ρύπους, στην παρούσα Έκθεση γίνεται αναφορά μόνο στη φυσικοχημική ποιότητα. 5. Η εκτίμηση της υδρομορφολογικής ποιότητας θεωρείται προκαταρκτική καθώς προκύπτει μόνο από την εφαρμογή του δείκτη HMS και δεν περιλαμβάνει τον δείκτη της μεθόδου QBR, τα αποτελέσματα της οποίας βρίσκονται υπό επεξεργασία και θα συμπεριληφθούν σε επόμενο στάδιο. 14

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΥΔ ΗΠΕΙΡΟΥ (EL05) Το Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου περιλαμβάνει 37 σταθμούς, εκ των οποίων οι 32 εποπτικοί και οι 5 επιχειρησιακοί. Η φυσικοχημική ποιότητα κατά την περίοδο 2012-2014 βάσει των συγκεντρώσεων των θρεπτικών στοιχείων και του διαλυμένου οξυγόνου κυμάνθηκε από Ελλιπής έως Υψηλή. 78% των σταθμών δειγματοληψίας παρουσίασε Καλή έως Υψηλή φυσικοχημική ποιότητα σε όλες τις εποχές. 9,76% των σταθμών (GRIBOVO, LAPSISTA, METSOVO, PETRA) εμφάνισε διακύμανση μεταξύ Μέτριας και Καλής βιολογικής ποιότητας ενώ ο σταθμός KLIMATIA παρουσίασε διακύμανση της ποιότητας από Ελλιπή έως Μέτρια. Η βιολογική ποιότητα βάσει των βενθικών μακροασπονδύλων κατά τα έτη 2012-13-14 κυμάνθηκε από Κακή έως Υψηλή. 54% των σταθμών παρουσίασε Καλή έως Υψηλή βιολογική ποιότητα (40POROS_DW, BOLIANA, LOURO_HM, METSOVO, MOURA, NERAIDA, V455, VARDAS, VOTONOSI, GEF. KALOGIROU, KASTRI, MELISSO, NEA KOITI, STENAKI, VRAZIT, AG_GEORGIOS, GEF. MAZARAKIOU, MEGA LAKKO, VOID_UP, VOID-AOOS). Ο σταθμός KESTRINI εμφάνισε Κακή έως Ελλιπή ποιότητα ενώ ο σταθμός ARTA παρουσίασε Ελλιπή έως Μέτρια ποιότητα. Σε ποσοστό 26,8% των σταθμών η ποιότητα κυμάνθηκε είτε από Ελλιπής έως Υψηλή (AG. SPYRIDONAS, KLIMATIA, KOBOTI, MAVROPOTAMO, PETRA), είτε από Μέτρια έως Υψηλή (ELATO, FONISSA, GLIKI, GRIBOVO, 40POROS_UP, GEF. BALDUMA). Τέλος, 4 σταθμοί (AKROPOTAMI, LAPSISTA, MESAGGI, RAGIO) εμφάνισαν Μέτρια ποιότητα σε όλες τις εποχές δειγματοληψίας. Η βιολογική ποιότητα με βάση τα διάτομα κατά το έτος 2013 εκτιμήθηκε Υψηλή στον σταθμό 40POROS_DW και Καλή σε όλους τους υπόλοιπους σταθμούς. Ο σταθμός LOURO_HM και MELISSO παρουσίασαν διακύμανση τις δύο περιόδους δειγματοληψίας από Καλή σε Μέτρια και από Καλή σε Υψηλή, αντίστοιχα. Όσον αφορά στην εκτίμηση της υδρομορφολογικής ποιότητας βάσει του HMS, από τους σταθμούς του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου που ελέγχθηκαν, 68% παρουσίασαν Καλή έως Υψηλή ποιότητα και 32% Μέτρια ή κατώτερη. Συγκεκριμένα, 40% των σταθμών παρουσίασε Υψηλή υδρομορφολογική ποιότητα (40POROS_DW, AKROPOTAMI, BOLIANA, ELATO, FONISSA, GRIBOVO, KESTRINI, LOURO_HM, MAVROPOTAMO, MEGA LAKKO, MELISSO, STENAKI, V455, VARDAS, VRAZIT), 26% Καλή υδρομορφολογική ποιότητα (40POROS_UP, GEF. BALDUMA, KASTRI, KLIMATIA, METSOVO, MOURA, NERAIDA, VOID_UP, VOID-AOOS, VOTONOSI), 16% Μέτρια υδρομορφολογική ποιότητα (AG_GEORGIOS, GEF. KALOGIROU, KOBOTI, PETRA, KIFISOS_MD, VARNAVAS), 18% Ελλιπή υδρομορφολογική ποιότητα (AG. SPYRIDONAS, ARTA, GEF. MAZARAKIOU, GLIKI, MESAGGI, NEA KOITI, RAGIO) και ένας σταθμός (LAPSISTA) Κακή υδρομορφολογική ποιότητα. 15

