Προτυποποίηση Υπάρχει ανάγκη προτυποποίησης και κωδικοποίησης στην πληροφορική υγείας ως βάση για τη διαλειτουργικότητα και συµβατότητα µεταξύ των ανεξάρτητων συστηµάτων και εφαρµογών. Γίνεται δε πιο απαραίτητη αν συνυπολογίσουµε την έλλειψη ενός τυποποιηµένου λεξικού και τυποποιηµένης ορολογίας στο χώρο των επιστηµών υγείας. Το πρόβληµα γίνεται πολυπλοκότερο µε την εισαγωγή των υπολογιστών όπου χωρίς προκαθορισµένη ορολογία δεδοµένων είναι αδύνατη η ανασύνθεση τους και κατ επέκταση η επεξεργασία τους.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ίδιος Ασθενής/2 η Γνώµη Ιατρός Α: Βραχύτητα Αναπνοής Ιατρός Β: Δύσπνοια Σε Πληροφοριακό σύστηµα οι όροι αυτοί πρέπει κατά κάποιο τρόπο να χαρακτηριστούν συνώνυµοι για να υποδείξει το σύστηµα ότι πρόκειται για το ίδιο πρόβληµα (ίδια διάγνωση) και να ταυτοποιηθεί ο ασθενής (για τον ίδιο ασθενή)
Διαλειτουργικότητα (1/3) Τεχνική Επιτροπή 251 (TC 251) του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Τυποποίησης [Comité Européene de Normalisation (CEN)] είναι υπεύθυνη για την τυποποίηση µηνυµάτων πληροφορικής στην Υγεία Στις Η.Π.Α. σχηµατίσθηκε από ενδιαφερόµενους φορείς η επιτροπή Health Level 7 (HL7), η οποία προτυποποίησε µηνύµατα σχετικά µε την εισαγωγή, µεταφορά και χρέωση ασθενών, την επικοινωνία µεταξύ νοσοκοµείων και ασφαλιστικών εταιρειών καθώς και τη γενική διαχείριση φαρµακευτικών παραγγελιών
Διαλειτουργικότητα (2/3) Η επιτροπή ACR/NEMA (American College of Radiology, και National Electrical Manufacturers Association) διαµόρφωσε το πρότυπο DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) που αποτελεί σήµερα ένα διαδεδοµένο πρότυπο στη µορφή των εικόνων που παράγουν τα ιατρικά µηχανήµατα IHE (Integrating the HealthCare Enterprise) από τους οργανισµούς HIMSS (Healthcare Information and Management Systems Society) και την επιστηµονική εταιρία RSNA (Radiological Society of North America) να ολοκληρωθεί σε µία ενιαία αρχιτεκτονική η χρήση των µηνυµάτων HL7 και του προτύπου DICOM σε ολόκληρη τη δοµή.
Διαλειτουργικότητα (3/3) www.centc251.org www.hl7.org www.acr.org, www.nema.org/medical http://www.rsna.org/ihe/index.shtml www.himss.org www.rsna.org
Επιπλέον για Υποδοµές Επικοινωνιών (1/2) Οικογένεια προτύπων H.320 που αφορούν στην τηλεδιάσκεψη και καθορίζει την ταυτόχρονη µεταφορά ήχου (G.700), video (H.261) και δεδοµένων (T.120) παρέχοντας ρυθµούς µετάδοσης από 56kbps µέχρι 1.92Mbps. Η αυτόµατη διαπραγµάτευση µεταξύ των εµπλεκοµένων τηλεπικοινωνιακών κόµβων µε χρήση των προτύπων H.221 και H.242 επιτρέπει τη δυναµική ανάθεση των πόρων σε κανάλια ήχου ή video, λαµβάνοντας υπόψη αφενός µεν τις δυνατότητες πολυµέσων (multimedia) του κάθε κόµβου, αφετέρου δε το διαθέσιµο εύρος ζώνης.
Επιπλέον για Υποδοµές Επικοινωνιών(2/2) Προβλέπεται ακόµα η εγκατάσταση επιπλέον συνδέσεων στην περίπτωση που η επικοινωνία απαιτεί την ανταλλαγή µεγαλύτερου όγκου δεδοµένων καθώς επίσης και η προσαρµογή των βαθµών συµπίεσης ήχου και video ανάλογα µε τον διαθέσιµο ρυθµό µετάδοσης. Τέλος, η συµβατότητα µε το πρότυπο H.320 εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα ανάµεσα στα διάφορα συστήµατα τηλεδιάσκεψης.
