ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 17.7.2012 SWD(2012) 211 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών Μια ενισχυμένη σύμπραξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας για αριστεία και ανάπτυξη (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) {COM(2012) 392 final} {SWD(2012) 212 final} EL EL
ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών Μια ενισχυμένη σύμπραξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας για αριστεία και ανάπτυξη (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Ενιαίος Χώρος Έρευνας (ΕΧΕ) είναι ένας ενοποιημένος χώρος έρευνας ανοικτός στον κόσμο και βασιζόμενος στην Εσωτερική Αγορά, στον οποίο οι ερευνητές, οι επιστημονικές γνώσεις και η τεχνολογία κυκλοφορούν ελεύθερα και μέσω του οποίου η Ένωση και τα κράτη μέλη ενισχύουν τις επιστημονικές και τεχνολογικές τους βάσεις, την ανταγωνιστικότητά τους και την ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν συλλογικά τις μεγάλες προκλήσεις. Ο ΕΧΕ εγκαινιάστηκε τον Μάρτιο του 2000 και αποτελεί έναν από τους ζωτικής σημασίας στόχους της Ένωσης από την έναρξη ισχύος της Συνθήκες της Λισαβόνας 1. Το 2010 στο πλαίσιο της εμβληματικής πρωτοβουλίας Ένωση Καινοτομίας (ΕΚ) της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» 2 ανακοινώθηκαν ένα πλαίσιο για τον ΕΧΕ και μέτρα υποστήριξης 3. Σε δύο περιπτώσεις (τον Φεβρουάριο του 2011 και τον Μάρτιο του 2012) το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε την ολοκλήρωση του ΕΧΕ μέχρι το 2014. Στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, υπάρχει επείγουσα ανάγκη για έρευνα και για λύσεις βασιζόμενες στην έρευνα και για την προώθηση της επιστημονικής αριστείας σε περιφέρειες και χώρες προς υποστήριξη της οικονομικής μεγέθυνσης. Η ολοκλήρωση του ΕΧΕ θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων που έχουν στην αποτελεσματικότητα της Ευρωπαϊκής έρευνας ο κατακερματισμός στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των ερευνητικών πολιτικών και δραστηριοτήτων. 2. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 2.1. Σημαντικοί φραγμοί δυσχεραίνουν τις επιδόσεις της έρευνας στον ΕΧΕ Η ΕΕ εξακολουθεί να διαδραματίζει ρόλο ζωτικής σημασίας στο διεθνές τοπίο της έρευνας και της ανάπτυξης (Ε&Α), αλλά αντιμετωπίζει σειρά ζωτικών προκλήσεων που απαιτούν επείγουσες απαντήσεις όπως η χρηματοπιστωτική κρίση, η χαμηλή οικονομική μεγέθυνση και η γήρανση του πληθυσμού. 1 2 3 Στο άρθρο 179 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) αναφέρεται: «Η Ένωση έχει ως στόχο να ενισχύσει τις επιστημονικές και τεχνολογικές της βάσεις, με τη δημιουργία ευρωπαϊκού χώρου έρευνας στον οποίο οι ερευνητές, οι επιστημονικές γνώσεις και οι τεχνολογίες κυκλοφορούν ελεύθερα ( )» COM(2010) 2020 τελικό. COM(2010) 546 τελικό. EL 2 EL
