Γιαννακόπουλος Νικόλαος,, Περίληψη : Μετά την ειρήνη της Απάμειας, η Ρώμη επιβάλλεται ως ο βασικός παράγοντας ισχύος στη Μικρά Ασία. Η σύγκλητος αποφεύγει να ακολουθήσει μια τακτική διαρκούς επέμβασης στο σύνολο των πολιτικών υποθέσεων της Μικράς Ασίας. Έτσι, εκδίδει συγκλητικά δόγματα (senatus consulta) τα οποία τυπικά δε συνιστούν νομοθετικές πράξεις, αλλά έχουν το χαρακτήρα συμβουλής προς τους άρχοντες του ρωμαϊκού κράτους για διάφορα πολιτικά ζητήματα. Χρονολόγηση 188 π.χ. - 2ος αι. μ.χ. Γεωγραφικός εντοπισμός Μικρά Ασία 1. Εισαγωγή Μετά την ειρήνη της Απάμειας η Ρώμη επιβάλλεται ως ο βασικός παράγοντας ισχύος στη Μικρά Ασία. Η σύγκλητος αποφεύγει να ακολουθήσει μια τακτική διαρκούς επέμβασης στο σύνολο των πολιτικών υποθέσεων της Μικράς Ασίας. Έτσι, εκδίδει συγκλητικά δόγματα (senatus consulta), τα οποία τυπικά δε συνιστούν νομοθετικές πράξεις, αλλά έχουν το χαρακτήρα συμβουλής προς τους άρχοντες του ρωμαϊκού κράτους για διάφορα πολιτικά ζητήματα. 2. 188-129 π.χ. Μετά την ειρήνη της Απάμειας (188 π.χ.), η σύγκλητος ενδιαφερόταν πρωτίστως να διατηρηθεί στη Μικρά Ασία η ισορροπία δυνάμεων που είχε διαμορφωθεί μετά τη συντριβή του βασιλείου των Σελευκιδών. Η πρώτη της παρέμβαση με τη μορφή συγκλητικού δόγματος 1 και όχι μιας απλής αποστολής πρέσβεων εκδηλώθηκε με αφορμή τον πόλεμο μεταξύ του Ευμένη Β, βασιλιά της Περγάμου, και των γαλατικών φύλων. Η Γαλατία είχε αποδοθεί στους Ατταλίδες σε αντάλλαγμα για την υποστήριξη προς τη Ρώμη κατά τη διάρκεια του Αντιοχικού πολέμου. Η κατοχή της είχε επιβεβαιωθεί στη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Πόντου και Περγάμου (183-179 π.χ.) και εναντίον των βασιλέων της Βιθυνίας (186-183 π.χ.) με την ανοχή της Ρώμης. Η εξέγερση όμως των Γαλατών το 168 π.χ. έτυχε διαφορετικής αντιμετώπισης. Ο Ευμένης έστειλε τον αδελφό του, Άτταλο Β, στη Ρώμη για να πετύχει τη συγκλητική επέμβαση υπέρ του. Ωστόσο, οι απεσταλμένοι τους οποίους έστειλε η σύγκλητος στη Μικρά Ασία κάθε άλλο παρά αποθάρρυναν τους ηγέτες των εξεγερμένων Γαλατών. Ο Ευμένης κατόρθωσε τελικά, έστω και χωρίς τη ρωμαϊκή συνδρομή, να υποτάξει τους Γαλάτες (166 π.χ.). Ωστόσο, σχετικό συγκλητικό δόγμα τούς απέδωσε την ελευθερία τους υπό τον όρο να μη διενεργούν επιδρομές και να μην εκστρατεύουν εκτός των συνόρων τους. 2 Με τον τρόπο αυτό η σύγκλητος επιδίωκε να αποτρέψει την αύξηση της δύναμης του βασιλείου του Περγάμου, το οποίο θα μπορούσε να ανατρέψει την ισορροπία των δυνάμεων στη Μικρά Ασία. Άλλωστε οι Ατταλίδες προωθούνταν ανέκαθεν από τη Ρώμη ως αντίβαρο στους Αντιγονίδες της Μακεδονίας και τους Σελευκίδες. Όμως, η κατάλυση του βασιλείου της Μακεδονίας (167 π.χ.) και η παρακμή των Σελευκιδών μετά τη συνθήκη της Απάμειας είχαν αλλάξει τα δεδομένα και καθιστούσαν από την οπτική γωνία των Ρωμαίων περιττή και ίσως επικίνδυνη την περαιτέρω ενίσχυση των Ατταλιδών. 3 Με το ίδιο ακριβώς πνεύμα ένα άλλο συγκλητικό δόγμα το 167 π.