Στοιχεία Δικαίου και Τεχνικής Νομοθεσίας

Στοιχεία Δικαίου και Τεχνικής Νομοθεσίας Σύνοψη Διαλέξεων Ε. Ασπρογέρακας Εξάμηνο 7 ο 2016-17 1 Στοιχεία Δικαίου και Τεχνικής Νομοθεσίας ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ / ΒΑΣΙΚΗ ΥΛΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΕ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Το μάθημα στοιχεία δικαίου και τεχνικής νομοθεσίας που διδάσκεται στο 7o εξάμηνο για αυτήν την ακαδημαϊκή χρονιά (2016-17) αποτελεί μια εισαγωγή στο θεσμικό πλαίσιο και τα εργαλεία που αφορούν στο χωρικό σχεδιασμό και την ανάπτυξη της τεχνικής υποδομής. Το μάθημα είναι οργανωμένο σε 4 ενότητες με το παρακάτω περιεχόμενο: - Εισαγωγή στα στοιχεία Δίκαιου (Α). Θεσμικό Πλαίσιο και Εργαλεία Χωροταξίας και Πολεοδομίας Εργαλεία Χωρικού Σχεδιασμού, Κανόνες Οργάνωσης ειδικών περιοχών/ζωνών και τομεακών δραστηριοτήτων, Κανόνες Οργάνωσης Χρήσεων Γης, Αστικές Αναπλάσεις, Πολεοδόμηση Πράξη εφαρμογής, (Β) Περιβαλλοντική Πολιτική και Νομοθεσία. Θεσμικό Πλαίσιο προστασίας του περιβάλλοντος, Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση, Περιβαλλοντική Αδειοδότηση, (Γ) Νέος Οικοδομικός Κανονισμός Οικοδομικός Κανονισμός, Άδειες Δόμησης, Ειδικές ρυθμίσεις. (Δ) Δημόσιες Συμβάσεις 1

Στοιχεία Δικαίου και Τεχνικής Νομοθεσίας Θεσμικό Πλαίσιο και Εργαλεία Χωροταξίας και Πολεοδομίας Δ. Μέλισσας Σ. Λαμπρόπουλος Ε. Ασπρογέρακας Εξάμηνο 7 ο 3 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ του ΧΩΡΟΥ Διαδικασία Σχεδιασμού (Βασενχόβεν, 2004) 2

Ο Χωρικός Σχεδιασμός σύμφωνα με τον ν.4269/2014 Χωρικό Επίπεδο Χώρα Εθνική Χωροταξική Στρατηγική Εθνικά Χωροταξικά Πλαίσια Στρατηγικός Σχεδιασμός Περιφέρεια Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας Ειδικά Χωρικά Σχέδια και ΠΟΤΑ, ΠΟΑΠΔ, ΕΣΧΑΔΑ, ΕΣΧΑΣΕ, Επιχειρηματικά Πάρκα, Εμπορευματικά Κέντρα, Τοπικά ρυμοτομικά σχέδια Τοπικά Χωρικά Σχέδια (Αντικαθιστούν τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια) ΖΟΕ Τοπικό Ρυμοτομικά Σχέδια Εφαρμογής Πράξη Εφαρμογής Ρυθμιστικός Σχεδιασμός Πολεοδόμηση Ο υπερκείμενος σχεδιασμός δίνει κατευθύνσεις στον υποκείμενο Χωρικός Σχεδιασμός (ν.4269/14) Ο χωρικός σχεδιασμός ασκείται σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και διακρίνεται, ανάλογα με το περιεχόμενό του, σε στρατηγικό ή ρυθμιστικό (Άρθρο 2) ΕΘΝΙΚΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ (Άρθρο 3) Έννοια: κείμενο αρχών, που περιλαμβάνει: 1. τους βασικούς άξονες 2. τους μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους χωρικής ανάπτυξης στο επίπεδο της Γενικής Κυβέρνησης και των επιμέρους φορέων της 3. τα προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση της επιδιωκόμενης ανάπτυξης Όργανα: Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας (21 μέλη) / Εκτελεστική Επιτροπή: συντονιστικό και εκτελεστικό όργανο του Συμβουλίου 3

Σύστημα χωρικού σχεδιασμού (Αρ.1) Έννοια: σύνολο χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων, που ιεραρχούνται σε επίπεδα με βάση: 1.τη γεωγραφική κλίμακα, στην οποία αναφέρονται 2.την αποστολή τους 3.το περιεχόμενό τους ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΧΩΡΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Στόχος: η διαμόρφωση, με βάση την ανάλυση των δεδομένων και την πρόγνωση των μελλοντικών εξελίξεων, των μεσοπρόθεσμων ή και μακροπρόθεσμων στόχων της ανάπτυξης και οργάνωσης του χώρου, καθώς και των γενικών κατευθύνσεων, για τη διαμόρφωση των οικιστικών περιοχών, των περιοχών ασκήσεως παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και των περιοχών προστασίας, σε εθνική ή περιφερειακή κλίμακα. Περιλαμβάνει: 1.Εθνικά Χωροταξικά Πλαίσια 2.Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (+ Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας) Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (Π.Χ.Π.) (ν.4269/14, Αρ.6) Τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια αποτελούν σύνολα κειμένων ή και διαγραμμάτων, με τα οποία παρέχονται οι κατευθύνσεις του στρατηγικού χωροταξικού σχεδιασμού σε περιφερειακό επίπεδο για: την ανάδειξη και αξιοποίηση των ιδιαίτερων αναπτυξιακών χαρακτηριστικών της Περιφέρειας (π.χ. της γεωργίας, του τουρισμού, του ορυκτού πλούτου), τη χωρική διάρθρωση των βασικών παραγωγικών τομέων και κλάδων, τη χωρική διάρθρωση των δικτύων μεταφορών και της λοιπής τεχνικής υποδομής περιφερειακού ενδιαφέροντος, τη χωρική οργάνωση του περιφερειακού οικιστικού δικτύου, την οικιστική ανάπτυξη και την εσωτερική οργάνωση και ανασυγκρότηση του αστικού χώρου, την ανάδειξη, προβολή και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και του οικιστικού και αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος, τον προσδιορισμό ενεργών παρεμβάσεων και προγραμμάτων χωροταξικού και αστικού χαρακτήρα, (π.χ ΠΕΧΠ, ΣΟΑΠ) 4

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ν.4269/2014 Έννοια: σχεδιασμός με τον οποίο καθορίζονται οι κανόνες για τη χρήση, τη δόμηση και την εκμετάλλευση του εδάφους, σε εντός ή εκτός σχεδίου πόλεως περιοχές Περιλαμβάνει: 1.Τοπικά Χωρικά Σχέδια 2. Ειδικά Χωρικά Σχέδια 3. Ρυμοτομικά Σχέδια Εφαρμογής Σχέδιο Εθνική Χωροταξική Στρατηγική Εθνικά Χωροταξικά Πλαίσια Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια Αρμοδιότητες Χωρικού Σχεδιασμού (σύμφωνα με το ν.4269/2014) Διαδικασία Εκπόνησης ΥΠΕΚΑ ΥΠΕΚΑ - Επιτελικές επιτροπές παρακολούθησης Έγκριση Υπουργικό Συμβούλιο (ανακοινώνεται στη Βουλή) Κοινή Απόφαση συναρμόδιων Υπουργών (ΚΥΑ) Παρακολούθηση - Αξιολόγηση Κυβέρνηση ΥΠΕΚΑ, (συναρμόδια Υπουργεία) ΥΠΕΚΑ Αποφάσεις Υπουργού ΠΕΚΑ ΥΠΕΚΑ, (συναρμόδια Υπουργεία) Τοπικά Χωρικά Σχέδια Δήμος, ΥΠΕΚΑ Προεδρικό Διάταγμα (πρόταση ΥΠΕΚΑ) Ειδικά Χωρικά Σχέδια Ρυμοτομικά σχέδια εφαρμογής ΥΠΕΚΑ, Περιφέρεια, Δήμος, Φορέας Υλοποίησης Δήμος, Αποκεντρωμένη Διοίκηση Προεδρικό Διάταγμα (πρόταση ΥΠΕΚΑ και κατά περίπτωση αρμόδιων Υπουργών) Απόφαση Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ε. Ασπρογέρακας 5

Θεσμικό πλαίσιο για τα Ρυθμιστικά Σχέδια Ν.1515/85: Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας, Ν-1561/85: Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθηνών (Αρθ-1 Ν-1515/85) Ορισμός: «Ρυθμιστικό σχέδιο ειδικά της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας (ΡΣΑ) είναι το σύνολο των στόχων, των κατευθύνσεων, των προγραμμάτων και των μέτρων που προβλέπονται από το κεφάλαιο αυτό ως αναγκαία για τη χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση της στα πλαίσια των πανταετών προγραμμάτων οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Ευρύτερη περιοχή Αθήνα για την εφαρμογή του κεφαλαίου αυτού είναι η περιοχή του νομού Αττικής και Μακρόνησος, εκτός από τα Κύθηρα.» Το ΡΣΑ καλύπτει: το χωρικό σχεδιασμό και προγραμματισμό της ευρύτερης περιοχής της αττικής σε σχέση με την παραγωγή, τις μεταφορές και λοιπές υποδομές, τον κοινωνικό εξοπλισμό την πολιτική γης και κατοικίας, τον σχεδιασμό περιοχών ή ζωνών ειδικού ενδιαφέροντος ή ειδικών προβλημάτων, Την λήψη μέτρων, όρων και περιορισμών για την εξασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος, τροποποιήσεις/συμπληρώσεις : με το Νόμο 1955/91, νέος Αερολιμένας στα Σπάτα καθώς και άλλα μεγάλα έργα μεταφορικής υποδομής, με το Νόμο 2730/99, Ολυμπιακές εγκαταστάσεις και τα έργα υποστήριξης τους. 12 6

