CO2 1 CH4 23 N2O 296 HFC-23 12,000 HFC-125 3,400 HFC-134a 1,300 HFC-143a 4,300 HFC-152a 120 HFC-227ea 3,500 HFC-236fa 9,400 (CF 4 ) 5,700 (C 2 F 6 )

Οι µηχανισµοί του πρωτοκόλλου του Κυότο

Εισαγωγή Σε παγκόσµια κλίµακα, δυο είναι τα κύρια περιβαλλοντικά θέµατα που προκαλούν διεθνή ανησυχία από το 1970: Η µείωση του στρώµατος του όζοντος στη στρατόσφαιρα Το φαινόµενο της αύξησης της θερµοκρασίας του πλανήτη (global warming)

Αύξηση της Θερµοκρασίας Η αύξησης της θερµοκρασίας του πλανήτη ορίζεται ως η αύξηση της µέσης θερµοκρασίας των κατώτερων ατµοσφαιρικών στρωµάτων εξαιτίας της αύξησης των εκποµπών των αερίων του θερµοκηπίου από την εποχή της βιοµηχανικής επανάστασης. Ο Σουηδός φυσικό-χηµικός Svante August Arrhenius ήταν αυτός που πρότεινε για πρώτη φορά το 1896, πως ο διπλασιασµός της συγκέντρωσης CO 2 στην ατµόσφαιρα από την καύση γαιανθράκων θα οδηγήσει σε αύξηση της µέσης θερµοκρασίας της γης κατά 5 C. Σήµερα οι υπολογισµοί δείχνουν αύξηση κατά 2 C σε περίπτωση διπλασιασµού του CO 2 (~ 50 χρόνια).

Αέρια Θερµοκηπίου και Σωµατίδια Τα αέρια του θερµοκηπίου είναι περίπου 20 και έχουν όγκο µικρότερο από 1% του συνολικού όγκου της ατµόσφαιρας. Βασικότερα αέρια για το φυσικό φαινόµενο του θερµοκηπίου: Η 2 Ο (υδρατµοί ; 47%), CO CO 2 (7,5%), CH 4 (0,4%) (0,4%), O 3, N 2 O, CH 3 Cl Ανθρωπογενείς δραστηριότητες µε αποτέλεσµα την αύξηση των συγκεντρώσεων χηµικών αερίων από τη βιοµηχανία και της αιθάλης (σωµατιδιακός µαύρος άνθρακας, Black Carbon) στην ατµόσφαιρα. CO 2 (47%), BC (16,4%), CH 4 (14%), O 3 (12%),CFC-12 (4.2%), CFC-11 (1.8%), CCl 4 (0.3%) Αέρια που κατασκευάστηκαν από τον άνθρωπο και που συντελούν σηµαντικά στην απορρόφηση της µεγάλου µήκους κύµατος ακτινοβολίας είναι τα εξής: HFC, PFC και SF 6

Συµµετοχή αερίων στη θερµοκρασιακή µεταβολή Κάθε αέριο έχει διαφορετικό βαθµό απόδοσης στο να απορροφά θερµότητα και αυτός περιγράφεται µε τον όρο του δυναµικού της πλανητικής θέρµανσης (global warming potential)=πηλίκο της πλανητικής θέρµανσης που προκαλεί µία µονάδα µάζας αερίου προς αυτή που προκαλεί µία µονάδα µάζας διοξειδίου του άνθρακα κατά τη διάρκεια µιας συγκεκριµένης χρονικής περιόδου. Επίσης σηµαντική είναι και η διάρκεια ζωής του αερίου στην ατµόσφαιρα (lifetime). 100-Year GWP Estimates from the IPCC's Third (2001) Assessment Report Gas 2001 IPCC GWP CO2 1 CH4 23 N2O 296 HFC-23 12,000 HFC-125 3,400 HFC-134a 1,300 HFC-143a 4,300 HFC-152a 120 HFC-227ea 3,500 HFC-236fa 9,400 (CF 4 ) 5,700 (C 2 F 6 ) 11,900 (SF 6 ) 22,200

