ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΛΑΔΟΣ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΑ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΑΚΑ ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΛΑΔΟΣ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΑ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΑΚΑ ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ Λευκωσία Μάρτιος 2017

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή 2. Οι Τουρκοκυπριακές Εφημερίδες 2.1 Halkın Sesi 2.2. Kıbrıs 2.3 Afrika 2.4. Yeni Düzen 2.5. Ortam 2.6. Kıbrıslı 2.7. Vatan 2.8. Volkan 2.9. Havadis 2.10. Kıbrıs Postası 2.11. Star Kıbrıs 2.12. Diyalog 2.13. Detay 2.14. Yeni Bakış 2.15. Demokrat Bakış 2.16. Güneş 3. Αναγνωσιμότητα και τηλεθέαση

3 Τα τουρκοκυπριακά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης 1. Εισαγωγή Η ύπαρξη ισχυρών δεσμών ανάμεσα σε ειδησεογραφικούς οργανισμούς και πολιτικά κόμματα, ο μεγάλος, συγκριτικά με τον πληθυσμό, αριθμός των ημερήσιων εφημερίδων και ο έλεγχος που ασκεί στα πλείστα ΜΜΕ το ιδιωτικό κεφάλαιο αποτελούν μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά του επικοινωνιακού συστήματος στην κατεχόμενη Κύπρο. Τέσσερις από τις δεκαέξι καθημερινές εφημερίδες είναι εκφραστικά όργανα κομμάτων, ενώ οι υπόλοιπες βρίσκονται άλλες πλησιέστερα και άλλες πιο μακριά από τις εκπεφρασμένες κομματικές θέσεις, τις οποίες αντικατοπτρίζουν τόσο στις ειδήσεις τους όσο και στο ψυχαγωγικό τους περιεχόμενο. Ο πολιτικός προσανατολισμός των εφημερίδων έχει ως αποτέλεσμα να παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στις πηγές που χρησιμοποιούν ως «αξιόπιστες», στα θέματα που προβάλλουν, στην αξιολόγηση των δρώντων και των γεγονότων, στην απόδοση αιτιότητας στα προβλήματα και στα ερμηνευτικά σχήματα που χρησιμοποιούν για να πλαισιώσουν το ίδιο θέμα εφημερίδες με διαφορετική ιδεολογικοπολιτική τοποθέτηση. Η πρώτη εφημερίδα που κυκλοφορεί στην Κύπρο στα οθωμανικά 1 είναι η Ümid, η οποία εκδίδεται το 1878 στην Λάρνακα από τον αρμενικής καταγωγής Αλεξάν Σαρραφιάν, ενώ το 1889 κυκλοφορεί η Saded, η πρώτη εφημερίδα με εκδότη Τουρκοκύπριο, τον Αχμέτ Εμίν Εφέντι 2. Οι εφημερίδες αυτής της περιόδου είναι εμφανώς επηρεασμένες από τις πολιτικές εξελίξεις στο νησί και εκδίδονται «για να κάνουν την φωνή των Τουρκοκυπρίων στο νησί να ακουστεί και να εμποδίσουν την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα», όπως αναφέρει και η επίσημη τουρκοκυπριακή θέση 3. Στην πορεία, βεβαίως, η εξυπηρέτηση πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων και η εξασφάλιση οικονομικής και πολικής ισχύος και κέρδους προστίθενται στους στόχους έκδοσης των εφημερίδων 4. 1 Ως γνωστό, μέχρι τη δεκαετία του 1920, οπόταν ο Ατατούρκ εισήγαγε το λατινικό αλφάβητο, στην Τουρκία χρησιμοποιείτο το αραβικό αλφάβητο και η οθωμανική γλώσσα, η οποία. 2 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği, Eylül 2012, Lefkoşa, σελ. 19 3 Ιστοσελίδα του «Γραφείου Πληροφοριών της ΤΔΒΚ», http://mfa.gov.ct.tr/pio/medya-calisanlariicin/kibris-turk-basin-tarihi/ 4 Ως ένα βασικό χαρακτηριστικό του σημερινού επικοινωνιακού τοπίου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και η παρουσία Τούρκων επιχειρηματιών στην ιδιοκτησία κάποιων τουρκοκυπριακών ΜΜΕ. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Temel Bulut, Τούρκου επιχειρηματία στον τομέα ανάπτυξης γης και ιδιοκτήτη της Bulut Constructions, ο οποίος εξέδωσε εφημερίδα στα κατεχόμενα (την