Σταθμοί παρακολούθησης ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου (05). (Τα Η, Ν, και Α στον κωδικό κάθε σταθμού υποδηλώνουν ότι ο σταθμός ανήκει σε Ιδιαιτέρως Τροποποιημένο -Heavily Modified-, Φυσικό - Natural- ή Τεχνητό -Artificial- Υδάτινο Σώμα, αντίστοιχα). ΣΤΑΘΜΟΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Α/Α ΤΥΠΟΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ (WGS84) ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ LON LAT ΕΠΟΠΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡ/ΚΗ 136 40POROS_DW GR000500040A910120N500 20,72071526 40,11017513 137 40POROS_UP GR000500040A910270N500 20,97623538 40,28855271 138 AG_GEORGIOS GR0005000400220130N500 20,84748657 39,27126351 139 AG. SPYRIDONAS GR0005000400220100N200 20,86566533 39,15406778 140 AKROPOTAMI GR0005000400210110H500 21,02740644 39,09374764 141 ARTA GR0005000400210120H500 20,98725653 39,16835197 142 BOLIANA GR0005000400250170N500 20,47578217 39,62057333 143 ELATO GR0005000400210240N300 20,97172364 39,86793994 144 FONISSA GR0005000400270100N500 19,72074969 39,77140071 145 GEF. BALDUMA GR0005000400210240N500 20,9967099 39,69587102 146 GEF. KALOGIROU GR0005000400220100N400 20,88530543 39,1780525 147 GEF. MAZARAKIOU GR0005000400250230N500 20,61161807 39,80708542 148 GLIKI GR0005000400240110N500 20,60895205 39,3233211 149 GRIBOVO GR0005000400250180N500 20,52043953 39,65858031 150 KASTRI GR0005000400250130N500 20,28029437 39,56300622 151 KESTRINI GR0005000400250110N500 20,20867435 39,55720315 152 KLIMATIA GR0005000400250210H500 20,63839565 39,71258935 153 KOBOTI GR0005000400200120N500 21,08209839 39,09993197 154 LAPSISTA GR0005000400250220A500 20,79677398 39,7237101 155 LOURO_HM GR0005000400220120H500 20,8519659 39,25379186 156 MAVROPOTAMO GR0005000400240100N500 20,50100009 39,23174098 157 MEGA LAKKO GR0005000400210320N500 20,91124438 39,83453792 158 MELISSO GR000500040A910100N300 20,61074615 40,06379095 159 MESAGGI GR0005000400280100N500 19,89850648 39,50594816 160 METSOVO GR0005000400210270N500 21,17722222 39,76057172 161 MOURA GR000500040A910420H500 21,07062622 39,84935863 162 NEA KOITI GR0005000400260110A500 20,20022879 39,58825208 163 NERAIDA GR0005000400250160N500 20,4458026 39,5356946 164 PETRA GR0005000400220100N800 20,78390427 39,15825515 165 RAGIO GR0005000400250120N500 20,23521951 39,58590702 166 STENAKI GR0005000400250150N500 20,36701565 39,55979047 167 V455 GR000500040A910350N500 20,80671387 40,01759938 168 VARDAS GR0005000400210240N700 20,96075472 39,76867591 169 VOID_UP GR000500040A910290N500 20,75305608 39,91262269 170 VOID-AOOS GR000500040A910100N700 20,64485767 40,01179362 171 VOTONOSI GR0005000400210260H500 21,10477847 39,76524471 172 VRAZIT GR000500040A910400N500 21,05299594 39,92073981 16

Χάρτης σταθμών παρακολούθησης ποταμών Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου (05) 17