7

15 άξονας Ελευσίνας-Θήβας Υποθαλάσσια ζεύξη Περάματος-Σαλαμίνας σύνδεση Δυτικής Περιφερειακής Υμηττού με Λεωφόρο Βουλιαγμένης Διερεύνηση για τη βέλτιστη διασύνδεση Νότιας Αττικής και του Πόλου του Ελληνικού με τον Νέο Διεθνή Αερολιμένα 8

Χρήση γης Κάλυψη Εδάφους / Εννοιολογικός διαχωρισμός: Χρήση γης: απεικόνιση γεωγραφικής κατανομής δραστηριοτήτων και οικονομικών λειτουργιών (κατοικία, βιομηχανία, παραγωγικές δραστηριότητες πρόκειται κυρίως για θεσμική έννοια). Κάλυψη γης: απεικόνιση του είδους των στοιχείων που εμφανίζονται στην επιφάνεια της γης (αστικός ιστός, δάση, ελαιώνας, κλπ) Παράδειγμα: Χρήση Γης: Γεωργική Γη Κάλυψη: Αμπελώνες, Οπωρώνες και καλλιέργειες, Ελαιώνες, Βοσκοτόπια, Ετήσιες μόνιμες καλλιέργειες, παραθεριστικός οικισμός διάσπαρτης κατοικίας, κλπ 17 Πολιτική χρήσεων γης Καθορίζει τον τρόπο προσδιορισμού της χωροθέτησης των διαφόρων δραστηριοτήτων και άρα τον τρόπο χρήσης του εδάφους. Η χωροταξία εμπλέκεται στο σχεδιασμό των χρήσεων γης σε στρατηγικό επίπεδο, με την παροχή κατευθύνσεων προς τον υποκείμενο σχεδιασμό. Σχεδιασμός χρήσεων γης: Αστικές Περιοχές & Περιοχές προς πολεοδόμηση. Χώρος Υπαίθρου Eξωαστικές περιοχές με σχέδια χρήσεων γης Γενική νομοθεσία περί εκτός σχεδίου Δασική νομοθεσία Aρχαιολογικοί χώροι Γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας 18 9

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ 23.2.1987 ΠΔ (ΦΕΚ Δ 166) Οι κατηγορίες χρήσεων γης που προβλέπονται, σύμφωνα με την γενική πολεοδομική λειτουργία τους: 1. Αμιγής κατοικία. 2. Γενική κατοικία. 3. Πολεοδομικά κέντρα - κεντρικές λειτουργίες πόλης - τοπικό κέντρο συνοικίας - γειτονιάς. 4. Μη οχλούσα βιομηχανία - βιοτεχνία - βιοτεχνία, βιομηχανικό και βιοτεχνικό πάρκο (χαμηλή - μέση όχληση). Βιομηχανικό Πάρκο ((ΒΙΠΑ) - Βιοτεχνικό Πάρκο (ΒΙΟΠΑ) προς εξυγίανση. 5. Οχλούσα βιομηχανία - βιοτεχνία (υψηλή όχληση). 6. Χονδρεμπόριο. 7. Τουρισμός - αναψυχή. 8. Ελεύθεροι χώροι: - αστικό πράσινο. 9. Κοινωφελείς εξυπηρετήσεις. Κατά τον πολεοδομικό σχεδιασμό είναι δυνατό να επιβάλλονται περιορισμοί και απαγορεύσεις ως προς την εγκατάσταση ορισμένων χρήσεων κατά τα προβλεπόμενα στο νόμο. Ρύθμιση χρήσεων γης Στη διεθνή πρακτική, τα σχέδια χρήσεων γης αποτελούν κύρια συστατικά του πολεοδομικού σχεδιασμού. Η ρύθμιση των χρήσεων γης θεωρείται ότι καθορίζει τις κοινωνικές συνθήκες ανάπτυξης της πόλης, με τη χωροθέτηση των αστικών λειτουργιών και την αλληλεπίδρασή τους. Χρήση γης Κάλυψη Εδάφους / Εννοιολογικός διαχωρισμός: Χρήση γης: απεικόνιση γεωγραφικής κατανομής δραστηριοτήτων και οικονομικών λειτουργιών (κατοικία, βιομηχανία, παραγωγικές δραστηριότητες πρόκειται κυρίως για θεσμική έννοια). Κάλυψη γης: απεικόνιση του είδους των στοιχείων που εμφανίζονται στην επιφάνεια της γης (αστικός ιστός, δάση, ελαιώνας, κλπ) Παράδειγμα: Χρήση Γης: Γεωργική Γη Κάλυψη: Αμπελώνες, Οπωρώνες και καλλιέργειες, Ελαιώνες, Βοσκοτόπια, Ετήσιες μόνιμες καλλιέργειες, παραθεριστικός οικισμός διάσπαρτης κατοικίας, κλπ 20 10

Κατηγορίες και περιεχόµενο χρήσεων γης ΠΔ 23-2-87 (ΦΕΚ 166 Δ 6-3-87) Βασικές Παράμετροι Δόμησης Συντελεστής Δόμησης (ΣΔ): είναι ο αριθμός, ο οποίος πολλαπλασιαζόμενος με την επιφάνεια του οικοπέδου ή γηπέδου, δίνει τη συνολική επιτρεπόμενη επιφάνεια δόμησης. Εκφράζει τον βαθμό εκμετάλλευσης ενός οικοπέδου. Προκύπτει από τη διαίρεση του αθροίσματος των κτισμένων επιφανειών όλων των ορόφων του κτιρίου προς το εμβαδόν του οικοπέδου. Κάλυψη (ποσοστό): είναι ο λόγος της μέγιστης επιφάνειας που επιτρέπεται να καλυφθεί προς τη συνολική επιφάνεια του οικοπέδου. 11

Τοπικά Χωρικά Σχέδια (Τ.Χ.Σ.) Καθορίζουν: γενικές χρήσεις γης, γενικούς όρους και περιορισμούς δόμησης, κάθε άλλο μέτρο, όρος ή περιορισμός που απαιτείται για την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση της περιοχής. Καλύπτουν την έκταση μίας ή και περισσοτέρων Δημοτικών Ενοτήτων ή το σύνολο της έκτασης του δήμου. Δύναται να εκπονούνται σε διαδημοτικό επίπεδο, έπειτα από σχετικές αποφάσεις των οικείων Δημοτικών Συμβουλίων. Εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις του υπερκείμενου στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού και περιέχουν τις αναγκαίες ρυθμίσεις για την επίτευξη των σκοπών τους. Περιλαμβάνουν : α) Οικιστικές Περιοχές (υφιστάμενοι οικισμοί και περιοχές προς πολεοδόμηση) β) Περιοχές παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων εντός ή και εκτός σχεδίου για τη χωροθέτηση μεμονωμένων ή οργανωμένων, παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. γ) Περιοχές Προστασίας δ) Περιοχές ελέγχου χρήσεων γης, εκτός σχεδίου όπου απαιτούνται περιορισμοί στις χρήσεις γης και στους όρους δόμησης με σκοπό να αποφεύγονται πιθανές συγκρούσει. Αντικαθιστούν τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια. 12

Προδιαγραφές ΓΠΣ Αποφ-9572/1845/00 (ΦΕΚ-209/Δ/7-4-00) Α ΦΑΣΗ Μελέτης: ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης - αναγνώριση των προβλημάτων, τάσεων και προοπτικών ανάπτυξης του δήμου. Κεφ-Α.1. Χωροταξική θεώρηση του Δήμου Κεφ-Α.2. Αναπτυξιακή φυσιογνωμία του ΟΤΑ Κεφ-Α.3. Δεδομένα του Χώρου και του Περιβάλλοντος Α.3.1. Φυσικό Περιβάλλον ΟΤΑ Α.3.2. Πολιτιστικό, Αρχιτεκτονικό, Ιστορικό Περιβάλλον ΟΤΑ Α.3.3. Χωροταξική οργάνωση του ΟΤΑ, Χρήσεις γης Α.3.4 Γεωλογική διερεύνηση του ΟΤΑ, Ασφάλεια, προστασία. Κεφ-Α.4 Πολεοδομική οργάνωση Κεφ-Α.5 Αξιολόγηση δεδομένων, προβλημάτων, προοπτικών Α.5.1. Αξιολόγηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων και προοπτικών Α.5.2. Αξιολόγηση χωροταξικών δεδομένων Α.5.3. Αξιολόγηση προβλημάτων πολεοδομικής δομής, αστικής ποιότητας ζωής Κεφ-Α.6. Προκαταρκτική Πρόταση ή εναλλακτικές Προτάσεις (Σενάρια) δημοσιοποίηση της πρότασης διατύπωση των κατευθύνσεων της διευθύνουσας υπηρεσίας 25 Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο / ΠΡΟΤΑΣΗ Περιλαμβάνει: Π.1) Βασικές αρχές του σχεδίου Π.1.1) Το δομικό Σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης της περιοχής Π.1.2) Προγραμματικά Μεγέθη Π.1.3) Εκτίμηση Χωρητικότητας Πληθυσμού Π.2) Τον καθορισμό των νέων προς πολεοδόμηση περιοχών και τις ρυθμίσεις αναβάθμισης και οργάνωσης των θεσμοθετημένων πολεοδομημένων περιοχών: Π.2.1) Οριοθέτηση νέων οικιστικών υποδοχέων (επεκτάσεις), περιλαμβάνοντας την πολεοδομική οργάνωση και ρύθμισή τους. Π.2.2) Πολεοδομική οργάνωση αναβάθμισης των θεσμοθετημένων οικιστικών υποδοχέων. Π.2.3) Οριοθέτηση οργανωμένων ζωνών ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων. Π.2.4) Οριοθέτηση ζωνών εγκατάστασης αναπτυξιακών δραστηριοτήτων και ειδικών χρήσεων. Π.3) Την οριοθέτηση Περιοχών Ελέγχου και Περιορισμού της δόμησης (Π.Ε.Π..). Π.4) Τον καθορισμό Περιοχών Ειδικής Προστασίας (Π.Ε.Π.). Π.5) Την οργάνωση των βασικών δικτύων υποδομών της περιοχής. Π.6) Τον καθορισμό γενικών και μεταβατικών διατάξεων. Π.7) Το πρόγραμμα ενεργοποίησης του Γ.Π.Σ. 13

ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Δήμου Σχηματαρίου (ΦΕΚ 607/31-12-2010) Πληθυσμός 8.095 κατ. (2001) Βιομηχανία 14

15

Χρήση Παρεκκλίσεις Ορισμός Επιτρεπόμενες χρήσεις Περιορισμοί 16

Πολεοδομικά σταθερότυπα Κατά την εκπόνηση των ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ καθώς και των πολεοδομικών μελετών εφαρμόζονται πολεδομικά σταθερότυπα (standards) και ανώτατα όρια πυκνοτήτων. Τα σταθερότυπα είναι ποσοτικές και ποιοτικές παράμετροι που εξασφαλίζουν τις ποσοτικές και ποιοτικές απαιτήσεις αντίστοιχα, για οποιαδήποτε λειτουργία χωροθετείται κατά την διαδικασία του πολεοδομικού σχεδιασμού. Π.2.1. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ (ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ) Το υπόλοιπο χωρητικότητας της πόλης της Σχηματαρίου για το έτος στόχο παρουσιάζεται αρνητικό. Σε απόλυτη τιμή, το μέγεθος ωστόσο είναι μικρό. Το παρόν λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη ενίσχυσης του δικτύου κοινοχρήστων χώρων και έγκαιρης αντιμετώπισης του φαινομένου της περιαστικής εκτός σχεδίου δόμησης, οριοθετεί νέους οικιστικούς υποδοχείς για το Σχηματάρι. 17

Με ποια βασικά κριτήρια προτείνονται επεκτάσεις-πολεοδομήσεις των υφιστάμενων οικιστικών υποδοχέων; Βασικές μέθοδοι για την εκτίμηση των αναγκών ΠΟΛΕΟΔΟΜΗΣΗΣ: Α. Έλεγχος χωρητικότητας υφιστάμενων θεσμοθετημένων οικιστικών υποδοχέων: (Υ.Α. 10788/2004, ΦΕΚ 285/ Δ/ 05-03-2004) υπολογίζεται σε αριθμό κατοίκων η χωρητικότητα κάθε θεσμοθετημένου οικιστικού υποδοχέα, σε συνάρτηση με το μέσο ΣΔ, την έκταση του υποδοχέα, σταθεροτύπα για κατοικία και κοινωνική-τεχνική υποδομή, και το συντελεστή κορεσμού λ. Ακολούθως ελέγχεται η επάρκεια των υποδοχέων σε σχέση με τον μελλοντικό πληθυσμό (10ετίας έως 20ετίας). Β. Ρυθμοί οικοδομικής δραστηριότητας: Από στοιχεία οικοδομικών αδειών που διατίθενται από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Γ. Εκτίμηση αμέσων ή εμμέσων συνεπειών από μεγάλα έργα υποδομής (π.χ. γέφυρα Ρίου- Αντιρρίου) ή γενικά παράγοντες τέτοιας εμβέλειας που μπορούν να επηρεάσουν τη χωρική ανάπτυξη της περιοχής μελέτης (π.χ. διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων). Άλλοι παράγοντες + Έλεγχος γεωλογικής καταλληλότητας + Έλεγχος χωροταξικής καταλληλότητας 18

18/12/2016 Πυκνότητα Καθαρή πυκνότητα: δομημένη επιφάνεια (ή κάτοικοι) / επιφάνεια ιδιωτικής γης 100 < Αποδεκτό μέγεθος < 400 Μεικτή πυκνότητα: δομημένη επιφάνεια (ή κάτοικοι) / συνολική επιφάνεια μιας περιοχής (ιδιωτική + δημόσια γη) Πυκνοκατοίκηση: επιφάνεια (δωμάτια) / κάτοικο (π.χ. 30τμ) Άσκηση 1: υπολογισμός επιφάνειας για επέκταση οικισμού Σε έναν οικισμό Α, με πληθυσμό 2.000 κατοίκους και καθαρή πυκνότητα 160 κ./ha, αναμένεται κατά την επόμενη 30-ετία να εγκατασταθούν περίπου 3.000 νέοι κάτοικοι κάνοντας επιτακτική την ανάγκη πολεοδομικού σχεδιασμού. Το Δημοτικό Συμβούλιο ζήτησε να προσδιοριστεί η συνολικά απαιτούμενη έκταση γης για την επέκταση του οικισμού έτσι ώστε να δεχτεί τους νέους κατοίκους. Η απαραίτητη επιφάνεια για λοιπές χρήσεις είναι 10 ha, το καθαρό εμβαδό κατοικίας θα πρέπει να εξασφαλίζει 3035 τ.μ. ανά άτομο και ο προτεινόμενος Συντελεστής Δόμησης (Σ.Δ.) 0,6. Υπολογισμός απαιτούμενης έκτασης: Όπως προκύπτει από την εκφώνηση οι νέοι κάτοικοι θα εγκατασταθούν στην επέκταση του οικισμού. Απαιτούμενη επιφάνεια στέγασης των νέων κατοίκων: 3.000 κατ. Χ 30 τμ = 90.000 τμ Απαιτούμενη έκταση για χρήση κατοικίας : Με ΣΔ 0,6: 90.000 / 0,6 = 150.000 τμ => 15ha (1ha = 10.000 τμ) Έλεγχος πυκνότητας: 3000 / 15 = 200 κατ/ha (100 < 200 < 400, βλ. βιβλιογραφία) => Προκύπτουσα πυκνότητα αποδεκτή και κοντά στην υφιστάμενη. Άρα συνολική επιφάνεια για χρήσεις: 15 + 10 = 25 ha Λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες για Οδικό δίκτυο (από βιβλιογραφία: 15-20%) προκύπτει: 25 ha / 0,85 = 29,4ha Συνολική Έκταση 19

18/12/2016 Άσκηση 2: κάλυψη αναγκών για χρήσεις Υγείας Πρόνοιας Πληθυσμός Οικισμός Α: 1200 κατ. Οικισμός Β: 600 κατ. Στην περιοχή μελέτης του χάρτη, σχεδιάζεται επέκταση του οικισμού Α προκειμένου να δεχτεί 800 νέους κατοίκους στα επόμενα 20 χρόνια. Προσδιορίστε την επιφάνεια που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών σε χρήσεις Υγείας - Πρόνοιας για την επόμενη 20ετία λαμβάνοντας υπόψη ότι ο σημερινός οικισμός δεν διαθέτει σχετικές υποδομές. Χρησιμοποιήστε τον παρακάτω πίνακα σταθερότυπων. Άσκηση 2: κάλυψη αναγκών για χρήσεις Υγείας Πρόνοιας Όπως προκύπτει από την εκφώνηση, η περιοχή μελέτης δεν διαθέτει σχετικές υποδομές. Άρα είναι σκόπιμο οι νέες χρήσεις να καλύπτουν τις ανάγκες τόσο των νέων όσο και των παλιών κατοίκων. Επομένως ο προγραμματικός πληθυσμός, δηλαδή ο πληθυσμός που θα χρησιμοποιήσουμε για να υπολογίσουμε τις απαραίτητες επιφάνειες θα περιλαμβάνει τους κατοίκους των οικισμών Α και Β καθώς και τους νέους κατοίκους: Προγραμματικός Πληθυσμός: 1200 + 600 + 800 = 2600 Με τη βοήθεια του πίνακα σταθερότυπων προσδιορίζουμε την απαραίτητη έκταση των οικοπέδων: ΥΓΕΙΑ-ΠΡΟΝΟΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΠΗ 2600κατ x 5% x 30τμ/χρήστη 400 τμ 3900 τμ 400 τμ Άρα η συνολική απαιτούμενη έκταση είναι : 400 + 3.900 + 400 = 4.700 τμ 20

Χωρικός σχεδιασμός τομεακών δραστηριοτήτων: Εθνικά Χωροταξικά Πλαίσια (Τομεακός Σχεδιασμός, ν.4269/14) Κατευθύνσεις στρατηγικού χωροταξικού σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο για: α) Τη χωρική οργάνωση των κύριων εθνικών πόλων και αξόνων ανάπτυξης, καθώς και των διεθνών και διαπεριφερειακών εισόδων-πυλών και συνδέσεων της χώρας. β) Τη χωρική διάρθρωση και δομή του οικιστικού δικτύου της Χώρας. γ) Τη χωρική διάρθρωση τομέων ή κλάδων παραγωγικών δραστηριοτήτων και γενικότερα τομέων ανάπτυξης εθνικής σημασίας. δ) Τη χωρική διάρθρωση των δικτύων και υπηρεσιών τεχνικής, κοινωνικής και διοικητικής υποδομής εθνικού ενδιαφέροντος, καθώς και τη χωρική κατανομή των υποδομών γνώσης και καινοτομίας. ε) Τη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση περιοχών του εθνικού χώρου που έχουν ιδιαίτερη σημασία από χωροταξική, περιβαλλοντική, αναπτυξιακή ή κοινωνική άποψη, όπως είναι ιδίως οι παράκτιες, θαλάσσιες και νησιωτικές περιοχές, οι ορεινές και προβληματικές ζώνες. στ) Την προώθηση σχεδίων, προγραμμάτων ή έργων χωρικής ανάπτυξης μείζονος σημασίας. ΦΕΚ 3155/Β 21

