ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: Επίλυση Προβλημάτων Δικτύων 12.1. Εισαγωγή Τα προβλήματα δικτύων είναι μια πολύ συνηθισμένη κατάσταση για τους περισσότερους χρήστες υπολογιστών. Στην ενότητα αυτή θα προσπαθήσουμε να καλύψουμε κάποια βασικά προβλήματα και να δώσουμε έναν μεθοδικό τρόπο για την επίλυση τους.
12.2. Βασικές Οδηγίες για Επίλυση Προβλημάτων Δικτύων Η επιτυχής ανεύρεση και διόρθωση προβλημάτων δικτύων είναι μια λογική αλληλουχία ενεργειών, που σκοπό έχει να περιορίσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις πιθανές πηγές του προβλήματος το οποίο αντιμετωπίζουμε, μέχρι το σημείο όπου βρίσκουμε την ακριβή αιτία του προβλήματος. Μια καλή στρατηγική για την επίλυση τέτοιων προβλημάτων, είναι να κάνουμε μια αλλαγή την φορά σε ότι δοκιμάζουμε. Με το να αλλάζουμε ταυτόχρονα δύο ή τρία πράγματα είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε ποιο ακριβώς από αυτά είναι η αιτία του προβλήματος. Ο λόγος είναι ότι κάνοντας πολλές αλλαγές ταυτόχρονα μπορεί να μην επιλύουμε το πρόβλημα μας, απλά και μόνο επειδή μπορεί μια από τις επιλογές μας να αναιρεί κάποια άλλη, η οποία από μόνη της θα το έλυνε. Μια άλλη καλή ιδέα είναι να κρατάμε σημειώσεις για τις αλλαγές τις οποίες κάνουμε. Κρατώντας σημειώσεις για το τι αλλαγές έχουμε κάνει στο σύστημα μας και το τι αποτέλεσμα είχαν, μπορούμε να έχουμε μια καλύτερη επισκόπηση του τι έχουμε κάνει και να αποφύγουμε να δοκιμάσουμε κάποια πράγματα πολλές φορές (σε σύνθετα προβλήματα αυτό είναι πολύ σύνηθες). Για τα προβλήματα τα οποία σχετίζονται με τα δίκτυα, τα πιθανά προβλήματα μπορούν να διαχωριστούν σε τρείς κατηγορίες: Φυσικά προβλήματα: προβλήματα τα οποία σχετίζονται με το φυσικό επίπεδο (καλώδια, routers κτλ) Προβλήματα ρυθμίσεων: προβλήματα τα οποία σχετίζονται με την εισαγωγή λάθος ρυθμίσεων σε κάποια από τις συσκευές του δικτύου Προβλήματα λογισμικού: προβλήματα που σχετίζονται με το λογισμικό το οποίο υπάρχει στα μηχανήματα του δικτύου και πιθανές διενέξεις μεταξύ τους Στις ακόλουθες ενότητες θα αναλύσουμε λίγο πιο διεξοδικά την καθεμία από αυτές τις πηγές προβλημάτων.
12.3. Φυσικά Προβλήματα Όταν αντιμετωπίζουμε προβλήματα δικτύων, είναι καλό να ξεκινάμε με το να ελέγχουμε το φυσικό επίπεδο, δηλαδή τις συσκευές του δικτύου και τις καλωδιώσεις. Συνήθως 25 με 30% όλων των προβλημάτων δικτύων είναι αποτέλεσμα τέτοιου είδους προβλημάτων. Ευτυχώς για εμάς αυτά είναι και τα πιο εύκολα επιλύσιμα προβλήματα. Μια λεπτομερή επισκόπηση των συσκευών του δικτύου συνήθως αποκαλύπτει τα προβλήματα της κατηγορίας αυτής. Είναι ο δρομολογητής καλωδιωμένος σωστά; Μήπως έχετε χρησιμοποιήσει λάθος καλώδιο για να συνδέσετε κάποιες συσκευές; Είναι όλα τα καλώδια σε καλή κατάσταση και αρκούντος προστατευμένα; Σε ορισμένα λειτουργικά συστήματα, υπάρχει η δυνατότητα ανίχνευσης του αν και κατά πόσο κάποια καλώδια λειτουργούν κανονικά ή όχι. Για παράδειγμα στα Windows XP, όπως φαίνεται στο σχήμα 12, εάν το καλώδιο δεν είναι συνδεμένο στην συσκευή ή έχει κάποιο πρόβλημα (π.