ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Επιμελήτρια Β Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Επιμελήτρια Β Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ"

Θεόδοτος Ταρσούλη
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Επιμελήτρια Β Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ

2 ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΠΟΝΟΥ Ο όρος πόνος προέρχεται από τη λατινική λέξη POENA που σημαίνει PUNISHMENT(τιμωρία) Ο αγγλικός όρος PATIENT (ασθενής) προέρχεται από τη λατινική λέξη PATIOR που σημαίνει ο άνθρωπος που πονά.

3 ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΠΟΝΟΥ

6 ΠΟΝΟΣ Η πλειονότητα των ασθενών με καρκίνο του τελευταίου σταδίου και το 50% των καρκινοπαθών οποιουδήποτε σταδίου έχουν σημαντικό πόνο. Ο ΠΟΥ υπολόγισε ότι το 25% των καρκινοπαθών πεθαίνουν με πόνο χωρίς να έχουν ιδιαίτερη ανακούφιση.

7 ΠΟΝΟΣ Η ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ είναι μια μέθοδος θεραπείας για ανακούφιση από τα συμπτώματα του τοπικά προχωρημένου καρκίνου και των μεταστάσεων του. Πάνω από το 50% των καρκινοπαθών υποβάλλεται σε ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πάνω από το 50% των ακτινοθεραπειών γίνεται παρηγορικά.

8 ΟΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Οι μεταστατικές βλάβες μπορούν να είναι Οστεολυτικές Οστεοβλαστικές Και σπανιότερα μικτές

9 ΟΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Οι οστικές μεταστάσεις δημιουργούνται δια της αιματικής οδού, δεδομένου ότι τα οστά στερούνται λεμφικών αγγείων. Με τη μελέτη του σπονδυλικού φλεβικού δικτύου που επικοινωνεί με τη φλεβική κυκλοφορία και δεν έχει βαλβίδες εξηγείται η παρουσία ορισμένων μεταστάσεων που δεν αποδίδονται στη μεγάλη κυκλοφορία. Fτσι εξηγείται η ανάπτυξη μεταστάσεων μόνο στη σπονδυλική στήλη,

Με τη μελέτη του σπονδυλικού φλεβικού δικτύου που επικοινωνεί με τη φλεβική κυκλοφορία και δεν

10 ΟΤΑΝ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΦΤΑΝΕΙ ΣΤΑ ΟΣΤΑ Η μετάσταση αρχίζει όταν κύτταρα από τον αρχικό όγκο φτάσουν μέσω του αίματος ή του λεμφικού συστήματος στα οστά που τους προσφέρουν ιδανική τοποθεσία για ανάπτυξη. Εκεί αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και τότε αρχίζουν τα δύσκολα. Φυσιολογικά το οστούν έχει δύο ειδών κύτταρα: τους οστεοβλάστες που «παράγουν» οστό και τους οστεοκλάστες οι οποίοι αποδομούν το οστό.

Εκεί αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και τότε αρχίζουν τα δύσκολα.

11 ΟΤΑΝ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΦΤΑΝΕΙ ΣΤΑ ΟΣΤΑ Η μετάσταση αρχίζει όταν ένα καρκινικό κύτταρο φθάσει στο οστό δεν προκαλεί το ίδιο την οστική καταστροφή αλλά παράγει ουσίες, οι οποίες μπορεί να επιδράσουν με δύο τρόπους. Είτε θα κάνουν τους οστεοκλάστες να «δουλέψουν» περισσότερο είτε τους οστεοβλάστες. Ουσιαστικά το καρκινικό κύτταρο χρησιμοποιεί τα κύτταρα του οστού ως «δούλους». Στην περίπτωση των οστεοκλαστών η υπερλειτουργία τους έχει ως

Είτε θα κάνουν τους οστεοκλάστες να «δουλέψουν» περισσότερο είτε τους οστεοβλάστες.

13 ΟΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Οι πρωτοπαθείς εστίες που κυρίως δίνουν οστικές μεταστάσεις είναι ο μαστός, ο πνεύμονας, ο νεφρός και ο προστάτης.

14 ΟΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Σε νεκροτομές ασθενών με οστικές μεταστάσεις πιστοποιήθηκαν ότι οι μεταστατικές εστίες είχαν την ακόλουθη σειρά: Σπόνδυλοι Πύελος Μηριαίο(κυρίως η κεφαλή) Κρανίο Τα άνω άκρα και οι πλευρές προσβάλλονται σε μικρότερα ποσοστά.