ΕΙΔΙΚΑ ΧΩΡΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ (αρ. 8, ν.4269/2014) Έννοια: χωρική οργάνωση και ανάπτυξη περιοχών που μπορεί να λειτουργήσουν ως υποδοχείς σχεδίων, έργων και προγραμμάτων υπερτοπικής κλίμακας ή στρατηγικής σημασίας ή για τις οποίες απαιτείται ειδική ρύθμιση των χρήσεων γης και των λοιπών όρων ανάπτυξής τους Περιεχόμενο: καθορίζονται χρήσεις γης, γενικοί όροι και περιορισμοί δόμησης καθώς και κάθε άλλο απαραίτητο μέτρο, όρος ή περιορισμός Στόχος: δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων δραστηριοτήτων είτε για την πραγματοποίηση προγραμμάτων και παρεμβάσεων μεγάλης κλίμακας ή στρατηγικής σημασίας, ανεξαρτήτως διοικητικών ορίων. Κατάρτιση: λαμβάνονται υπόψη οι κατευθύνσεις των εγκεκριμένων Εθνικών και των Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων καθώς και οι κατευθύνσεις της οικείας αναπτυξιακής πολιτικής. Περιλαμβάνουν Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Έγκριση: με προεδρικό διάταγμα, μετά από πρόταση ΥΠΕΚΑ και γνώμη του ΚΕΣΥΠΟΘΑ (Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων & Αμφισβητήσεων). ΕΙΔΙΚΑ ΧΩΡΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ (αρ. 8, ν.4269/2014) Οργανωμένοι υποδοχείς υπαγόμενοι στις διατάξεις: Περιοχές Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) του άρθρου 29 του ν. 2545/1997, Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων (ΠΟΑΠΔ) του άρθρου 24 του ν. 1650/1986, Επιχειρηματικά Πάρκα του ν. 3982/2011, Εμπορευματικά Κέντρα του ν. 3333/2005, Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων (ΕΣΧΑΔΑ) του άρθρου 12 του ν. 3986/2011, Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ) του άρθρου 24 του ν. 3894/2010, Τοπικά ρυμοτομικά σχέδια του άρθρου 26 του ν. 1337/1983. Για το σχεδιασμό και τη χωρική οργάνωση των πιο πάνω περιοχών εφαρμόζονται οι οικείες για κάθε κατηγορία υποδοχέα διατάξεις. 22

Βιομηχανικές Περιοχές (ν. 3982/2011, ΦΕΚ143/Α`/17.6.2011) Πλεονεκτήματα Καθαροί τίτλοι ακινήτων Ευνοϊκοί όροι δόμησης Απαλλαγή από διαδικασία έκδοσης άδειας εγκατάστασης (Ν. 2516/97 άρθρο 7 παρ. 5) Ευκολότερη περιβαλλοντική αδειοδότηση Ειδικές προβλέψεις στα κίνητρα ιδιωτικών επενδύσεων Υποδομές Εσωτερικό οδικό δίκτυo Δίκτυο ύδρευσης Δίκτυο αποχέτευσης Μονάδα Καθαρισμού Αποβλήτων Ηλεκτροδότηση Φυσικό αέριο Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) (άρθ. 29 του Ν. 2545/1997) δημόσιες ή ιδιωτικές εκτάσεις εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων, δημιουργείται ένα σύνολο τουριστικών εγκαταστάσεων αποτελούμενο από ξενοδοχεία, εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής της και συμπληρωματικές εγκαταστάσεις αναψυχής, άθλησης κλπ. 23

Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων (ΕΣΧΑΔΑ). Άρ.12 του ν. 3986/2011 Οι επενδύσεις συνιστούν λόγο «εντόνου δημοσίου συμφέροντος.» Με την έγκριση μπορεί να τροποποιούνται εγκεκριμένα Ρυθμιστικά Σχέδια, ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, κλπ. Την υλοποίηση αναλαμβάνει αποκλειστικά ο επενδυτής. Δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις που αφορούν την εισφορά σε γη και χρήμα, επομένως οι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι που προκύπτουν παραμένουν τμήμα της ιδιωτικής ανάπτυξης. Περιοχές Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ) Περιοχές Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ) (σύμφωνα με το άρθρο 24 του Νόμου 2508/97) οικιστική οργάνωση περιοχών για την εξυπηρέτηση μιας ή περισσοτέρων κατηγοριών χρήσεων γης (με εξαίρεση οχλούσα βιομηχανία) καθώς και την εξυπηρέτηση των αναγκών β κατοικίας κατά το Π.Δ. 16-8-1985 ( ΦΕΚ 416Δ/85). Για την εφαρμογή του μηχανισμού ΠΕΡΠΟ προϋπόθεση είναι να προβλέπονται οι αιτούμενες χρήσεις, από τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) ή τα Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ). 24

Προστασία Ορεινών Όγκων: Π.Δ. Υμηττού Ζώνη Α: Απόλυτη προστασία της φύσης και των μνημείων, επιτρέπονται μόνο χρήσεις που είναι συμβατές ή κρίνονται απαραίτητες για τις ανάγκες προστασίας της περιοχής, όπως έργα αντιπυρικής προστασίας, πυροσβεστικοί κρουνοί, εργασίες δασικής διαχείρισης, χάραξη μονοπατιών και ποδηλατικών διαδρομών. Ζώνη Β: Περιφερειακή ζώνη προστασίας. Περιοχή γεωργικής χρήσης, εκπαίδευσης και υπαίθριας αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού. Ζώνη Γ: Αρχαιολογικής προστασίας Ζώνη Δ : Μητροπολιτικά πάρκα Γουδή και Ιλισίων 49 Χωρικός σχεδιασμός ειδικών περιοχών/ζωνών Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ), Ν. 1337/83, άρθρο 29 παράγραφος 2 (ΦΕΚ33/Α/83), περιαστικός χώρος Μεσόγεια ΦΕΚ 199/Δ/2003 25

Χωροταξικός Σχεδιασμός Προσχεδιασμένος μετασχηματισμός του κοινωνικού οικονομικού γεωγραφικού χώρου, που εκφράζει τους στόχους μιας οργανωμένης κοινωνίας. Στοχεύει στη γεωγραφική ανακατανομή του πληθυσμού, των οικονομικών δραστηριοτήτων και των υποδομών, ώστε ο περιφερειακός χώρος να γίνει πιο συμπαγής, να επιταχυνθούν οι ρυθμοί ανάπτυξης και να βελτιωθεί η συγκριτική θέση του στην εθνική και διεθνή οικονομία. Ο Peter Hall (1991) εξειδίκευσε περαιτέρω την έννοια του χωροταξικού σχεδιασμού, κάνοντας την εξής διάκριση: «Ο χωροταξικός σχεδιασμός διαρθρώνεται σε δύο επίπεδα: α) το πρώτο που αποκαλείται εθνικός/χωροταξικός σχεδιασμός συνδυάζει την ανάπτυξη Χωροταξία: της περιφέρειας, με την πορεία της εθνικής οικονομίας β) το δεύτερο ο χωροταξικός/τοπικός σχεδιασμός αποτελεί Πολεοδομία: Aφορά σε προβλήματα φυσικό σχεδιασμό (σχέδια χρήσεων γης και κανονιστικοί όροι) και εστιάζει στην Λεπτομερή ανάπτυξη-ρύθμιση σχέδια κατανομής και καλύτερης των χρήσης ενδογενών του στοιχείων εδάφους της σε περιφέρειας (πόροι, λειτουργίες, ρύθμισης χρήσεις και επέκτασης γης, υποδομές)». των οικισμών. επίπεδο πέρα των πόλεων. Επέκταση Πολεοδόμηση (ν.4269/14) Για την πολεοδόμηση ορισμένης περιοχής απαιτείται η σύνταξη και έγκριση Ρυμοτομικού Σχεδίου Εφαρμογής (πρώην πολεοδομική μελέτη) με το οποίο : Εξειδικεύονται οι ρυθμίσεις των Τοπικών ή Ειδικών Χωρικών Σχεδίων περί χρήσεων γης και όρων δόμησης καθορίζονται επακριβώς οι κοινόχρηστοι, κοινωφελείς και οικοδομήσιμοι χώροι της προς πολεοδόμηση περιοχής καθώς και τα δίκτυα υποδομής. Διαβούλευση: Πριν από την έγκρισή τους, εκτίθενται με το σχετικό τοπογραφικό χάρτη στον οικείο Δήμο επί είκοσι (20) εργάσιμες ημέρες (δημοσίευση και σε εφημερίδες) προκειμένου να υποβληθούν ενστάσεις. Η Πράξη Εφαρμογής, όπου απαιτείται, συντάσσεται και εγκρίνεται ταυτόχρονα και σε άμεση συσχέτιση με τα Ρυμοτομικά Σχέδια Εφαρμογής. Η πράξη εφαρμογής καθορίζει τα τμήματα που αφαιρούνται από κάθε ιδιοκτησία για εισφορά γης, τα τμήματα που μετατρέπονται σε χρηματική εισφορά και προσδιορίζει τα τμήματα που ρυμοτομούνται για κοινόχρηστους χώρους ή καταλαμβάνονται από κοινωφελείς χώρους. Η κατανομή των εισφορών προϋποθέτει κτηματογράφηση. Κτηματολόγιο : πλήρης καταγραφή όλων των ακινήτων και των δικαιωμάτων (εγγραπτέων) πάνω σ αυτά σε όλη τη χώρα, με σκοπό την προστασία και την κατοχύρωσή τους. 26

Οικοδομική γραμμή είναι η γραμμή που καθορίζεται από εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο και αποτελεί όριο της δόμησης στο οικοδομικό τετράγωνο προς τον κοινόχρηστο χώρο που το περιβάλλει. Ρυμοτομική γραμμή είναι η γραμμή, που καθορίζεται από εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο και οριοθετεί το οικοδομικό τετράγωνο ή γήπεδο σε σχέση με τον κοινόχρηστο χώρο που το περιβάλλει ή εκτός σχεδίου περιοχή. ΚΧ χωρίς οριοθετημένη Δόμηση Οικοδομικό τετράγωνο (Ο.Τ.) είναι κάθε δομήσιμη ενιαία έκταση που βρίσκεται μέσα στο εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο και περιβάλλεται από κοινόχρηστους χώρους ή και εκτός σχεδίου περιοχή. Κοινόχρηστοι χώροι είναι οι κοινής χρήσης ελεύθεροι χώροι, που καθορίζονται από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο ή έχουν τεθεί σε κοινή χρήση με οποιονδήποτε νόμιμο τρόπο. Κοινωφελείς χώροι είναι οι χώροι που προορίζονται για την ανέγερση κατασκευών κοινής ωφέλειας δημόσιου ή ιδιωτικού χαρακτήρα. ΚΧ με οριοθετημένη Δόμηση 27

