H ΕΞΕΛΙΞH ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΟΥ ΟΟΣΑ Δημήτρης Διακοσάββας Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ) Επιστημονική Ημερίδα ΕΤ.ΑΓΡ.Ο-ΗΕLΕΧΡΟ «Κοινή Αγροτική Πολιτική Εξέλιξη, Προκλήσεις και Προοπτικές», Θεσσαλονίκη, 31 Ιανουαρίου 2016.
Περιεχόμενα Γενικό πλαίσιο χάραξης γεωργικής πολιτικής Στόχοι γεωργικής πολιτικής Εξελίξεις στις αγορές αγροτικών προϊόντων Εξελίξεις γεωργικών πολιτικών Επίπεδο και χαρακτηριστικά Μερικά συμπεράσματα Αναγκαιότητα περαιτέρω μεταρρυθμίσεων
ΟΟΣΑ - Ιστορική αναδρομή Στα 56 χρόνια ύπαρξης του οι χώρες μέλη έφτασαν τις 34, συν της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Αυστραλία Αυστρία Βέλγιο Καναδάς Χιλή Τσεχία Δανία Εσθονία Φινλανδία Γαλλία Γερμανία Ελλάδα Ουγγαρία Ισλανδία Ιρλανδία Ισραήλ Ιταλία Ιαπωνία Κορέα Λουξεμβούργο Μεξικό Ολλανδία Νέα Ζηλανδία Νορβηγία Πολωνία Σλοβενία Πορτογαλία Σλοβακία Ισπανία Σουηδία Ελβετία Τουρκία Μεγάλη Βρετανία ΗΠΑ και βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις ένταξης με τη Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Λιθουανία, Λετονία και ενισχυμένη συνεργασία με Βραζιλία, Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Νότια Αφρική
Γενικό πλαίσιο γεωργικών πολιτικών
Στόχοι γεωργικής πολιτικής Στήριξη εισοδήματος του αγρότη Επισιτιστική ασφάλεια Ασφάλεια τροφίμων Συμβολή στη αγροτική ανάπτυξη Προστασία του περιβάλλοντος
Συνθήκες διεθνών γεωργικών αγορών Παγκοσμίως η μεγέθυνση της οικονομίας κινείται σε χαμηλά επίπεδα και στις αναδυόμενες χώρες Χαμηλές τιμές πετρελαίου Καλές σοδειές και άφθονα αποθέματα δημητριακών και ελαιούχων σπόρων Πτώση τιμών για τα κυριότερα αγροτικά προϊόντα
Βασικές τάσεις διεθνών γεωργικών αγορών Επιστροφή στους θεμελιώδεις κανόνες προσφοράς και ζήτησης Μεγαλύτερη ηρεμία στις αγορές, άλλα παραμένει ο κίνδυνος διακυμάνσεων
110 100 90 80 70 60 50 40 Οι τιμές θα παραμείνουν υψηλότερες απ ό,τι ήταν στα χρόνια πριν την ραγδαία αύξηση τιμών του 2007-08 Index (2012-14=100) 120 Cereals Dairy Meat Oilseeds
Οι αναπτυγμένες χώρες παραμένουν σημαντικές για τη παραγωγή, αλλά η αύξηση προέρχεται από τις αναπτυσσόμενες
Εξελίξεις γεωργικών πολιτικών
Δείκτες στήριξης γεωργικών πολιτικών Δείκτης στήριξης γεωργικού τομέα (ΔΣΓ) Δείκτης στήριξης παραγωγού (ΔΣΠ)
6% 5% 4% 3% Σημαντικές διαφορές στήριξης γεωργικού τομέα ανάμεσα στις χώρες (% ΑΕΠ) 1995-97 2012-14 2% 1% 0% 12
Στήριξη γεωργικού τομέα, 2012-14 Δικαιούχοι χρηματοδότησης Ενίσχυση παραγωγού = 85% Ενίσχυση καταναλωτών = 1% Ενίσχυση γενικών υπηρεσιών = 14% Συνολική Στήριξη Γεωργικού Τομέα = 100 δις. Καταναλωτές = 18% Φορολογούμενοι = 82% Πηγές χρηματοδότησης
Γεωργικός Νόμος Αμερικής, 2014-18 Περιβάλλον 6% Ασφάλιση καλλιεργειών 8% Προϊόντα 5% Άλλες δαπάνες 1% Συνολικές δαπάνες = $ 489 δις. Διατροφή 80% 14
Που βαδίζει η στήριξη παραγωγού; 80 (%) (%ΔΣΠ) 70 Νορβηγία 60 50 Ιαπωνία 40 30 Τουρκία 20 10 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΗΠΑ ΕΕ 15
Μεγάλες διαφορές στη στήριξη παραγωγού ανάμεσα στις χώρες 80 70 60 50 40 30 20 10 0 (%) (%ΔΣΠ) 1995-97 2012-14
και στα προϊόντα (%) 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1995-97 2012-14
Τάσεις σύγκλισης στη στήριξη παραγωγού ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ και αναδυόμενων χωρών (% ΔΠΠ) Source: OECD (2015), "Producer and Consumer Support Estimates", OECD Agriculture statistics (database), http://dx.doi.org/10.1787/agr-pcse-data-en.