4 Ο αρχαιότερος τουρκοκυπριακός ραδιοτηλεοπτικός σταθμός είναι ο «κρατικός» Bayrak 5 (BRTK), ο οποίος εξέπεμψε ραδιοφωνικό σήμα στις 25 Δεκεμβρίου 1963, δηλαδή μερικές μέρες μετά το ξέσπασμα των διακοινοτικών ταραχών. Αρχικά είχε εμβέλεια μόνο 2,500 μέτρα, αλλά μέχρι τις 24 Φεβρουαρίου 1964 κάλυπτε όλες τις περιοχές του νησιού στις οποίες ζούσαν Τουρκοκύπριοι 6. Ο τηλεοπτικός Bayrak άρχισε την λειτουργία του στις 19 Ιουλίου 1976 τηλεοπτικά με εξοπλισμό που μεταφέρθηκε από το Diyarbakır της Τουρκίας 7. Στόχος του σταθμού ήταν εξ αρχής να «κάνει τη φωνή των Τουρκοκυπρίων να ακουστεί στον κόσμο». Η ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση μπήκε στην ζωή των Τουρκοκυπρίων κατά την περίοδο 1996-1997, με την εμφάνιση του ραδιόφωνου First FM 8 που εξέπεμψε για πρώτη φορά την 1 η Νοεμβρίου 1996 και της τηλεόρασης Kıbrıs Genç TV 9 που εξέπεμψε στις 31 Μαΐου 1997. Και οι δύο σταθμοί ανήκουν στον δημοσιογραφικό όμιλο Birinci Medya Kurumu, ιδρυτής του οποίου είναι ο Τουρκοκύπριος επιχειρηματίας Ertan Birinci 10. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του σταθμού, όραμά του είναι «να μπορέσουμε να μεταφέρουμε την κουλτούρα μας στις επόμενες γενεές και να αποτελέσουμε τη φωνή των Τουρκοκυπρίων στον κόσμο» 11. Το «κρατικό» πρακτορείο ειδήσεων είναι το Türk Ajansı Kıbrıs (ΤΑΚ) 12, το οποίο ιδρύθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1973 με πρωτοβουλία του πρώην Τουρκοκύπριου ηγέτη Rauf Denktaş και διαθέτει εννεαμελές «διοικητικό συμβούλιο» και προσωπικό αποτελούμενο από 42 άτομα, 19 από τα οποία εργάζονται στην υπηρεσία ειδήσεων 13. Ανάμεσα στις υπηρεσίες που προσφέρει το πρακτορείο είναι και μεταφράσεις ειδήσεων από τον ελληνοκυπριακό Τύπο. Haberdar) δηλώνοντας ότι «ΜΜΕ σημαίνει ισχύς», προωθούσε τις επιχειρήσεις του μέσω αυτής της εφημερίδας (δίδοντας μάλιστα και δωρεάν σπίτια ως διαφήμιση), ξεγέλασε κόσμο να αγοράσει ακίνητα από κοντά του και στο τέλος άρπαξε τα χρήματα και εξαφανίστηκε (Εφημερίδα Havadis, 16.12.16 ), με αποτέλεσμα να καταζητείται τόσο στην Τουρκία όσο και στα κατεχόμενα (Εφημερίδα Kıbrıs, 13.12.16). 5 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.brtk.net/ 6 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 336 7 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 336 8 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.kibrisfirstfm.net/ 9 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.kibrisgenctv.com/ 10 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 378-379 11 http://www.birincimedya.com/birinci_medya_.html 12 Ηλεκτρονική διεύθυνση: www.turkajansikibris.org 13 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 345

5 2. Οι Τουρκοκυπριακές Εφημερίδες Όπως έχει προαναφερθεί, σήμερα κυκλοφορούν δεκαέξι καθημερινές τουρκοκυπριακές εφημερίδες. Κάποιες από αυτές αποτελούν μέρος δημοσιογραφικών ομίλων, ενώ όλες σχεδόν, εναρμονιζόμενες με τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής, διαθέτουν ηλεκτρονική έκδοση και σελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ακολουθεί μια σύντομη αναφορά στην ταυτότητα της κάθε μίας από αυτές. 2.1 Halkın Sesi Η μακροβιότερη τουρκοκυπριακή εφημερίδα είναι η Halkın Sesi 14, η οποία κυκλοφόρησε στις 14 Μαρτίου 1942 από τον πρώην Τουρκοκύπριο ηγέτη και πρώτο Αντιπρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Dr. Fazıl Küçük. Αν και ανακοινώθηκε ότι λόγω οικονομικών προβλημάτων η εφημερίδα θα τερμάτιζε την έντυπη έκδοσή της στο τέλος του 2016 και θα συνέχιζε να εκδίδεται μόνο διαδικτυακά από την 1 η Ιανουαρίου 2017 15, αυτό δεν συνέβη. Ιδεολογικά θεωρείται εφημερίδα της δεξιάς και των παραδοσιακών τουρκικών θέσεων στο Κυπριακό. Σύμφωνα με το περιοδικό Medya, που εκδίδει η Τουρκοκυπριακή Ένωση Δημοσιογράφων, κατά την πρώτη περίοδο κυκλοφορίας της Halkın Sesi, ο Dr. Küçük έδιδε έμφαση σε κοινωνικά θέματα και αγωνιζόταν με τα άρθρα του για να μεταβιβάσουν οι Βρετανοί αποικιοκράτες την διοίκηση του ΕΒΚΑΦ στην τουρκοκυπριακή κοινότητα 16. Από τις 8 Ιουλίου 1956 μέχρι τις 9 Φεβρουαρίου 1959, η εφημερίδα εκδίδεται ως εβδομαδιαία και στα αγγλικά με την ονομασία «The Voice of the People» λαμβάνοντας την οικονομική στήριξη της Τουρκίας, ως απάντηση στην ελληνοκυπριακή αγγλόφωνη εφημερίδα Times of Cyprus, που κυκλοφόρησε μετά την έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ 17. 14 Ιστοσελίδα: http://halkinsesikibris.com/ 15 Εφημερίδα Vatan, 17.12.16 16 Sayıl A. (2014) Halkın Sesi ve Dr. Küçük, Medya Dergisi (Temmuz 2014) Sayı 9, Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği, σελ. 38 17 Memduh F. (2014) Halkın Sesi İngilizce dilinde de yayınlandı(temmuz 2014) Sayı 9, Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği, σελ. 39