Στόχοι των κωδικοποιήσεων της Ιατρικής Πληροφορίας Για τον ίδιο λόγο πού οι άνθρωποι χρειάζεται να έχουν κοινή γλώσσα προκειµένου να επικοινωνούν, η ανάπτυξη της επιστήµης; της τεχνολογίας και της βιοµηχανίας έγινε δυνατή µέσα από κοινή ορολογία, κοινούς ορισµούς, όρους αναφοράς, κανόνες διαδικασιών, καθώς και πολλούς άλλους παράγοντες οι οποίοι είναι ευρύτερα γνωστοί ως πρότυπα 'Ένα παράδειγµα προτύπου ορολογίας είναι και το λεξικό ΜeSΗ (Medical Subject Heading) της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ιατρικής των ΗΠΑ, το οποίο αποτελεί ένα καθοδηγητικό γλωσσάριο που χρησιµοποιείται για ταξινόµηση (indexing) άρθρων και για αναζητήσεις σε βάσεις δεδοµένων (MEDLINE).
Πλεονεκτήµατα των κωδικοποιήσεων της Ιατρικής Πληροφορίας (1) Η χρήση κωδικοποιήσεων στα πληροφοριακά συστήµατα στη Υγεία δίνει τη δυνατότητα για συστηµατική, τυποποιηµένη και αξιοποιήσιµη καταγραφή πληροφοριών που επιτρέπει την τήρηση ιατρικού ιστορικού, την υποστήριξη της διάγνωσης και τη γενικότερη αναβάθµιση της υγειονοµικής περίθαλψης. Επιτρέπει επίσης ενδελεχείς αναλύσεις και συγκρίσεις δεδοµένων µε στόχο τη τήρηση στατιστικών δεδοµένων που αφορούν στη Δηµόσια Υγεία. Επίσης η χρήση κωδικοποιήσεων επιτρέπει στη διοίκηση των µονάδων υγείας να πετύχουν τον βέλτιστο επιµερισµό του κόστους ανά ιατρική πράξη για παράδειγµα, ενώ επιτρέπει τον σωστό προγραµµατισµό των προµηθειών και την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων προκειµένου να επιτευχθούν οι απαιτούµενοι στρατηγικοί στόχοι.
Πλεονεκτήµατα των κωδικοποιήσεων της Ιατρικής Πληροφορίας (2) Σε επίπεδο Πολιτικής Ηγεσίας, οι κωδικοποιήσεις επιτρέπουν την ορθή τεκµηρίωση και λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν την Εθνική Πολιτική Υγείας αλλά και δηµιουργούν τις συνθήκες για την εναρµόνιση µε τα Ευρωπαϊκά πρότυπα και οδηγίες. Επιπλέον σε κλινικό επίπεδο η χρήση κωδικοποιήσεων επιτρέπει την ενίσχυση της ποιότητας διαγνώσεων, τη µείωση του χρόνου αναµονής του Πολίτη, την ενίσχυση της ιατρικής έρευνας και τη δραστική µείωση ιατρικών σφαλµάτων.
Κατηγορίες προτύπων Η πρώτη κατηγορία περιλαµβάνει τα "εκ των πραγµάτων" (de-facto) πρότυπα, τα οποία έχουν κυριαρχήσει σ' ένα συγκεκριµένο τοµέα της αγοράς, σε µια δεδοµένη χρονική περίοδο. Για παράδειγµα, οι κάµερες VHS, οι οποίες ξεπέρασαν δύο άλλα ανταγωνιστικά πρότυπα (Beta και Vita 2000). Η δεύτερη κατηγορία περιλαµβάνει τα οµόφωνα (consensus) πρότυπα, τα οποία είναι αποτέλεσµα της εργασίας επιτροπών, καθώς και ειδικών οργανισµών µε νοµική ή επαγγελµατική εξουσιοδότηση να εκτελέσουν αυτό το έργο. Για παράδειγµα, το πρωτόκολλο τηλεπικοινωνιών Χ-25 δηµιουργήθηκε και δηµοσιεύτηκε από την CCITT, γνωστή και ως Διεθνής Τηλεπικοινωνιακή Ένωση.