χ. απέδωσε την ελευθερία τους στην Καρία και τη Λυκία. Οι περιοχές αυτές ανήκαν στη Ρόδο ως αντάλλαγμα για τη στάση των Ροδίων στον Αντιοχικό πόλεμο. Η μακροχρόνια εξέγερση στη Λυκία είχε κατασταλεί από τους Ροδίους, όμως οι εκκλήσεις των Λυκίων βρήκαν ευνοϊκή ανταπόκριση στη σύγκλητο. Η απόφασή της οφειλόταν στη διάθεσή της να τιμωρήσει τους Ροδίους, οι οποίοι δεν υποστήριξαν ενεργητικά τις ρωμαϊκές δυνάμεις εναντίον του βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα. 4 Από την περίοδο που ακολουθεί μέχρι και την ίδρυση της επαρχίας της Ασίας είναι γνωστά τρία συγκλητικά δόγματα για τις υποθέσεις της Μικράς Ασίας. Δημιουργήθηκε στις 22/6/2017 Σελίδα 1/7
Γιαννακόπουλος Νικόλαος,, Το πρώτο αφορά τη διένεξη μεταξύ των κατοίκων της Πριήνης και του Αριαράθη Ε, βασιλιά της Καππαδοκίας. Το 156 π.χ. ο ετεροθαλής αδελφός του Οροφέρνης τον εκθρόνισε και κατά τη διάρκεια της σύντομης βασιλείας του κατέθεσε 40 τάλαντα στο ναό της Αθηνάς Πολιάδος στην Πριήνη. Το χρηματικό αυτό ποσό ζητήθηκε πίσω από τον Αριαράθη, όταν επανέκτησε το θρόνο του με τη βοήθεια του Αττάλου B, διαδόχου του Ευμένη. Οι Πριηνείς αρνήθηκαν, με το επιχείρημα ότι εφόσον ζούσε ο Οροφέρνης τα χρήματα έπρεπε να αποδοθούν σε εκείνον. Αντιδρώντας, ο Αριαράθης επιτέθηκε στη χώρα των Πριηνέων με τη βοήθεια του Αττάλου και τη λεηλάτησε. Οι Πριηνείς προσέφυγαν στη Ρώμη με αποτέλεσμα να εκδοθεί συγκλητικό δόγμα το οποίο προέβλεπε την αποστολή επιστολής διαμαρτυρίας στους δύο βασιλείς. Με τον τρόπο αυτό η σύγκλητος τους καλούσε να απέχουν από κάθε επιθετική ενέργεια εναντίον της Πριήνης, έστω και αν δε λάμβανε πρακτικά μέτρα προστασίας της πόλης. Οπωσδήποτε, το δόγμα αυτό είχε σημασία, καθώς οι Πριηνείς έσπευσαν να το δημοσιοποιήσουν για να κατοχυρώσουν τα συμφέροντα της πόλης τους. Από την άλλη πλευρά, η συγκεκριμένη ενέργεια της συγκλήτου εντασσόταν στην πάγια πολιτική της να αποτραπεί η διατάραξη της ισορροπίας δυνάμεων. 5 Το δεύτερο συγκλητικό δόγμα της ίδιας περιόδου αφορά τη διένεξη πάλι της Πριήνης με μια γειτονική πόλη της, τη Μαγνησία Μαιάνδρου. Μήλο της έριδος ήταν εκτάσεις γης που για οικονομικούς προφανώς λόγους διεκδικούσαν και οι δύο πόλεις. Οι Μαγνήσιοι και οι Πριηνείς προσέφυγαν στη σύγκλητο, η οποία εξέδωσε σχετικό δόγμα για την επίλυση του ζητήματος. 6 Σύμφωνα με τους όρους του, ο στρατηγός Μάρκος Αιμίλιος έπρεπε να ορίσει διαιτητή μια ελεύθερη πόλη την οποία θα αποδέχονταν και οι δύο αντίδικοι. Αν δεν ήταν δυνατό να συμφωνήσουν, ο στρατηγός καλούνταν να αποφασίσει μόνος του για τη διαιτητεύουσα πόλη. Η τελευταία, σύμφωνα με τη ρωμαϊκή δικονομική πρακτική, θα λάμβανε οδηγίες για τον τρόπο με τον οποίο θα εκτελούσε το έργο της. Έτσι, όφειλε να πιστοποιήσει ποια από τις δύο πόλεις κατείχε τα διαφιλονικούμενα εδάφη τη στιγμή που σύναψαν φιλικές σχέσεις με τη Ρώμη, δηλαδή στο τέλος του Αντιοχικού πολέμου, και να της την αποδώσει. 7 Είναι φανερό πως στην περίπτωση αυτή η σύγκλητος ακολούθησε την ελληνιστική πρακτική της παραπομπής σε διεθνή διαιτησία. Φρόντισε μάλιστα να απαλλαχθεί από αυτή την υποχρέωση μεταθέτοντάς την αλλού, αφού όμως έθεσε η ίδια τους όρους. Το προβλεπόμενο χρονικό όριο καθόριζε τα κριτήρια λήψης της απόφασης, καθώς προστάτευε την εδαφική ακεραιότητα των συμμάχων της Ρώμης, όπως ήταν όταν συνάφθηκαν οι φιλικές σχέσεις. 