Συγκεντρώσεις θρεπτικών στοιχείων και διαλυμένου οξυγόνου και εκτίμηση φυσικοχημικής ποιότητας στους σταθμούς παρακολούθησης του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου (05) ανά εποχή δειγματοληψίας για τα έτη 2012-2013-2014. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2012 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG. SPYRIDONAS <0,01 0,2 0,077 0,07 4,89 ΚΑΛΗ GEF. BALDUMA 0,002 0,002 <0,01 0,003 7,26 ΥΨΗΛΗ GEF. KALOGIROU <0,01 0,64 0,166 <0,05 11,29 ΚΑΛΗ KLIMATIA* 0,181 1,82 0,64 0,34 9,31 ΕΛΛΙΠΗΣ MELISSO <0,01 0,35 <0,01 <0,05 10,56 ΚΑΛΗ PETRA 0,031 0,65 0,339 <0,05 6,18 ΜΕΤΡΙΑ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2012 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG. SPYRIDONAS 0,005 0,897 0,356 0,005 5,93 ΚΑΛΗ GEF. BALDUMA 0,001 0,133 0,014 0,003 10,77 ΥΨΗΛΗ GEF. KALOGIROU 0,002 1,248 0,024 0,016 9,84 ΚΑΛΗ KLIMATIA* 0,064 1,975 0,049 0,072 9,23 ΜΕΤΡΙΑ MELISSO 0,002 0,068 0,005 0,004 10,75 ΥΨΗΛΗ PETRA 0,005 0,775 0,082 0,002 9,09 ΚΑΛΗ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης 18

ΑΝΟΙΞΗ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ 40POROS_DW* 0,0004 0,056 0,023 0,011 10,57 ΥΨΗΛΗ 40POROS_UP* 0,0003 0,055 0,006 0,011 10,55 ΥΨΗΛΗ AG_GEORGIOS* 0,004 0,809 0,013 0,016 10,1 ΚΑΛΗ AG. SPYRIDONAS 0,005 0,568 0,039 0,049 7,94 ΚΑΛΗ AKROPOTAMI* 0,003 0,235 0,01 0,007 10,94 ΥΨΗΛΗ ARTA* 0,001 0,068 0,011 0,008 12,55 ΥΨΗΛΗ BOLIANA* 0,004 0,637 0,012 0,026 11,11 ΚΑΛΗ ELATO* 0,0002 0,016 0,01 0,003 11,34 ΥΨΗΛΗ FONISSA* 0,009 0,93 0,034 0,02 10,22 ΚΑΛΗ GEF. BALDUMA 0,0002 0,021 0,006 0,004 9,87 ΥΨΗΛΗ GEF. KALOGIROU 0,003 0,589 0,028 0,029 6,66 ΚΑΛΗ GEF. MAZARAKIOU* 0,001 0,539 0,011 0,017 10,53 ΥΨΗΛΗ GLIKI* 0,0004 0,294 0,008 0,006 11,07 ΥΨΗΛΗ GRIBOVO* 0,005 0,895 0,018 0,036 11,26 ΚΑΛΗ KASTRI* 0,002 0,66 0,017 0,026 10,57 ΥΨΗΛΗ KESTRINI* 0,001 0,654 0,026 0,02 7,69 ΚΑΛΗ KLIMATIA* 0,02 1,729 0,03 0,124 11,24 ΜΕΤΡΙΑ KOBOTI* 0,0004 0,115 0,006 0,006 9,91 ΥΨΗΛΗ LAPSISTA* 0,015 1,097 0,029 0,078 10,22 ΚΑΛΗ LOURO_HM* 0,004 0,786 0,016 0,016 10,77 ΚΑΛΗ MAVROPOTAMO* 0,002 0,638 0,03 0,011 10,39 ΚΑΛΗ MEGA LAKKO* 0,0001 0,007 0,004 0,003 11,16 ΥΨΗΛΗ MELISSO 0,001 0,177 0,009 0,015 11,15 ΥΨΗΛΗ MESAGGI* 0,002 0,367 0,049 0,017 3,1 ΚΑΛΗ METSOVO* 0,005 0,232 0,028 0,033 11,14 ΚΑΛΗ MOURA* - - - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΣ 19