6 2.2. Kıbrıs Η Kıbrıs 18 κυκλοφόρησε στις 11 Ιουλίου 1989 σε μέγεθος ταμπλόιντ και εκδίδεται από την εταιρεία A-N Graphics (Kıbrıs) Ltd ιδιοκτησίας του επιχειρηματία Asil Nadir 19. Θεωρείται η πρώτη σε κυκλοφορία τουρκοκυπριακή εφημερίδα, αν και λέγεται ότι έχουν πέσει αισθητά οι πωλήσεις της που κάποτε κυμαίνονταν μεταξύ 8.000-9.000 φύλλα τις καθημερινές και 10.000-12.000 τα σαββατοκύριακα 20. Πάντως, σε έρευνα που διενεργήθηκε εντός του Δεκεμβρίου του 2016, η εφημερίδα παρουσιάζεται στη δεύτερη θέση στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού 21. Στον ίδιο δημοσιογραφικό όμιλο ανήκουν ο τηλεοπτικός σταθμός Kıbrıs TV (KTV) και το ραδιόφωνο Kıbrıs FM (KFM), καθώς και η αγγλόφωνη εβδομαδιαία εφημερίδα Cyprus Today. Η Kıbrıs τοποθετείται στο χώρο της κεντροδεξιάς, αλλάζοντας συχνά πολιτική ανάλογα με τα συμφέροντα του επιχειρηματία ιδιοκτήτη της, όπως συνέβη για παράδειγμα κατά την περίοδο του Σχεδίου Ανάν όταν τάχθηκε υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα. Στο πρώτο της φύλλο, σε άρθρο κάτω από τον τίτλο «Γιατί Εκδιδόμαστε;» διακηρύττει ότι: «Στοχεύουμε να συμβάλλουμε στην συνέχιση και εξύψωση της ΤΔΒΚ, να κρατάμε όρθια την εθνική συνείδηση [ ] να καταβάλλουμε προσπάθεια για προώθηση της δημοκρατίας [της ΤΔΒΚ] στο εξωτερικό, να κάνουμε τη φωνή των Τουρκοκυπρίων να ακούγεται διεθνώς, να διατηρήσουμε την εμπιστοσύνη και την προσήλωση στην μητέρα πατρίδα Τουρκία, να παραμείνουμε προσηλωμένοι στην εθνική πολιτική στο Κυπριακό που καθορίζεται και ακολουθείται από την ΤΔΒΚ από κοινού με το εθνικό κέντρο, να υποστηρίζουμε στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής μια διζωνική λύση βασισμένη στην πολιτική ισότητα των δύο λαών και να ακολουθούμε μιαν Κεμαλική, εθνικιστική εκδοτική πολιτική, η οποία δεν θα ξαναφέρει στην ημερήσια διάταξη την ελληνοκυπριακή κυριαρχία στο νησί» 22. 18 Ιστοσελίδα: http://www.kibrisgazetesi.com/ 19 An A. (2013), Kıbrıs Türk Basın Tarihi -II-, Kıbrıs ta Türkçe Basılmış Gazete ve Dergiler Listesi (1878-2013), Kıbrıs Türk Kütüphaneciler Derneği, Lefkoşa, σελ. 158 20 Hançer E. (2006), Kıbrıs Türk Basınında Sahiplik Yapısı ve Haber Üzerindeki Etkileri, Küresel İletişim Dergisi, sayı 1, Bahar 2006, σελ 11 21 Εφημερίδα Diyalog, 28.12.2016 22 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012), ό,π., σελ. 202

