2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εναλλακτικών Καυσίµων 26-27 Απριλίου 2007 Λίµνη Πλαστήρα Σ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΓΛΥΚΟΥ ΣΟΡΓΟΥ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΑΡ ΕΥΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΠΟ ΟΣΕΙΣ Α. Καµπράνης, Α. Πιστίκη, Α. Κούβελας, Α. Θεοδωρακοπούλου, Γ. Λυµπεράτος, Κ. Αγγελόπουλος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Καλλιέργεια του γλυκού σόργου: Βασική ενεργειακή καλλιέργεια για την παραγωγή βιο-αιθανόλης Νέα καλλιέργεια για την Ελλάδα και την Ευρώπη Ανάγκη για σχεδιασµένη ένταξη στα σηµερινά αγρο-οικοσυτήµατα της χώρας Οι πρόσφατες εκτιµήσεις της Ε.Ε. για τα βιοκαύσιµα (Έκθεση προόδου για τα βιοκαύσιµα COM(2006) 845)
H E.E. διαπιστώνει ότι: «Ανακριβείς πληροφορίες κυκλοφορούν σχετικά µε τα οικονοµικά και περιβαλλοντικά αποτελέσµατα των βιοκαυσίµων» [σελίδα10 COM(2006) 845].
...«Οι εκποµπές ΝΟx εξαιτίας της χρήσης χηµικών λιπασµάτων στις καλλιέργειες δεν λαµβάνονταν υπόψη. Επί ίσων µαζών NOx και CO2, το δυναµικό του πρώτου για αύξηση της θερµοκρασίας της γης είναι 300 φορές µεγαλύτερο από το δυναµικό του δεύτερου. Η µη συνεκτίµηση των εκποµπών αυτών έτεινε συνεπώς να οδηγεί σε διόγκωση της ευεργετικής επίπτωσης των βιοκαυσίµων στο φαινόµενο του θερµοκηπίου» [σελίδα10 COM(2006) 845].
Και προτείνει: «Για να έχουν θετικά αποτελέσµατα οι εφαρµοζόµενες πολιτικές σε σχέση µε τη µείωση των αερίων του θερµοκηπίου και γενικότερα των κινδύνων για το περιβάλλον.. Θα πρέπει να εφαρµοστούν κίνητρα µε στόχους»: Να αποθαρρυνθεί η αλλαγή χρήσης γαιών υψηλής αξίας Να µη µειωθεί η βιοποικιλότητα Να αξιοποιηθεί η βιοκαλλιέργεια Να αποθαρρυνθεί επίσης η χρήση ακατάλληλων µεθόδων για την παραγωγή βιοκαυσίµων
ΕΡΩΤΗΜΑ Είναι δυνατή η καλλιέργεια του γλυκού σόργου χωρίς τη χρήση λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων;
Τα πειράµατα µας Εγκαταστήσαµε ένα παραγοντικό πείραµα 2Χ3Χ3 Πείραµα µε δύο παράγοντες: α) ιαχείριση της γονιµότητας του εδάφους: Χ1 ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ Complet (4,9 Kg, 12-12-17+2MgO). Χ 2 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ Χλωρή λίπανση Προσθήκη οργανική ουσία Τύρφη Μικροβιακός πληθυσµός (Μυκόρριζες Αζωτοδεσµευτικά βακτήρια Φωσφοδιαλυτικά βακτήρια) β) ιαχείριση της άρδευσης µε τρία επίπεδα άρδευσης (I 1 =515mm, I 2 =303mm, I 3 =230mm)
