Προσοχή στο λεμφοίδημα μετά από χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του μαστού - Ο Δρόμος για Γράφει: Μαρουλιώ Σταθοπούλου, Χειρουργός μαστού στο Νοσοκομείο Metropolitan Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού προκαλεί αρχικά ένα μεγάλο σοκ όχι μόνο στην ίδια τη γυναίκα αλλά και στο περιβάλλον της. Η επερχόμενη επέμβαση προκαλεί φόβο και σίγουρα όταν αυτή ολοκληρωθεί ακολουθεί ανακούφιση. Το επόμενο στάδιο είναι η ανασφάλεια για τη θεραπεία που θα ακολουθήσει και τις πιθανές παρενέργειες. Η άγνοια και οι υπερβολικές ιστορίες για τη φύση και την έκταση αυτών των παρενεργειών ενισχύουν τους φόβους και την ανασφάλεια αυτή. Και παρόλο που παρενέργειες και επιπλοκές είναι πράγματι υπαρκτές, οι περισσότερες είναι παροδικές και ελεγχόμενες και υπάρχουν σίγουρα τρόποι για να αντιμετωπισθούν όσο το δυνατό πιο ανώδυνα. Μια από τις πιο συνηθισμένες παρενέργειες μετά από χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του μαστού, όταν αυτή περιλαμβάνει και αφαίρεση των μασχαλιαίων λεμφαδένων, είναι η ανάπτυξη λεμφοιδήματος. Αυτό μπορεί να εμφανισθεί αμέσως μετά το χειρουργείο, μετά την ακτι νοβολία ή μετά από αρκετό χρονικό διάσ τημα. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑ Το λεμφοίδημα είναι η παθολογική συσσώρευση του λεμφικού υγρού στους ιστούς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη διόγκωση (οίδημα) της αντίστοιχης περιοχής που οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή και ίνωση. Το ανθρώπινο σώμα διαθέτει ένα πολύπλοκο δίκτυο λεμφικών αγγείων και αδένων όπως το δίκτυο των αρτηριών και των φλεβών. Όταν λοιπόν διαταραχθεί η φυσιολογική αποχέτευση του λεμφικού δικτύου προκαλείται μια αλληλουχία καταστάσεων που αν δεν αντιμετωπισθούν γρήγορα και έγκαιρα μπορεί να οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμες βλάβες. 1 / 5
ΕΙΔΗ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ - Πρωτοπαθές λεμφοίδημα το οποίο οφείλεται σε υποπλασία, υπερπλασία ή απλασία του λεμφικού συστήματος και εμφανίζεται κυρίως στα άνω άκρα - Δευτεροπαθές λεμφοίδημα το οποίο οφείλεται σε συμφόρηση των λεμφαδένων και των λεμφαγγείων σε περιπτώσεις κακοήθειας, σε χειρουργική αφαίρεση των λεμφαδένων όπως για παράδειγμα στο κακόηθες μελάνωμα ή σε κακοήθειες μαστού, σε περιπτώσεις φλεγμονής όπως η αντιδραστικού τύπου λεμφαδενοπάθεια και σε περιπτώσεις ίνωσης μετά από ακτινοβόληση της αντίστοιχης περιοχής. Η επίπτωση του λεμφοιδήματος στο άνω άκρο εξαρτάται από την έκταση της χειρουργικής επέμβασης, των αριθ μό των λεμφαδένων, την ακτινοθερα πεία, την ηλικία και το βάρος της ασθε νούς. Έτσι λοιπόν φαίνεται από μελέτες που έχουν γίνει ότι το δευτεροπαθές λεμφοίδημα του βραχίονα είναι πιο συνηθισμένο σε παχύσαρκες γυναίκες άνω των 55 ετών. Το λεμφοίδημα είναι μία από τις πιο συχνές επιπλοκές από το ριζικό λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχαλιαίας χώρας σε γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο μαστού και έχουν θετικούς μασχαλιαίους λεμφαδένες. Τα τελευταία χρόνια βέβαια, με την εφαρμογή της βιοψίας του Φρουρού Λεμφαδένα, αποφεύγονται οι ριζικοί λεμφαδενικοί καθαρισμοί που παλιά γίνονταν σε όλες τις περιπτώσεις καρκίνου μαστού, οπότε έχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός ανάπτυξης λεμφοιδήματος διότι με τη μέθοδο αυτή είναι πολύ μικρότερη η νοσηρότητα. Ένας ακόμα επιβαρυντικός παράγοντας είναι η ακτινοβολία των υπερκλείδιων λεμφαδένων ή της μασχαλιαίας κοιλότητας, όταν αυτή είναι απαραίτητη, η οποία διαταράσσει τη διαδικασία ανάπτυξης παράπλευρου λεμφικού δικτύου καθώς και ίνωση στους υπόλοιπους λεμφαδένες, μερική απόφραξη των κόλπων τους η οποία καταλήγει τελικά σε μη αναστρέψιμη μείωση της ροής της λέμφου εντός των αδένων. Ωστόσο οι σύγχρονες μέθοδοι Ακτινοθεραπείας με τελευταίου τύπου εξοπλισμό όπως γραμμικοί επιταχυντές, τρισδιάστατος σχεδιασμός πλάνου ακτινοθεραπείας, ΙΜRT τεχνικές κ.ά., έχουν ελαττώσει σημαντικά αυτές τις επιπλοκές. 2 / 5