7 2.3 Afrika Η Afrika 23 κυκλοφόρησε στις 15 Δεκεμβρίου 2001 σε μέγεθος ταμπλόιντ με εκδότη τον δημοσιογράφο Şener Levent 24, ως συνέχεια της εφημερίδας Avrupa 25, η οποία κήρυξε πτώχευση κατόπιν «δικαστικής» σύγκρουσης με τον πρώην Τουρκοκύπριο ηγέτη Rauf Denktaş και κατάσχεσης των περιουσιακών της στοιχείων 26. Με βάση τις πολιτικές απόψεις που εκφράζει, η εφημερίδα μπορεί να τοποθετηθεί στον χώρο της αριστεράς. Είναι η μόνη τουρκοκυπριακή εφημερίδα που αναφέρεται φανερά σε τουρκική κατοχή στην Κύπρο και θεωρεί ότι η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να αποτελέσει τη λύση του Κυπριακού. Η κυκλοφορία της θεωρείται σχετικά ψηλή, αφού κατά περιόδους έχει ανέλθει στην τρίτη ή ακόμα και στη δεύτερη θέση των εφημερίδων με τις υψηλότερες πωλήσεις στην κατεχόμενη Κύπρο 27. 2.4. Yeni Düzen Η Yeni Düzen 28 κυκλοφόρησε στις 12 Δεκεμβρίου 1975 ως εβδομαδιαία μεγάλου μεγέθους εφημερίδα. Μετατράπηκε σε ταμπλόιντ στις 12 Σεπτεμβρίου 1980 και σε καθημερινή στις 12 Δεκεμβρίου 1983 29. Μετά την Halkın Sesi είναι η δεύτερη αρχαιότερη εφημερίδα που κυκλοφορεί σήμερα στα κατεχόμενα. Ανήκει στον όμιλο United Media Group μαζί με τον τηλεοπτικό σταθμό Kanal Sim και το ραδιόφωνο SIM FM. Θεωρείται εκφραστικό όργανο του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος (CTP) 30, το οποίο ανήκει στο χώρο της κεντροαριστεράς και είναι μέλος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς (PES) 31. Μέχρι το 2001, μάλιστα, την εφημερίδα διηύθυνε άτομο διορισμένο από την κεντρική επιτροπή του κόμματος 32. Διακηρυγμένος στόχος της εφημερίδας κατά την ίδρυσή της το 1975 ήταν να ακολουθεί μια πολιτική «υπέρ της 23 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.afrikagazetesi.net/ 24 An A. (2013), ό.π., σελ. 190 25 Η Avrupa είχε κυκλοφορήσει στις 17 Σεπτεμβρίου 1997. An (2013:190:) 26 Hançer E. (2006), ό.π., σελ. 8 27 Hançer E. (2006), ό.π., σελ. 11 28 Ιστοσελίδα: http://www.yeniduzen.com/ 29 An A. (2013), ό.π., σελ. 87 30 Hançer E. (2006), ό.π., sayfa 9 31 Ιστοσελίδα CTP, Genel olarak dünyaya bakışımız..., http://www.ctp-bg.org/dunya.html 32 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012), ό,π., σελ. 231

8 ειρηνικής επίλυσης του κυπριακού προβλήματος, μιας ομόσπονδης Κύπρου και των καταπιεσμένων λαών του κόσμου» 33. 2.5. Ortam Η Ortam 34 κυκλοφόρησε στις 24 Δεκεμβρίου 1981 ως εβδομαδιαία μεγάλου μεγέθους εφημερίδα και μετατράπηκε σε καθημερινή στις 9 Ιουλίου 1984 35. Σήμερα εκδίδεται σε μέγεθος ταμπλόιντ. Ανήκει στον χώρο της κεντροαριστεράς. Ήταν εκφραστικό όργανο του Κόμματος Κοινοτικής Απελευθέρωσης (ΤΚΡ), κύριος συνεχιστής του οποίου θεωρείται σήμερα το Κόμμα Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (TDP) 36, αφού ο ιδεολογικοπολιτικός χώρος που εκπροσωπούσε έχει προ πολλού διασπαστεί. Σημερινός της ιδιοκτήτης είναι η εταιρεία Toplumcu Ltd. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο χώρος που εκπροσωπεί το TDP έχει διασπαστεί ξανά εντός του 2016, με την αποχώρηση από το κόμμα στελεχών υπό τον Mehmet Çakıcı που επανίδρυσαν το ΤΚΡ. Σε άρθρο κατά την 30 η επέτειο από την κυκλοφορία της, η εφημερίδα διατυπώνει ως εξής τις αρχές της: «[ ] Εκδίδουμε την εφημερίδα μας για να υπηρετούμε την κοινότητα ως υπερασπιστές των στελεχών του Κόμματος Κοινοτικής Απελευθέρωσης και μιας συγκεκριμένης πολιτικής παράδοσης και ως εκπρόσωπος της σοσιαλδημοκρατικής αντίληψης. Η Ortam [ ] θα συνεχίσει την κυκλοφορία της αγωνιζόμενη για να ζουν οι δύο λαοί στην Κύπρο σε μια ομοσπονδιακή δομή στην οποία θα έχουν ίσο καθεστώς, δεν θα εκμεταλλεύεται ο ένας τον άλλο και δεν θα καταπιέζει ο ένας τον άλλο, και θα συμβάλλει στο να γνωρίζουν και να κατανοήσουν οι δύο λαοί ο ένας τον άλλο» 37. 33 Arpalıklı F. (2014), Medya Dergisi, Temmuz 2014, Sayı 9, Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği, Mesarya Ajans, Lefkoşa, sayfa 68 34 Ιστοσελίδα: ortamgazetesi.com 35 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012), ό,π., σελ. 234 36 Λαμβάνει μέρος στις εργασίες της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. 37 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012), ό,π., σελ. 234