Η εμβληματική ενωσιακή πρωτοβουλία Ένωση Καινοτομίας για την προώθηση της ανάπτυξης και των θέσεων εργασίας καθορίζει ενδελεχές θεματολόγιο για την εξασφάλιση της μετατροπής των καινοτόμων ιδεών σε προϊόντα και υπηρεσίες, με την έρευνα ως σημαντική συνιστώσα. Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη επενδύει πολύ λίγα στην έρευνα σε σχέση με τους κύριους ανταγωνιστές της (1,9% του ΑΕΠ το 2008 στην Ευρώπη έναντι 2,5% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ). Η παραγωγή γνώσεων συγκεντρώνεται σε σχετικά λίγα κράτη μέλη. Η ευρωπαϊκή έρευνα δεν καλύπτει επαρκώς τομείς αιχμής (π.χ. τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών, νανοτεχνολογία, βιοτεχνολογία, μοριακή βιολογία, γενετική) από τους οποίους μπορούν να προκύψουν τεχνολογικά επιτεύγματα. Αυτό δεν προωθεί την καινοτομία, που έχει ουσιαστική σημασία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ελκυστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η έρευνα στην Ευρώπη είναι δομημένη κατά εξαιρετικά μεταβλητό και κατακερματισμένο τρόπο. Με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας (ΕΧΕ) επιδιώκεται η αντιμετώπιση του κατακερματισμού και η δημιουργία των βέλτιστων προϋποθέσεων για την διεξαγωγή έρευνας στην Ευρώπη. Από το 2000, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη έχουν από κοινού σημειώσει πρόοδο προκειμένου να καταστήσουν τον ΕΧΕ πραγματικότητα, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται αρκετοί φραγμοί. Ανεπαρκής ανταγωνισμός στα εθνικά συστήματα έρευνας: ο περιορισμένος ανταγωνισμός μεταξύ των ερευνητικών ιδρυμάτων και των πανεπιστημίων έχει ως αποτέλεσμα ανεπαρκή εξειδίκευση. Αυτό δεν δημιουργεί τις σωστές συνθήκες για τη βελτίωση της επιστημονικής ποιότητας. Το μερίδιο των δημόσιων κονδυλίων που διατίθενται μέσω ανοικτών προσκλήσεων για την υποβολή ερευνητικών προτάσεων κυμαίνεται από 20% έως 80% με μέσο όρο 40%. Η αξιολόγηση των ερευνητών και των ερευνητικών προτάσεων δεν στηρίζεται σε συγκρίσιμα πρότυπα μεταξύ χωρών. Οι φραγμοί που εμποδίζουν την πανευρωπαϊκή συνεργασία και ανταγωνισμό παραμένουν: οι φραγμοί δημιουργούνται από τη μικρή συμβατότητα και διαλειτουργικότητα των εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων. Δεν υφίσταται επαρκής ευελιξία προκειμένου να καταστεί δυνατή η διασυνοριακή συνεργασία των εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων και να παρασχεθεί πρόσβαση σε μεγάλες εθνικές ερευνητικές υποδομές ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, καθώς και εξασφάλιση πανευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών. Αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη δεν εκμεταλλεύεται ευκαιρίες για να ενισχύσει την ποιότητα και τον αντίκτυπο της έρευνάς της. Έμμονες στρεβλώσεις μεταξύ των εθνικών αγορών εργασίας για τους ερευνητές: οι φραγμοί οφείλονται κυρίως στις διαφορετικές προσεγγίσεις όσον αφορά τις αξιοκρατικές προσλήψεις, την αυτονομία των ιδρυμάτων, τη μη χρησιμοποίηση των βέλτιστων πρακτικών κατά τον σχεδιασμό των στρατηγικών ανθρωπίνων πόρων για τους ερευνητές και την προώθηση της κινητικότητάς τους, καθώς και στις μη ελκυστικές συνθήκες εργασίας για νέους και αλλοδαπούς ερευνητές. Διαφορετικοί όροι ισχύουν επίσης για την μεταφορά και την πρόσβαση σε υποτροφίες. Αυτά οδηγούν σε περιορισμένη κινητικότητα των ερευνητών και λιγότερες ευκαιρίες σταδιοδρομίας. Περιορισμένη πρόοδος στην ισότητα μεταξύ των δύο φύλων και την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο περιεχόμενο της έρευνας: δεν εφαρμόζουν όλα τα κράτη μέλη πολιτικές για να επωφεληθούν από τα ταλέντα των ερευνητριών και από την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο περιεχόμενο της έρευνας, με τον ίδιο τρόπο που δεν εφαρμόζουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι οργανισμοί σχέδια δράσης υπέρ της ισότητας των φύλων για να πετύχουν την εν λόγω ισότητα. Αυτό υπονομεύει την ποιότητα και την συνάφεια της ευρωπαϊκής έρευνας επειδή δεν αξιοποιείται πλήρως το ποικιλόμορφο επιστημονικό δυναμικό των ανθρώπινων πόρων με δυσμενείς κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. EL 3 EL