Πρότυπα για Κλινικά δεδοµένα Διεθνής Κατηγοριοποίηση Ασθενειών [Clinical International Classification of Diseases (ICD)] International Classification in Primary Care ICPC Κωδικοποίηση CPT (Current Procedural Terminology) Read Codes Systematized Nomenclature of Human and Veterinary Medicine (SNOMED) Diagnostic Related Groups (DRG) ATC ((Anatomical Therapeutic Chemical) National Council for Prescription Drug Programs (NCPDP) LOINC (Logical Observation Identifiers Names and Codes)
ISO/Open System Interconnection (OSI) Επίπεδο 1 Επίπεδο 2 Επίπεδο 3 Επίπεδο 4 Επίπεδο 5 Επίπεδο 6 ΕΠΙΠΕΔΟ Φυσικό επίπεδο(physical) Επίπεδο Σύνδεσης Δεδοµένων (Data Link): Καθοδηγεί την εκποµπή και τη λήψη από το φυσικό επίπεδο Επίπεδο Δικτύου (Network): Πρωτόκολλα για τη δηµιουργία και συντήρηση µιας σύνδεσης στο δίκτυο Επίπεδο Μεταφοράς (Transport): Έλεγχος για τη µεταφορά πληροφοριών µεταξύ συστηµάτων Επίπεδο Συνόδου (Session): Διάλογος µεταξύ των συστηµάτων Επίπεδο Παρουσίασης (Presentation): Κανόνες που καθορίζουν τις εφαρµογές που παράγουν αρχεία για µεταφορά, µηνύµατα ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ RS-232 IEEE 802.3 Fast Ethernet ATM και αναµεταδότες πλαισίου IP: Internet Protocol (Το πρωτόκολλο του Διαδικτύου) TCP: Transmission Control Protocol (Πρωτόκολλο Ελέγχου Μετάδοσης) H331 EDIFACT (ISO 9735) Ηλεκτρονικό Ταχυδροµείο: Πρωτόκολλα Μεταφοράς
Επισηµάνσεις Σηµαντικές Επισηµάνσεις: Τα Επίπεδα 1-3 είναι βασικά οι λειτουργίες του Δικτύου (Network Functions). Τα Επίπεδα 4-7 είναι βασικά οι λειτουργίες του Συστήµατος (End System Functions). Για τη µετάδοση ιατρικής εικόνας οι προσπάθειες τυποποίησης θα πρέπει να εστιάσουν στα επίπεδα 1 και 2 χρησιµοποιώντας τα πρωτόκολλα ISDN ή ATM. Για τις εφαρµογές στην Υγεία γενικά δεν απαιτείται κατά κανόνα τροποποίηση στα επίπεδα 1 και 4. Το DICOM χρησιµοποιεί δικτυώσεις είτε OSI είτε TCP/IP Στα επίπεδα 5 7 του µοντέλου ιατρικές εφαρµογές χρησιµοποιούν πρότυπα όπως είναι το HL-7 και το EDIFACT(ISO 9735)
Διεθνής Κατηγοριοποίηση Ασθενειών [Clinical International Classification of Diseases (ICD)] (1/4) H κωδικοποίηση Νόσων και συναφών προβληµάτων Υγείας κατά ICD (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems), που σήµερα βρίσκεται στην έκδοση 10 (ICD-10), αποτελεί την πιο πρόσφατη εξέλιξη της προσπάθειας τυποποίησης Νόσων και Διαγνώσεων που ξεκίνησε επίσηµα το 1893 ως η διεθνής κωδικοποίηση αιτιών θανάτου ή αλλιώς η Κατηγοριοποίηση Bertillon. Η κωδικοποίηση Νόσων κατά ICD είναι υπό την αιγίδα του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας (ΠΟΥ) και έχει µεταφραστεί σε ένα µεγάλο αριθµό γλωσσών περιλαµβανοµένης και της Ελληνικής.
Διεθνής Κατηγοριοποίηση Ασθενειών [Clinical International Classification of Diseases (ICD)] (2/4) H χρησιµότητα της κωδικοποίησης ICD είναι εξαιρετικά σηµαντική δεδοµένου ότι δίνει την δυνατότητα για κατηγοριοποίηση των περιστατικών ανεξάρτητα από τον φορέα παροχής υγείας και την χώρα και συνεπώς επιτρέπει την συγκρισιµότητα µεταξύ των διαχειριζόµενων στοιχείων. Σε συνδυασµό µε την κωδικοποίηση των θεραπευτικών διαδικασιών και ιατρικών πράξεων µπορεί να χαρακτηρίσει επαρκώς τον τρόπο αντιµετώπισης ενός περιστατικού.