Αερολύµατα (Aerosols) Τα αερολύµατα είναι µικροσκοπικά σωµατίδια στην τροπόσφαιρα και παράγονται από καύσεις βιοµάζας και ορυκτών καυσίµων ή δευτερογενώς από φωτοχηµικές αντιδράσεις. Τα αερολύµατα έχουν άµεσο αποτέλεσµα στην ηλιακή ακτινοβολία (αντανάκλαση). Σηµαντική επίπτωση στη θερµοκρασία τοπικά ή σε κλίµακα ευρύτερης περιφέρειας

Παρατηρήσεις και τάσεις που µπορούν να µας επιβεβαιώσουν αλλαγές στο κλίµα

Η επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στα αέρια του θερµοκηπίου και αερολύµατα

ιοξείδιο του Άνθρακα Αύξηση από 280 370 ppmv Στοιχεία πριν το 1958 από µετρήσεις στην Ανταρκτική (κολώνες πάγου) Στοιχεία µετά το 1958 από το Mauna Loa (Χαβάη( Χαβάη,, 4 χιλ. ύψος) H καµπύλη είναι κινητός µέσος 100 ετών

Συµβολή της άνισης κατανοµής της βιοµηχανίας στις εκποµπές του CO2 παγκοσµίως Κύριες πηγές: Παραγωγή ενέργειας Βιοµηχανικές διεργασίες Μεταφορά

Εκποµπές CO2 από αλλαγές στις χρήσεις γης Καταστροφή δασών και µετατροπή των εκτάσεων σε βοσκότοπους ή/και σε αστικές περιοχές (που δεν µπορούν να απορροφήσουν τις ίδιες ποσότητες CO όπως τα δάση) CO 2

Τάση στην µέση θερµοκρασία επιφάνειας του πλανήτη µε µετρήσεις Μέση θερµοκρασία του πλανήτη (1861-1998) 1998) λαµβάνοντας υπόψη τη θερµοκρασία ξηράς-αέρα και επιφάνειας θάλασσας σχετικά µε τη µέση θερµοκρασία της περιόδου 1961-1990. 1990. Παρατηρείται αύξηση 0.3 0.6 C στο τέλος του 20 ου αιώνα. Παρατηρείται αύξηση 0.2 0.3 C τα τελευταία 40 χρόνια όπου υπάρχουν οι πιο αξιόπιστες µετρήσεις. Η πλανητική θέρµανση δεν είναι οµοιόµορφη παρατηρείται κυρίως σε γεωγραφικά πλάτη 40 Ν-70 N. Όµως δεν παρατηρείται παντού αύξηση της θερµοκρασίας π.χ. στο Βόρειο Ατλαντικό παρατηρείται µείωση της µέσης θερµοκρασίας.

Αλλαγή Υετού (precipitation) Αύξηση ποσότητας υετού σε µεγάλα γεωγραφικά πλάτη στο Βόρειο Ηµισφαίριο ιδιαίτερα τη χειµερινή περίοδο. Μείωση παρατηρείται στην τροπική και υπό-τροπική ζώνη σταδιακά από το 1960 από την Αφρική µέχρι την Ινδονησία. Κατά µέσο όρο, ο υετός είχε αυξηθεί πάνω από τη ξηρά σε όλη τη γη από την αρχή του αιώνα µέχρι το 1960 αλλά έχει ελαττωθεί από το 1980. εν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για υετό πάνω από τους ωκεανούς.

Αλλαγές στη στάθµη της θάλασσας Τα τελευταία 100 χρόνια, η στάθµη της θάλασσας έχει ανέβει κατά µέσο όρο 10-25 cm παγκοσµίως. Υπάρχει µεγάλη αβεβαιότητα σχετικά µε τη συµβολή των πολικών πάγων αφού δεν υπάρχουν αξιόπιστα και επαρκή στοιχεία για τα τελευταία 100 χρόνια.