Περιορισμένη κυκλοφορία και ανομοιόμορφη πρόσβαση στις επιστημονικές γνώσεις: τα κράτη μέλη δεν έχουν προχωρήσει ομοιόμορφα στην υποστήριξη πολιτικών ανοικτής πρόσβασης που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στον περιορισμό της ασύμμετρης πληροφόρησης. Σειρά φραγμών εμποδίζουν την απρόσκοπτη πρόσβαση των ερευνητών σε ηλεκτρονικές υπηρεσίες ερευνών, συμπεριλαμβανομένων των διαφορετικών εθνικών πολιτικών «χρήσης» για τις δημόσια χρηματοδοτούμενες ερευνητικές ηλε-υποδομές. Η μεταφορά γνώσεων μεταξύ δημόσιων ερευνητικών ιδρυμάτων και του ιδιωτικού τομέα εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής όταν συγκρίνεται με τις ΗΠΑ. Αυτό επηρεάζει την επιστημονική ποιότητα καθώς και τα οικονομικά αποτελέσματα που προκύπτουν από την Ε&Α τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. 2.2. Το δικαίωμα της ΕΕ να ενεργεί, επικουρικότητα και ενωσιακή προστιθέμενη αξία Η Συνθήκη προβλέπει ότι η πολιτική για την έρευνα αποτελεί συντρέχουσα αρμοδιότητα των κρατών μελών και της Ένωσης. Το άρθρο 179 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) προβλέπει το δικαίωμα της Ένωσης να δημιουργεί τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Το άρθρο 182 παράγραφος 5 της ΣΛΕΕ προβλέπει τη χρήση νομοθετικής διαδικασίας για την θέσπιση των μέτρων που απαιτούνται για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Η ολοκλήρωση του ΕΧΕ δεν θέτει σε αμφισβήτηση την εθνική κυριαρχία των κρατών μελών. Στον ΕΧΕ τα εθνικά συστήματα έρευνας δεν εξαφανίζονται αλλά συνεργάζονται με ανοικτό τρόπο. Οι επιλογές πολιτικής που επελέγησαν τηρούν την αρχή της επικουρικότητας επειδή η Ένωση είναι σε καλύτερη θέση να εντοπίσει τομείς δράσεων για τα κράτη μέλη, με δεδομένα τα διαρκή εμπόδια και την περιορισμένη πρόοδο που παρατηρείται 12 έτη μετά την δημιουργία του ΕΧΕ. Αρκετοί λόγοι δικαιολογούν την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Πρώτον, η βέλτιστη κατανομή δραστηριοτήτων όπου απαιτείται θα επιτευχθεί μέσω συντονισμένης προσέγγισης, βελτίωσης της αποτελεσματικότητας των συστημάτων έρευνας και περιορισμού των αδικαιολόγητων αλληλοεπικαλύψεων προσπαθειών. Δεύτερον, από την υλοποίηση του ΕΧΕ αναμένεται να επιτευχθούν συνθήκες ισότιμου ανταγωνισμού και κρίσιμη μάζα, εξασφαλίζοντας έτσι τις προϋποθέσεις για την συνεργασία των παραγωγικότερων ερευνητικών ομάδων που θα καταστούν διεθνώς ανταγωνιστικές. Τρίτον, η ευρωπαϊκή ώθηση μεγιστοποιεί τη δυνατότητα ολοκλήρωσης του ΕΧΕ βραχυπρόθεσμα, με δεδομένη τη διατήρηση των εθνικών φραγμών που προαναφέρθηκαν. Τέταρτον, το επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το καταλληλότερο για την αντικειμενική αξιολόγηση της ενδεχόμενης επιτευχθείσας προόδου, εφόσον αυτό είναι εύλογο και κατά πόσο υφίσταται ανάγκη περαιτέρω δράσης για τη βελτίωση της κατάστασης. 3. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ο πρωταρχικός στόχος πολιτικής του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας είναι η αύξηση των επιδόσεων, της αριστείας και του αντίκτυπου του συστήματος Ε&Α της Ευρώπης. Αυτό θα βοηθήσει την ΕΕ να επανέλθει στην οδό της οικονομικής μεγέθυνσης μέσω της ενίσχυσης της επιστημονικής αριστείας και της έρευνας, της εδραίωσης της καινοτομίας και της αύξησης της ελκυστικότητας της ΕΕ ως χώρου διεξαγωγής ερευνών. Στόχος της ανακοίνωσης είναι ο εντοπισμός και η προώθηση δράσεων που θα εξασφαλίσουν ότι μέχρι το 2014 θα έχουν διαμορφωθεί επαρκείς προϋποθέσεις για την βελτίωση της αποτελεσματικότητας των ευρωπαϊκών συστημάτων έρευνας. Οι εν λόγω προϋποθέσεις θα επιτρέψουν τα ακόλουθα: 1. αύξηση της αποτελεσματικότητας των εθνικών συστημάτων 2. βέλτιστο επίπεδο διακρατικής συνεργασίας και ανταγωνισμού 3. μια πιο ανοικτή αγορά εργασίας για τους ερευνητές 4. ισότητα μεταξύ των δύο φύλων και EL 4 EL
ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στην έρευνα και 5. βέλτιστη κυκλοφορία και μεταφορά επιστημονικών γνώσεων, και μέσω του ψηφιακού ΕΧΕ. 4. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Επιλογή πολιτικής 1: Διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης (BAU): Η επιλογή αυτή συνεπάγεται τη συνέχιση των υφιστάμενων πολιτικών, χωρίς επιπλέον εθνικές και ευρωπαϊκές προσπάθειες για την εξάλειψη των φραγμών. Η κυριότερη εξέλιξη θα είναι η έγκριση και εφαρμογή το 2014 του προγράμματος Ορίζοντας 2020, ενδεχομένως με αυξημένο προϋπολογισμό για την υποστήριξη διασυνοριακών ερευνών και δραστηριοτήτων καινοτομίας. Επιλογή πολιτικής 2: Ενισχυμένη σύμπραξη για τον ΕΧΕ: Τα κράτη μέλη θα κληθούν να αναλάβουν εθελοντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Οι ενδιαφερόμενοι οργανισμοί ερευνών θα δεσμευθούν επίσης να αναλάβουν την λήψη μέτρων για την υλοποίηση του ΕΧΕ. Η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα διαφόρων τύπων (όπως συστάσεις) για την ολοκλήρωση του ΕΧΕ και θα συνδράμει του εταίρους για την επίτευξη των στόχων. Η Επιτροπή θα αξιολογεί την πρόοδο σε ετήσια βάση, εντοπίζοντας τομείς στους οποίους θα απαιτούνται περαιτέρω αλλαγές. Επιλογή πολιτικής 3: Τομεακά νομικά μέτρα για τον ΕΧΕ: Αυτή η επιλογή πολιτικής συμπεριλαμβάνει σειρά δεσμευτικών νομικών μέτρων που θα προτείνει η Επιτροπή σε ορισμένους τομείς (δηλ. τομείς συγκεκριμένων θεμάτων) ανάλογα με τις απαιτήσεις. Επιπλέον, τα νομικά μέτρα θα συμπληρωθούν με εθελοντικές δράσεις των κρατών μελών που θα καλύπτουν τους τομείς εκείνους για τους οποίους τα κράτη μέλη και οι ενδιαφερόμενοι είναι σε καλύτερη θέση να αντιμετωπίσουν σημαντικούς φραγμούς. Επιλογή πολιτικής 4: Οδηγία πλαίσιο για τον ΕΧΕ: Αυτή η επιλογή πολιτικής συνίσταται σε συνολική νομική προσέγγιση υπό τη μορφή λεπτομερούς δέσμης (οδηγία πλαίσιο) που περιλαμβάνει νομικά δεσμευτικά μέτρα, και τα κράτη μέλη επιλέγουν τα κατάλληλα μέσα για την επίτευξη των αποτελεσμάτων που προβλέπονται στην οδηγία. 5. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Με τις επιλογές πολιτικής προτείνονται διάφοροι μηχανισμοί για την εξάλειψη των φραγμών και την προώθηση αποτελεσματικότερων συστημάτων έρευνας. Οι εν λόγω επιλογές αναμένεται να έχουν παρόμοιες επιπτώσεις (π.