Στην περίπτωση ανάπτυξης λεμφοιδήματος μετά από μασχαλιαίο λεμφαδενικό καθαρισμό, ο ασθενής αρχικά αναφέρει ένα ελαφρύ πρήξιμο στο άνω άκρο και ένα ήπιο αίσθημα βάρους στο βραχίονα ή τον πήχυ. Όταν το λεμφικό υγρό αρχίζει να συσσωρεύεται, το σύστοιχο άκρο πρήζεται περιφερικά και κεντρικά, πονάει και αναπτύσσει λεμφαγγειίτιδα ή ακόμα και κυτταρίτιδα, γίνεται δυσκίνητο και δυσκολεύεται η άρση και κάμψη του. ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΟΥ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ - Στάδιο Ι ή αναστρέψιμο στάδιο: Η πίεση προκαλεί εντύπωμα στο άκρο το οποίο όμως υποχωρεί όταν αυτό τοπο θετηθεί σε ανάρροπη θέση Στάδιο ΙΙ ή μη αυτόνομα αναστρέ ψιμο στάδιο: Αυτό συμβαίνει όταν το λεμφοίδημα δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα οπότε ακολουθεί ίνωση της περιοχής, δεν είναι εφικτή η δημιουργία εντυπώματος και η ανάρροπη θέση δεν βοηθά πια στην αντιμετώπισή του. - Στάδιο ΙΙΙ ή λεμφοστατική ελεφαντίαση: Χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη αύξηση του οιδήματος σε τέτοιο βαθμό ώστε το άκρο θυμίζει το άκρο ενός ελέφαντα, σκλήρυνση του δέρματος με τη μορφή χόνδρων (παχυδερμία) και ανάπτυξη σαρκωμάτων. Σε πολύ προχωρημένες περιπτώσεις συμβαίνει και λύση της συνέχειας του δέρματος από το τεράστιο οίδημα και εκροή λεμφικού υγρού. ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του Λεμφοιδήματος σε όσο πιο πρώιμο στάδιο είναι το καλύτερο μέσο για να προλάβουμε τη μόνιμη εγκατάστασή του και να επιτύχουμε την ανάταξή του. 3 / 5
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πόσο σημαντική είναι ακόμα και η μετεγχειρητική πορεία σε περιπτώσεις λεμφαδενικού καθαρισμού όπου θα πρέπει να λαμβάνονται κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις έτσι ώστε να αποφευχθεί η δυσάρεστη αυτή επιπλοκή. Έτσι, άμεσα μετεγχειρητικά δεν επιτρέπεται: 1. Οδήγηση για ένα τουλάχιστον μήνα 2. Άρση βάρους με το σύστοιχο χέρι πάνω από 2-3 κιλά 3. Τίναγμα (χαλιά, βαριά κλινοσκεπάσματα, θερμόμετρο) 4. Σιδέρωμα, ηλεκτρική σκούπα (για τους πρώτους 6 μήνες) 5. Αιμοληψία, πιεσόμετρο, τοποθέτηση φλεβοκαθετήρα 6. Πολύ καυτό νερό, γρατζουνιές από ζώα (γάτες, σκύλους κ.λπ.) ή αγκάθια φυτών 7. Γυμναστική (διατάσεις, βάρη) για τουλάχιστον 3-6 μήνες. Μετά ήπιες ασκήσεις χωρίς φόρτιση του σύστοιχου άκρου. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Το λεμφοίδημα θα πρέπει να αντιμετωπίζεται όσο το δυνατό νωρίτερα και η καλύτερη θεραπεία είναι το λεμφικό μασάζ από εξειδικευμένο Φυσιοθεραπευτή έτσι ώστε να αντιμετωπισθούν τα συμπτώματα για να μη δημιουργηθούν επιπλοκές. Η συντηρητική αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος λοιπόν περιλαμβάνει: - Εξειδικευμένες φυσιοθεραπείες - Χρήση ελαστικών επιδέσμων (κάλτσες, γάντια κ.ά.) - Χειρομαλάξεις ή μαλάξεις μέσω ειδικών μηχανημάτων - Επιμελής φροντίδα του δέρματος και των νυχιών - Αποφυγή φλεγμονών ή αντιμετώπισή τους με λήψη αντιβιοτικών - Χρήση διουρητικής αγωγής - Αποφυγή αύξησης βάρους και κυρίως αύξηση του λιπώδους ιστού - Ανάρροπη θέση του πάσχοντος άκρου Όλα αυτά έχουν στόχο την αποσυμφόρηση του οιδήματος και την επιβράδυνση της μη αναστρέψιμης εξέλιξης που είναι ιδιαίτερα ενοχλητική, επώδυνη και μειώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής του. Σήμερα οι περισσότερες γυναίκες με καρκίνο μαστού καταφέρνουν να ξεπεράσουν το 4 / 5
αιφνίδιο αυτό γεγονός που διαταράσσει τις ισορροπίες στην καθημερινότητά τους γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό να αποφεύγουν όσο το δυνατό επιπλοκές που μπορεί να δυσκολέψουν τη ζωή τους περισσότερο ίσως απ' όσο το ίδιο το πρόβλημα της κακοήθειας. Μαρουλιώ Σταθοπούλου Χειρουργός μαστού στο Νοσοκομείο Metropolitan www.metropolitan-hospital.gr Joomla SEO powered by JoomSEF 5 / 5