9 2.6. Kıbrıslı Η Kıbrıslı 38 κυκλοφόρησε στις 14 Φεβρουαρίου 2000 σε μέγεθος ταμπλόιντ από τον δημοσιογράφο Doğan Harman και έκτοτε χρησιμοποίησε διάφορα σλόγκαν και ονόματα, όπως «είμαστε η μικρή Τουρκία» και «Πατριώτης Κύπριος Yurtsever Kıbrıslı» 39. Τώρα κυκλοφορεί με την ονομασία Haber Al Kıbrıslı με γενικό διευθυντή έκδοσης τον Kartal Harman 40. Ως ιδιοκτήτης της εμφανίζεται η εταιρεία Northern Network Medya Merkezi Ltd. Θεωρείται δεξιά εθνικιστική εφημερίδα και δεν φαίνεται να ευνοεί την συμβίωση με τους Ελληνοκύπριους 41. Αναφερόμενος στην πολιτική της εφημερίδας, ο Doğan Harman έγραφε το εξής στην στήλη του: «[ ] Όσον αφορά στην πολιτική της εφημερίδας Σε αυτό το θέμα, οι άνθρωποι δεν μπορούν να καθορίσουν τη στάση τους χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις πραγματικότητες μέσα στις οποίες ζουν. Ως εκ τούτου, πρωταρχικό μας καθήκον θα είναι να αγωνιζόμαστε από τη μια κατά των ξένων δυνάμεων για την ελευθερία και την ανεξαρτησία μας και από την άλλη κατά αυτών των φιλελεύθερων τσακαλιών στο εσωτερικό που απειλούν την εθνική και πολιτιστική μας ύπαρξη [ ]» 42 2.7. Vatan Η Vatan 43 κυκλοφόρησε ως εβδομαδιαία στις 4 Μαΐου 1991 σε μέγεθος ταμπλόιντ με ιδιοκτήτη τον Ertem Kasımoğlu και την εταιρεία Yorum Yayıncılık Ltd. Από τον Σεπτέμβριο του 1991 κυκλοφορεί ως ημερήσια 44. Θεωρείται δεξιά εθνικιστική εφημερίδα. Νυν γενικός της διευθυντής είναι ο Mehmet Kasımoğlu. Αναφερόμενος στους στόχους και τις αρχές της εφημερίδας, ο Ertem Kasımoğlu έγραφε στην στήλη του τα εξής: 38 Ιστοσελίδα: http://www.haberalkibrisli.net/ 39 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 242 40 Ιστοσελίδα της εφημερίδας στη διεύθυνση: http://www.haberalkibrisli.net/kunye.html 41 Για παράδειγμα στις 22.12.2016 αναφέρεται στις εκδηλώσεις για την επέτειο της έναρξης των διακοινοτικών συγκρούσεων στις 21 Δεκεμβρίου 1963 κάτω από τον πρωτοσέλιδο τίτλο «Δεν ξεχάσαμε, δεν θα επιτρέψουμε να ξεχαστεί» και τον επίτιτλο «Η 53 η επέτειος της θηριωδίας και της καταπίεσης». 42 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 242 43 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.arti392.com/ 44 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 244

10 «[ ] Κύριος λόγος της έκδοσής μας είναι να αγωνιστούμε για αποκατάσταση του δικαίου και της δικαιοσύνης. [ ] Η δύναμή μας είναι η προσήλωσή μας στο κράτος μας που ιδρύθηκε σε αυτό το νησί εδρασμένο στον αγώνα για ελευθερία και ανεξαρτησία και η αγάπη για την Τουρκία και τον Ατατούρκ που προστατεύουν μέσα μας αυτές όλες τις αξίες [ ]» 45. 2.8. Volkan Η Volkan κυκλοφόρησε στις 12 Δεκεμβρίου 2001 με γενικό διευθυντή έκδοσης και διευθυντή σύνταξης τον Aydın Akkurt. Λόγω προβλημάτων που αντιμετώπιζε μετονομάστηκε σε Yeni Volkan στις 28 Ιανουαρίου 2008 και σε Kıbrıs Volkan στις 24 Μαΐου 2011 46. Στις 14 Ιουλίου 2014 η εφημερίδα εξαγοράστηκε από τον Δημοσιογραφικό Όμιλο Akdeniz του Hüseyin Macit Yusuf 47. Διέκοψε την κυκλοφορία της για ορισμένο χρονικό διάστημα στις 3 Σεπτεμβρίου 2015 λόγω «τεχνικών προβλημάτων» και επανακυκλοφόρησε στις 20 Ιουλίου 2016 με ιδιοκτήτη την εταιρεία Malt Basın Yayın Ltd γενικό συντονιστή τον Aydın Akkurt 48. Είναι ακροδεξιά εθνικιστική εφημερίδα, η οποία πήρε το όνομά της από την ομώνυμη τουρκοκυπριακή οργάνωση 49 που πρωτοεμφανίστηκε το Δεκέμβριο του 1955, ζητώντας από τους Τουρκοκύπριους να διακόψουν κάθε σχέση με την ελληνοκυπριακή κοινότητα και απειλώντας με αντίποινα όσους δεν υπάκουαν στην εντολή της. Ο πρώην αρχισυντάκτης της Sabahattin İsmail αναφέρει ότι επειδή προέβλεψαν ότι θα υποβαλλόταν ένα σχέδιο όπως το Σχέδιο Ανάν για λύση του Κυπριακού, εξέδωσαν την εφημερίδα για να διεξάγουν εκστρατεία υπέρ του «όχι» στο δημοψήφισμα 50. 45 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 244 46 An A. (2013), ό.π., sayfa 207-208 47 Εφημερίδα Volkan, 14/07/2014, σελ. 3 48 Εφημερίδα Kıbrıs Postası, 18/07/2016, http://www.kibrispostasi.com/index.php/cat/35/news/196052/pagename/kibris_haberleri 49 Arpalıklı F. (2014), ό.π., sayfa 71 50 Arpalıklı F. (2014), ό.π., sayfa 71