ΑΝΟΙΞΗ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ NEA KOITI* 0,005 0,666 0,016 0,022 9,75 ΚΑΛΗ NERAIDA* 0,005 0,658 0,008 0,02 11,34 ΚΑΛΗ PETRA 0,004 0,059 0,638 0,14 18,6 ΚΑΛΗ RAGIO* 0,003 0,688 0,008 0,021 9,48 ΚΑΛΗ STENAKI* 0,003 0,653 0,007 0,021 10,77 ΥΨΗΛΗ V455* 0,0004 0,066 0,012 0,01 12,1 ΥΨΗΛΗ VARDAS* 0,0002 0 0,004 0,002 10,15 ΥΨΗΛΗ VOID_UP* 0,0004 0,041 0,005 0,007 11,47 ΥΨΗΛΗ VOID-AOOS* 0,001 0,182 0,013 0,013 11,12 ΥΨΗΛΗ VOTONOSI* 0,001 0,132 0,007 0,011 10,87 ΥΨΗΛΗ VRAZIT* 0,0004 0,022 0,006 0,023 11,41 ΥΨΗΛΗ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης 20

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ 40POROS_DW* 0,003 0,088 0,002 0,001 10,3 ΥΨΗΛΗ 40POROS_UP* 0,002 0,032 0,002 0,001 10,17 ΥΨΗΛΗ AG_GEORGIOS* 0,002 0,861 0,001 0,005 10,08 ΥΨΗΛΗ AG. SPYRIDONAS 0,01 0,007 0,026 0,005 6,48 ΚΑΛΗ AKROPOTAMI* 0,003 0,113 0,002 0,001 9,42 ΥΨΗΛΗ ARTA* 0,001 0,041 0,003 0,001 11,91 ΥΨΗΛΗ BOLIANA* 0,001 0,35 0,001 0,005 12,85 ΥΨΗΛΗ ELATO* 0,001 0,009 0,001 0,001 9,96 ΥΨΗΛΗ FONISSA* 0,02 0,339 0,022 0,07 5,55 ΚΑΛΗ GEF. BALDUMA 0,005 0,054 0,001 0,001 8,6 ΥΨΗΛΗ GEF. KALOGIROU 0,007 0,911 0,009 0,002 10,87 ΚΑΛΗ GEF. MAZARAKIOU* 0,047 0,486 0,006 0,001 9,59 ΚΑΛΗ GLIKI* 0,003 0,346 0,001 0,001 9,74 ΥΨΗΛΗ GRIBOVO* 0,044 1,557 0,068 0,068 10,3 ΜΕΤΡΙΑ KASTRI* 0,013 1,078 0,001 0,026 8,64 ΚΑΛΗ KESTRINI* 0,009 0,594 0,024 0,013 7,87 ΚΑΛΗ KLIMATIA* 0,003 3,135 0,001 0,554 10,01 ΜΕΤΡΙΑ KOBOTI* 0,01 1,243 0,001 0,001 7,95 ΚΑΛΗ LAPSISTA* 0,033 0,858 0,044 1,06 9,36 ΜΕΤΡΙΑ LOURO_HM* 0,004 0,85 0,001 0,005 10,08 ΚΑΛΗ MAVROPOTAMO* 0,004 0,649 0,001 0,001 8,99 ΚΑΛΗ MEGA LAKKO* 0,001 0,016 0,001 0,002 10,17 ΥΨΗΛΗ MELISSO 0,004 0,4 0,001 0,001 10,57 ΥΨΗΛΗ METSOVO* 0,068 1,058 0,1 0,072 10,07 ΜΕΤΡΙΑ MOURA* 0,002 0,108 0,001 0,001 9,88 ΥΨΗΛΗ NEA KOITI* 0,016 1,25 0,02 0,055 9,27 ΚΑΛΗ 21

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ NERAIDA* 0,025 1,162 0,001 0,091 10,05 ΚΑΛΗ PETRA 0,005 0,68 0,001 0,001 7,88 ΚΑΛΗ RAGIO* 0,019 1,171 0,001 0,052 9,57 ΚΑΛΗ STENAKI* 0,009 1,044 0,001 0,042 9,05 ΚΑΛΗ V455* 0,001 0,054 0,002 0,001 10,31 ΥΨΗΛΗ VARDAS* 0,004 0,023 0,001 0,001 9,78 ΥΨΗΛΗ VOID_UP* - - - - - ΞΕΡΟΣ VOID-AOOS* 0,016 0,246 0,001 0,001 10,18 ΚΑΛΗ VOTONOSI* 0,005 0,231 0,001 0,001 11,24 ΥΨΗΛΗ VRAZIT* 0,003 0,068 0,003 0,001 9,76 ΥΨΗΛΗ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης 22

ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ 40POROS_DW* 0,001 0,106 0,03 0,031 9,72 ΥΨΗΛΗ 40POROS_UP* 0,001 0,068 0,021 0,033 13,38 ΥΨΗΛΗ AG_GEORGIOS* 0,002 1,028 0,026 0,029 10,69 ΚΑΛΗ AG. SPYRIDONAS 0,004 0,64 0,058 0,052 6,7 ΚΑΛΗ AKROPOTAMI* 0,001 0,201 0,011 0,033 11,21 ΥΨΗΛΗ ARTA* 0,001 0,145 0,028 0,046 9,9 ΥΨΗΛΗ BOLIANA* 0,005 0,749 0,034 0,078 11,32 ΚΑΛΗ ELATO* 0,0003 0,027 0,023 0,049 10,6 ΥΨΗΛΗ FONISSA* 0,002 0,504 0,051 0,062 8,62 ΥΨΗΛΗ GEF. BALDUMA 0,001 0,142 0,014 0,029 12,35 ΥΨΗΛΗ GEF. KALOGIROU 0,003 1,031 0,075 0,046 10,45 ΚΑΛΗ GEF. MAZARAKIOU* 0,003 0,585 0,04 0,062 10,52 ΥΨΗΛΗ GLIKI* 0,001 0,325 0,012 0,039 11,15 ΥΨΗΛΗ GRIBOVO* 0,016 1,076 0,061 0,068 11,13 ΚΑΛΗ KASTRI* 0,006 0,752 0,044 0,052 10,02 ΚΑΛΗ KESTRINI* 0,003 0,73 0,087 0,036 11,23 ΚΑΛΗ KLIMATIA* 0,064 2,355 0,219 0,189 10,69 ΕΛΛΙΠΗΣ KOBOTI* 0,001 0,314 0,023 0,02 10,08 ΥΨΗΛΗ LAPSISTA* 0,031 1,492 0,093 0,293 10,22 ΜΕΤΡΙΑ LOURO_HM* 0,003 1,071 0,035 0,026 11,1 ΚΑΛΗ MAVROPOTAMO* 0,002 0,637 0,046 0,033 11,45 ΚΑΛΗ MEGA LAKKO* 0,001 0,011 0,037 0,052 10,77 ΥΨΗΛΗ MELISSO 0,001 0,218 0,032 0,022 10,66 ΥΨΗΛΗ MESAGGI* 0,002 0,364 0,011 0,065 4,18 ΚΑΛΗ METSOVO* 0,004 0,393 0,072 0,192 9,26 ΚΑΛΗ MOURA* - - - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΣ 23

ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ NEA KOITI* 0,008 0,75 0,04 0,049 10,01 ΚΑΛΗ NERAIDA* 0,008 0,737 0,028 0,062 11,53 ΚΑΛΗ PETRA 0,005 0,87 0,033 0,049 9,01 ΚΑΛΗ RAGIO* 0,006 0,753 0,006 0,065 10,01 ΚΑΛΗ STENAKI* 0,008 0,757 0,026 0,098 10,57 ΚΑΛΗ V455* 0,001 0,065 0,007 0,013 10,5 ΥΨΗΛΗ VARDAS* 0,001 0,037 0,015 0,018 11,84 ΥΨΗΛΗ VOID_UP* 0,001 0,052 0,007 0,016 11,34 ΥΨΗΛΗ VOID-AOOS* 0,001 0,147 0,026 0,016 10,23 ΥΨΗΛΗ VOTONOSI* 0,003 0,273 0,022 0,065 12 ΥΨΗΛΗ VRAZIT* 0,001 0,02 0,007 0,085 12,59 ΥΨΗΛΗ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης 24