Προκήπιο (ή πρασιά) είναι το τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου, που βρίσκεται μεταξύ της ρυμοτομικής και οικοδομικής γραμμής, όπως αυτές ορίζονται από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο. Πεζόδρομοι είναι οι δρόμοι, που προορίζονται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση των πεζών. Πράξη Εφαρμογής Άρτιο (και οικοδομήσιμο) είναι ένα οικόπεδο όταν έχει τα ελάχιστα όρια εμβαδού και προσώπου που προβλέπει το πολεοδομικό σχέδιο. Η έλλειψη αρτιότητας κατά εμβαδόν καθιστά το οικόπεδο προσκυρωτέο. Η προσκύρωση είναι η πράξη με την οποία αφαιρείται η κυριότητα από τον ιδιοκτήτη ενός μη αρτίου κατά εμβαδόν ακινήτου και απονέμεται στον ιδιοκτήτη άλλου ακινήτου (άρτιο κατά εμβαδόν), μετά από αποζημίωση. A B A ΟΓ 28

Πράξη Εφαρμογής Η τακτοποίηση είναι η πράξη με την οποία τροποποιούνται δύο ή περισσότερα γειτονικά οικόπεδα ένα τουλάχιστον από οποία δεν είναι άρτιο κατά το πρόσωπο. Μετά την τακτοποίηση, όλα τα οικόπεδα που συμμετέχουν θα πρέπει να παραμένουν άρτια κατά εμβαδόν (όπως και πριν) και να γίνονται και άρτια κατά πρόσωπο (όσα από αυτά δεν ήταν άρτια κατά πρόσωπο πριν από την τακτοποίηση). A B A B ΟΓ α β α β ό ρ ια ο ικ ο π έ δ ω ν κ α τ α ρ γ ο ύ μ ε ν α ό ρ ια ο ικ ο π έ δ ω ν Εφαρμογή αστικών αναπλάσεων στην Ελλάδα Μορφές αναπλάσεων: «αμυντικές» ή/και «πυροσβεστικές» παρεμβάσεις που αφορούν αποσπασματικά έργα, διαμορφώσεις στον ελεύθερο δημόσιο (κοινόχρηστο) χώρο με χαρακτήρα εξωραϊσμού, «επιθετικές» με στόχο την εξασφάλιση υπεραξίας προκειμένου το έργο να είναι οικονομικά βιώσιμο (δυνατότητα αυτοχρηματοδότησης, ανταποδοτικά οφέλη, συντήρηση), «ολοκληρωμένες» προσεγγίσεις αστικού σχεδιασμού μέσα από ειδικά προγράμματα και χρηματοδοτικά εργαλεία. Η πολιτική αστικής ανάπλασης στην Ελλάδα Παρατηρούνται ανεπάρκειες σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού και σε επιχειρησιακό επίπεδο σε σχέση με την ενεργοποίηση και χρήση εργαλείων χωρικής ανάπτυξης [ΣΟΑΠ, Ν2742/99/ - ΚΕΦ. Β, Ν2508/97]. Οι σημαντικές παρεμβάσεις ανάπλασης πόλεων στην Ελλάδα, δεν κάνουν χρήση των ήδη θεσμοθετημένων «εργαλείων», αλλά προωθούνται με ειδικούς κατά περίπτωση νόμους (διπλή ανάπλαση, Φάληρο, ) ενώ οι περισσότερες δράσεις για τις πόλεις εξαντλούνται στον φυσικό σχεδιασμό και στις αντίστοιχες αμυντικές παρεμβάσεις. Οι πολιτικές και δράσεις για την πόλη βασίζονταν στο παρελθόν, κυρίως σε δημόσιους πόρους. Ο περιορισμός των δημοσίων δαπανών προκαλεί θεσμική και πολιτική αμηχανία, σε ότι αφορά στην χρηματοδότηση αστικών παρεμβάσεων. 29

Εφαρμογή αστικών αναπλάσεων στην Ελλάδα Ορισμός των αναπλάσεων - Νόμος 2508/1997 (άρθρο 8) : Ανάπλαση περιοχής είναι το σύνολο των κατευθύνσεων, μέτρων, παρεμβάσεων και διαδικασιών πολεοδομικού, κοινωνικού, οικονομικού, οικιστικού και ειδικού αρχιτεκτονικού χαρακτήρα, που προκύπτουν από σχετική μελέτη και που αποσκοπούν κυρίως στη βελτίωση των όρων διαβίωσης των κατοίκων, την βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος, την προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών, ιστορικών, μορφολογικών και αισθητικών στοιχείων και χαρακτηριστικών της περιοχής. σύστημα ρυθμίσεων με πολεοδομικά κριτήρια, προγράμματα ανάπλασης σε περιοχές εντός σχεδίου ή οριοθετημένων οικισμών, κριτήρια ένταξης μιας περιοχής που αφορούν σε πραγματικές διαπιστώσεις για την ποιότητα και την αισθητική του περιβάλλοντος (φυσικού και οικιστικού) ή για τις ανάγκες εξεύρεσης κατοικίας, η ανάπλαση πρέπει να εναρμονίζεται με τις βασικές κατευθύνσεις των εγκεκριμένων ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ ή των Ρυθμιστικών Σχεδίων. παρεμβάσεις κυρίως φυσικού σχεδιασμού Καθορισμός της περιοχής ανάπλασης με απόφαση Υπουργού ΠΕΚΑ Εφαρμογή στην Ανάπλαση 210 ΟΤ του Δ. Άνω Λιοσίων για την αποκατάσταση σεισμοπλήκτων Εφαρμογή αστικών αναπλάσεων στην Ελλάδα Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (άρθρο 12, Ν.2742/1999). πρόγραμμα παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση προβλημάτων (α) πολεοδομικού χαρακτήρα (β) αναπτυξιακής και οικονομικής υστέρησης και (γ) κοινωνικής συνοχής. συνοδεύονται από προγράμματα δράσης, ανταποκρίνεται περισσότερο στην έννοια των προγραμμάτων αστικής αναβάθμισης (όπως π.χ. εκείνα της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας URBAN), δεν περιορίζονται γεωγραφικά μόνο σε περιοχές των εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων, κατά τη διαδικασία κατάρτισής τους προβλέπεται ευρύτατη διαδικασία δημοσιότητας. μπορούν να καλύψουν τους μηχανισμούς του ν. 2508/1997 και ταυτόχρονα να λειτουργήσουν συμπληρωματικά μέσα από δράσεις κοινωνικού και οικονομικού χαρακτήρα. δεν περιορίζονται ούτε κατευθύνονται από υπερκείμενο σχεδιασμό αντιθέτως προβλέπεται η εναρμόνιση των ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ με τις κατευθύνσεις τους. Και στις δύο περιπτώσεις δεν προβλέπεται μηχανισμός χρηματοδότησης των δράσεων από ιδιώτες (πχ μέσω ΣΔΙΤ). Εφαρμογή: ΣΟΑΠ Δήμου Αθηναίων 30

18/12/2016 Στοιχεία Δικαίου και Τεχνικής Νομοθεσίας περιβαλλοντική αδειοδότηση Δ. Μέλισσας Σ. Λαμπρόπουλος Ε. Ασπρογέρακας Εξάμηνο 7ο 61 Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση (ΣΠΕ) Εισάγεται ως έννοια και διαδικασία με την Οδηγία 2001/42 Ε.Κ. Δρα στο επίπεδο σχεδιασμού, πριν τη λήψη αποφάσεων 02.04.2016 62 31

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Διαδικασία εκτίμησης, αξιολόγησης και αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός σχεδίου ή προγράμματος, η οποία περιλαμβάνει: την εκπόνηση στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων, τη συνεκτίμηση της ΣΜΠΕ και των αποτελεσμάτων των διαβουλεύσεων κατά τη λήψη απόφασης την ενημέρωση σχετικά με την απόφαση αυτή. Σκοπός: ενσωμάτωση περιβαλλοντικών ζητημάτων στην προετοιμασία και θέσπιση σχεδίων και προγραμμάτων με στόχο την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Ειδικότερα, πρέπει να σταθμίζονται κατά ουσιαστικό και διαφανή τρόπο τα περιβαλλοντικά ζητήματα κατά τη διάρκεια εκπόνησης και έγκρισης των σχεδίων και προγραμμάτων που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ Για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα αυτά κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες Α η οποία υποδιαιρείται στις υποκατηγορίες Α1 (ενδέχεται να προκαλέσουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον) και Α2 (ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις). Η κατηγορία Β περιλαμβάνει έργα και δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται από τοπικές και μη σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων της Α κατηγορίας, υποβάλλεται Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων Β κατηγορίας δεν απαιτείται η υποβολή και αξιολόγηση ΜΠΕ, αλλά υπόκεινται σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των απαιτούμενων κατά περίπτωση αδειών που προβλέπονται για την κατασκευή, εγκατάσταση ή λειτουργία τους. Θεσμικό Πλαίσιο: ν. 4014/11 «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος» (ΦΕΚ 209/Α/2011) & ΥΑ Αριθμ. ΔΙΠΑ/οικ. 37674 ΦΕΚ 2471/Β/ 10 Αυγούστου 2016 32

ν. 4014/11 (ΦΕΚ 209/Α/2011) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων» Αρμόδια Αρχή Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) Έργα και Δραστ/τες Α Α1: ενδέχεται να προκαλέσουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον Α2: ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Δ/νση Περιβαλλοντικών Αδειοδοτήσεων (ΔΙΠΑ) ΥΠΕΝ Υπηρεσίες περιβάλλοντος των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων Υπουργός ΠΕΝ Γενικός Γραμματέας ΑΔ Β:έργα και δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται από τοπικές και μη σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Δεν απαιτείται η υποβολή και αξιολόγηση ΜΠΕ => υπόκεινται σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) ν. 4014/11 (ΦΕΚ 209/Α/2011) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων» Γνωμοδότηση Προκαταρκτικού Προσδιορισμού Περιβαλλοντικών Απαιτήσεων (ΠΠΠΑ). Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων Διαδικασία Διαβούλευσης απόφαση απόρριψης 33