χ. είναι κομμένο), αυτό εμφανίζεται στο παράθυρο Συνδέσεις Δικτύου. Δυστυχώς υπάρχουν περιπτώσεις όπου μερικώς κατεστραμμένα καλώδια εμφανίζονται κανονικά στο παράθυρο αυτό, αν και αυτό είναι πολύ σπάνιο. Σχήμα 12. Τα WindowsXP επιτρέπουν την ανίχνευση προβλημάτων με τα καλώδια. Καλό είναι επίσης να ελέγχετε ότι τα ενδεικτικά LEDs στο δρομολογητή σας ή στους υπολογιστές που βρίσκονται στο δίκτυο, δείχνουν ότι το σύστημα σας δουλεύει απρόσκοπτα. Συνήθως είναι πολύ καλές ενδείξεις για το αν δουλεύει σωστά το δίκτυο σας, σε φυσικό επίπεδο. Σε περίπτωση που το πρόβλημα συνεχίζει να υπάρχει, είναι καλή ιδέα να αλλάξετε το port όπου έχετε ενώσει το καλώδιο με το δρομολογητή σας. Μη σωστή λειτουργία του port, είναι πολύ δύσκολα ανιχνεύσιμη με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Για την επίλυση των προβλημάτων της κατηγορίας αυτής, συνήθως χρειάζεται μια απλή επισκόπηση των συνδεσμολογιών και των συσκευών του δικτύου. Είναι καλό να έχετε κάνει μια αντίστοιχη επισκόπηση όταν το σύστημα σας δουλεύει κανονικά, ώστε να
μπορείτε να δείτε τις πιθανές αλλαγές που έχουν συμβεί και έχουν δημιουργήσει το πρόβλημα. Κάντε κλικ στην παρακάτω εφαρμογή για να δείτε πώς μπορείτε να δείτε από τα Windows αν υπάρχουν φυσικά προβλήματα.
12.4. Προβλήματα Ρυθμίσεων Όταν είμαστε σίγουροι πώς το πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουμε δεν έχει σχέση με το φυσικό επίπεδο, είμαστε έτοιμοι να κοιτάξουμε μήπως το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε έχει να κάνει με τις ρυθμίσεις του συστήματος. Τα περισσότερα προβλήματα δικτύων ανήκουν στην κατηγορία αυτή: περίπου 60 με 70% όλων των προβλημάτων δικτύων έχουν να κάνουν με λάθος ρύθμιση μιας τουλάχιστον εκ των συσκευών του δικτύου. Το καλό με τα προβλήματα της κατηγορίας αυτής είναι ότι δεν χρειάζονται την φυσική επίβλεψη του συστήματος μας. Το κακό είναι ότι συνήθως απαιτούν χρόνο και υπομονή για να επιλυθούν. Εδώ το να κρατάμε σημειώσεις για τις αλλαγές που κάνουμε είναι επιτακτικής σημασίας! Αν έχετε λειτουργικό σύστημα το οποίο επιτρέπει την επαναφορά του συστήματος, είναι καλή ιδέα να θέσετε ένα σημείο επαναφοράς πριν κάνετε οποιαδήποτε αλλαγή, ώστε αν χρειαστεί να επιστρέψετε σε αυτό και να ξεκινήσετε ξανά. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ελέγξετε είναι οι τρέχουσες ρυθμίσεις του συστήματος σας και να τις καταγράψετε. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους και εξαρτάται από το λειτουργικό σας σύστημα. Για παράδειγμα, στα Windows ένας εύκολος τρόπος είναι να πάτε σε γραμμή εντολών και να καλέσετε το πρόγραμμα ipconfig όπως φαίνεται στο σχήμα 13. Σχήμα 13. Παράδειγμα χρήσης του ipconfig. Το πρόγραμμα αυτό μας δίνει πληροφορίες σχετικά με τις τρέχουσες ρυθμίσεις του δικτύου μας. Σε περίπτωση που θέλουμε ακόμα πιο λεπτομερή αναφορά, μπορούμε να καλέσουμε το πρόγραμμα με τον ακόλουθο τρόπο: ipconfig /all. Εκτελέστε το πρόγραμμα αυτό σε όλα τα μηχανήματα που απαρτίζουν το δίκτυο σας και συγκρίνετε τα αποτελέσματα. Για παράδειγμα από το αποτέλεσμα που φαίνεται στο σχήμα 13, μπορούμε να δούμε ότι η συσκευή αυτή έχει διεύθυνση IP 192.168.50.152, μάσκα υποδικτύου 255.255.255.0 και προεπιλεγμένο gateway 192.168.50.2. Για την επίλυση προβλημάτων, δεν μας απασχολεί, τι ακριβώς αντιπροσωπεύουν οι τιμές αυτές και ποιες ακριβώς είναι. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να είναι συμβατές για όλα τα μηχανήματα του δικτύου μας. Έτσι ο πρώτος αριθμός είναι η διεύθυνση του μηχανήματος, και αυτός πρέπει να είναι μοναδικός στο δίκτυο μας, αλλιώς θα υπάρξει πρόβλημα επειδή δεν θα μπορούν να διαχωριστούν οι δύο συσκευές. Παρόλα αυτά οι διευθύνσεις θα πρέπει να έχουν κάποιο
κοινό κομμάτι για όλες τις συσκευές που ανήκουν στο ίδιο δίκτυο. Η μάσκα υποδικτύου καθορίζει το κοινό αυτό κομμάτι των διευθύνσεων. Οι περισσότερες μάσκες υποδικτύου για τοπικά δίκτυα αποτελούνται από τέσσερις αριθμούς που είναι είτε 0, είτε 255. Εαν ένας αριθμός στην μάσκα υποδικτύου είναι 255, το αντίστοιχο κομμάτι στην διεύθυνση IP της κάθε συσκευής του δικτύου πρέπει να είναι ίδιο για όλες. Για να επικοινωνούν όλες οι μηχανές του δικτύου σωστά, πρέπει να έχουν όλα την ίδια μάσκα υποδικτύου και το ίδιο κοινό κομμάτι στις IP διευθύνσεις τους. Το πιο σύνηθες πρόβλημα φαίνεται στο σχήμα 14. Ένας από τους υπολογιστές του δικτύου συνήθως κάποιος από αυτούς που συνδέεται ασύρματα - έχει λάθος διεύθυνση (εδώ για παράδειγμα ξεκινά από 169.254) Σχήμα 14. Παράδειγμα όπου κάποιος από τους υπολογιστές του δικτύου έχει λάθος διεύθυνση. Εάν αυτό συμβαίνει, αυτό σημαίνει πως ο υπολογιστής αυτός δεν μπόρεσε για κάποιο λόγο να διευθυνσιοδοτηθεί σωστά. Η πιο πιθανή αιτία είναι πως το πρωτόκολλο DHCP το οποίο εκτελείται στον διακομιστή δεν μπόρεσε να προσπελαστεί και έτσι ο υπολογιστής έδωσε μια τυχαία διεύθυνση στον εαυτό του. Αυτό ίσως και να μην δημιουργούσε πρόβλημα αν όλοι οι υπόλοιποι υπολογιστές του δικτύου είχαν διευθύνσεις που ξεκινούσαν από 169.254. Αν όμως αυτό δεν συμβαίνει, τότε ο υπολογιστής αυτός θα έχει πρόβλημα να συνδεθεί με τους υπόλοιπους υπολογιστές του δικτύου. Το θέμα είναι λοιπόν για ποιόν λόγο ο υπολογιστής αυτός δεν πήρε μια διεύθυνση IP από τον διακομιστή. Αν ο υπολογιστής συνδέεται ασύρματα στο δίκτυο, αυτό ίσως να είναι αποτέλεσμα κάποιας λάθος ρύθμισης στο WEP ή στο WPA που χρησιμοποιεί ο ασύρματος διακομιστής. Έλεγχος των τιμών που έχουν δοθεί σε αυτά συνήθως επιλύει τα προβλήματα. Αν ο υπολογιστής δεν είναι ασύρματα συνδεδεμένος, το θέμα είναι μάλλον κάποιο φυσικό πρόβλημα και πρέπει να ανατρέξουμε στην προηγούμενη κατηγορία για να το επιλύσουμε. Αν όλες οι IP διευθύνσεις είναι σωστές, αλλά κάποιος από τους υπολογιστές του δικτύου δεν μπορεί να προσπελάσει όλους τους υπόλοιπους, τότε το πιο πιθανό είναι πως υπάρχει κάποια διένεξη λογισμικού. Η επίλυση των προβλημάτων αυτού του είδους
εξαρτάται κατά πολύ από το λειτουργικό σύστημα το οποίο έχουμε και των προγραμμάτων με τα οποία προσπαθούμε να προσπελάσουμε τους υπόλοιπους υπολογιστές. Κάντε κλικ στην παρακάτω εφαρμογή για να δείτε πώς μπορείτε να ελέγξετε τις ρυθμίσεις του δικτύου.