8 Έτσι, η σύγκλητος παρουσιάστηκε ως αντικειμενικός και αμερόληπτος κριτής, ένας δίκαιος ηγεμών. Το τελευταίο συγκλητικό δόγμα της περιόδου αφορά πάλι τις εδαφικές διαφορές της Πριήνης με τη Σάμο. Η διαφιλονικούμενη περιοχή βρισκόταν στη μικρασιατική ακτή απέναντι από τη Σάμο. Στις αρχές του 2ου αι. π.χ. οι Ρόδιοι είχαν μεσολαβήσει ως διαιτητές λαμβάνοντας απόφαση υπέρ της Πριήνης. Ωστόσο, μετά το τέλος του Αντιοχικού πολέμου, η δεκαμελής συγκλητική επιτροπή υπό το Γάιο Μάνλιο απέδωσε τη διαφιλονικούμενη περιοχή στη Σάμο. Οι Πριηνείς αντέδρασαν με την αποστολή πρεσβειών στη Ρώμη και πέτυχαν τελικά την ανατροπή της ρύθμισης του Γάιου Μανλίου. Η σύγκλητος πριν από το 135 π.χ. εξέδωσε δόγμα που ακύρωνε την απόφαση του Μανλίου και επανέφερε σε ισχύ την κρίση των Ροδίων. Δεύτερο συγκλητικό δόγμα διατυπώθηκε το 135 π.χ., όταν οι Σάμιοι έστειλαν και αυτοί πρεσβεία στη Ρώμη, η οποία ήρθε αντιμέτωπη με αυτή των Πριηνέων ενώπιον της συγκλήτου. Για ακόμα μία φορά η σύγκλητος έκρινε ότι έπρεπε να ακυρωθεί η απόφαση του Γάιου Μανλίου και να ισχύσει εκείνη των Ροδίων που θεωρούσε πως δεν ήταν δίκαιο να μεταβληθεί. 9 Με τον τρόπο αυτό η σύγκλητος δήλωνε το σεβασμό της στον παραδοσιακό ελληνικό θεσμό της διαιτησίας. 10 Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι δεν εξέτασε την ουσία του θέματος, αλλά αναζήτησε προγενέστερη απόφαση για να την επικυρώσει. 3. 129-85/84 π.χ. Μετά την ίδρυση της επαρχίας της Ασίας (129 π.χ.), η άμεση ρωμαϊκή κυριαρχία στη Μικρά Ασία προκάλεσε νέου είδους προβλήματα, που τα συγκλητικά δόγματα κλήθηκαν να επιλύσουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο συγκλητικό δόγμα της περιόδου που μας είναι γνωστό αφορά τις σχέσεις της επαρχιακής διοίκησης με μια πόλη. Πεθαίνοντας, το 133 π.χ., ο Άτταλος Γ κληροδότησε το βασίλειό του στη Ρώμη υπό τον όρο ότι η πόλη της Περγάμου μαζί με την υπαίθρια επικράτειά της θα ήταν ελεύθερες, δηλαδή δε θα υπόκεινταν στη δικαιοδοσία του επαρχιακού διοικητή. Οι όροι αυτοί αναγνωρίστηκαν από συγκλητικό δόγμα το οποίο μάλιστα επιβεβαίωνε όλα τα Δημιουργήθηκε στις 22/6/2017 Σελίδα 2/7
Γιαννακόπουλος Νικόλαος,, προγενέστερα προνόμια που είχαν αποδώσει οι Ατταλίδες. 11 Έτσι στελνόταν στη νεοσύστατη επαρχία ένα μήνυμα συνέχειας με τις παραδοσιακές πρακτικές διακυβέρνησης. 12 Ωστόσο, η ευνοϊκή αντιμετώπιση της Περγάμου από τη σύγκλητο δε σταμάτησε εδώ. Ως γνωστόν, μετά το 129 π.χ. η Ρώμη επέβαλε φορολογία στην επαρχία της Ασίας, αναθέτοντας την είσπραξη των φόρων σε ιδιωτικές εταιρίες δημοσιώνων. 13 Οι τελευταίες, προκειμένου να αυξήσουν τα κέρδη τους, προσπαθούσαν να εισπράξουν φόρους και από τη γη ελεύθερων πόλεων ή ναών που θεωρητικά τουλάχιστον δεν ανήκαν στο έδαφος της επαρχίας. Σε μια τέτοια απόπειρα αντέδρασαν οι Περγαμηνοί με την αποστολή πρεσβείας στη Ρώμη. Η σύγκλητος εξέδωσε δόγμα με το οποίο επιβεβαίωνε τη φιλία και τη συμμαχία με την Πέργαμο και ανέθετε σε Ρωμαίο άρχοντα να εξακριβώσει την έκταση της επικράτειας της πόλης και να κοινοποιήσει την απόφασή του στη σύγκλητο. Οι δημοσιώνες καλούνταν να σεβαστούν την απόφαση και να μην επιβάλουν φορολογία στη γη της Περγάμου. 