ν. 4014/11 (ΦΕΚ 209/Α/2011) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων» Ομάδες έργων και δραστηριοτήτων κοινές για όλες τις κατηγορίες: ομάδα 1η: Έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών ομάδα 2η: Υδραυλικά έργα ομάδα 3η: Λιμενικά έργα ομάδα 4η: Συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών ομάδα 5η: Εξορυκτικές δραστηριότητες ομάδα 6η: Τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπλασης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής ομάδα 7η: Πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις ομάδα 8η: Υδατοκαλλιέργειες ομάδα 9η: Βιομηχανικές και συναφείς εγκαταστάσεις ομάδα 10η: Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ομάδα 11η: Μεταφορά ενέργειας, καυσίμων και χημικών ουσιών ομάδα 12η: Ειδικά έργα και δραστηριότητες ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000 Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Περιλαμβάνει: «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (Special Protection Areas - SPA) για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409/EK «για τη διατήρηση των άγριων πτηνών» «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (Sites of Community Importance SCI) όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Η Ελλάδα έχει χαρακτηρίσει σήμερα 202 Ζώνες Ειδικής Προστασίας και 241 Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (παρουσιάζουν μεταξύ τους επικαλύψεις). Natura 2000 Map Viewer: http://natura2000.eea.europa.eu/ Εντός ζωνών Natura η περιβαλλοντική αδειοδότηση διενεργείται με βάση τις σχετικές πρόνοιες που ισχύουν. Σε περίπτωση ελλείψεως σχετικών προβλέψεων υποβάλλεται ειδική οικολογική αξιολόγηση. 34

Παράδειγμα 1 Απαιτείται ΜΠΕ για ξενοδοχειακό κατάλυμα δυναμικότητας 50 κλινών σε οικισμό που έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός; 35

Παράδειγμα 2 Απαιτείται ΜΠΕ για αρδευτικά έργα; 36

Περιεχόμενα Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) Περιγραφή του έργου Περιγραφή του περιβαλλοντικού πλαισίου Συνοπτική συγκριτική περιγραφή των δυνατών εναλλακτικών θέσεων, χρήσεων και ενεργειών Εκτίμηση των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων Συγκριτική εκτίμηση των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των εναλλακτικών λύσεων Περιγραφή των μέσων και των μέτρων Μη τεχνική περίληψη των πληροφοριών της ΜΠΕ Ενδεικτική αναφορά των βασικών δυσκολιών της ΜΠΕ Σύνθετη μελέτη, που απαιτεί τη συμμετοχή και συνεργασία πολλών ειδικοτήτων καθώς και δημόσια διαβούλευση. Σημαντικά σημεία της μελέτης: πίνακες αξιολόγησης επιπτώσεων κατά τη φάση κατασκευής και κατά τη φάση λειτουργίας του έργου, καθώς και προτεινόμενα εναλλακτικά σενάρια. Στοιχεία Δικαίου και Τεχνικής Νομοθεσίας Ν.Ο.Κ. Δ. Μέλισσας Σ. Λαμπρόπουλος Ε. Ασπρογέρακας Εξάμηνο 7 ο 74 37

Άδειες Δόμησης (αρ.4) Άδεια Δόμησης: Κατεδάφιση κατασκευών, Εκσκαφές, επιχώσεις, επιστρώσεις, διαμορφώσεις οικοπέδων και γηπέδων με σκοπό τη δόμηση, Ανέγερση, προσθήκη, επισκευή κτιρίων, Τροποποίηση ή επισκευή όψεων με χρήση ικριωμάτων, Αλλαγή χρήσης, σε περίπτωση που επέρχεται αλλαγή προς το δυσμενέστερο, στα φορτία της στατικής μελέτης, αλλαγή των θέσεων στάθμευσης προς το δυσμενέστερο (τροποποιεί παλαιότερα διαγράμματα κάλυψης και διαγράμματα δόμησης) κλπ Άδειες Δόμησης (αρ.4) Έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας (με τεχνική έκθεση μηχανικού, ενδεικτικά): Τοποθέτηση προκατασκευασμένων κατοικιών, Εγκατάσταση προσωρινών κατασκευών που συνοδεύεται με πιστοποιητικό στατικής επάρκειας, κατασκευή ανελκυστήρα για τη μετακίνηση ατόμων με αναπηρία Δοκιμαστικές τομές του εδάφους και εκσκαφή μετά από έγγραφο της αρμόδιας αρχαιολογικής υπηρεσίας. κ.α. 38

Άδειες Δόμησης (αρ.4) Έγγραφη ενημέρωση για την εκτέλεσή τους της αρμόδιας Υπηρεσίας Δόμησης, που γνωστοποιείται στο οικείο αστυνομικό τμήμα (προ 48 ωρών, ενδεικτικά): Μικρής έκτασης εσωτερικές επισκευές που δεν μεταβάλλουν τη φέρουσα κατασκευή του κτιρίου ή τις όψεις του, Τοποθέτηση κλιματιστικών και επιτοίχιων λέβητων Αερίου, Η κατασκευή φυτεμένων δωμάτων και φυτεμένων επιφανειών Αλλαγή ή επισκευή δαπέδων. Συντήρηση, επισκευή ή διασκευή εγκαταστάσεων και αγωγών κτιρίων. Αντικατάσταση εσωτερικών ή εξωτερικών κουφωμάτων στο ίδιο άνοιγμα. Συντήρηση, επισκευή στεγών χωρίς χρήση ικριωμάτων. Απλή περιτοίχιση από λιθοδομή μέχρι ύψους ενός μέτρου (1,00 μ.) ή περίφραξη από ελαφρύ υλικό χωρίς χρήση σενάζ, γηπέδων σε εκτός σχεδίου περιοχές. Άδειες Δόμησης (αρ.4) Έγγραφη ενημέρωση για την εκτέλεσή τους της αρμόδιας Υπηρεσίας Δόμησης, που γνωστοποιείται στο οικείο αστυνομικό τμήμα (ενδεικτικά): Κατασκευή πέργκολας σε ισόγειους υπαίθριους χώρους κατοικιών ή στον περιβάλλοντα ακάλυπτο χώρο. Κατασκευή εστιών, φούρνων και τζακιών σε εσωτερικούς χώρους. Τοποθέτηση ασκεπούς δεξαμενής νερού η πισίνας, μέγιστης επιφάνειας 50 τ.μ., που εξυπηρετούνται με εξωτερικά συστήματα μηχανοστασίου τύπου compact και δεν απαιτείται για την εγκατάστασή τους τοιχίο από οπλισμένο σκυρόδεμα και με την προϋπόθεση ότι το ύψος όλων των κατασκευών σε κανένα σημείο δεν υπερβαίνει περισσότερο το ένα μέτρο (1,00 μ.) από την οριστική στάθμη εδάφους και εφόσον δεν απαιτούνται εκσκαφές ή επιχώσεις του φυσικού εδάφους μεγαλύτερες από 1,00 μ. για την τοποθέτησή της και τηρείται η απαιτούμενη φύτευση του υποχρεωτικώς ακαλύπτου χώρου. Για την εγκατάσταση απαιτείται δήλωση αρμόδιου μηχανικού που αναλαμβάνει την ευθύνη της στατικής και ηλεκτρομηχανολογικής ασφάλειας της κατασκευής και των εγκαταστάσεων. 39

Σ.Δ. (Αρ.11) Στο σ.δ. προσμετρώνται οι επιφάνειες των στεγασμένων και κλειστών από όλες τις πλευρές χώρων του κτιρίου. Στο σ.δ. δεν προσμετρώνται (ενδεικτικά): Οι επιφάνειες των ανοιχτών εξωστών και ανοικτών ημιυπαίθριων χώρων, όταν η συνολική επιφάνεια των χώρων αυτών έχει ποσοστό μικρότερο ή ίσο του 40% της επιφάνειας που επιτρέπεται να δομηθεί στο οικόπεδο. Σε κάθε περίπτωση το ποσοστό των ανοιχτών ημιυπαίθριων χώρων δεν μπορεί να υπερβαίνει το 20 % της επιφάνειας που επιτρέπεται να δομηθεί. Οι μη προσβάσιμες επιφάνειες οι οποίες προκύπτουν από εσοχές στο σώμα του κτιρίου ανεξάρτητα από τις διαστάσεις τους. Σ.Δ. Στο σ.δ. δεν προσμετρώνται: Η επιφάνεια των υποχρεωτικών κοινόχρηστων κλιμακοστασίων συμπεριλαμβανομένων των ανελκυστήρων και των πλατύσκαλων και για επιφάνεια έως 25 τ.μ. ανά όροφο και ανά κλιμακοστάσιο και 40 τ.μ. στο επίπεδο της εισόδου του κτιρίου κατοικίας που διαθέτει κοινόχρηστο κλιμακοστάσιο. διάδρομος 40