(ICD) (3/4) Ø ΤΟ ICD-10 ως όρος κωδικοποίησης ασχολείται µε την ταξινόµηση των νόσων. Ως ταξινόµηση των νόσων µπορεί να ορισθεί ένα σύστηµα κατηγοριών στο οποίο καταγράφονται οι νοσολογικές οντότητες σύµφωνα µε καθιερωµένα κριτήρια. Ø Στην αναθεωρηµένη ταξινόµηση (ICD-10), οι διάφορες καταστάσεις έχουν οµαδοποιηθεί µε τρόπο που να εξυπηρετεί γενικούς επιδηµιολογικούς σκοπούς και την εκτίµηση της φροντίδας υγείας.
(ICD) (4/4) Παρενθέσεις χρησιµοποιούνται για να περικλείουν συµπληρωµατικές λέξεις, που µπορεί να ακολουθούν ένα διαγνωστικό όρο χωρίς να θίγουν τον κωδικό αριθµό στον οποίο θα καταχωρηθούν οι λέξεις που είναι έξω από τη παρένθεση. Για παράδειγµα στο Ι10 ο όρος που περιέχεται "Υπέρταση (αρτηριακή) (καλοήθης) (ιδιοπαθής) (κακοήθης) (πρωτοπαθής) (συστηµατική)" υποδηλώνει ότι Ι10 είναι o κωδικός αριθµός µόνο για τη λέξη "Υπέρταση" ή όταν χαρακτηρίζεται από µία λέξη ή οποιοδήποτε συνδυασµό των λέξεων εντός παρενθέσεων.
Παραδείγµατα Ο κωδικός 05-04-01-04-2 σηµαίνει "πόνος που άρχισε πρίν από 5 ώρες και συνεχίσθηκε µέχρι πριν από 1 ώρα µε αµείωτη ένταση". Ο κωδικός 700-86-31-25-06-7-046-00-3-057-00 σηµαίνει "Πόνος αφόρητος, ζωστηροειδής, που δεν βελτιώνεται σε καµία στάση του σώµατος και δεν επηρεάζεται µε τις αναπνευστικές κινήσεις, επηρεάζεται µε το βήχα, εντοπίζεται στο επιγάστριο και αντανακλά στη ράχη". Ο κωδικός 130-21-0504-01-5-048-001 σηµαίνει "Ψηλαφητή µάζα σκληρή µε ανώµαλη παρυφή και ανώµαλη επιφάνεια, ανώδυνη, µε µέγιστη διάµετρο 5-10 εκατοστά, εντοπίζεται στην περιοµφαλική περιοχή, δεξιά".
http://www.nut.uoa.gr
π.χ Μ8011/0
International Classification in Primary Care - ICPC-2 Εξίσου σηµαντικό είναι το πρότυπο ICPC (International Classification for Primary Care) που αναφέρεται στην πρωτοβάθµια περίθαλψη. Δηµιουργήθηκε από την WICC της WONCA σε συνεργασία µε τον ΠΟΥ για την ΠΦΥ. Μεταφράστηκε σε 35 γλώσσες και είναι σε χρήση σε 47 χώρες. Η τρέχουσα έκδοση του ICPC-2 χρονολογείται από το 1998. Διαθέτει αντιστοίχηση στο ICD-10 και αποτελείται από τριψήφιους κωδικούς (1 γράµµα, 2 νούµερα).
Κωδικοποίηση CPT CPT (Current Procedural Terminology) είναι η κωδικοποίηση που έχει θεσπίσει η Αµερικανική Ιατρική Εταιρεία (American Medical Association) και εξυπηρετεί τις ανάγκες τυποποίησης της περιγραφής των ιατρικών, χειρουργικών και διαγνωστικών πράξεων. Η κωδικοποίηση CPT προβλέπει ένα 5-ψήφιο κωδικό που περιγράφει το µεγαλύτερο µέρος των παρεχόµενων υπηρεσιών από φορείς υγείας και περιλαµβάνει 8.000 διαφορετικούς κωδικούς. Η νοσοκοµειακή έκδοση του CPT συνδυάζει και κοστολογικά στοιχεία στην κωδικοποίηση (δεδοµένου ότι χρησιµοποιείται πέρα από την τεκµηρίωση των παρεχόµενων ιατρικών υπηρεσιών και για τις ανάγκες τιµολόγησης των πράξεων).