14 Γύρω στο 120 π.χ. η σύγκλητος επενέβη προστατεύοντας την Κολοφώνα από τις αυθαιρεσίες Ρωμαίων αξιωματούχων. Η αυτονομία της πόλης θεωρήθηκε πως είχε παραβιαστεί από τη μεταφορά τοπικών δικαστικών υποθέσεών της σε ρωμαϊκά δικαστήρια. Η σύγκλητος επιβεβαίωσε την αυτονομία των ελληνικών πόλεων και το διαχωρισμό τους από την επαρχία. Όρισε ότι οι Κολοφώνιοι έπρεπε να δικάζονται στην πόλη τους, όπως άλλωστε και οι Ρωμαίοι που ζούσαν εκεί. 15 Την ίδια περίπου εποχή χρονολογείται και το συγκλητικό δόγμα που ρυθμίζει τις υποθέσεις της Φρυγίας. Η παλιά αυτή κτήση των Ατταλιδών είχε αποδοθεί από τη Ρώμη στο βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη Ε ως αντάλλαγμα για την παροχή βοήθειας στον πόλεμο ενάντια στον Αριστόνικο. Η απόφαση αυτή είχε δυσαρεστήσει πολλούς στη Ρώμη που απέβλεπαν στην οικονομική εκμετάλλευση της περιοχής. Το εν λόγω συγκλητικό δόγμα, γνωστό από μια αποσπασματική επιγραφή, επαναπροσδιόριζε το καθεστώς της Φρυγίας χωρίς όμως να είναι σαφές αν την προσαρτούσε στην επαρχία της Ασίας ή αν την καθιστούσε ελεύθερη. 16 Αξιοσημείωτο είναι, τέλος, και ένα άλλο συγκλητικό δόγμα που αφορούσε το ανεξάρτητο συμμαχικό βασίλειο της Βιθυνίας. Το 104 π.χ. ο Ρωμαίος ύπατος Μάριος ζήτησε από το βασιλιά της Βιθυνίας Νικομήδη Γ στρατιωτική βοήθεια για την αντιμετώπιση των Κίμβρων και των Τευτόνων που απειλούσαν την Ιταλία. Ο Νικομήδης αρνήθηκε με το αιτιολογικό ότι οι περισσότεροι άνδρες του είχαν αρπαχθεί και πουληθεί ως δούλοι στις επαρχίες από τους δημοσιώνες. Ανεξάρτητα από την υπερβολική αυτή δήλωση το πρόβλημα ήταν έντονο, καθώς αφορούσε τις αυθαιρεσίες των Ρωμαίων φοροεισπρακτόρων εκτός επαρχίας. Η σύγκλητος αντέδρασε με δόγμα που όριζε πως κανείς ελεύθερος σύμμαχος δεν επιτρεπόταν να είναι δούλος στις επαρχίες και διέταξε την απελευθέρωση όσων ήδη είχαν υποδουλωθεί. 17 4. Μετά το 85/84 π.χ. Μετά τη θύελλα του Α Μιθριδατικού πολέμου η Ρώμη τιμώρησε με αυστηρότητα τις ελληνικές πόλεις που συμπαρατάχτηκαν με το βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη ΣΤ. Από την άλλη πλευρά όμως, αντάμειψε και όσες παρέμειναν πιστές σε αυτή. Μία από αυτές ήταν οι Τάβαι στην Καρία, που πρόβαλε ισχυρή αντίσταση στο Μιθριδάτη. Ο επικεφαλής του ρωμαϊκού στρατού Σύλλας παραχώρησε προνόμια στην πόλη, τα οποία επικυρώθηκαν από συγκλητικό δόγμα το 81/80 π.χ. Η επιγραφή που δημοσιοποιεί τη σχετική απόφαση είναι αποσπασματική, με αποτέλεσμα να μην είναι σαφές το περιεχόμενο αυτών των προνομίων. Ενδεχομένως παραχωρούνταν ορισμένες κώμες στις Τάβες, ενώ δινόταν η άδεια να οχυρωθεί το χωριό Θυησσός. 18 Πολύ καλύτερα πληροφορημένοι είμαστε για ένα άλλο συναφές συγκλητικό δόγμα, το οποίο παραχωρεί για τους ίδιους λόγους την ίδια εποχή προνόμια σε μια άλλη πόλη της Καρίας, τη Στρατονίκεια. 19 Όταν ο Μιθριδάτης έκαμψε την αντίσταση της πόλης και την κατέλαβε, της επέβαλε βαρύτατο πρόστιμο. Μετά όμως την τελική ρωμαϊκή νίκη, η σύγκλητος επικύρωσε τις ρυθμίσεις του Σύλλα για την πόλη παραχωρώντας προνόμια ευρύτατου χαρακτήρα. Έτσι ανανεώθηκε η φιλία και η συμμαχία της πόλης με τη Ρώμη, ενώ αποδόθηκαν δώρα στους πρέσβεις που οι Στρατονικείς είχαν στείλει στη σύγκλητο για να αποσπαστεί το συγκλητικό δόγμα. Οι Στρατονικείς διατηρούσαν το δικαίωμα να έχουν τους δικούς τους νόμους και Δημιουργήθηκε στις 22/6/2017 Σελίδα 3/7
