Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 3 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) 13638/16 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου CULT 99 RELEX 883 DEVGEN 226 COMPET 540 ENFOCUSTOM 172 EDUC 343 COHOM 135 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ.: 12812/16 CULT 89 RELEX 809 DEVGEN 216 COMPET 516 ENFOCUSTOM 143 EDUC 314 COHOM 119 Θέμα: Προς μια στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικέςσχέσεις - Συζήτηση προσανατολισμού (Δημόσια συζήτηση σύμφωνα με το άρθρο 8, παράγραφος 2 του εσωτερικού κανονισμού του Συμβουλίου [πρόταση της Προεδρίας]) Κατόπιν διαβούλευσης με την Επιτροπή Πολιτιστικών Υποθέσεων, η Προεδρία κατάρτισε το συνημμένο έγγραφο προβληματισμού προκειμένου να χρησιμεύσει ως βάση για τη συζήτηση προσανατολισμού κατά το προσεχές Συμβούλιο Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού στις 21 και 22 Νοεμβρίου 2016. 13638/16 ΔΑ/μκρ/ΕΚΜ 1 DG E - 1C EL
Προς μια στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Έγγραφο προβληματισμού της Προεδρίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις 8 Ιουνίου 2016, η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση με τίτλο «Προς μια στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις» (στο εξής: «κοινή ανακοίνωση») 1. Η Προεδρία κάλεσε την Επιτροπή και την Ύπατη Εκπρόσωπο να παρουσιάσουν την ανακοίνωση στο Συμβούλιο Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού στις 22 Νοεμβρίου 2016. Μετά την παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί υπουργική συζήτηση προσανατολισμού. Υπουργικές παρεμβάσεις Η Προεδρία κατάρτισε αυτό το έγγραφο προβληματισμού ως επιπρόσθετη συμβολή στη συζήτηση προσανατολισμού. Καλούνται οι υπουργοί να ανταλλάξουν τις απόψεις τους σχετικά με το πως μπορούν η ΕΕ και τα κράτη μέλη της να συνεργαστούν κατά τρόπο συντονισμένο και με πλήρη σεβασμό των αρμοδιοτήτων τους προκειμένου να εκπονήσουν μια πλέον στρατηγική προσέγγιση για τον πολιτισμό στις εξωτερικές σχέσεις. Η συνεργασία μεταξύ υπουργείων πολιτισμού και υπουργείων εξωτερικών σχέσεων είναι ουσιώδης στο πλαίσιο αυτό. Οι υπουργοί θα μπορούσαν επίσης να ανταλλάξουν εμπειρίες που στέφθηκαν με επιτυχία σε εθνικό επίπεδο και περιπτώσεις όπου τα δύο υπουργεία κατάφεραν να συνεργασθούν προκειμένου να επιτύχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα. Επιπρόσθετα, λόγω της πληθώρας των δράσεων που περιλαμβάνονται στην κοινή ανακοίνωση, οι υπουργοί θα μπορούσαν να δώσουν έμφαση στους τομείς όπου η προστιθέμενη αξία της συντονισμένης δράσης μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της ενδέχεται να είναι μεγαλύτερη. Οι υπουργοί καλούνται να ανταλλάξουν ικανοποιητικές εμπειρίες από τη χώρα τους και να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με το κατά πόσον τα διδάγματα που αντλήθηκαν σε εθνικό επίπεδο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη στρατηγικής προσέγγισης για τον πολιτισμό στις εξωτερικές σχέσεις σε επίπεδο ΕΕ. 1 έγγρ. 10082/16 13638/16 ΔΑ/μκρ/ΕΚΜ 2
Προκειμένου να δοθεί έναυσμα για μία διαδραστική συζήτηση, η Προεδρία έχει καλέσει ως εξωτερικό ομιλητή αντιπρόσωπο της UNESCO. Η UNESCO διαθέτει μακροχρόνια πρακτική εμπειρία στον τομέα των διεθνών πολιτιστικών σχέσεων. Η UNESCO θα κληθεί να προλογίσει τη συζήτηση και να παρουσιάσει την προοπτική της στο θέμα αυτό, εμπλουτίζοντάς την με συγκεκριμένα παραδείγματα. Στις παρεμβάσεις τους, οι υπουργοί πρέπει να καθοδηγούνται από τις ενδείξεις στο παραπάνω πλαίσιο κειμένου και από την παρουσίαση του εξωτερικού ομιλητή. Οι υπουργοί καλούνται να παρέμβουν ελεύθερα σε σχέση με τα λεγόμενα του ομιλητή, χωρίς γραπτές εισηγήσεις, με ερωτήσεις ή σχόλια. Για να δοθεί η δυνατότητα σε όλους τους υπουργούς να μιλήσουν, και για να προαχθεί μια διαδραστική και ρέουσα συζήτηση, οι παρεμβάσεις θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν συντομότερες και σαφέστερες (δύο λεπτά το ανώτατο). Με τον τρόπο αυτό, οι υπουργοί θα έχουν την ευκαιρία να παρέμβουν περισσότερο από μία φορά. ΙΣΤΟΡΙΚΟ 1. Πλαίσιο δράσης Ο πολιτισμός στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ αποτελεί έναν από τους τρεις κύριους πυλώνες της ευρωπαϊκής ατζέντας του 2007 για τον πολιτισμό. Κατά την έγκριση της ευρωπαϊκής ατζέντας, το Συμβούλιο συμφώνησε ότι είναι σημαντικό να ενισχυθεί ο ρόλος του πολιτισμού στις εξωτερικές σχέσεις και την αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ 2. Έκτοτε, η ανάπτυξη στρατηγικής προσέγγισης στον τομέα αυτό αποτελεί προτεραιότητα των εργασιών του Συμβουλίου. Στο τρέχον πλαίσιο του προγράμματος εργασιών του Συμβουλίου στον πολιτιστικό τομέα (2015-2018), ένας από τους τέσσερις τομείς προτεραιότητας είναι η «προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας, του πολιτισμού στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ και της κινητικότητας» με ειδικές προτεινόμενες δράσεις για την «ενίσχυση της στρατηγικής προσέγγισης του πολιτισμού στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ» 3. 