χ. οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, επιπτώσεις στην αριστεία και στις επιδόσεις στην έρευνα) όταν ολοκληρωθεί ο ΕΧΕ. Κατά συνέπεια, οι κύριες διαφορές μεταξύ των επιλογών όσον αφορά τις επιπτώσεις σχετίζονται με το χρονοδιάγραμμα επίτευξης των αναμενόμενων αποτελεσμάτων, τις σχετικές δαπάνες υλοποίησης και τον βαθμό αποδοχής από τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους. Πλαίσιο 1: Συνολικές επιπτώσεις της εξάλειψης των φραγμών για την ολοκλήρωση του ΕΧΕ Οικονομικές επιπτώσεις: Ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας σε όλα τα κράτη μέλη θα επωφεληθούν από την αυξημένη αποτελεσματικότητα που θα προέλθει από: την αύξηση της χρηματοδότησης που θα διατίθεται στους ερευνητές με τις καλύτερες επιδόσεις την αύξηση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών τις καλύτερες λύσεις στις κοινωνιακές προκλήσεις την βελτίωση της ποιότητας και της συνάφειας της έρευνας μέσω καλύτερης αντιμετώπισης της διάστασης του φύλου στη διαδικασία της έρευνας την καλύτερη χρήση των διαθέσιμων καταρτισμένων ερευνητών, ιδίως των γυναικών και την βελτιωμένη πρόσβαση στη γνώση για τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα παντού, ιδίως στις μειονεκτικές περιοχές. Εάν η ολοκλήρωση του ΕΧΕ σημαίνει ανακατανομή εθνικών κονδυλίων σε EL 5 EL
διακρατικά συντονισμένη έρευνα, αυτό θα αποβεί προς όφελος της οικονομίας της ΕΕ (επιπλέον μεγέθυνση 0,25% του ΑΕΠ) και της αγοράς εργασίας (323.000 επιπλέον θέσεις εργασίας) το 2030. Ωστόσο, οι διοικήσεις και οι επιχειρήσεις των κρατών μελών θα επιβαρυνθούν με δαπάνες ανάλογα με τον τύπο των φραγμών που πρέπει να εξαλειφθούν. Ο ΕΧΕ θα έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη εστίαση στην οικονομική βιωσιμότητα επιστημονικά ισχυρών τομέων καθώς και συντονισμένη ζήτηση για την παροχή διαλειτουργικών και αποδοτικών ψηφιακών υπηρεσιών έρευνας που θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση στον κλάδο των ΤΠΕ και στην καινοτομία στις ΤΠΕ στην ΕΕ. Η ανοικτή πρόσβαση θα αποφέρει σημαντικό όφελος στους περισσότερους εμπλεκόμενους και δυνητικές οικονομίες σε πολλά ιδρύματα. Κοινωνικές επιπτώσεις: αναμένονται άμεσες και έμμεσες θετικές επιπτώσεις, από το καλύτερο ερευνητικό προσωπικό με τις αποτελεσματικότερες επιδόσεις και από την βελτιωμένη συνεργασία Ε&Α. Από τα μέτρα υπέρ του ψηφιακού ΕΧΕ θα επωφεληθούν οι ερευνητές σε μικρότερα και λιγότερο προηγμένα κράτη μέλη και περιφέρειες. Ο ΕΧΕ θα επηρεάσει επίσης θετικά τα θεμελιώδη δικαιώματα, ιδίως όσον αφορά τον σεβασμό της ισότητας των φύλων, την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία των τεχνών και των επιστημών. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις: τα περιβαλλοντικά ζητήματα θα αντιμετωπίζονται από κοινού και η έρευνα θα αποτελεί αντικείμενο καλύτερου συντονισμού. Έτσι θα αποφεύγονται περιττές αλληλοεπικαλύψεις με συνέπεια να αυξηθούν οι αποδόσεις. 5.1. Αξιολόγηση των επιλογών Επιλογή πολιτικής 1: Οι υφιστάμενοι φραγμοί παραμένουν, εμποδίζοντας την επίτευξη μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας στα εθνικά συστήματα. Θα υπάρξουν οφέλη λόγω της εφαρμογής του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». Η επιλογή αυτή δεν ανταποκρίνεται στο αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ούτε στις προσδοκίες των ενδιαφερόμενων για την ολοκλήρωση του ΕΧΕ. Επιλογή πολιτικής 2: Αναμένεται ουσιαστική αλλά ενδεχομένως ανισομερής πρόοδος μέχρι το 2014. Τα κράτη μέλη θα εξαλείψουν φραγμούς στους τομείς