Γιαννακόπουλος Νικόλαος,, θεσμούς (αυτονομία). Επίσης όλοι οι νόμοι που είχαν θεσπιστεί κατά τη διάρκεια του πολέμου διατηρούσαν την ισχύ τους. Επιβεβαιώθηκε η παραχώρηση στη Στρατονίκεια πόλεων, χωριών, εκτάσεων γης και προσόδων από λιμάνια, ενώ ο Σύλλας διορίστηκε αρμόδιος να καθορίσει το ύψος του φόρου που θα πληρωνόταν στους Στρατονικείς από τις περιοχές που θα ενσωματώνονταν στην επικράτεια της πόλης. Κατοχυρώθηκε η ασυλία του ναού της Εκάτης που βρισκόταν στην επικράτεια της Στρατονίκειας. Παράλληλα, ορίστηκε ότι οι μελλοντικοί κυβερνήτες της Ασίας θα φρόντιζαν για την επιστροφή στους Στρατονικείς των περιουσιών που είχαν χάσει λόγω που πολέμου. Επιπλέον, θα εντοπίζονταν και θα επαναπατρίζονταν οι αιχμάλωτοι Στρατονικείς. Τέλος, ως επιβεβαίωση της ρωμαϊκής εύνοιας, οι Στρατονικείς αποκτούσαν το δικαίωμα να προσφέρουν στέφανο στη Ρώμη και να τελέσουν θυσία στο ναό του Καπιτώλιου Δία. Οι μελλοντικές μάλιστα πρεσβείες τους προβλεπόταν ότι θα τύγχαναν κατά προτεραιότητα ακρόασης από τη σύγκλητο. Με τις ρυθμίσεις αυτές η Στρατονίκεια κατοχύρωνε ένα ιδιαίτερα προνομιακό καθεστώς. Η ευνοϊκή αντιμετώπιση της πόλης από τη σύγκλητο εκπέμπει ένα μήνυμα σε όλη την επαρχία ότι η πίστη στον ηγεμόνα αναγνωρίζεται και ανταμείβεται. Η αντίθεση με τις άλλες πόλεις που είχαν συμπαραταχθεί με το Μιθριδάτη και τιμωρηθεί με βαρύτατη φορολογία καθίσταται έτσι εμφανής λειτουργώντας παραδειγματικά για το μέλλον. Η επόμενη δοκιμασία της ρωμαϊκής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία ήταν η παρθική εισβολή του 40/39 π.χ. Οι Πάρθες με επικεφαλής το Ρωμαίο αποστάτη Λαβιήνο λεηλάτησαν τη Μικρά Ασία ως τις ακτές του Αιγαίου πελάγους. 20 Η αποκατάσταση της ρωμαϊκής κυριαρχίας συνδυάστηκε με την εκ νέου ανταμοιβή πόλεων και κοινοτήτων που είχαν ενεργητικά στηρίξει τους Ρωμαίους. Γνωρίζουμε από μια επιγραφή της Αφροδισιάδος στην Καρία ότι πρεσβεία στη Ρώμη των Αφροδισιέων και των Πλαρασέων οι δύο πόλεις αποτελούσαν ενιαία κοινότητα πέτυχε την έκδοση συγκλητικού δόγματος με ευνοϊκές ρυθμίσεις. 21 Έτσι, η ενωμένη πόλη τους ανακηρύχθηκε ελεύθερη και αυτόνομη, ενώ χορηγήθηκε φορολογική ατέλεια τόσο στην ίδια όσο και στις κτήσεις της. Η κατοχή μιας εκτεταμένης υπαίθριας επικράτειας επιβεβαιώθηκε και διακηρύχθηκε η ασυλία του ναού της Αφροδίτης και της γύρω περιοχής που ανήκε σε αυτόν. Τέλος, επιβεβαιώθηκε η φιλία και η συμμαχία της ελληνικής πόλης με τη Ρώμη, ενώ επικυρώθηκαν όλα τα προνόμια που είχαν δοθεί ή επρόκειτο να δοθούν από τη δεύτερη τριανδρία. Το συγκλητικό αυτό δόγμα χρονολογείται μεταξύ του 39 και του 35 π.χ. Μια επιγραφή από τα Πανάμαρα της Καρίας μάς πληροφορεί για ένα άλλο συγκλητικό δόγμα της ίδιας περιόδου που σχετίζεται με την εισβολή των Πάρθων. 