την ακόλουθη σειρά: Σπόνδυλοι Πύελος Μηριαίο(κυρίως η

15 ΟΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της οστικής μετάστασης είναι ο εντοπισμένος πόνος, ο οποίος μοιάζει με τον πόνο που προκαλείται επί πρωτοπαθούς βλάβης των οστών. Είναι δηλαδή διαλείπων αρχικά, χωρίς να συνδέεται με κινήσεις, σταδιακά όμως γίνεται συνεχής. Πάντως,υπάρχουν και εντοπίσεις που δεν προκαλούν πόνο και αποκαλύπτονται κατά τον ακτινολογικό ή ραδιοισοτοπικό έλεγχο των οστών.

Είναι δηλαδή διαλείπων αρχικά, χωρίς να συνδέεται με κινήσεις, σταδιακά όμως γίνεται συνεχής.

16 ΟΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Ανάλογα με την εντόπιση μπορούν να εμφανιστούν πρόσθετα συμπτώματα όπως Η εμφάνιση οσφυαλγίας ή/και ισχιαλγίας επί προσβολής των οσφυϊκών σπονδύλων, Το θωρακικό άλγος επί βλάβης των πλευρών, Ο πόνος των κάτω άκρων επί μεταστάσεων στα σώματα των σπονδύλων, Το αίσθημα ψύχους του ώμου επί βλάβης της κατ ώμον περιοχής. Η επιδείνωση της οσφυαλγίας που

άλγος επί βλάβης των πλευρών, Ο πόνος των κάτω άκρων επί μεταστάσεων στα σώματα των

17 ΟΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Το 50% των καρκινοπαθών έχουν οστικές μεταστάσεις Ο πόνος στις οστικές μεταστάσεις εμφανίζεται στο 75-80% Προκαλείται από δράση του όγκου στο περιόστεο, στα νεύρα ή στο ενδόστεο.

18 ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Ιονίζουσα ακτινοβολία Βλάβη DNA Ακτίνες Χ και γ Θανατώνει τα καρκινικά κύτταρα Δεν προκαλεί σοβαρές παρενέργειες Αυξάνει την κινητικότητα Βελτιώνει την ποιότητα ζωής

και γ Θανατώνει τα καρκινικά κύτταρα Δεν προκαλεί σοβαρές

19 ΕΝΑΡΞΗ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗΣ Η ΑΚΘ δεν έχει άμεσο ανακουφιστικό αποτέλεσμα Εμφάνιση ανακούφισης σε 1 εβδομάδα μέχρι 10 ημέρες Μέγιστο αποτέλεσμα συνήθως σε 6-8 εβδομάδες Ο ασθενής μέχρι εκείνη την ώρα πρέπει να λαμβάνει φαρμακευτική αναλγητική αγωγή

ημέρες Μέγιστο αποτέλεσμα συνήθως σε 6-8 εβδομάδες Ο

20 ΒΑΘΜΟΣ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗΣ Κάποιου βαθμού ανακούφιση έχουμε περίπου στο 80% των ασθενών με την ΑΚΘ Από τους παραπάνω οι μισοί έχουν πλήρη υποχώρηση του άλγους Σε εντοπισμένο πόνο, η ΑΚΘ προκαλεί ελάττωση του κατά 50% στις 2 εβδομάδες και κατά 85% στις 4 εβδομάδες

πλήρη υποχώρηση του άλγους Σε εντοπισμένο πόνο, η ΑΚΘ προκαλεί

21 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ Θεραπεία εκλογής είναι η ορθοπεδική επέμβαση με ήλωση(μακρά οστά) Υπάρχουν όμως καταστάσεις όπως καθίζηση σπονδύλων, κατάγματα πλευρών όπου η ΑΚΘ είναι η θεραπεία εκλογής. Η ΑΚΘ επίσης ενδείκνυται μετά την ήλωση για να εμποδίσει περαιτέρω πρόοδο της νόσου.

22 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ RTOG Τα πεδία περιλαμβάνουν την προσβεβλημένη περιοχή και επαρκή γύρω όρια Σε σπονδύλους με μεταστάσεις στα πεδία περιλαμβάνονται και δύο σπόνδυλοι υγιείς πάνω και κάτω Για μακρά οστά και πύελο τα πεδία περιλαμβάνουν τουλάχιστον 4εκ, υγιούς ιστού.