Οι µεγάλες καταστροφές κατά τα τελευταία 40 χρόνια εν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για ακραία φαινόµενα σε πλανητική κλίµακα που να οφείλονται στην αύξηση της θερµοκρασίας της γης Σε ευρύτερη κλίµακα περιφέρειας όµως έχει αποδειχθεί πως λαµβάνουν χώρα ακραία καιρικά φαινόµενα

Οι προβλέψεις δείχνουν πως θα συνεχίζεται η αύξηση των συγκεντρώσεων του CO2, της θερµοκρασίας και της στάθµης της θάλασσας και µετά την παύση των εκποµπών

Συγκεντρώσεις του CO 2 όπως έχουν µετρηθεί κατά το παρελθόν και προβλέπονται για το µέλλον από διάφορα ατµοσφαιρικά µοντέλα (1000-2100)

Μεταβολή στη θερµοκρασία του πλανήτη από µετρήσεις κατά το παρελθόν και προβλέψεις για το µέλλον από ατµοσφαιρικά µοντέλα (1000 2100)

Λιώσιµο των πάγων στην Αρκτική 1993-1997 1997 το πάχος του στρώµατος του πάγου στην Αρκτική µειώθηκε κατά 1,3 µ.

Πρόβλεψη της επίπτωσης (κλιµατικών αλλαγών) στη στάθµη της θάλασσας στο έλτα του Νείλου

Επιπτώσεις στις παράκτιες περιοχές από την αύξηση της θερµοκρασίας Source: B. Hare (2005), Relationship between increases in global mean temperature and impacts on ecosystems, food production, water and socioeconomic systems

ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΓΝΩΣΕΙΣ 2071-2100 2100 Πηγή Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος Tο µοντέλο PRECIS αναπτύχθηκε στο Hadley Centre (Meteorological Office, Μ. Βρεττανία), βασίζεται στην τελευταία έκδοση του παγκόσµιου κλιµατικού µοντέλου HadCM3.

Μέση Μέγιστη Θερµοκρασία - Ιούλιος (1961-1990) 1990) 33 C

Μέση Μέγιστη Θερµοκρασία - Ιούλιος (2071-2100) 41 C

Ιούλιος ( ιαφορά 2071-2100 2100 από 1961-1990) 1990)

Βροχόπτωση - εκέµβριος (1961-1990) 1990)

Βροχόπτωση- εκέµβριος (2071-2100) 2100)

εκέµβριος-ποσοστό µεταβολής

AΘΗΝΑ - ΜΕΓΙΣΤΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 1960-1990 2070-2100 ΘΗΣΕΙΟ 45 40 35 +7.5 30 25 20 15 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

AΘΗΝΑ - EΛΑΧΙΣΤΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 1960-1990 2070-2100 35 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

AΘΗΝΑ - ΗΜΕΡΕΣ ΒΡΟΧΗΣ 1960-1990 2070-2100 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 AΘΗΝΑ - ΜΗΝΙΑΙΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ 1960-1990 2070-2100 70 60 50 40 30 20 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Τρόποι µείωσης εκποµπών Σκοπός είναι να µειωθούν οι ανθρωπογενείς εκποµπές και να επωµισθούν το κόστος όσοι ρυπαίνουν. Πράσινος φόρος Ελάττωση παραγωγικής δραστηριότητας Εµπορία δικαιωµάτων ρύπανσης Ο µόνος τρόπος είναι να αναπτυχθούν και να εφαρµοστούν αντιρρυπαντικές και φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες

Μηχανισµοί µείωσης εκποµπών 1997 Πρωτόκολλο (Συνθήκη) του Κιότο για τον περιορισµό των εκποµπών ιαπραγµάτευση ώστε να µην ανακοπεί ο ρυθµός ανάπτυξης και παράλληλα να περιοριστούν οι εκποµπές Από 2008-2012 2012 ελάττωση αερίων θερµοκηπίου 5% κάτω από 1990.