2 3 Ψήφισμα του Συμβουλίου της 16ης Νοεμβρίου 2007 σχετικά με μια ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό (ΕΕ C 287 της 29.11.2007, σ. 1). ΕΕ C 463, 23.12.2014, σ. 4. 13638/16 ΔΑ/μκρ/ΕΚΜ 3
Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου για τον πολιτισμό στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ και ιδίως της συνεργασίας για την ανάπτυξη 4, που εγκρίθηκαν τον Νοέμβριο του 2015, το Συμβούλιο κάλεσε συγκεκριμένα την Επιτροπή «να αναπτύξει και να παρουσιάσει στο Συμβούλιο, από κοινού με την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, μια πιο στρατηγική προσέγγιση για τον πολιτισμό στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων». Στο ανωτέρω πλαίσιο, η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας εξέδωσαν στις 8 Ιουνίου 2016 την κοινή ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με τίτλο «Προς μια στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις» 5. Στην ανακοίνωση αυτή περιλαμβάνεται στρατηγική προσέγγιση για τις διεθνείς σχέσεις της ΕΕ στον πολιτιστικό τομέα. 2. Συγκεκριμένες ενέργειες για μια πλέον στρατηγική προσέγγιση Στην κοινή ανακοίνωση περιλαμβάνονται πέντε βασικές αρχές για ενωσιακή δράση. Οι αρχές αυτές είναι οι εξής: προώθηση της πολιτισμικής πολυμορφίας και σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προώθηση του αμοιβαίου σεβασμού και του διαπολιτισμικού διαλόγου, διασφάλιση του σεβασμού της συμπληρωματικότητας και της επικουρικότητας, προώθηση οριζόντιας προσέγγισης του πολιτισμού και, τέλος, προώθηση του πολιτισμού μέσω των υφιστάμενων πλαισίων συνεργασίας. Στην κοινή ανακοίνωση προτείνονται τρεις κύριοι άξονες για τις δραστηριότητες εξωτερικής πολιτιστικής συνεργασίας: στήριξη του πολιτισμού ως μοχλού βιώσιμης κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, προώθηση του πολιτισμικού και διαπολιτισμικού διαλόγου για ειρηνικές διακοινοτικές σχέσεις και ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Πέραν αυτών των αρχών και δραστηριοτήτων συνεργασίας, στην κοινή ανακοίνωση προβλέπεται και στρατηγική ενωσιακή προσέγγιση για τη διπλωματία στον πολιτιστικό τομέα μέσω ενισχυμένης συνεργασίας της ΕΕ. 4 5 ΕΕ C 417, 15.12.2015, σ. 41. έγγρ. 10082/16 13638/16 ΔΑ/μκρ/ΕΚΜ 4
Στις προαναφερόμενες ενότητες της προτεινόμενης στρατηγικής προσέγγισης περιγράφονται πολλές εν εξελίξει σχετικές δραστηριότητες και προτείνονται νέες δραστηριότητες, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τη δυνατότητα ενίσχυσής τους μέσω αυξημένης συνεργασίας. Ωστόσο, η μετατροπή μιας θεωρητικής στρατηγικής προσέγγισης σε πραγματικότητα αποτελεί πάντοτε το πιο δύσκολο κομμάτι. Καμία ενωσιακή στρατηγική δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά χωρίς την έντονη συμμετοχή των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, οι απόψεις των υπουργών πολιτισμού σχετικά με το πως μπορεί η στρατηγική προσέγγιση να μετατραπεί σε δράση μπορούν να παράσχουν ικανοποιητική ένδειξη του δυναμικού της προτεινόμενης προσέγγισης. Θα ήταν χρήσιμο στην όλη διαδικασία να χρησιμοποιηθεί η εμπειρία των διαφόρων διεθνών οργανισμών που δραστηριοποιούνται επί μακρόν στον εν λόγω τομέα. Ειδικότερα η UNESCO και οι δραστηριότητές της μπορούν να αποτελέσουν καλή πηγή για βέλτιστες πρακτικές. Οι πολυάριθμες δραστηριότητες της UNESCO είναι ιδιαίτερα συναφείς με τους τομείς της οικοδόμησης διαπολιτισμικής κατανόησης μέσω της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και της υποστήριξης της πολιτισμικής ποικιλομορφίας. Πρέπει εξάλλου να τονισθεί ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν προχωρήσει και συνεπώς δεσμευθεί ως προς την εφαρμογή της Σύμβασης του 2005 της UNESCO για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων. 13638/16 ΔΑ/μκρ/ΕΚΜ 5