23 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΡΟΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ 1)Γενική κατάσταση κ προσδόκιμο επιβίωσης 2)Εντόπιση εστιών (ΣΣ, βραχιόνιο,μηριαίο,πλευρές) 3)Μέγεθος κ αριθμός εστιών 4)Iνταση πόνου 5)Πιθανές επιπλοκές της ΑΚΘ

24 ΕΙΔΗ ΑΚΘ ΑΚΘ με περιορισμένο πεδίο (μακρά επιβίωση, λίγες εστίες) ΑΚΘ με εκτεταμένα πεδία (μικρή επιβίωση, πολλαπλές εστίες)

25 ΑΚΘ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ ΠΕΔΙΟ Εφαρμόζεται στην πλειονότητα των ασθενών Παρά την ύπαρξη προοπτικών μελετών δεν έχει καθορισθεί ακόμα η καλύτερη δόση και κλασματοποίηση για τις θεραπείες αυτές

26 ΑΚΘ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ ΠΕΔΙΟ Ο RTOG έχει παρουσιάσει μια μεγάλη μελέτη με 1016 ασθενείς ( ),όπου συγκρίθηκαν 5 διαφορετικά σχήματα κλασματοποίησης 1016 ασθενείς Με μονήρη μετα cGY Mε μονήρη μετα cgy Με πολλαπλές μετα cgy Με πολλαπλές μετα cgy Με πολλαπλές μετα cgy

27 ΑΚΘ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ ΠΕΔΙΟ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ 89% ΜΕΡΙΚΗ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ 83% ΠΛΗΡΗΣ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ 54% Σύμφωνα με τη μελέτη της RTOG

28 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ Δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στο ποσοστό ανακούφισης και στη διάρκεια της,στις διάφορες κλασματοποιήσεις. Eλα τα σχήματα ήταν εξίσου αποτελεσματικά Eταν υπήρχε πλήρης ύφεση του πόνου,αυτή εμφανιζόταν συνήθως μετά από την έναρξη της ΑΚΘ Η ανακούφιση δεν επηρεάζεται από ιστολογικό τύπο ή εντόπιση Αυτή η μελέτη και πολλές απέτυχαν να

29 ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ RTOG (BLITZER) Τα μακροχρόνια σχήματα ΑΚΘ υψηλής συνολικής δόσης προκαλούν μεγαλύτερη ανακούφιση από τα βραχυχρόνια (κυρίως στην επίτευξη πλήρους ύφεσης) Καλύτερη net pain relief υψηλότερη δόση

30 ΑΝΑΘΕΩΡΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ RTOG(BLITZER)

31 BLITZER Η ανακούφιση διαρκεί τόσο ώστε να μη χρειάζεται κ άλλη θεραπεία για το 72% της υπόλοιπης ζωής τους Μέση επιβίωση-80 εβδομάδες Μέση διάρκεια ανακούφισης -57 εβδομάδες

32 ΠΛΗΡΗΣ ΥΦΕΣΗ ΠΟΝΟΥ(RTOG)

33 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Δερματικό ερύθημα Βλεννογονίτιδα Οισοφαγίτιδα Κυστίτιδα Γαστρεντερικές διαταραχές Παθολογικά κατάγματα

34 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Γαστρεντερικές διαταραχές Ναυτία-έμετος 77% στην εφάπαξ 33% στην κλασματοποιημένη Διάρροια 30% στην εφάπαξ 22% στην κλασματοποιημένη Κατά την ακτινοβόληση κατώτερων θωρακικών, οσφυοιερών σπονδύλων ή οστών της πυέλου αναγκαστικά

35 ΕΦΑΠΑΞ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ Ταχεία κ ικανοποιητική ανακούφιση Λιγότερη απασχόληση ΑΚΘ μηχανήματος Αποφυγή πολλών επισκέψεων του ασθενή Περιορισμός χρόνου και εξόδων

36 ΕΦΑΠΑΞ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΗΣΗ Επειδή έχει φτωχότερα αποτελέσματα(κυρίως στις πλήρεις υφέσεις) πρέπει να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με μικρό προσδόκιμο επιβίωσης Πλήρης ανακούφιση 46% 1 800cGY Πλήρης ανακούφιση 81% cGY

37 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Σχήματα μέσα από τυχαιοποιημένες μελέτες που να επιτυγχάνουν μεγαλύτερης διάρκειας πλήρη ανακούφιση του πόνου Σχήματα με μεγάλη βιολογικά ισοδύναμη δόση(bed=90-130gy) χωρίς να αυξάνει ιδιαίτερα ο χρόνος θεραπείας Υπερκλαματοποίηση Χρήση ακτινοευαισθητοποιών ουσιών Χρήση βαρέων σωματιδίων Χρήση συστηματικών ραδιοϊσοτόπων

38 Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ Πρέπει να πάρουμε μαζί μας ένα αισιόδοξο μήνυμα σαν του διάσημου ζωγράφου Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ. Η ανωμαλία του στη σωματική του διάπλαση λειτούργησε καταλυτικά στο να αφοσιωθεί στη ζωγραφική.

Σχετικά έγγραφα

ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης. Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο

ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο ΠΙΕΣΗ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 12700 ασθενείς/έτος ΗΠΑ 5-10% όλων των