στους οποίους απαιτείται περισσότερο να ληφθούν μέτρα, με χαμηλό διοικητικό φόρτο. Θα κινητοποιήσουν τους ενδιαφερόμενους οργανισμούς χρηματοδότησης και εκτέλεσης ερευνών για να συμβάλουν προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης του ΕΧΕ. Στο στάδιο αυτό υπάρχει συναίνεση, ιδίως μεταξύ των κρατών μελών, να χρησιμοποιηθούν εθελοντικά μέτρα για την ολοκλήρωση του ΕΧΕ. Η επιλογή αυτή θα ικανοποιήσει τις προσδοκίες των κρατών μελών. Επιλογή πολιτικής 3: Η επιλογή αυτή συνεπάγεται αργή και ανισομερή πρόοδο προς την ολοκλήρωση του ΕΧΕ μέχρι το 2014, αλλά ουσιαστική πρόοδο μακροπρόθεσμα σε τομείς στους οποίους (και όταν) θεσπιστούν νομοθετικά μέτρα. Η υλοποίηση θα καθυστερήσει, τουλάχιστον μέχρι το 2017 και θα επιβληθεί βαρύ φορτίο στις εθνικές διοικήσεις και στην Επιτροπή. Τα περισσότερα κράτη μέλη δεν υποστήριξαν θερμά τη θέσπιση νομοθεσίας στον τομέα αυτό, κάτι που θα δυσχεράνει πολύ τις σχετικές διαπραγματεύσεις για την επιλογή αυτή στο Συμβούλιο. Επιλογή πολιτικής 4: Η επιλογή αυτή θα δώσει βέλτιστα αποτελέσματα, αλλά μόνο μακροπρόθεσμα αν θεσπιστεί νομοθεσία. Θα απαιτήσει χρόνο για να διεξαχθεί λεπτομερής αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης προκειμένου να αναπτυχθούν οι αρχές και οι μηχανισμοί που πρέπει να ενταχθούν στο συνολικό πλαίσιο, το οποίο θα υποβληθεί το 2013/14. Η διαπραγμάτευση για ολόκληρο το σύνολο των μέτρων θα είναι επαχθής και μακροχρόνια και η επιχειρησιακή εφαρμογή των μέτρων θα καθυστερήσει μέχρι μετά το 2017 το νωρίτερο. Θα επιβάλει εξαιρετικά μεγάλο φόρτο στις δημόσιες διοικήσεις και στην EL 6 EL
Επιτροπή. Όπως και στην περίπτωση της προηγούμενης επιλογής, οι σχετικές με την επιλογή αυτή διαπραγματεύσεις στο Συμβούλιο θα είναι πολύ δύσκολες. 5.2. Επιλέγοντας την προτιμώμενη επιλογή πολιτικής Η επιλογή πολιτικής 2 «Ενισχυμένη σύμπραξη για τον ΕΧΕ» είναι η μόνη επιλογή που επιτρέπει την ουσιαστική πρόοδο προς την ολοκλήρωση του ΕΧΕ μέχρι το 2014 και συνεπάγεται το μικρότερο δυνατό κόστος. Επιπλέον, η επιλογή αυτή περιλαμβάνει την ανάπτυξη συστήματος αξιολόγησης που θα συμβάλει στον προσδιορισμό μελλοντικών δράσεων. Συνεπώς, η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής είναι η «Ενισχυμένη σύμπραξη για τον ΕΧΕ». 6. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ο μηχανισμός παρακολούθησης του ΕΧΕ θα δημιουργηθεί ώστε να εκτιμηθεί η πρόοδος των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων οργανισμών όσον αφορά σειρά δεικτών που συνδέονται με τις δράσεις που περιλαμβάνονται στην επιλεγείσα επιλογή πολιτικής. Βάσει των εκθέσεων των κρατών σχετικά με τα μέτρα που οδηγούν στην ολοκλήρωση του ΕΧΕ, τον Σεπτέμβριο κάθε χρονιάς η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση προόδου του ΕΧΕ. Η έκθεση θα περιλαμβάνει αξιολόγηση των βημάτων που έγιναν και ενδεχομένως πιθανές συστάσεις. Σκοπός της έκθεσης είναι να χρησιμεύσει ως βάση για την πολιτική καθοδήγηση που θα προτείνει η Επιτροπή στο Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας καθώς και για τις συζητήσεις στο πλαίσιο του φόρουμ ενδιαφερομένων του ΕΧΕ. Ενδέχεται επίσης να συμβάλει στην Ετήσια Έρευνα για την Ανάπτυξη που καθοδηγεί τις εθνικές μεταρρυθμίσεις των κρατών μελών στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου, ή στον εντοπισμό νομικών μέτρων. EL 7 EL