ΑΝΟΙΞΗ 2014 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG. SPYRIDONAS 0,004 0,841 0,023 0,046 8,4 ΚΑΛΗ GEF. BALDUMA 0,001 0,034 0,044 0,021 11,19 ΥΨΗΛΗ GEF. KALOGIROU 0,003 0,933 0,012 0,01 10,08 ΚΑΛΗ KLIMATIA* 0,034 1,573 0,18 0,137 9,53 ΜΕΤΡΙΑ MELISSO 0,002 0,19 0,013 0,052 10,58 ΥΨΗΛΗ PETRA 0,004 0,594 0,03 0,029 11,18 ΚΑΛΗ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2014 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG. SPYRIDONAS 0,004 0,603 0,058 0,016 8,21 ΚΑΛΗ GEF. BALDUMA 0,001 0,105 0,023 0,004 9,16 ΥΨΗΛΗ GEF. KALOGIROU 0,001-0,028 0,049 9,49 ΥΨΗΛΗ KLIMATIA* 0,158 1,641 0,513 0,222 8,79 ΕΛΛΙΠΗΣ MELISSO 0,004 0,292 0,041 0,042 9,7 ΚΑΛΗ PETRA 0,015 0,368 0,131 0,055 2,51 ΜΕΤΡΙΑ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2014 ΣΤΑΘΜΟΣ N-NO2 (mg/l) N-NO3 (mg/l) N-NH4 (mg/l) P-PO4 (mg/l) DO (mg/l) ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG. SPYRIDONAS 0,009 0,592 0,072 0,042 8,37 ΚΑΛΗ GEF. BALDUMA 0,002 0,158 0,013 0,008 12,6 ΥΨΗΛΗ GEF. KALOGIROU 0,007 0,784 0,116 0,036 9,58 ΚΑΛΗ KLIMATIA* 0,03 1,591 0,14 0,134 11,36 ΜΕΤΡΙΑ MELISSO - 0,217 0,02 0,008 11,81 ΥΨΗΛΗ PETRA 0,015 0,748 0,068 0,033 4,72 ΜΕΤΡΙΑ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης 25

Τιμές των δεικτών HES/AHES/semiHES και βιολογική ποιότητα των σταθμών παρακολούθησης του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπερίου (05) ανά εποχή δειγματοληψίας για τα έτη 2012-2013-2014 βασισμένη στα βενθικά μακροασπόνδυλα. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2012 ΑΝΟΙΞΗ 2013 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013 ΣΤΑΘΜΟΣ semihe semihe HES AHES ΠΟΙΟΤΗΤΑ HES AHES S S ΠΟΙΟΤΗΤΑ HES AHES semihes ΠΟΙΟΤΗΤΑ 40POROS_DW* - - - - 435 72,50 3,5 ΚΑΛΗ 845 65,00 4,0 ΚΑΛΗ 40POROS_UP* - - - - 1408 74,11 4,5 ΥΨΗΛΗ 568 47,33 2,5 ΜΕΤΡΙΑ AG_GEORGIOS* - - - - 1865 64,31 4,5 ΥΨΗΛΗ 1457 72,85 4,5 ΥΨΗΛΗ AG. SPYRIDONAS 593 45,62 2,0 ΕΛΛΙΠΗΣ 857 45,11 2,5 ΜΕΤΡΙΑ 825 45,83 2,5 ΜΕΤΡΙΑ AKROPOTAMI* - - - - 951 47,55 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 668 47,71 2,5 ΜΕΤΡΙΑ ARTA* - - - - 494 38,00 2,0 ΕΛΛΙΠΗΣ 352 50,29 2,5 ΜΕΤΡΙΑ BOLIANA* - - - - 634 57,64 4,0 ΚΑΛΗ φ 1416 64,36 4,0 ΚΑΛΗ ELATO* - - - - 643 64,30 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 1217 64,05 3,5 ΚΑΛΗ FONISSA* - - - - 1140 47,50 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 963 68,79 4,0 ΚΑΛΗ GEF. BALDUMA 1350 64,29 4,0 ΚΑΛΗ 634 63,40 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 866 57,73 3,5 ΚΑΛΗ GEF. KALOGIROU 1224 58,29 3,5 ΚΑΛΗ 1572 50,71 4,0 ΚΑΛΗ 1493 53,32 3,5 ΚΑΛΗ GEF. MAZARAKIOU* - - - - 1709 65,73 5,0 ΥΨΗΛΗ 1622 73,73 5,0 ΥΨΗΛΗ GLIKI* - - - - 817 58,36 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 1179 65,50 4,0 ΚΑΛΗ GRIBOVO* - - - - 812 62,46 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 1169 61,53 3,5 ΚΑΛΗ KASTRI* - - - - 759 50,60 4 ΚΑΛΗ φ 1535 56,85 5 ΥΨΗΛΗ φ KESTRINI* - - - - 240 26,67 1,0 ΚΑΚΗ 700 43,75 2,0 ΕΛΛΙΠΗΣ KLIMATIA* 1057 48,05 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 1170 58,50 3,5 ΚΑΛΗ 172 43,00 1,5 ΕΛΛΙΠΗΣ KOBOTI* - - - - 963 60,19 3,5 ΚΑΛΗ 282 35,25 1,5 ΕΛΛΙΠΗΣ LAPSISTA* - - - - 1115 48,48 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 822 54,80 3,0 ΜΕΤΡΙΑ LOURO_HM* - - - - 1022 63,88 3,5 ΚΑΛΗ 1133 56,65 3,5 ΚΑΛΗ MAVROPOTAMO* - - - - 1160 61,05 3,5 ΚΑΛΗ 175 43,75 1,5 ΕΛΛΙΠΗΣ MEGA LAKKO* - - - - 1705 71,04 5,0 ΥΨΗΛΗ 1334 66,70 4,5 ΥΨΗΛΗ MELISSO 1235 58,81 3,5 ΚΑΛΗ 1157 72,31 4,0 ΚΑΛΗ 1742 64,52 4,5 ΥΨΗΛΗ MESAGGI* - - - - 992 49,60 3,0 ΜΕΤΡΙΑ - - - - METSOVO* - - - - 1458 63,39 4,0 ΚΑΛΗ 1228 68,22 4,0 ΚΑΛΗ 26