Ιστορικά Το 1992 υπογράφηκε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ η Συνθήκη Πλαίσιο για την Αντιµετώπιση των Κλιµατικών Αλλαγών (UN Framework Convention on Climate Change UNFCCC) στην παγκόσµια συνδιάσκεψη του Ρίο στη Βραζιλία. Μια από τις αρχές της Συνθήκης είναι ότι τα όποια µέτρα λαµβάνονται για την προστασία του κλίµατος πρέπει να είναι αποδοτικά, έτσι ώστε να εξασφαλίζονται παγκόσµια οφέλη µε το χαµηλότερο δυνατό κόστος.

Κατηγοριοποίηση κρατών Οι χώρες του Παραρτήµατος Ι, οι οποίες περιλαµβάνουν τα 15 «παλαιά» µέλη της Ε.Ε.,., τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και τη Ρωσία, τις χώρες της Βόρειας Αµερικής (ΗΠΑ, Καναδάς), καθώς και τις: Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, Ισλανδία, Νορβηγία και Ελβετία, Οι χώρες του Παραρτήµατος ΙΙ, οι οποίες περιλαµβάνουν τις χώρες του Παραρτήµατος Ι, εκτός εκείνων της Ανατολικής Ευρώπης και Οι χώρες που δεν αναφέρονται σε Παράρτηµα της Συνθήκης (non- Annex) και περιλαµβάνουν όλες τις υπόλοιπες (µεταξύ των οποίων πολύ µεγάλες χώρες όπως Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κ.λπ.).

Ευρωπαϊκό πρόγραµµα κλιµατικών αλλαγών European Climate Change Programme (ECCP) Στόχος: Συµφέρουσες λύσεις για να καλυφθεί ο στόχος του Κιότο για την Ε.Ε.. (-8%( 8%) Μέγιστη δυνατή µείωση 578-696 Mt CO 2 eq./year = διπλάσιο του Κιότο -8% 8%

Μηχανισµοί Joint Implementation Μια χώρα του Παραρτήµατος Ι της συνθήκης βοηθά στην ανάπτυξη / εφαρµογή τεχνολογιών αντιρρύπανσης σε χώρες εντός του Παραρτήµατος Ι Clean Development Mechanism Μια χώρα του Παραρτήµατος Ι της συνθήκης µπορεί να εφαρµόσει τεχνικές αποµόνωσης CO2 (sequestration) ή προγράµµατα µείωσης εκποµπών σε χώρες εκτός του Παραρτήµατος Ι (π.χ. προγράµµατα αναδάσωσης) κερδίζοντας επιπλέον δυνατότητα εκποµπών Εµπορία δικαιωµάτων ρύπανσης

Εµπορία δικαιωµάτων ρύπανσης Η εµπορία εκποµπών αποτελεί πρόγραµµα βάσει του οποίου κατανέµονται στις εταιρίες µερίδια (άδειες) για τις εκποµπές τους σε αέρια του θερµοκηπίου... τα οποία αυτές µπορούν στη συνέχεια να εµπορεύονται µεταξύ τους* Εφαρµόσιµη σε διαφορετικές κλίµακες Μεταξύ κρατών (Κιότο) Εταιρείες µέσα σε ένα κράτος / αγορά (EU-ETS) ETS) Ενδοεταιρικά (Shell και BP) και προϊόντα CO 2 SO 2 GHG NO x *«Πράσινη Βίβλος για την Εµπορία Εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου εντός της ΕΕ». Ορισµός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο COM(2000)87 final,