11 2.9. Havadis Η κεντροαριστερή Havadis 51 εκδόθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2009 από τον δημοσιογράφο Başaran Düzgün 52 και οι πωλήσεις της υπολογίζονται γύρω στα 4000 φύλλα ημερησίως 53. Στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας, ο Düzgün χαρακτηρίζει την Havadis ως «εφημερίδα των δημοσιογράφων» και σημειώνει ότι οι αρχές της θα είναι οι εξής: «Η Havadis θα υπερασπίζεται μια ειρήνη και συμφωνία στο κυπριακό πρόβλημα που θα προστατεύει τα συμφέροντα των Τούρκων της Κύπρου. Θα συμβάλλει στην απάλειψη αυτού του προβλήματος που βασανίζει τους Τούρκους της Κύπρου για πολλές γενιές. Θα μετατραπεί σε Λυδία λίθο για να επιβιώσει για πάντα η γενιά μας σε αυτά τα εδάφη, όπως της αξίζει. Στα εσωτερικά θέματα θα τεθεί στην υπηρεσία των Τούρκων της Κύπρου, θα επιληφθεί με αποφασιστικότητα των προβλημάτων που έχουν μετατραπεί σε γάγγραινα, και θα είναι τα μάτια, τα αφτιά και η φωνή του πολίτη» 54. Από τις 17 Οκτωβρίου 2016, η εφημερίδα διαθέτει ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό σταθμό που εκπέμπουν διαδικτυακά 55. 2.10. Kıbrıs Postası Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες τουρκοκυπριακές εφημερίδες, η Kıbrıs Postası 56 ξεκίνησε ως διαδικτυακή στις 22 Νοεμβρίου 2001 με ιδιοκτήτη τον Polat Alper, διευθυντή εταιρίας ασχολούμενης με την τεχνολογία στην Βρετανία 57. Εντός του 2013 άρχισε να εκδίδεται σε έντυπη μορφή 58. Όπως δήλωσε ο Alper σε συνέντευξη στο περιοδικό της Τουρκοκυπριακής Ένωσης Δημοσιογράφων, αρχικά η εφημερίδα τύπωνε 5000 αντίτυπα καθημερινά και οι πωλήσεις της κυμαίνονταν μεταξύ των 51 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.havadiskibris.com/ 52 Havadis, 14.02.2009, Έτος 1, Φύλλο 1 53 Arpalıklı F. (2014) Dünden bugüne gazeteler, Medya Dergisi (Kasım 2014) Sayı 10, Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği, s. 71 54 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 254 55 http://www.havadiskibris.com/havadis-tvye-buyuk-ilgi/ 56 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.kibrispostasi.com/ 57 http://www.kibrispostasi.com/index.php/cat/35/news/129315 58 Paşaoğulları P. (2014) Kıbrıs Postası nın Serüveni, Medya Dergisi (Mart 2014) Sayı 8, Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği, s. 46

12 2600 και 2800 φύλλων 59. Σημείωσε επίσης ότι το 2014 η ιστοσελίδα της εφημερίδας είχε πέραν των 100,000 επισκεπτών καθημερινώς, ενώ η σελίδα της στο Facebook διέθετε 65,000 ακόλουθους. Ο Alper υποστήριξε ότι η εφημερίδα του μπορεί να «ενεργεί άνετα» επειδή δεν έχει καμία απολύτως σχέση με κάποιο πολιτικό κόμμα ή χρηματοδοτικό οργανισμό. Πάντως, από ιδεολογικοπολιτικής άποψης, η εφημερίδα κατατάσσεται στον χώρο της δεξιάς και στηρίζει την επίσημη τουρκική πολιτική στο Κυπριακό. 2.11. Star Kıbrıs Η Star Kıbrıs 60 κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις 12 Απριλίου 2007 με ιδιοκτήτη τον επιχειρηματία Ali Özmen Safa και την εταιρεία Star Medya Yayıncılık A.Ş 61. Στον ίδιο Δημοσιογραφικό Όμιλο (Star Medya Kurumu) ανήκουν και ο ραδιοφωνικός σταθμός Ada FM και ο τηλεοπτικός σταθμός Ada TV, που εξέπεμψαν στις 20 Ιουλίου 2008 62. Η εφημερίδα τοποθετείται στα δεξιά του ιδεολογικοπολιτικού φάσματος και στηρίζει τις επίσημες τουρκικές θέσεις στο Κυπριακό. Ο Όμιλος Safa ιδρύθηκε την δεκαετία του 1980 στο Λονδίνο από τον Ali Özmen Safa και εκτός από τον εν λόγω Δημοσιογραφικό Όμιλο σε αυτόν ανήκει και η εταιρεία ανάπτυξης γης Medview Homes Development & Estate Management, η οποία δραστηριοποιείται στα κατεχόμενα από το 1986 63. Ο Όμιλος διατείνεται ότι είναι ένας από τους μεγαλύτερους ιδιώτες ανάπτυξης γης στο Ηνωμένο Βασίλειο και ότι έχει «εξειδικευθεί» με την κατεχόμενη Κύπρο από το 2004 ανεγείροντας επαύλεις, διαμερίσματα και οικείες προς πώληση ή ενοικίαση για θερινές διακοπές. Εκτός από τα κατεχόμενα και το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Όμιλος διαθέτει γραφεία στην Τουρκία και στην Ρωσία 64. Όπως υποστηρίζει στην ιστοσελίδα του, η ενασχόλησή του με τον τομέα των ΜΜΕ παρείχε στον όμιλο την ευκαιρία να μετατραπεί σε «ηγετική 59 Paşaoğulları P. (2014) Kıbrıs Postası nın Serüveni, Medya Dergisi (Mart 2014) Sayı 8, Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği, s. 49 60 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.starkibris.net/ 61 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 208 62 Kıbrıs Türk Basın Tarihi, (2012) ό.π., s. 379 63 http://www.medviewhomes.com/ourgroup.asp 64 http://www.medviewhomes.com/default.asp