22 Ωστόσο, η αποσπασματικότητα της επιγραφής καθιστά ασαφές το περιεχόμενό της. 5. Αυτοκρατορική περίοδος Οι μακροχρόνιοι εμφύλιοι πόλεμοι της Ρώμης οδήγησαν στη μονοκρατορία του Οκταβιανού Αυγούστου. Το 27 π.χ. οι επαρχίες της ρωμαϊκής επικράτειας διαιρέθηκαν σε αυτοκρατορικές, υπό τον έλεγχο του αυτοκράτορα, και συγκλητικές, υπό τον έλεγχο της συγκλήτου. Αν και οι επαρχίες της Ασίας και της Βιθυνίας-Πόντου ήταν συγκλητικές, οι κάτοικοί τους από την αρχή έβλεπαν ως κυβερνήτη τους τον Αύγουστο, διάδοχο για αυτούς των ελληνιστικών μοναρχών. 23 Για το λόγο αυτό προσέφευγαν πλέον όχι στη σύγκλητο αλλά στον εκάστοτε αυτοκράτορα, ο οποίος θεωρούνταν η υπέρτατη πηγή εξουσίας. Στο πλαίσιο αυτό είναι γνωστά μόνο δύο συγκλητικά δόγματα από την Αυτοκρατορική περίοδο του 2ου αι. μ.χ. 24 Το ένα δίνει την άδεια στην Κύζικο να συγκροτήσει σώμα νέων, ενώ το άλλο κάνει δεκτή την αίτηση των Περγαμηνών να ιδρυθούν αγώνες προς τιμήν του αυτοκράτορα Τραϊανού. Είναι μάλιστα ενδεικτικό το γεγονός πως οι Περγαμηνείς αρχικά απευθύνθηκαν στον ίδιο τον Τραϊανό, ο οποίος παρέπεμψε το ζήτημα στη σύγκλητο. Ωστόσο, στο τέλος της διαδικασίας ήταν ο ίδιος με διάταγμά του που αποδέχτηκε την ίδρυση των αγώνων. 6. Συμπέρασμα Αν και μετά την ειρήνη της Απάμειας η Ρώμη επιβάλλεται ως ο βασικός παράγοντας ισχύος στη Μικρά Ασία, η σύγκλητος αποφεύγει να ακολουθήσει μια τακτική διαρκούς επέμβασης. Όσο καιρό αυτή αποτελούσε τον κυριότερο πολιτειακό παράγοντα στη Ρώμη, τα συγκλητικά δόγματα είχαν βαρύνουσα σημασία για τις πολιτικές εξελίξεις στη Μικρά Ασία. Ωστόσο, ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που οφείλονταν στη βούληση της συγκλήτου να επιβάλει προκαθορισμένες Δημιουργήθηκε στις 22/6/2017 Σελίδα 4/7
Γιαννακόπουλος Νικόλαος,, πολιτικές επιλογές της. Αντίθετα, τις περισσότερες φορές απαντούσαν σε αιτήσεις και προσφυγές των ίδιων των επαρχιών και είχαν κάθε φορά το χαρακτήρα της επίλυσης ενός συγκεκριμένου ζητήματος χωρίς να επιβάλλουν ρυθμίσεις γενικής ισχύος. Συγκεκριμένα, τα συγκλητικά δόγματα σε ορισμένες περιπτώσεις διευθετούσαν εδαφικές ή άλλες διαφορές μεταξύ πόλεων ή βασιλέων, ενώ άλλοτε προστάτευαν τις επαρχιακές κοινότητες και τους συμμάχους της Ρώμης από τις αυθαιρεσίες Ρωμαίων αξιωματούχων ή παραχωρούσαν προνόμια και δικαιώματα. Οπωσδήποτε τα συγκλητικά δόγματα αντικατόπτριζαν τις θεμελιώδεις αρχές της ρωμαϊκής πολιτικής στην Ανατολή. Η διατήρηση της ισορροπίας δυνάμεων υπέρ της Ρώμης, η διαφύλαξη του κύρους της ρωμαϊκής εξουσίας, η επιβεβαίωση του ηγεμονικού ρόλου μέσα από τη διαιτησία στις τοπικές διενέξεις, αλλά και η δημιουργία, ανταμοιβή και διασφάλιση της επαρχιακής νομιμοφροσύνης και πίστης προκύπτουν ξεκάθαρα μέσα από τις διατάξεις των συγκλητικών δογμάτων. Όμως, τα τελευταία είχαν πάντοτε περιορισμένο πεδίο εφαρμογής σε επιμέρους κάθε φορά προβλήματα. Δε συνιστούσαν δηλαδή απόπειρα ευρύτερης ή καθολικής νομοθετικής και πολιτικής παρέμβασης. 1. Για εισαγωγή στο χαρακτήρα των συγκλητικών δογμάτων ως πηγών νομοθεσίας βλ. Nicholas, B., An Introduction to Roman Law (Oxford 1962), σελ. 16-17. 