Εµπορία δικαιωµάτων ρύπανσης Ο όρος «εµπορεύσιµη άδεια εκποµπών ρύπων» ισοδυναµεί πρακτικά µε µια µονάδα ρύπανσης ικανή προς αγορά και µεταπώληση. Οικονοµικό και περιβαλλοντικό εργαλείο, το οποίο που στοχεύει στη δηµιουργία νέων αγορών. Αυξάνει την ικανότητα της βιοµηχανίας να πραγµατοποιήσει συντοµότερα ή/και περισσότερες µειώσεις στις εκποµπές Για να αποδώσει οικονοµικά και περιβαλλοντικά το σύστηµα, κάθε επιχείρηση θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι εκποµπές της ισοδυναµούν µε, ή είναι λιγότερες από τις αντίστοιχες άδειες τις οποίες κατέχει. Κυρίαρχο ρόλο έχει η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών Χρησιµοποιούνται οι µηχανισµοι της αγοράς προκειµένου να διασφαλισθεί ότι οι µειώσεις εκποµπών γίνονται µε το ελάχιστο δυνατό κόστος

Εµπορία εκποµπών βασικές αρχές 60 50 40 Επιτρεπόµενο όριο 50 ktones 30 20 10 Εταιρεία Α Εκποµπές 20 kt, Αποθεµατικό 30 kt. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί στο µέλλον ή να πωληθεί Εταιρεία Β Εκποµπές 60 kt, δηλ. 10 kt πάνω από το όριο. Αγορά από την Α

Παράδειγµα Εταιρεία Α Εταιρεία Β Εκποµπές Επιτρεπόµενο όριο Κόστος µείωσης Πραγµατοποιούµενη µείωση Συνολικό κόστος Πραγµατοποιούµενη µείωση Κόστος µείωσης Πράξη Συνολικό κόστος (~ 20 /tn) Τελικά 100,000 tn/έτος 95,000 tn/έτος 25/tn Χωρίς εµπορία 5,000 tn 125,000 Με εµπορία 0 tn 0 Αγορά 5000 tn Κόστος 100,000 Όφελος 25,000 100,000 tn/έτος 95,000 tn/έτος 5/tn 5,000/tn 25,000 10,000/tn 50,000 Πώληση 5,000 tn έσοδα 100,000 Κέρδος 50,000 Επιτεύχθηκε ο στόχος για κοινή µείωση 10,000 tn

Εξέλιξη των αγορών Η αγορά άνθρακα έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα ευµετάβλητη, Οι τιµές κυµαίνονται εντός ενός µεγάλου εύρους (8 30 /τόνο). Χαρακτηρίζεται από σχετικά χαµηλή ρευστότητα και λίγους συµµετέχοντες, ενώ κυρίαρχο ρόλο έχουν οι Ευρωπαϊκές εταιρίες παραγωγής ενέργειας. Στην αγορά εµφανίζονται συνεχώς νέα παράγωγα προϊόντα άνθρακα

Τρόποι συναλλαγών Αγοραπωλησίες OTC (Over( The Counter) που αφορά στην απευθείας διαπραγµάτευση και συναλλαγή µεταξύ ενός πωλητή και ενός αγοραστή. Συναλλαγή µέσω ενός χρηµατιστηρίου δικαιωµάτων (Exchange Trading), δηλαδή βάσει µιας δηµοπρασίας, η οποία πραγµατοποιείται µε βάση τους κανόνες που έχουν θεσπίσει και ακολουθεί καθένα από τα υπάρχοντα χρηµατιστήρια ρύπων στην Ευρώπη.

Πράξεις OTC Οι πράξεις OTC κατέχουν περίπου το 50% επί του συνόλου των πράξεων στην Ευρωπαϊκή αγορά Μια πράξη OTC γίνεται µεταξύ ενός αγοραστή και ενός πωλητή, µέσω ενός µεσάζοντα. ιεθνώς αποδεκτά πρότυπα (OTC trade agreements) ISDA (International Swaps and Derivatives Association) EFET (European Federation of Energy Traders) IETA (International Emissions Trading Association) IETA Emissions Trading Master Agreement Single Trade Agreement.