Σ.Δ. Στο σ.δ. δεν προσμετρώνται (ενδεικτικά): Υπόγειοι όροφοι για την εξυπηρέτηση χώρων στάθμευσης ανεξάρτητα χρήσης κτιρίων, καθώς και για μηχανολογικές εγκαταστάσεις απαραίτητες για τη λειτουργία του κτιρίου. Για κτίρια κατοικιών ένας υπόγειος όροφος επιφάνειας ίσης με εκείνη που καταλαμβάνει το κτίριο, για βοηθητικές χρήσεις με την προϋπόθεση ότι η οροφή του σε κανένα σημείο δεν υπερβαίνει το 1,20 μ. από την οριστική στάθμη του εδάφους Ο ελεύθερος χώρος που δημιουργείται όταν το κτίριο κατασκευάζεται σε υποστηλώματα (PILOTIS), εφόσον έχει: α) επιφάνεια τουλάχιστον ίση με το 50% της επιφάνειας που καταλαμβάνει το κτίριο, β) στάθμη δαπέδου έως 0,50 μ. πάνω ή κάτω (± 0,50 μ.) από την οριστική στάθμη εδάφους σε κάθε σημείο του, γ) ελεύθερο ύψος τουλάχιστον το προβλεπόμενο για χώρο κύριας χρήσης. Ποσοστό Κάλυψης Το ποσοστό κάλυψης του οικοπέδου δεν μπορεί να υπερβαίνει το 60% της επιφάνειάς του. Στην περίπτωση που δεν εξασφαλίζεται κάλυψη 120 τ.μ. το μέγιστο ποσοστό κάλυψης προσαυξάνεται έως τα 120 τ.μ. εφόσον η κάλυψη δεν υπερβαίνει το 70% του οικοπέδου. Στον υπολογισμό της επιτρεπόμενης κάλυψης του οικοπέδου προσμετράται η επιφάνεια που ορίζεται από τις προβολές των περιγραμμάτων όλων των κτιρίων, όπως αυτά ορίζονται από τους κλειστούς και τους στεγασμένους χώρους των κτιρίων και από τους ανοικτούς ημιυπαίθριους χώρους, πάνω σε οριζόντιο επίπεδο. Δεν προσμετρώνται οι επιφάνειες των ορθών προβολών σε οριζόντιο επίπεδο: α. Τμημάτων του ακάλυπτου χώρου που εισέχουν στο κτίριο, ανεξάρτητα από το πλάτος και το βάθος τους, ακόμη και εάν περιλαμβάνουν φέρον στοιχείο. β. Ανοιχτών εξωστών. 41

Ποσοστό Κάλυψης Υπόγειο (Αρ. 11 & 17) Υπόγειο είναι όροφος ή τμήμα ορόφου, του οποίου η οροφή δεν υπερβαίνει την απόσταση 1,20 μ. από την οριστική στάθμη του εδάφους. Υπόγειοι όροφοι για την εξυπηρέτηση χώρων στάθμευσης ανεξάρτητα χρήσης κτιρίων, καθώς και για μηχανολογικές εγκαταστάσεις απαραίτητες για τη λειτουργία του κτιρίου δεν προσμετρώνται στο σ.δ. Επιτρέπεται η επέκταση υπογείων ορόφων κάτω από την οριστική στάθμη του εδάφους των ακάλυπτων χώρων του γηπέδου : για οικόπεδα εμβαδού έως και 300 τ.μ. => έως τα όρια του οικοπέδου. άνω των 300 τ.μ. => σε ποσοστό έως και 50% του υποχρεωτικώς ακαλύπτου χώρου. (οι διατάξεις συνοδεύονται από ρυθμίσεις σχετικά με τις θέσεις στάθμευσης) 42

Ε =< 10% Δόμησης μένει εκτός ΣΔ Ύψος Στέγης: > 2,00 μ. από το ανώτατο επιτρεπόμενο ύψος της περιοχής Ύψος κτηρίου (Αρ.15) Χώρος κύριας χρήσης min ύψος 2,65μ Το μέγιστο ύψος του κτιρίου σε κάθε σημείο των όψεων του μετριέται από την οριστική στάθμη του εδάφους σε οποιαδήποτε σημείο μέτρησης ή τη στάθμη του πεζοδρομίου αν οι όψεις τοποθετούνται επί της ρυμοτομικής γραμμής. Το έδαφος όπως διαμορφώνεται τεχνικά για την ανέγερση της οικοδομής. Επιτρεπόμενη τροποποίηση της φυσικής στάθμης κατά 1,50μ. Σοφίτα: μπορεί να είναι ανοιχτός ή κλειστός χώρος που βρίσκεται εντός του ύψους της επικλινούς στέγης του κτιρίου. Έχει μέσο ελεύθερο ύψος κάτω από την επιφάνεια της στέγης μικρότερο του 2.20μ. και συνολικό εμβαδόν έως και το μισό του χώρου της υποκείμενης κάτοψης. Δεν αποτελεί ανεξάρτητη ιδιοκτησία, δηλαδή δεν προσεγγίζεται από εξωτερική κλίμακα. Αποτελεί λειτουργικό παράρτημα της υποκείμενης επιφάνειας. Επιτρέπονται ανοίγματα στη στέγη όσο και στους τοίχους για τον φωτισμό και αερισμό του χώρου. Κλειστά τμήματα του εσωτερικού εξώστη με βοηθητική χρήση (όπως π.χ. wc) προσμετρούνται στον Σ.Δ. Κλειστός εσωτερικός εξώστης (κλειστό πατάρι) : είναι προσβάσιμος χώρος με ύψος έως 1,20 μ. Χωρίς μόνιμη κατασκευή κλίμακας, έχει βοηθητική χρήση. Μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κτηρίου + στέγης : 14 + 2 = 16 μ 43

Θέση Κτιρίου (Αρ. 14) Συντελεστής Δ: είναι η απόσταση του κτιρίου από τα όρια οικοπέδου ή κτιρίου, κατά περίπτωση, και ορίζεται σε: 3,00 μ.+0,10η, Συντελεστής δ: είναι η απόσταση του κτιρίου από τα όρια οικοπέδου ή κτιρίου, κατά περίπτωση, και ορίζεται σε: 2,50μ. + 0,05Η, Η: είναι το μέγιστο πραγματοποιούμενο ύψος του κτιρίου, σε περίπτωση που εξαντλείται ο συντελεστής δόμησης ή αυτό στο οποίο προβλέπεται να εξαντληθεί μελλοντικά ο συντελεστής δόμησης, όπως απεικονίζεται στο διάγραμμα δόμησης της άδειας δόμησης ή το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος, σε περίπτωση που δεν εξαντλείται ο συντελεστής δόμησης 1. Σε οικόπεδα όπου κατασκευάζονται περισσότερα του ενός κτίρια, η ελάχιστη απόσταση μεταξύ τους είναι Δ. Θέση Κτιρίου Ελεύθερη τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο Δ Οι περιορισμοί αποβλέπουν στο να παραμείνει ακάλυπτη μεταξύ των δύο οικοδομών η εδαφική εκείνη λωρίδα η οποία κρίνεται ότι είναι απαραίτητη για να εξασφαλισθεί επαρκής ηλιασμός, φωτισμός και αερισμός των κτηρίων. Δεν εμποδίζεται η εξασφάλιση πλευράς κτηρίου μήκους 9μ. 2. Η απόσταση μεταξύ των κτιρίων του ίδιου ακινήτου μπορούν να απέχουν μεταξύ τους ελάχιστη απόσταση 2,50 μ. όταν το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος της περιοχής ή το ύψος στο οποίο εξαντλείται ο σ.δ. δεν ξεπερνά τα 8,50 μ.. 44

Πίσω όριο μεσαίου οικοπέδου είναι αυτό που δεν έχει κανένα κοινό σημείο με τη ρυμοτομική γραμμή, βρίσκεται στην πιο απομακρυσμένη απόσταση από το πρόσωπο του οικοπέδου και δεν είναι πλάγιο όριο. Θέση Κτιρίου Όταν στο κοινό πλάγιο όριο όμορων οικοπέδων υπάρχει κτίσμα σε απόσταση μεγαλύτερη του ενός μέτρου από το κοινό όριο, το κτίριο οφείλει να έχει κατ ελάχιστο απόσταση δ από το κοινό πλάγιο όριο. Η όψη του κτιρίου στο πίσω όριο του οικοπέδου απέχει κατ ελάχιστο απόσταση Δ από αυτό. Όταν σε οποιοδήποτε τμήμα των πίσω ή πλαγίων ορίων του οικοπέδου εφάπτεται άλλο κτίριο, το κτίριο μπορεί να εφάπτεται στα όρια αυτά. Εάν το όριο του οικοπέδου είναι κοινό με περισσότερα του ενός οικόπεδα, το κτίριο τοποθετείται σε απόσταση Δ ή δ μόνο εφόσον ένα εκ των ομόρων βρίσκεται σε απόσταση από το κοινό όριο και υποχρεωτικά μόνο κατά το τμήμα του οικοπέδου αυτού. Το ιδεατό στερεό Το κτίριο (πλην εξωστών) που μπορεί να κατασκευαστεί στο οικόπεδο οφείλει να εγγράφεται στο ιδεατό στερεό, που καθορίζεται: α) στα πρόσωπα του οικοπέδου, από την κατακόρυφη επιφάνεια που περνά από την οικοδομική γραμμή και της οποίας τα ανώτατα σημεία βρίσκονται σε ύψος 1,5 Π όπου Π το πλάτος του δρόμου (= απόσταση των ρυμοτομικών γραμμών) συν τις τυχόν πρασιές. β) από κεκλιμένη επιφάνεια που περνά από τα ανώτατα σημεία της κατακόρυφης επιφάνειας που ορίζεται στην προηγούμενη παράγραφο και σχηματίζει με αυτήν οξεία γωνία εφαπτομένης 1: 1.5, γ) στις υπόλοιπες πλευρές του οικοπέδου από κατακόρυφες επιφάνειες που περνούν από τα όρια του οικοπέδου ή από τα όρια των αποστάσεων που επιβάλλονται. Ιδεατό στερεό είναι το υπέργειο πρίσμα μέσα στο οποίο επιτρέπεται η κατασκευή του κτιρίου και των εγκαταστάσεων του. 45

Σ.Δ = 2,6 => max Υ = 26 4,00 8,00 4,00 Π = 4+8+4 = 16 > 7,5μ Τα ύψη για την εφαρμογή του ιδεατού στερεού μετρώνται από κάθε σημείο της ρυμοτομικής γραμμής στη στάθμη του οριστικά διαμορφωμένου πεζοδρομίου ή την εγκεκριμένη υψομετρική μελέτη της οδού. Αίθριο προσμετράται στο συντελεστή δόμησης Αίθριο είναι το μη στεγασμένο τμήμα του κτιρίου που περιβάλλεται από όλες τις πλευρές του από το κτίριο ή τα όρια του οικοπέδου, στο οποίο μπορούν να έχουν ανοίγματα, χώροι κύριας χρήσης και εγγράφεται σε αυτό κύκλος διαμέτρου Δ. 46