Τεχνικές καλλιέργειας Χλωρή λίπανση: Σπορά βίκου το Νοέµβριο (14 κιλά /στρέµµα) και ενσωµάτωση της βιοµάζας τον Απρίλιο στα πειραµατικά Σπορά σπερµάτων ποικιλίας Keller το Μάϊο σε µικρά πλαστικά δοχεία µε τύρφη σε χώρο υπό κάλυψη Μεταφύτευση των φυταρίων αρχές Ιουνίου στα πειραµατικά τεµάχια σε γραµµές που απέχουν 0.70 µ ενώ τα φυτά επί των γραµµών 0.20 µ Κοπές ανά 15 ηµέρες 5-10 φυτά ανά πειραµατικό τεµάχιο Άρδευση Σύστηµα στάγδην άρδευση, 22 αρδεύσεις, 145mm Λίπανση: α) Complet (4,9 Kg, 12-12-17+2MgO). β) Μη συµβιωτικά, αζωτοδεσµευτικά βακτήρια, µυκόρριζες, ριζοβακτήρια λίπασµα 0-0- 48 ως και προηγουµένως, χλωρή λίπανση Αντιµετώπιση εχθρών Anacentrinus deplanatus (Casey), Rhopalosiphum maidis (Fitch) και Schizophis graminum (Rondanis), Sesamia nonagriodes (Lef)- Χρήση βάκιλου Θουριγγείας, ΟΙΚΟΣ 32 ΕC (αζαδιραχτίνη 3,2%)
Επίδραση τριών επιπέδων άρδευσης στις αποδόσεις Βοιµάζα gr / m 2 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 Βιολογικός χειρισµός Συµβατικός χειριµός ΒΙΟΜΑΖΑ (gr m -2 ) 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 Βιολογικός Χειρισµός Συµβατικός Χειρισµός 3000 3000 2000 2000 1000 0 ΟΛΙΚΟ ΝΩΠΟ ΒΑΡΟΣ (ΣΤΕΛΕΧΗ + ΦΥΛΛΑ) ΝΩΠΟ ΒΑΡΟΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΟΛΙΚΟ ΞΗΡΟ ΒΑΡΟΣ (ΣΤΕΛΕΧΗ + ΦΥΛΛΑ) 1000 0 ΟΛΙΚΟ ΝΩΠΟ ΒΑΡΟΣ (ΣΤΕΛΕΧΗ + ΦΥΛΛΑ) ΝΩΠΟ ΒΑΡΟΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΟΛΙΚΟ ΞΗΡΟ ΒΑΡΟΣ (ΣΤΕΛΕΧΗ + ΦΥΛΛΑ) 9000 8000 Βιολογικός Χειρισµός Συµβατικός Χειρισµός 7000 6000 Βιοµάζα (gr m -2 ) 5000 4000 3000 2000 1000 0 ΟΛΙΚΑ ΝΩΠΑ ΒΑΡΗ (ΣΤΕΛΕΧΗ+ΦΥΛΛΑ) ΝΩΠΑ ΒΑΡΗ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΟΛΙΚΑ ΞΗΡΑ ΒΑΡΗ
Aποδόσεις σε νωπή βιοµάζα και σάκχαρα Ι 1 (512 mm) (Kg m -2 ) Ι 2 (306mm) (Kg m -2 ) Ι 3 (250) (Kg m -2 ) Συµβατικός Χ 1 10,63 +0,64 (89,1%) 0, 491 7,54+0,45 (87,3%) - 7,67+0,54 (87,3%) 0,315 Βιολογικός Χ 2 10,60 +0,09 (90,3%) 0,489 9,22+0,45 (90,2%) 0,389 7,89+0,13 (90,2%) 0,324
Στατιστική Ανάλυση Αποτελεσµάτων (Two way ANOVA) 1. εν υπήρξαν σηµαντικές διαφορές µεταξύ των δύο χειρισµών γονιµότητας του εδάφους 2. Η µείωση του νερού άρδευσης κατά 40% και 60% στην περίοδο ταχείας ανάπτυξης των φυτών είχε ως συνέπεια τη µείωση των αποδόσεων σε νωπή, ξηρή βιοµάζα και στις αποδόσεις σε σάκχαρα. 3. Όταν µειώνεται το νερό άρδευσης τα φυτά από το βιολογικό χειρισµό είχαν καλύτερες αποδόσεις σε βιοµάζα και σε παραµέτρους αύξησης.