MOURA* - - - - - - - ΞΕΡΟΣ 1294 61,62 3,5 ΚΑΛΗ NEA KOITI* - - - - 630 57,27 4,0 ΚΑΛΗ φ 1247 56,68 5 ΥΨΗΛΗ φ NERAIDA* - - - - 998 62,38 3,5 ΚΑΛΗ 1005 55,83 3,5 ΚΑΛΗ PETRA 690 49,29 2,5 ΜΕΤΡΙΑ 674 35,47 2,0 ΕΛΛΙΠΗΣ 494 41,17 2,0 ΕΛΛΙΠΗΣ RAGIO* - - - - 719 55,31 3,0 ΜΕΤΡΙΑ 697 53,62 2,5 ΜΕΤΡΙΑ STENAKI* - - - - 994 55,22 3,5 ΚΑΛΗ 1062 55,89 5 ΥΨΗΛΗ φ V455* - - - - 748 68,00 3,5 ΚΑΛΗ 717 71,70 3,5 ΚΑΛΗ VARDAS* - - - - 585 65,00 3,5 ΚΑΛΗ 1243 69,06 4,0 ΚΑΛΗ VOID_UP* - - - - 1421 71,05 5 ΥΨΗΛΗ φ - - - - VOID-AOOS* - - - - 1984 70,86 5,0 ΥΨΗΛΗ 1558 64,92 5,0 ΥΨΗΛΗ VOTONOSI* - - - - 1172 68,94 4,0 ΚΑΛΗ 1298 64,90 4,0 ΚΑΛΗ VRAZIT* - - - - 1442 72,10 4,5 ΥΨΗΛΗ 1080 60,00 3,5 ΚΑΛΗ * Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης φ Φτωχό ενδιαίτημα (απουσία του δείκτη υποδηλώνει πλούσιο ενδιαίτημα) ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΝΟΙΞΗ 2014 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2014 HES AHES semihes ΠΟΙΟΤΗΤΑ HES AHES semihes ΠΟΙΟΤΗΤΑ AG. SPYRIDONAS 1364 50,52 3,5 ΚΑΛΗ 752 44,24 3 ΜΕΤΡΙΑ φ GEF. BALDUMA 1616 57,71 4,5 ΥΨΗΛΗ 1525 66,30 4,5 ΥΨΗΛΗ GEF. KALOGIROU 1818 60,60 5 ΥΨΗΛΗ φ - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. KLIMATIA* 842 52,63 3 ΜΕΤΡΙΑ 903 45,15 2,5 ΜΕΤΡΙΑ MELISSO 2638 64,34 4,5 ΥΨΗΛΗ 1658 63,77 4,5 ΥΨΗΛΗ PETRA 1259 46,63 4,5 ΥΨΗΛΗ φ - - - ΜΗ ΠΡΟΣΒ. * Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης φ Φτωχό ενδιαίτημα (απουσία του δείκτη υποδηλώνει πλούσιο ενδιαίτημα) 27