2. Πολύβ. 31.1. 3. Για τη σύγκρουση Ευμένη και Γαλατών και για τις εξελίξεις που ακολούθησαν βλ. Will, Ε., Histoire politique du monde Hellénistique 2 (Nancy 1979), σελ. 291-292. 4. Πολύβ. 30.5. Πρβλ. Will, E., Histoire politique du monde Hellénistique 2 (Nancy 1979), σελ. 295-301. 5. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 6 (Baltimore 1969). Πρβλ. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ (Princeton 1950), σελ. 117, 969, σημ. 93 Πολύβ. 33.6. 6. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 7 (Baltimore 1969). 7. Διαιτητεύουσα πόλη ορίστηκαν τα Μύλασα, τα οποία και αποφάσισαν υπέρ της Μαγνησίας. Βλ. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ (Princeton 1950), σελ. 113-134. 8. Kallet-Marx, R., Hegemony to Empire. The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C. (Berkeley 1995), σελ. 175-176. 9. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 10 (Baltimore 1969). Πρβλ. Magie, D., Roman rule in Asia Minor to the end of the third century after Christ (Princeton 1950), σελ. 114, 965, σημ. 84. 10. Kallet-Marx, R., Hegemony to Empire. The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C. (Berkeley 1995), σελ. 170. 11. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 11 (Baltimore 1969). Πρβλ. Broughton, T.R.S., Roman Asia, Frank, T. (επιμ.), Economic Survey of Ancient Rome 5-6 (Baltimore 1938), σελ. 508 Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ (Princeton 1950), σελ. 33. 12. Gruen, E., The Hellenistic World and the Coming of Rome (Berkeley Los Angeles London 1984), σελ. 604-605. 13. Lintott, A.W., Imperium Romanum. Politics and Administration (London New York 1993), σελ. 76-77, 86-91. 14. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 12 (Baltimore 1969). Πρβλ. Kallet- Marx, R., Hegemony to Empire. The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C. (Berkeley 1995), σελ. 141-142. Η ακριβής χρονολόγηση παραμένει αδύνατη. Βλ. σχετικά Nicolet, C. (επιμ.), Rome et la conquête du monde méditerranéen 2 (Paris 1977-1978), σελ. 779. Για μια άλλη απόφαση της συγκλήτου που προστάτευε την Πριήνη από ανάλογες απαιτήσεις των δημοσιώνων βλ. Kallet-Marx, R., Hegemony to Empire. The Δημιουργήθηκε στις 22/6/2017 Σελίδα 5/7
Γιαννακόπουλος Νικόλαος,, Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C. (Berkeley 1995), σελ. 147-148. 15. Kallet-Marx, R., Hegemony to Empire. The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C. (Berkeley 1995), σελ. 128-129 Lintott, A.W., Imperium Romanum. Politics and Administration (London New York 1993), σελ. 62. 16. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 13 (Baltimore 1969). Έχει υποστηριχτεί ότι η Φρυγία προσαρτήθηκε στην επαρχία της Ασίας: Nicolet, C. (επιμ.), Rome et la conquête du monde méditerranéen 2 (Paris 1977-1978), σελ. 778. Για την αντίθετη άποψη βλ. Will, Ε., Histoire politique du monde Hellénistique 2 (Nancy 1979), σελ. 463 Kallet-Marx, R., Hegemony to Empire. The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C. (Berkeley 1995), σελ. 128-129 Lintott, A.W., Imperium Romanum. Politics and Administration (London New York 1993), σελ. 241. 