Αίθριο επιβάλλεται καθαρή απόσταση Δ μεταξύ των κατακόρυφων ή οριζόντιων λειτουργικών και διακοσμητικών στοιχείων που βρίσκονται κατ επέκταση της επιφάνειας των όψεων του κτιρίου. Ανοικτoί ημιυπαίθριοι χώροι είναι οι μη θερμαινόμενοι στεγασμένοι χώροι που διαθέτουν τουλάχιστον μία ανοιχτή πλευρά προς κοινόχρηστο χώρο ή προς τους υποχρεωτικούς ακάλυπτους χώρους και το μήκος του ανοίγματος είναι ίσο ή μεγαλύτερο του 35% του συνολικού μήκους του περιγράμματος του ανοικτού ημιυπαίθριου χώρου 47

Οι κλειστές πλευρές του ανοικτού ημιυπαίθριου χώρου μπορεί να είναι στοιχεία του φέροντα οργανισμού του κτιρίου ή στοιχεία πλήρωσης του φέροντα οργανισμού συμπεριλαμβανομένων των ανοιγμάτων (κουφώματα) των στοιχείων πλήρωσης. Συντελεστής Όγκου υπολογισμός της επιτρεπόμενης κατ όγκον εκμετάλλευσης του οικοπέδου (σ.ο.) = 5,00 x (σ.δ.), Προσμετράται: ο όγκος των χώρων που προσμετρώνται στο συντελεστή δόμησης, ο όγκος των ανοικτών ημιυπαίθριων χώρων, ο χώρος της στέγης ο χώρος υπογείου από την οριστική στάθμη εδάφους και άνω. 48

Κίνητρα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση σε πυκνοδομημένες περιοχές (αρ.10) Εφαρμογή: Ν. Αττικής, ορισμένοι Δ. του Ν. Θεσσαλονίκης (Πληθυσμός > 25.000 / 1991), Δ. Πάτρας, Λάρισας, Ηρακλείου, Βόλου, Νέας Ιωνίας, Ιωαννίνων, Χανίων Περιορισμός της κάλυψης. Σε περιπτώσεις μικρότερης κάλυψης του οικοπέδου από αυτή που προβλέπεται από τη νομοθεσία και απόδοσης επιφανειών σε κοινή χρήση, ο συντελεστής δόμησης αυξάνεται. Μεγαλύτερα οικόπεδα => μεγαλύτερη δυνατότητα αύξησης του Σ.Δ. Συνενώσεις οικοπέδων => αύξηση του συντελεστή δόμησης. Απόσυρση παλαιών ενεργοβόρων κτηρίων => αύξηση του Σ.Δ. συμβολαιογραφική πράξη απόδοσης σε κοινή χρήση Κίνητρα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση σε πυκνοδομημένες περιοχές Περιορισμός της κάλυψης = > αύξηση του Σ.Δ. π.χ. α) ποσοστιαία μείωση του επιτρεπόμενου ποσοστού κάλυψης του οικοπέδου κατά 20%, και απόδοση σε κοινή δημόσια χρήση επιφάνειας ίσης με την αύξηση της επιφάνειας δόμησης δια του συντελεστή δόμησης, => ποσοστιαία αύξηση του επιτρεπόμενου ΣΔ κατά 12-15%. Επιφάνεια σε κοινή δημόσια χρήση, σε όλο το μήκος του προσώπου του οικοπέδου με την προϋπόθεση ότι έχει βάθος τουλάχιστον 1,5 μ.. π.χ. β) Οικόπεδο > 4.000 τ.μ. + Περιορισμός κάλυψης έως 35% + απόδοση σε κοινή δημόσια χρήση του 100% του ακαλύπτου χώρου αύξηση ΣΔ κατά 35% προσθήκη καθ ύψος μέχρι 30% 49

Κίνητρα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση σε πυκνοδομημένες περιοχές Σε περίπτωση που η παραχωρούμενη επιφάνεια δεν επαρκεί για να αποδοθεί σε όλο το μήκος του προσώπου του οικοπέδου με ελάχιστο βάθος 1,5 μ., η μια πλευρά της ταυτίζεται κατ ελάχιστο με το 1/3 του μήκους του προσώπου του οικοπέδου με τρόπο ώστε το βάθος της να είναι μικρότερο του πλάτους. Στους παραχωρημένους σε δημόσια χρήση χώρους του οικοπέδου επιτρέπεται η διαμόρφωση από τον οικείο δήμο χώρου πρασίνου και η τοποθέτηση κατασκευών στοιχείων αστικού εξοπλισμού και η συντήρησή τους βαρύνει το Δήμο. Κίνητρα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση σε πυκνοδομημένες περιοχές Συνενώσεις οικοπέδων + Απόσυρση παλαιών ενεργοβόρων κτηρίων => αύξηση του συντελεστή δόμησης. Μεγαλύτεροι ενιαίοι ανοιχτοί χώροι Συνεκτικοί και λειτουργικοί κτιριακοί όγκοι δημιουργία έργων μεγαλύτερης κλίμακας Περιορισμός περιβαλλοντικού αποτυπόματος 50

Ενοποίηση Ακάλυπτων Χώρων Επιτρέπεται η ενοποίηση των υποχρεωτικών ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων ενός οικοδομικού τετραγώνου ή μέρους του, προς κοινή χρήση των ενοίκων, χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα κυριότητας. Απαιτείται πλειοψηφία του 66% των ψήφων του κάθε οικοπέδου Εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων Άτομα με αναπηρία είναι τα άτομα που έχουν μόνιμες ή προσωρινές βλάβες, ανικανότητες, αδυναμίες, αναπηρίες ή συνδυασμό των παραπάνω,που προέρχονται από φυσική, ψυχική ή νοητική ανεπάρκεια Εμποδιζόμενα άτομα είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς και τα άτομα με μειωμένες ικανότητες δηλαδή τα άτομα της τρίτης και τέταρτης ηλικίας, οι έγκυες, τα προεφηβικά άτομα, τα άτομα με ασυνήθεις σωματικές διαστάσεις, οι εθισμένοι σε βλαβερές ουσίες, όσοι χρησιμοποιούν ή οδηγούν οιουδήποτε τύπου αμαξίδιο, όσοι μεταφέρουν βάρη κλπ. 51

Εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων Στους χώρους όλων των νέων κτιρίων εκτός των κτιρίων με χρήση κατοικίας, επιβάλλεται να εξασφαλίζεται η οριζόντια και κατακόρυφη αυτόνομη και ασφαλής προσπέλαση από άτομα με αναπηρία ή εμποδιζόμενα άτομα και η εξυπηρέτηση αυτών σε όλους τους εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους των κτιρίων σύμφωνα με τις Οδηγίες Σχεδιασμού του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Σχεδιάζοντας για Όλους», όπως αυτές τροποποιούνται και ισχύουν κάθε φορά. Στα κτίρια αυτά επιβάλλεται επίσης η πρόβλεψη προσβάσιμων σε άτομα με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων χώρων υγιεινής σε ποσοστό 5% των συνολικών χώρων υγιεινής για χρήση κοινού (σε κάθε περίπτωση τουλάχιστον Ένας) Εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων Εφόσον τα παραπάνω κτίρια διαθέτουν χώρους στάθμευσης τότε ποσοστό 5% αυτών ή τουλάχιστον ένας θα διαμορφώνεται κατάλληλα για χρήση αναπηρικών αυτοκινήτων 52

Εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων Κτίρια με χρήση κατοικίας: επιβάλλεται να εξασφαλίζεται η αυτόνομη και ασφαλής οριζόντια και κατακόρυφη προσπέλαση σε όλους τους εξωτερικούς και εσωτερικούς κοινόχρηστους χώρους, καθώς επίσης και η διασφάλιση συνθηκών εύκολης μετατρεψιμότητας των κατοικιών σε κατοικίες μελλοντικών χρηστών με αναπηρία/εμποδιζόμενων ατόμων, χωρίς να θίγεται ο φέρων οργανισμός του κτιρίου. Εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων Η δυνατότητα αυτόνομης και ασφαλούς προσπέλασης όλων των κτιρίων εξασφαλίζεται με προσβάσιμες οριζόντιες και κατακόρυφες οδεύσεις που αρχίζουν από τη στάθμη του πεζοδρομίου και φτάνουν μέχρι την πόρτα του ανελκυστήρα και τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους των κτιρίων αυτών και αποτελούνται από στοιχεία κατάλληλων προδιαγραφών (ράμπες, αναβατόρια, ανελκυστήρες) με την πρόβλεψη προστατευμένων προσβάσιμων χώρων αναμονής σε περίπτωση έκτακτων αναγκών σε κάθε όροφο σε αναλογία ένας χώρος με μία θέση αμαξιδίου, όταν ο πληθυσμός του ορόφου είναι μικρότερος από 200 άτομα, ή 1 χώρος με δύο θέσεις αμαξιδίου όταν ο πληθυσμός του ορόφου ναι μεγαλύτερος από 200 άτομα. 53

Εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων Στα υφιστάμενα πριν από την ισχύ του παρόντος νόμου κτίρια που στεγάζονται υπηρεσίες του Δημοσίου ή έχουν χρήσεις συνάθροισης κοινού επιβάλλεται να γίνουν οι απαραίτητες διαμορφώσεις, μέχρι το 2020. Κλίμακα με πλατφόρμα Αναβατόριο κλίμακας Διάγραμμα Δόμησης (για τη χορήγηση Έγκρισης Δόμησης) 54

Διεύθυνση: www.et.gr gis.organismosathinas.gr Επιλογή Υποβάθρου Επιλογή Επιπέδων Πληροφορίας 55

https://www.cityofathens.gr/khe/oroidomisis http://eprm.ypeka.gr/ Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο: ηλεκτρονική υποβολή και διεκπεραίωση Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α1 και Α2, & παρακολούθηση της διαδικασίας έκδοσης, ανανέωσης ή τροποποίησης των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) και των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων (ΠΠΔ) στα πλαίσια της εφαρμογής του Ν. 4014/2011 56