Η επίδραση των χειρισµών του εδάφους στο ρυθµό αύξησης της καλλιέργειας Crop Growth Rate (g m -2 d -1 ) 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Βιολογικός Χειρισµός Συµβατικός Χειρισµός -5 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300 310 Ηµερολογιακές Ηµέρες (Jds)
Επίδραση της έλλειψης νερού στο δείκτη φυλλικής επιφάνειας (LAI) είκτης Φυλλικής Επιφάνειας (LAI) είκτης Φυλλικής Επιφάνειας (LAI) 4.0 3.8 3.6 3.4 3.2 3.0 2.8 2.6 2.4 2.2 2.0 1.8 1.6 1.4 1.2 1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 0.0 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300 Ηµερολογιακές Ηµέρες (Jds) 4.0 3.8 3.6 3.4 3.2 3.0 2.8 2.6 2.4 2.2 2.0 1.8 1.6 1.4 1.2 1.0 0.8 0.6 ΣΙ 2 (LAI max=2.54 Jd= 269) 0.4 ΒΙ 0.2 2 (LAI max=3.45 Jd= 258) 0.0 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300 Ηµερολογιακές ηµέρες (Jds) LAI max=3,58 Jd=253 B I 1 Σ Ι 1 4.0 3.8 3.6 3.4 3.2 είκτης Φυλλικής επιφάνειας (LAI) 3.0 2.8 2.6 2.4 2.2 2.0 1.8 1.6 1.4 1.2 1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 0.0 ΒΙ 3 (LAI max=3.24 Jd= 271) ΣΙ 3 (LAI max=2.35 Jd= 251) 200 220 240 260 280 300 Ηµερολογιακέςηµέρες (Jds)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η βιολογική καλλιέργεια όπως εξειδικεύεται στα πλαίσια της αγροβιοδυναµικής διαχείρισης: Είναι εξ ίσου αποδοτική όπως και η συµβατική καλλιέργεια. Η απόδοση 10 τόννων/στρέµµα νωπής βιοµάζας µε 8-9% ζυµώσιµα σάκχαρα µε άρδευση στα 400-450 mm µπορεί να αποτελέσει ένα άριστο στόχο Είναι ο µοναδικός τρόπος καλλιέργειας που εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις για την προστασία του περιβάλλοντος σε σχέση µε την έκλυση αερίων του θερµοκηπίου από την πρωτογενή παραγωγή. Αφήνει περιθώρια µείωσης του κόστους παραγωγής περίπου κατά 30% λόγω της µειωµένης χρήσης εισροών ιδιαίτερα των αγροχηµικών. Το κόστος παραγωγής υπολογίστηκε 450 ευρώ/στρέµµα Αφήνει περιθώρια µεγαλύτερων ενισχύσεων από την Ε.Ε. στα πλαίσια της «πολλαπλής συµµόρφωσης» των παραγωγών.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ
Το πρότυπο της αγροβιοδυναµικής διαχείρισης (Πρότυπο βιολογικού τρόπου καλλιέργειας) Ως Αγρο-βιοδυναµική ιαχείριση ορίζουµε ένα σύνολο καλλιεργητικών παρεµβάσεων που µπορούν να εφαρµοστούν σε µια καλλιέργεια προκειµένου να ενεργοποιηθούν όλες οι απαραίτητες βιολογικές διεργασίες στο σύστηµα Έδαφος Καλλιέργεια - Μικροπεριβάλλον µε στόχο να καλυφθούν οι ανάγκες της καλλιέργειας σε ενέργεια και ύλη (εισροές) από ανανεώσιµες πηγές και φυσικούς πόρους.
1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εναλλακτικών Καυσίµων 27-29 Ιανουαρίου 2005 Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου ΒΙΟ ΥΝΑΜΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΓΛΥΚΟΥ ΣΟΡΓΟΥ [Sorghum bicolor (L) Moench] ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ Αναστάσιος Καµπράνης & Κώστας Αγγελόπουλος