Πράξεις OTC µικρές εθνικές αγορές άνθρακα, καθώς µειώνουν το κόστος της συναλλαγής. οι τιµές ήταν περίπου 5 10% µικρότερες επιχειρήσεις που θέλουν να κάνουν λίγες µόνο πράξεις εντός του έτους

Πράξεις δικαιωµάτων µέσω χρηµατιστηριακών αγορών Ευρωπαϊκά χρηµατιστήρια ενεργειακών προϊόντων Άµεσες συναλλαγές (spot) όσο και συναλλαγές παραγώγων (derivatives) Χρηµατιστήρια: European Climate Exchange (ECX) NORDPOOL Powernext European Energy Exchange (EEX) Energy Exchange Austria (EXAA) Climate Exchange Alliance (CLIMEX) Gestore Mercato Electrico (GME)

Κεφάλαια άνθρακα (carbon funds) Εναλλακτική λύση για την αγορά δικαιωµάτων σε τιµές χαµηλότερες από τις τρέχουσες χρηµατιστηριακές. Τα κεφάλαια άνθρακα εξασφαλίζουν µονάδες άνθρακα (carbon credits) από τη συµµετοχή τους σε έργα JI και CDM και, ενδεχοµένως, από χρηµατιστηριακές συναλλαγές δικαιωµάτων εκποµπών που πραγµατοποιούνται κεντρικά από το διαχειριστή κάθε κεφαλαίου. Υπάρχουν περισσότερα από 50 carbon funds. http://carbonfinance.org/router.cfm?page=funds&itemid=246 70

Εξέλιξη αγορών

Παράγοντες που επηρρεάζουν την τιµή του προϊόντος

Παράγοντες που επηρρεάζουν την τιµή του προϊόντος Εξέλιξη της τιµής των καυσίµων Η τιµή των καυσίµων φαίνεται να είναι ο σηµαντικότερος παράγοντας για το καθορισµό της τιµής των δικαιωµάτων. Συγκεκριµένα, η διαφορά (spread) των χρηµατιστηριακών τιµών γαιάνθρακα και φυσικού αερίου καθορίζει ποιο καύσιµο θα χρησιµοποιήσουν οι ευρωπαϊκές εταιρίες ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρισµού. Καθώς η χρήση γαιάνθρακα οδηγεί σε σηµαντικά µεγαλύτερες εκποµπές CO2, η µείωση της τιµής του, σε σχέση µε το φυσικό αέριο, οδηγεί στην αύξηση της κατανάλωσής του και, εποµένως, σε αύξηση των τιµών των δικαιωµάτων. Αντίστροφα, η µείωση της τιµής του φυσικού αερίου, σε σχέση µε το γαιάνθρακα, οδηγεί σε µείωση της τιµής των δικαιωµάτων.

Παράγοντες που επηρρεάζουν την τιµή του προϊόντος Εθνικά Σχέδια Κατανοµής η δυνατότητα επίτευξης των ποσοτικών δεσµεύσεων του Πρωτοκόλλου του Κυότο, η εξέλιξη των εκποµπών στις δραστηριότητες που δεν καλύπτονται από την εµπορία ρύπων (π.χ. οδικές µεταφορές), η πιθανότητα επέκτασης της εµπορίας ρύπων στις αεροπορικές µεταφορές και η πιθανότητα εκχώρησης ενός ποσοστού δικαιωµάτων µε τη µέθοδο της δηµοπρασίας σε κάποιες χώρες, είναι παράγοντες που συν-καθορίζουν την τιµή διαπραγµάτευσης των δικαιωµάτων.