Τιμές του δείκτη HMS και υδρομορφολογική ποιότητα των σταθμών παρακολούθησης του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου (05) ΣΤΑΘΜΟΣ HMS ΚΛΑΣΗ HMS ΥΔΡΟΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ 40POROS_DW 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ 40POROS_UP 7 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ AG_GEORGIOS 13 Εμφανώς τροποποιημένο ΜΕΤΡΙΑ AG. SPYRIDONAS 38 Σημαντικά τροποποιημένο ΕΛΛΙΠΗΣ AKROPOTAMI 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ ARTA 40 Σημαντικά τροποποιημένο ΕΛΛΙΠΗΣ BOLIANA 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ ELATO 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ FONISSA 2 Ημιφυσικό ΥΨΗΛΗ GEF. BALDUMA 6 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ GEF. KALOGIROU 18 Εμφανώς τροποποιημένο ΜΕΤΡΙΑ GEF. 30 Σημαντικά τροποποιημένο ΕΛΛΙΠΗΣ GLIKI 26 Σημαντικά τροποποιημένο ΕΛΛΙΠΗΣ GRIBOVO 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ KASTRI 3 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ KESTRINI 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ KLIMATIA 3 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ KOBOTI 14 Εμφανώς τροποποιημένο ΜΕΤΡΙΑ LAPSISTA 46 Βαριά τροποποιημένο ΚΑΚΗ LOURO_HM 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ MAVROPOTAMO 1 Ημιφυσικό ΥΨΗΛΗ MEGA LAKKO 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ MELISSO 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ MESAGGI 30 Σημαντικά τροποποιημένο ΕΛΛΙΠΗΣ METSOVO 4 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ MOURA 5 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ NEA KOITI 21 Σημαντικά τροποποιημένο ΕΛΛΙΠΗΣ NERAIDA 7 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ PETRA 11 Εμφανώς τροποποιημένο ΜΕΤΡΙΑ RAGIO 39 Σημαντικά τροποποιημένο ΕΛΛΙΠΗΣ STENAKI 1 Ημιφυσικό ΥΨΗΛΗ V455 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ VARDAS 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ VOID_UP 4 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ VOID-AOOS 3 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ VOTONOSI 4 Κυρίως μη τροποποιημένο ΚΑΛΗ VRAZIT 0 Φυσικό ΥΨΗΛΗ 28

Βιολογική ποιότητα των σταθμών παρακολούθησης του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου (05) ανά εποχή δειγματοληψίας για την περίοδο 2013 βασισμένη στα διάτομα. ΣΤΑΘΜΟΙ IPS ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΝΟΙΞΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΑΝΟΙΞΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 40POROS_DW* - 17,8 - ΥΨΗΛΗ AKROPOTAMΙ* 15,8 15,9 ΚΑΛΗ ΚΑΛΗ BOLIANA* 14,6 16,3 ΚΑΛΗ ΚΑΛΗ GLIKI* 16,5 - ΚΑΛΗ - KLIMATIA* 15,4 - ΚΑΛΗ - LOURO_HM* 15,2 9,3 ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ MEGA LAKKO* 15,9 16,1 ΚΑΛΗ ΚΑΛΗ MELISSO 16,7 17,1 ΚΑΛΗ ΥΨΗΛΗ RAGIO* 16 15,1 ΚΑΛΗ ΚΑΛΗ VOTONOSI* 16,9 - ΚΑΛΗ - *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης Βιολογική ποιότητα των σταθμών παρακολούθησης του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου (05) ανά εποχή δειγματοληψίας για το έτος 2014 βασισμένη στα μακρόφυτα. ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2014 AG_GEORGIOS* ΥΨΗΛΗ AG. SPYRIDONAS ΜΕΤΡΙΑ GEF. KALOGIROU ΜΕΤΡΙΑ GLIKI* ΥΨΗΛΗ LOURO_HM* ΚΑΛΗ PETRA ΕΛΛΙΠΗΣ *Εποπτικός σταθμός παρακολούθησης 29