12.5. Προβλήματα Λογισμικού Αν το φυσικό επίπεδο φαίνεται να είναι φυσιολογικό και δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο πρόβλημα με τις ρυθμίσεις του συστήματος, πρέπει να ελέγξουμε για πιθανά προβλήματα λογισμικού. Τα πιο συνηθισμένα προβλήματα έχουν να κάνουν με λάθος ρυθμίσεις σε firewalls, για αυτό και αυτό θα πρέπει να είναι το πρώτο μέρος το οποίο θα κοιτάξουμε. Επίσης πολλά προγράμματα antivirus, πολλές φορές περιέχουν δικά τους firewalls, τα οποία για κάποιο λόγο μπορεί να αποτρέπουν την ομαλή σύνδεση του υπολογιστή αυτού με τους υπόλοιπους. Για αυτό ακόμα και όταν δεν έχουμε εγκαταστήσει κάποιο firewall, καλό είναι να ελέγξουμε αν κάποιο από τα antivirus προγράμματα που έχουμε εγκαταστήσει το έχει κάνει. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε για να επιλύσουμε προβλήματα λογισμικού είναι να αποσυνδεθούμε φυσικά από το Διαδίκτυο πριν αρχίσουμε να απενεργοποιούμε τα firewalls και τα antivirus. Έχοντας αποσυνδεθεί από το Internet, το δεύτερο βήμα είναι να απενεργοποιήσουμε τα προγράμματα αυτά σε όλα τα μηχανήματα του δικτύου που αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Αν αυτό επιλύσει τα όποια προβλήματα, τότε γνωρίζουμε που ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα. Αν όχι τότε πρέπει να προσπαθήσουμε να δούμε μήπως κάποιο από όλα τα υπόλοιπα προγράμματα τα οποία τρέχουμε έχει κάποια διένεξη. Προφανώς η διαδικασία αυτή είναι επίπονη και απαιτεί πολύ υπομονή. Να σημειωθεί σε αυτό το σημείο πως μόλις βρεθεί η πηγή του προβλήματος, πρέπει να επανασυνδεθούμε στο Internet και να επανεκκινήσουμε όλες τις συσκευές που το απαρτίζουν. Κάντε κλικ στην παρακάτω εφαρμογή για να δείτε το πώς μπορείτε να αλλάξετε τις ρυθμίσεις για τα Firewalls.
12.6. Σύνοψη Κεφαλαίου Βασικές Έννοιες Κλειδιά Φυσικά Προβλήματα: Προβλήματα που έχουν σχέση με τις συσκευές του δικτύου και τις καλωδιώσεις Προβλήματα Ρυθμίσεων: Έχουν να κάνουν με λάθος ρύθμιση μια τουλάχιστον εκ των συσκευών του δικτύου. Προβλήματα Λογισμικού: Συνήθως έχουν να κάνουν με λάθος ρυθμίσεις σε firewalls Ερώτηση: 12.6.1. Κατά την αντιμετώπιση προβλημάτων σε κάποιο δίκτυο, ποιο είναι το πρώτο βήμα ελέγχου. Πιθανές απαντήσεις: Έλεγχο λογισμικού Έλεγχο ρυθμίσεων Έλεγχος καλωδίων και modems ή routers Ερώτηση: 12.6.2. Ποια είναι η πρώτη ενέργεια που πραγματοποιούμε όταν αποφασίσουμε να ελέγξουμε τις ρυθμίσεις του δικτύου μας με σκοπό να διορθώσουμε τυχόν πρόβλημα. Σημειώνουμε ότι το λειτουργικό σύστημα είναι WinXP. Πιθανές απαντήσεις: Κρατάμε σημειώσεις για τις αλλαγές που κάνουμε Ελέγχουμε για τις τρέχουσες ρυθμίσεις Θέτουμε σημείο επαναφοράς Ερώτηση: 12.6.3. Ποια είναι η εντολή που πρέπει να δοθεί στη γραμμή εντολών για να δείτε τις τρέχουσες ρυθμίσεις του δικτύου Πιθανές απαντήσεις: showip ipconfig ipfix Ερώτηση : 12.6.4. Στην παρακάτω εικόνα τι μας δείχνει ο πρώτος αριθμός.