Παράγοντες που επηρρεάζουν την τιµή του προϊόντος Ευέλικτοι µηχανισµοί του Κυότο Οι µηχανισµοί CDM και JI παράγουν δικαιώµατα, τα οποία µεταφέρονται στις αγορές δικαιωµάτων και επηρεάζουν τη συνολική προσφορά. Η σηµαντικότερη παράµετρος σε αυτή την κατεύθυνση είναι η πιστοποίηση τέτοιων προγραµµάτων από την ειδική γραµµατεία του ΟΗΕ (κατά την πιστοποίηση καθορίζεται η ποσοτική µείωση εκποµπών που επιτυγχάνεται από κάθε έργο και εποµένως η ποσότητα ισοδύναµου διοξειδίου του άνθρακα που εισέρχεται στην αγορά προς διαπραγµάτευση). Μια δεύτερη παράµετρος, η οποία αυξάνει συνεχώς σε σηµαντικότητα είναι οι κινήσεις που ανακοινώνονται από τα «αµοιβαία κεφάλαια άνθρακα» (carbon funds) που επενδύουν σε έργα CDM & JI, µε στόχο την παραγωγή εµπορεύσιµων δικαιωµάτων.

Παράγοντες που επηρρεάζουν την τιµή του προϊόντος Μετεωρολογικά δεδοµένα Ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιακό τοµέα. Εποµένως, µετεωρολογικές συνθήκες που αυξάνουν τη ζήτηση (πολύ χαµηλές ή υψηλές θερµοκρασίες) οδηγούν σε µεγαλύτερη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και εποµένως σε µεγαλύτερες εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα, αυξάνοντας τη τιµή διαπραγµάτευσης των δικαιωµάτων.

Παράγοντες που επηρρεάζουν την τιµή του προϊόντος Αγορά Η γενικότερη κατάσταση της αγοράς επηρεάζει την τιµή διαπραγµάτευσης των δικαιωµάτων, όπως επηρεάζει τις τιµές διαπραγµάτευσης των περισσότερων εµπορευµάτων (τα δικαιώµατα θεωρούνται άυλο εµπόρευµα). Είναι προφανές ότι περίοδοι οικονοµικής άνθησης ευνοούν την αύξηση της παραγωγής και εποµένως την αύξηση των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου και την αύξηση της τιµής διαπραγµάτευσης των δικαιωµάτων.

«Από κοινού εφαρµογή» (Joint Implementation, JI) Στην παράγραφο 2α του άρθρου 4 αναφέρεται ότι οι χώρες του Παραρτήµατος Ι έχουν τη δυνατότητα να εφαρµόζουν από κοινού (implement jointly) πολιτικές και µέτρα µε άλλες χώρες προκειµένου να συµβάλλουν στους σκοπούς της Σύµβασης

«Από κοινού εφαρµογή» (Joint Implementation, JI) Ένα ΣΜ του Παραρτήµατος Ι (βάσει των περιορισµών που αναφέρονται στο Παράρτηµα Β) µπορεί να εφαρµόσει πρόγραµµα µείωσης των εκποµπών ΑΘ ή ένα πρόγραµµα που επιταχύνει την απορρόφηση ΑΘ σε καταβόθρες στο έδαφος ενός άλλου ΣΜ του Παραρτήµατος Ι και να συνυπολογίσει τις προκύπτουσες Μονάδες Μείωσης Εκποµπών (Emissions Reduction Units, ERUs) προς δικό του όφελος, προκειµένου να επιτύχει τους στόχους του Πρωτοκόλλου.

«Μηχανισµός καθαρής ανάπτυξης» (Clean Development Mechanism, CDM) Στην παράγραφο 5 του άρθρου 4 αναφέρεται ότι οι χώρες του Παραρτήµατος ΙΙ «λαµβάνουν κάθε εφικτό µέτρο για να προωθήσουν, να διευκολύνουν και να χρηµατοδοτήσουν, όπως ενδείκνυται, τη µεταφορά σε άλλα συµβαλλόµενα µέρη, και ιδιαίτερα σε συµβαλλόµενες αναπτυσσόµενες χώρες, τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, ή την πρόσβασή τους σε αυτές προκειµένου να µπορέσουν να εφαρµόσουν τις διατάξεις της σύµβασης»