Χριστιανική Γραμματεία ΙI Ενότητα 1-Β Α7-8: Χριστολογία 4ου-5ου αιώνα Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να αναλύσει κύριους εκφραστές της χριστολογίας. 4
Περιεχόμενα ενότητας 1/2 Καινή Διαθήκη. Ελληνισμός. Άρειος (265-336). Απολινάριος Λαοδικείας (310-390). Διόδωρος Ταρσού (330-392) Θεόδωρος Μοψουεστίας (350-428). Νεστόριος Κωνσταντινουπόλεως (395-451). 5
Περιεχόμενα ενότητας 2/2 Ευτυχής (5ος αι.). Μονοθελητισμός Μονοενεργητισμός. 6
Καινή Διαθήκη Τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου; Μτ 16:13. ὑμεῖς δὲ τίνα με λέγεται εἶναι; Μτ 16:15. Σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. Μτ 16:16. 7
Ελληνισμός Κέλσος. Πορφύριος. 8
Άρειος (265-336) Ένας ο Θεός με δυο απρόσωπες δυνάμεις τη Σοφία και το Λόγο. Για την κατασκευή του κόσμου δημιουργεί πρόσωπο: Υιός ή Λόγος ή Σοφία. Πριν ο Θεός δεν ήταν Πατήρ. Λόγος : ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν. Ο Υιός δεν είναι τέλειος Θεός, καθώς έχει περιορισμένη γνώση Θεού. Ο Χριστός δε δίνει σωτηρία, αλλά κάποια πνευματική και ηθική ανύψωση. 9
Απολινάριος Λαοδικείας (310-390) 1/3 Γεννήθηκε στη Λαοδίκεια, αλλά κατάγονταν από την Αλεξάνδρεια. 360 : επίσκοπος Λαοδικείας. Αντιμετώπισε Εθνικούς, Ιουλιανό και Πορφύριο Διασκεύασε ΚΔ σε κλασσική γλώσσα και ΠΔ (από Μωυσή ως Σαούλ) σε εξάμετρα. Υπέρ του δόγματος της Νικαίας, αλλά μετέφερε τις έννοιες της θεότητας από την τριαδολογία στη χριστολογία. Τι από τον άνθρωπο ενώνεται με το Θεό Λόγο; Πως ενώνεται; 10
Απολινάριος Λαοδικείας (310-390) 2/3 Δύο τέλεια ἕν γενέσθαι οὐ δύναται. Σε κάθε φύση αντιστοιχεί ένα πρόσωπο, ολοκληρωμένη φύση ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Ο Χριστός έχει ένα πρόσωπο, άρα και μόνο μια φύση, δηλαδή τη Θεία, σύνδεση με ηθικό πρόβλημα. 11
Απολινάριος Λαοδικείας (310-390) 3/3 Ο Χριστός δεν έλαβε ανθρώπινη ψυχή, αλλά μόνο σάρκα δεν είναι άνθρωπος ή Θεάνθρωπος, αλλά μόνο Θεός. Διχοτομία και τριχοτομία ανθρώπου. Τη θέση της ψυχής του Ιησού κατέλαβε ο Λόγος, όταν σαρκώθηκε. Η ανθρωπότητα του Χριστού προϋπήρχε. 12
Διόδωρος Ταρσού (330-392) 1/2 378 : Επίσκοπος Ταρσού. Τύπος Ορθοδοξίας στη Συρία. Από κοινού με τον Καρτέριο, ίδρυσαν Σχολή στην Αντιόχεια, γνωστή με το όνομα Ασκητήριον. Νέα αντιοχειανή ερμηνευτική μέθοδος : Το νόημα των Γραφών εντός του γράμματος με φιλολογική ερμηνεία (έννοια εικόνων συμβολών και προφητειών). αξιωματική αποδοχή της αρχής ότι σε μία πλήρη φύση αντιστοιχεί ένα πλήρες πρόσωπο. 13
Διόδωρος Ταρσού (330-392) 2/2 Χριστολογία : παρουσία ολόκληρου του ανθρώπου στο Χριστό, η ένωση δεν μεταβάλλει οντολογικά τις φύσεις του Χριστού = απλή συνοίκηση του Λόγου στον Ιησού. Η Παρθένος Μαρία γέννησε άνθρωπο, ο οποίος είναι κατά χάρη υιός Θεού.Ότι είναι κατά χάριν δεν είναι κατά φύσιν. Αποδοχή δυο Υιών του Θεού (Λόγος και Χριστός). 449 : Σύνοδος Κωνσταντινούπολης, τον καταδικάζει. 14
