Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 8: Επίλυση προβλήματος Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Σκοποί ενότητας Να γίνει συζήτηση σχετικά με την εφαρμογή της επίλυσης προβλήματος στο νηπιαγωγείο
Περιεχόμενα ενότητας Η επίλυση προβλήματος και η εφαρμογή της στο νηπιαγωγείο
Λέξεις κλειδιά Πρόβλημα, χρόνος, χώρος, διαδικασία
Επίλυση προβλήματος Είναι συνδεδεμένη με τη μαθηματική εκπαίδευση [ανάπτυξη ικανοτήτων επίλυσης προβλήματος = σύνθετες νοητικές λειτουργίες]. Όταν τα παιδιά αντιμετωπίζουν μια προβληματική κατάσταση, επιχειρούν να πετύχουν κάποιο στόχο, αλλά δεν γνωρίζουν από πριν πώς θα επιτευχθεί η λύση του προβλήματος ενθαρρύνονται να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις που ήδη έχουν σε διαφορετικό πλαίσιο Τίτλος Ενότητας 5
Αποτελεί εκπαιδευτική μέθοδο κατά την οποία τα παιδιά διευκολύνονται στο να βρουν λύσεις/απαντήσεις σε προβλήματα, ερωτήματα, δύσκολες καταστάσεις, διλλήματα που αντιμετωπίζουν στον κόσμο που τα περιβάλλει.
Στο θεωρητικό πλαίσιο επιρροές από τις απόψεις του Dewey (small group projectbased learning/ διερεύνηση). Η συνεργασία μεταξύ των παιδιών ενθαρρύνει την ανάπτυξη ενεργητικής συμμετοχής, κοινωνικών και νοητικών ικανοτήτων. Η επίλυση προβλήματος συνδέεται με την ανάπτυξη κριτικής σκέψης.
Η επίλυση προβλημάτων μαθαίνεται. Καθώς τα παιδιά εξοικειώνονται με τη διαδικασία μαθαίνουν να εντοπίζουν σε ένα πρόβλημα τα σημαντικά στοιχεία. Σύμφωνα με τους Mac Naughton & Williams, (2009) οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να διευκολύνουν τα παιδιά στην επίλυση προβλήματος. Αυτό συμβαίνει όταν
Οι εκπαιδευτικοί διευκολύνουν όταν (1) Δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες/κλίμα Δίνουν αξία στα προβλήματα και τις λύσεις που προκύπτουν από τα ίδια τα παιδιά Διασφαλίζουν ότι τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια στο να κάνουν «λάθος» Παρατηρούν και καταγράφουν τις απαντήσεις των παιδιών και τα ενθαρρύνουν να δοκιμάζουν τις ιδέες τους στην πράξη Βοηθούν τα παιδιά να μαθαίνουν και τα ίδια να αναγνωρίζουν προβλήματα, να ακούν και να κατανοούν άλλες οπτικές και να ψάχνουν εναλλακτικές λύσεις
Οι εκπαιδευτικοί διευκολύνουν όταν (2) Δίνουν χρόνο στα παιδιά να σκεφτούν λύσεις και να δοκιμάσουν στην πράξη τις ιδέες τους Είναι σημαντικό να παρέχουν χρόνο στα παιδιά κατά τον σχεδιασμό του προγράμματος για να επεξεργάζονται προβλήματα και να εξασκούν τις ικανότητές τους στην επίλυσή τους Διευκολύνει τα παιδιά να εμβαθύνουν στην κατανόηση και να δοκιμάσουν πιο περίπλοκους συλλογισμούς για το πρόβλημα με το οποίο ασχολούνται
Οι εκπαιδευτικοί διευκολύνουν όταν (3) Δίνουν χώρο στα παιδιά για να δουλέψουν συνεργατικά και χρησιμοποιούν υλικά που ενισχύουν τη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων Ευκαιρίες για να παίξουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και με ποικίλα υλικά Χρήση δυναμικού υλικού (flexible, open ended), π.χ. τετράγωνα, πεντόμινα αλλά και άχρηστο υλικό όπως κουμπιά, καπάκια, αυγοθήκες κ.λπ.
Οι εκπαιδευτικοί διευκολύνουν όταν (4) Εξοικειώνουν τα παιδιά με τη διαδικασία - Βασικά βήματα Αναγνώριση προβλήματος Προτάσεις για πιθανές λύσεις Επιλογή και δοκιμή μιας λύσης Αξιολόγηση του αποτελέσματος
Οι εκπαιδευτικοί διευκολύνουν όταν (5) Οι εκπαιδευτικοί βοηθάνε όταν λειτουργούν ως πρότυπο μιλάνε φωναχτά καθώς οι ίδιοι επιλύουν κάποιο πρόβλημα, διατυπώνουν τη σκέψη τους, τις αιτίες που μια ιδέα είχε αποτέλεσμα και κάποια όχι. Χρήση ανοικτών ερωτήσεων («τι άλλο θα μπορούσες να κάνεις για να, τι θα συμβεί αν»).
Οι εκπαιδευτικοί διευκολύνουν όταν (6) Βρίσκουν κατάλληλα προβλήματα Ενδιαφέρον των παιδιών/ σχέση με καθημερινές εμπειρίες, Πολλοί τρόποι επίλυσης Το πλαίσιο εντός του οποίου εισάγεται το πρόβλημα να μη μετατοπίζει το ενδιαφέρον των παιδιών στο εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιείται, το σενάριο/ιστορία κ.λπ.
Οι εκπαιδευτικοί διευκολύνουν όταν (7) - Δυνατότητα αξιολόγησης του αποτελέσματος και της πορείας που ακολουθήθηκε Μαθηματικά/ Φυσικός κόσμος /Κοινωνικό περιβάλλον /Τέχνες Σκεφτείτε ένα παράδειγμα.
Θετικά στοιχεία Ανάπτυξη πρωτοβουλίας Ενίσχυση δεξιοτήτων χειρισμού αντικειμένων Ανάπτυξη δημιουργικότητας Ανάπτυξη αυτοπεποίθησης και επιμονής (δεν τα παρατάνε με την πρώτη δυσκολία) Αντιμετώπιση συγκρούσεων Μαθηματική σκέψη και κοινωνικές ικανότητες (κάνουν γενικεύσεις, μοιράζονται αντικείμενα, αποφασίζουν για το παιχνίδι, βρίσκουν «δίκαιες» λύσεις )
Βιβλιογραφικές αναφορές Mac Naughton, G. & Williams, G. (2009). Teaching Young Children. Choices in Theory and Practice. Berkshire: Open University Press.
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Μαρία Καμπεζά, «Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο». Ενότητα 8: Επίλυση προβλήματος. Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/pn1572/index.php?vis=5767
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.