Σημαντικές διαφορές στο τρόπο στήριξης παραγωγού ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ (%) 70 60 50 40 30 20 10 0 Άλλες μορφές στήριξης Στήριξη αποσυνδεδεμένη από τη παραγωγή Στήριξη εισροών Στήριξη τιμών και παραγωγής
Τρόπο στήριξης παραγωγού 100 90 80 70 (%) 60 50 40 30 20 10 0 Στήριξη τιμών και όγκου παραγωγής (% ΔΣΠ) 1986-88 1995-97 2012-14 Άλλες μορφές στήριξης με υποχρέωση παραγωγής Στήριξη αποσυνδεδεμένη από τη παραγωγή
Τρόπος στήριξης παραγωγού. 60 50 (% ΔΣΠ) 1986-88 1995-97 (%) 40 30 2012-14 20 10 0 Στήριξη τιμών και όγκου παραγωγής Άλλες μορφές στήριξης με υποχρέωση παραγωγής Στήριξη αποσυνδεδεμένη από τη παραγωγή
Πιο φιλοπεριβαλλοντικές γεωργικές πρακτικές % 70 Payments with mandatory input constraints Payments with voluntary agri-environmental constraints 60 Ποσοστό στήριξης παραγωγού 50 40 30 20 10 0 1995-97 2012-14 1995-97 2012-14 1995-97 2012-14 1995-97 2012-14 1995-97 2012-14 1995-97 2012-14 European Union United States Switzerland Norway Japan Korea
Στήριξη παραγωγού σύμφωνα με τις δυνητικές περιβαλλοντικές επιδράσεις ΟΟΣΑ 80 70 60 50 1995-97 2012-14 (%) 40 30 20 10 0 Πλέον επιβλαβή Πλέον επωφελή 23
Παραγωγή γεωργικών γνώσεων (%) 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 (% στη στήριξη γεωργικού τομέα) 1995-97 2012-14 24
Μερικά συμπεράσματα - Αναγκαιότητα περαιτέρω μεταρρυθμίσεων
Αναγκαιότητα περαιτέρω μεταρρυθμίσεων Παλαιά ζητήματα, που παραμένουν επίκαιρα Στήριξη εισοδημάτων Σταθεροποίηση τιμών Ανταγωνιστικότητα
Αναγκαιότητα περαιτέρω μεταρρυθμίσεων Νέες και μελλοντικές προκλήσεις Επάρκεια τροφίμων Μεταβαλλόμενες προτιμήσεις καταναλωτών Βιώσιμη χρήση φυσικών πόρων Εξελίξεις στη τεχνολογία τέταρτη βιομηχανική επανάσταση (ψηφιακή επανάσταση)
Οι μελλοντικές προκλήσεις είναι παγκόσμιες Το βασικό ερώτημα στο σχεδιασμό μίας πολιτικής είναι το πως θα είναι ο τομέας έτοιμος να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο: Να παράγει περισσότερα τρόφιμα για περισσότερους και πιο εύπορους ανθρώπους Να συμβάλει στη οικονομία και στη καταπολέμηση της φτώχειας ενώ ασκούνται μεγαλύτερες πιέσεις στη χρήση φυσικών πόρων (π.χ. γης, νερού),..