Θεόδωρος Μοψουεστίας (350-428) 1/3 Απέρριπτε την κανονικότητα: Δευτεροκανονικών της ΠΔ (εκτός της Σοφίας Σειράχ), Παραλειπόμενα, Έσδρας, Νεεμίας, Ιώβ, Άσμα ασμάτων, Επιγραφές των Ψαλμών. Ιώβ και Άσμα ασμάτων: κοσμικά έργα. Παροιμίες και Εκκλησιαστής: λαϊκή σοφία. Απέρριπτε από την ΚΔ: Αποκάλυψη, Κανονικές επιστολές (εκτός από Α Πέτρου και Α Ιωάννου). Δέχεται μόνο επτά μεσσιανικούς Ψαλμούς. Σώζονται: Εις τους Δώδεκα προφήτας, Εις τους Ψαλμούς, και εν μέρει: Εις τον Ιωάννη, Εις τας Επιστολάς του Παύλου. Χάθηκε: Περί σαρκώσεως. 15
Θεόδωρος Μοψουεστίας (350-428) 2/3 Οι δυο φύσεις του Χριστού κατά την ένωσή τους ήταν και έμειναν τέλειες δύο τέλεια πρόσωπα που αντιστοιχούν στις δύο φύσεις. δεν αποδέχονταν την αντίδοση των ιδιωμάτων των δυο φύσεων. Ένα πρόσωπο στο Χριστό σε σχέση με την ένωση των δύο φύσεων όχι φυσική ένωση (νομική ή κατ ευδοκίαν), δεν πρόκειται κατ ουσία για πρόσωπο. αυτοτέλεια των δυο φύσεων και μόνο μια εξωτερική, ηθική, σύνδεσή τους στο Χριστό. Κατ όνομα Θεοτόκος η Μαρία. 16
Θεόδωρος Μοψουεστίας (350-428) 3/3 Έμφαση στην ανθρώπινη συμβολή στη σωτηρία. Τα πάντα στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου καταστροφή της έννοιας του προπατορικού αμαρτήματος. Ελευθερία βούλησης και στο Χριστό, υποκείμενος στην αμαρτία. Καταδίκες: Διάταγμα Ιουστινιανού Περί τριών Κεφαλαίων, και 5 η Οικουμενική Σύνοδος 553 Κωνσταντινούπολη. 17
Νεστόριος Κωνσταντινουπόλεως (395-451) 1/2 Περσικής καταγωγγής (γεν. Γερμανίκεια Συρίας). Μαθητής Θεόδωρου Μοψουεστίας, Επίσκοπος Αντιοχείας. 428 : Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης. Πρωτοσύγελλος Θεόδωρος: Χριστοτόκος, ανθρωποτόκος. Οι δύο φύσεις του Χριστού διατηρούν ανέπαφες τις ιδιότητές τους μετά την ένωση. 18
Νεστόριος Κωνσταντινουπόλεως (395-451) 2/2 Τα ιδιώματα του Λόγου δεν μεταδίδονται στον άνθρωπο Ιησού, ο οποίος δεν είναι εκ φύσεως Θεός. Ένα κοινό πρόσωπο στον Ιησού, το οποίο προέκυψε από μια «εξωτερική» ένωση των φύσεων τρίτο πρόσωπο στον Ιησού : η συνισταμένη των δυο άλλων. Καταδίκη από 3 η Οικουμενική Σύνοδο (431 Έφεσος). 19
Ευτυχής (5ος αι.) Αρχιμανδρίτης και ηγούμενος Μονής στην Κωνσταντινούπολη. Καταδικάστηκε από τις ακόλουθες Συνόδους : 448 Ενδημούσα Σύνοδος Κωνσταντινούπολης, 451 Δ Οικουμενική Σύνοδος (Έφεσος). Δυο φύσεις του Χριστού πριν την ένωση και μια μετά την ένωση. Ο Ιησούς θεωρούνταν φαινομενικά και όχι κατά φύση ή ουσία άνθρωπος. Ενώ πριν από την ένωση υπάρχουν δυο φύσεις, μετά από την πραγμάτωσή της απομένει μόνο μια φύση. 20
Μονοθελητισμός - Μονοενεργητισμός Μονοενεργητισμός: με κύριο εκπρόσωπό του τον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης Σέργιο (610-638). Αποδεχόταν δυο φύσεις στο πρόσωπο του Χριστού ικανοποιώντας τους ορθοδόξους. Η ένωση της θείας και της ανθρώπινης φύσης στο πρόσωπο του Χριστού κατέληγε σε μια προσωπική θέληση και ενέργεια, αυτή του Θεού Λόγου. Ορθοδοξία: ο Χριστός έχοντας δύο φύσεις έχει διττά και τα φυσικά επακόλουθά τους, δηλαδή δυο θελήσεις, δυο ενέργειες, δυο αυτεξούσια. 21
Τέλος Ενότητας