13 περιφερειακή δύναμη» στην Τουρκία και στα κατεχόμενα και να ασχοληθεί επίσης με τον τομέα των ξενοδοχείων, των καζίνο και της αφαλάτωσης 65. 2.12. Diyalog Η εφημερίδα Diyalog 66 είναι ιδιοκτησίας του Τούρκου επιχειρηματία Besim Tibuk. Κυκλοφόρησε στις 4 Δεκεμβρίου 2013 και σύμφωνα με τον διευθυντή της Reşat Akar τυπώνει 3500 αντίτυπα 67. Εντός του 2014 άρχισαν να εκπέμπουν τόσο ο τηλεοπτικός όσο και ο ραδιοφωνικός σταθμός που ανήκουν στον ίδιο όμιλο 68. Η Diyalog ανήκει στον χώρο της δεξιάς και ακολουθεί την επίσημη τουρκική πολιτική στο Κυπριακό αρθρογραφώντας κατά της λύσης και της συμβίωσης με τους Ελληνοκύπριους. Εξάλλου, ο ίδιος ο Tibuk ασχολήθηκε με την πολιτική στην Τουρκία συμμετέχοντας στην ομάδα που επιχείρησε να επανιδρύσει το Δημοκρατικό Κόμμα (DP) 69, ενώ το 1994 ίδρυσε το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) 70. Ο Besim Tibuk είναι πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ομίλου Εταιρειών Net Holding, που ασχολείται μεταξύ άλλων με τη διαχείριση ξενοδοχείων και καζίνο, την ανάπτυξη γης και με χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Ανάμεσα στα ξενοδοχεία του Ομίλου είναι τα Merit στην κατεχόμενη Λευκωσία και στην Κερύνεια, καθώς και το Merit Cyprus Gardens Holiday Village & Casino κοντά στην Αμμόχωστο 71. 65 http://www.safagroup.org/about.php 66 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.diyaloggazetesi.com/ 67 Ιστοσελίδα ΓΤΠ, Turkish Cypriot and Turkish Media Review 05/12/2013, Item 8. Diyalog: The new paper published in occupied Cyprus, http://www.moi.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/all/90f4525fbf30fbf8c2257c3800484e42?opendocument 68 Türkkan A. (2013) Turizmin kralı medya patronluğuna soyundu, Medya Dergisi (Kasım 2013) Sayı 8, Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği, s. 53 69 Το κόμμα το οποίο ιδρύθηκε το 1946 από τον Τζελάλ Μπαγιάρ και αποτελούσε το αντίπαλο δέος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, αλλά διαλύθηκε επισήμως τον Σεπτέμβριο του 1961, ένα και πλέον χρόνο μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Μαΐου του 1960. 70 http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=1055 71 http://www.netholding.com/en-tr/hotel-management.html

14 2.13. Detay Η κεντροαριστερή εφημερίδα Detay 72 κυκλοφόρησε στις 17 Μαρτίου 2014 από ομάδα δημοσιογράφων με επικεφαλής τον Oshan Sabırlı 73. Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Γενικός Διευθυντής της εφημερίδας είναι τώρα ο Taner Ulutaş 74. Ως ιδιοκτήτης της εφημερίδας εμφανίζεται ο Δημοσιογραφικός Όμιλος Detay και κάτοχος των δικαιωμάτων έκδοσής της η εταιρεία İnce Detay Kıbrıs Grafik Basın Yayın LTD. 2.14. Yeni Bakış Η κεντροδεξιά εφημερίδα Yeni Bakış 75 εκδόθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2014 με πρόεδρο του Διοικητικού της Συμβουλίου τον Yusuf Kısa, διευθυντή του ομίλου εταιρειών Gifa Holding 76. Ο Όμιλος ασχολείται, μεταξύ άλλων, με την ανάπτυξη γης, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, τις αερομεταφορές και τις τηλεπικοινωνίες 77. Η εφημερίδα στηρίζει τις επίσημες τουρκικές θέσεις στο Κυπριακό. Ενδεικτικό της πολιτικής αυτής είναι το σχόλιο που δημοσίευσε στις 20 Φεβρουαρίου 2017 στην στήλη του ο Yusuf Kısa, ο οποίος, αφού αναφέρεται σε διακοπή των διαπραγματεύσεων λόγω της ελληνοκυπριακής στάσης, υπενθυμίζει ότι σε συνάντηση που είχε πέρσι με διευθυντές εφημερίδων ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο ίδιος, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Akıncı έκανε λόγο για Σχέδιο Β της τουρκοκυπριακής πλευράς σε περίπτωση μη λύσης του Κυπριακού. Ο Kısa απευθύνει έκκληση στον Ακιντζί να αναφέρει ξεκάθαρα στον «λαό» ποιο είναι αυτό το Σχέδιο Β, αφού έχει πλέον διαφανεί ότι δεν πρόκειται να υπάρξει λύση. 72 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://detaykibris.com/ 73 Ιστοσελίδα ΓΤΠ, TURKISH CYPRIOT AND TURKISH MEDIA REVIEW 15-17.03.2014, http://www.moi.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/all/46d4a32235482f4ec2257c9e0043ef03?opendocument 74 http://www.detaykibris.com/identity.php 75 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.yenibakisgazetesi.com/ 76 Ιστοσελίδα Kıbrıs Time, YENİ BAKIŞ GAZETESİ YAYIN HAYATINA BAŞLADI, 22/12/2014, http://www.kibristime.com/kibris/yeni-bir-gunluk-gazete-daha-h40148.html 77 http://www.gifaholding.com/sirketlerimiz.html