Οι μελλοντικές προκλήσεις είναι παγκόσμιες και να προσαρμοσθεί στην κλιματική αλλαγή που μπορεί να φέρει υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες, πιο ακραία αλλά και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα και ταυτόχρονα να περιορίσουμε τις επιβλαβείς αλλά και να τονώσουμε τις ευεργετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον της παράγωγης, λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες της κοινωνίας
Κόστος της αδράνειας: κλυδωνισμούς στον τομέα των τροφίμων Πιέσεις στο φυσικό κεφάλαιο Μέχρι 2030, "τρέχoυσα πρακτική" : Γεωργική παραγωγή +35% Γεωργική γη +9% Απώλεια της βιοποικιλότητας loss to agriculture loss to infrastructure loss to other causes RoW Έδαφος ευπαθή στη διάβρωση + 17% Λειψυδρίας +30% BRIC OECD 0.0-2.0-4.0-6.0-8.0-10.0 % mean species abundance loss
Κόστος αδράνειας - αύξηση θερμοκρασίας. Projected GHG emissions 1 by country/region (2005-2050, Gt CO 2 eq) Gt CO 2 eq 75 70 65 ROW 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξηθεί περισσότερο από 5 ºC Μέχρι τα τέλη του αιώνα BRIC Rest of OECD USA 10 5-2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 Western Europe 1. Excluding emissions from Land Use, Land-Use Change and Forestry. Source: OECD, ENV-Linkages model.
Το κόστος αδράνειας είναι πολύ υψηλό 2080-50% -15% 0% +15% +35% OECD Trade and Agriculture Directorate 32
Έρευνα, τεχνολογία, καινοτομία Παγκοσμιοποίηση Γεωργική Πολιτική Μακροοικονομία Περιβάλλον Upstream Downstream Γεωργία Ύπαιθρος Περιβάλλον Ύπαιθρος OECD Trade & Agriculture Directorate 33
Μερικά συμπεράσματα Γεωργία και γεωργικές πολιτικές εισέρχονται σε εντελώς νέα και αχαρτογράφητα ύδατα Επιπτώσεις και στις τοπικές οικονομίες των αγροτικών περιοχών Παραδοσιακές πολιτικές εξάντλησαν τα όρια τους. Μετατόπιση των ενισχύσεων από τη ποσότητα στη ποιότητα και στο περιβάλλον Ανταγωνιστικότητα, ευελιξία προσαρμογής στις απαιτήσεις της αγοράς, τις προσδοκίες της κοινωνίας και σεβασμός στο περιβάλλον
Μερικά συμπεράσματα Εστίαση στη βελτίωση της παραγωγικότητας κατά βιώσιμο τρόπο αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ για μια αειφόρα αναπτυξιακή στρατηγική για τη γεωργία Απαιτείται νέο πρότυπο για την έρευνα και την καινοτομία στο σύνολο της αγρο-διατροφικής αλυσίδας : R για D αντί R&D Επένδυση στην παραγωγή γνώσης (R&D, καινοτομία) Επένδυση στη δημιουργία γνώσης παροχή υπηρεσιών κατάρτισης, συμβουλευτικών υπηρεσιών Επένδυση στη εφαρμογή γνώσης - παροχή υπηρεσιών γεωργικών εφαρμογών
Πώς μπορεί να επιτευχθεί; Υιοθετώντας πολιτικές που είναι : Διαφανείς Στοχοθετηµένες Διαφοροποιημένες ανάλογα με τις ανάγκες Ευέλικτες Δίκαιες
37
Visit our website: www.oecd.org/agriculture/greengrowth Contact: dimitris.diakosavvas@oecd.org