17. Διόδ. Σ. 36.3.1-2. Πρβλ. Kallet-Marx, R., Hegemony to Empire. The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C. (Berkeley 1995), σελ. 128-129 Lintott, A.W., Imperium Romanum. Politics and Administration (London New York 1993), σελ. 139. 18. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 17 (Baltimore 1969) Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ (Princeton 1950), σελ. 234, 965, 1.003. 19. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 18 (Baltimore 1969). Πρβλ. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ (Princeton 1950), σελ. 235, 1.112-1.113 Broughton, T.R.S., Roman Asia, στο Frank, T. (επιμ.), Economic Survey of Ancient Rome 5-6 (Baltimore 1938), σελ. 517 Nicolet, C. (επιμ.), Rome et la conquête du monde méditerranéen 2 (Paris 1977-1978), σελ. 805. 20. Για σύντομη εξιστόρηση της παρθικής εισβολής βλ. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ (Princeton 1950), σελ. 427-432. 21. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 28 (Baltimore 1969). Πρβλ. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ (Princeton 1950), σελ. 418, 433-434, 1.271, 1.282. Βλ. επίσης εκτενή σχολιασμό στο Reynolds, J., Aphrodisias and Rome (JRS Monograph 1, London 1982), σελ. 54-92. 22. Sherk, R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus 27 (Baltimore 1969). 23. Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ (Princeton 1950), σελ. 446. 24. Abbot, F.F. Johnson, A.C., Municipal Administration in the Roman Empire (New York 1926). Βιβλιογραφία : Kallet-Marx R., Hegemony to Empire. The Development of the Roman Imperium in the East from 148 to 62 B.C., Berkeley 1995, Hellenistic Culture and Society 15 Will E., Histoire Politique du Monde Hellénistique. 320-30 av. J.-C., 2, Nancy 1983 Sherk R.K., Roman Documents from the Greek East. Senatus Consulta and Epistulae to the Age of Augustus, Baltimore 1969 Gruen E.S., The Hellenistic World and the Coming of Rome, Berkeley Los Angeles London 1984 Magie D., Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ, Princeton 1950 Gehrke H.-J., Ιστορία του ελληνιστικού κόσμου, Αθήνα 2000, Χανιώτης, Ά. (μτφρ.). Orig.: "Die Geschichte des Hellenismus", München 1990 Δημιουργήθηκε στις 22/6/2017 Σελίδα 6/7
Γιαννακόπουλος Νικόλαος,, Frank T., An Economic Survey of Ancient Rome, Baltimore 1940 Nicholas B., An introduction to Roman Law, Oxford 1962 Lintott A.W., Imperium Romanum. Politics and Administration, London 1993 Γλωσσάριo : σύγκλητος, η (senatus) Το ανώτατο πολιτειακό σώμα του ρωμαϊκού κράτους. Κατά την περίοδο της Πρώιμης Δημοκρατίας αποτελούσε το συμβούλιο των υπάτων, δηλαδή των ανώτατων αρχόντων του ρωμαϊκού κράτους. Αργότερα η ισχύς της αυξήθηκε και οι αρμοδιότητές της διευρύνθηκαν, με αποτέλεσμα να καταστεί το κύριο κυβερνητικό σώμα στη Ρώμη. Στους Αυτοκρατορικούς χρόνους η δύναμή της περιορίστηκε. Δημιουργήθηκε στις 22/6/2017 Σελίδα 7/7