15 2.15. Demokrat Bakış H Demokrat Bakış 78 είναι εκφραστικό όργανο του δεξιού εθνικιστικού Δημοκρατικού Κόμματος (DP) και κυκλοφόρησε στις 16 Μαΐου 2009. Η πολιτική της εφημερίδας μπορεί να συνοψιστεί στη δήλωση του Serdar Denktaş μετά την επανεκλογή του στην προεδρία του κόμματος κατά το 10 ο Τακτικό του Συνέδριο στις 24 Δεκεμβρίου 2016. Κατά τον Denktaş, το DP δεν παρέκκλινε καθόλου από τον δρόμο του, ο οποίος είναι «η επιβίωση και η ενίσχυση μιας ανεξάρτητης ΤΔΒΚ» και η «ένωση της ΤΔΒΚ με τον κόσμο» 79. 2.16. Güneş Είναι το εκφραστικό όργανο του Κόμματος Εθνικής Ενότητας (UBP) και κυκλοφόρησε το 2004, διαδεχόμενη την εφημερίδα Birlik, η οποία έκλεισε λόγω οικονομικών προβλημάτων. Το περιεχόμενο της εφημερίδας αποτελείται κυρίως από δηλώσεις και δραστηριότητες των αξιωματούχων του κόμματος. Ακολουθεί εθνικιστική γραμμή και υποστηρίζει «την ύπαρξη και την ακεραιότητα της ΤΔΒΚ» 80. 3. Αναγνωσιμότητα και τηλεθέαση Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την αναγνωσιμότητα των εφημερίδων που κυκλοφορούν στα κατεχόμενα περιέχονται σε έρευνα που διενεργήθηκε από την τουρκική εταιρεία Gezici. Η έρευνα έγινε με δείγμα 1304 ατόμων σε ολόκληρη την κατεχόμενη περιοχή για λογαριασμό της εφημερίδας Diyalog, η οποία την δημοσίευσε στις 28 Δεκεμβρίου 2016. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, πρώτη σε κυκλοφορία εμφανίζεται η Diyalog ακολουθούμενη από την Kıbrıs. Στον πιο κάτω πίνακα καταγράφονται τα ποσοστά που έλαβαν οι εφημερίδες όταν οι συμμετέχοντες στην έρευνα ρωτήθηκαν ποια εφημερίδα διαβάζουν καθημερινώς: 78 Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.demokratbakis.net/ 79 Ιστοσελίδα Genç TV: http://www.kibrisgenctv.com/k%c4%b1br%c4%b1s/serdar-denktasdemokrat-parti-de-yeniden-baskan.html 80 Hançer E. (2006), Kıbrıs Türk Basınında Sahiplik Yapısı ve Haber Üzerindeki Etkileri, Küresel İletişim Dergisi, sayı 1, Bahar 2006, s. 11

16 Εφημερίδα Ποσοστό % 1. Diyalog 38,7 2. Kıbrıs 32,4 3. Havadis 18,2 4. Afrika 12,9 5. Yeni Düzen 10,1 6. Halkın Sesi 7,1 7. Haberal Kıbrıslı 4,8 8. Kıbrıs Postası 3,78 9. Güneş 3,14 10. Vatan 2,5 11. Detay 1,94 12. Volkan 1,85 13. Star Kıbrıs 1,75 14. Demokrat Bakış 1,66 15. Yeni Bakış 1,2 16. Ortam 0,46 17. Δεν Διαβάζω Εφημερίδα 13.2 Στην ερώτηση ποιον τηλεοπτικό σταθμό παρακολουθούν για να ενημερωθούν με «αξιόπιστο τρόπο», οι συμμετέχοντες στην έρευνα απάντησαν ως εξής: Τηλεοπτικός Σταθμός Ποσοστό % 1. Bayrak (BRT) 55,1 2. Diyalog TV 40,7 3. Kıbrıs TV 35,8 4. Genç TV 27,3 5. Ada TV 17,2 6. Kanal T 14,2 7. SIM TV 2,1 8. As TV 1,79 9. Δεν παρακολουθώ τηλεόραση 13,9 ----------------