Read Codes Οι Read Codes αναπτύχθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία και είναι ουσιαστικά µια εκτενής λίστα όρων που χρησιµοποιούνται στο χώρο της υγείας. Ο στόχος είναι να χρησιµοποιηθεί από όλους όσους ασχολούνται µε την υγεία και θέλουν να περιγράψουν τη θεραπευτική αγωγή και την περίθαλψη των ασθενών τους. Έχει γίνει ιδιαίτερη προσπάθεια ώστε µε τη χρήση των Read Codes να µπορεί κανείς να περιγράψει όσο το δυνατόν περισσότερων ειδών πληροφορία που έχει να κάνει µε την κατάσταση κάποιου ασθενή, σχεδόν σε φυσική γλώσσα, αλλά µε κωδικοποιηµένο τρόπο ώστε να µπορεί να καταχωρηθεί και να αναζητηθεί από ένα σύστηµα πληροφορικής.
Systematized Nomenclature of Human and Veterinary Medicine (SNOMED) Συναφής είναι και η κωδικοποίηση SNOMED από το College of American Pathologist (CAP) που χρησιµοποιείται κυρίως στις αγγλοσαξονικές χώρες και είναι ευρέως αποδεκτή για την περιγραφή αποτελεσµάτων παθολογικών εξετάσεων. Έχει πολύ-αξονική δοµή κωδικοποίησης (έντεκα πεδία) η οποία επιτρέπει µεγαλύτερη σαφήνεια σε σχέση µε την κωδικοποίηση ICD και έχει σηµαντική αξία όσον αφορά στο κλινικό κοµµάτι. Το CAP έχει αρχίσει να εναρµονίζει το SNOMED µε τα πρότυπα HL7 και DICOM Η κωδικοποίηση SNOMED αποτελεί έναν από τους πρώτους υποψήφιους, για να γίνει το πρότυπο για τον ιατρικό φάκελο βασισµένο σε υπολογιστή.
SNOMED
Diagnostic Related Groups (DRG) Στην κατηγορία κωδικοποίησης της Ιατρικής Πληροφορίας µπορούν επίσης να ενταχθούν τα DRG s (Diagnostic Related Groups), έχοντας όµως ως ελάχιστο προαπαιτούµενο την ύπαρξη ενηµερωµένων και πλήρων στατιστικών στοιχείων στα νοσοκοµεία τουλάχιστον για µια πενταετία. Ένα DRG είναι η κατηγοριοποίηση µιας επίσκεψης σε κάποιο νοσοκοµείο από την άποψη του ποιό ήταν το πρόβληµα και πώς αντιµετωπίστηκε σε κάποιον ασθενή. Η κατηγοριοποίηση DRG (περίπου 500) προσδιορίζεται από ένα πρόγραµµα οµαδοποίησης (grouper) το οποίο βασίζεται σε διαγνώσεις και διαδικασίες κωδικοποιηµένες µε το ICD-9-CM καθώς και σε στοιχεία του ασθενή όπως ηλικία, φύλο, διάρκεια παραµονής στο νοσοκοµείο και άλλους παράγοντες.
ATC (Anatomical Therapeutic Chemical) Επικρατέστερη για τα φάρµακα είναι η κωδικοποίηση κατά ATC που αφορά επίσης και στις δραστικές ουσίες και έτσι δίνει τη δυνατότητα επιλογής συγγενών ή γενόσηµων φαρµάκων. Δηµιουργήθηκε το 1969 από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας και ανανεώνεται κάθε εξάµηνο.
National Council for Prescription Drug Programs (NCPDP) Το Εθνικό Συµβούλιο για την Συνταγογράφηση Φαρµάκων στις ΗΠΑ (NCPDP) έχει αναπτύξει πρότυπα για την ανταλλαγή πληροφοριών που σχετίζονται µε χρεώσεις φαρµάκων καθώς και την καταλληλότητα αυτών, ανάµεσα σε φαρµακεία και ασφαλιστικές εταιρείες.
LOINC (Logical Observation Identifiers Names and Codes) Η κωδικοποίηση αυτή παρέχει ένα τυποποιηµένο σύνολο κωδικών και περιγραφών για τον χαρακτηρισµό: µεµονωµένων εργαστηριακών αποτελεσµάτων (π.χ. Αιµοσφαιρίνη, συγκέντρωση Νατρίου, κλπ.), κλινικών στοιχείων και παρατηρήσεων (π.χ. διάγνωση εξιτηρίου, διαστολική πίεση, κ.λπ.), παρατηρήσεις απεικονιστικών εξετάσεων (π.χ. διάµετρος αριστερής καρδιακής κοιλίας, ηχοκαρδιογραφήµατος, ευρήµατα ακτινογραφίας θώρακος, κ.λπ.).
LOINC (Logical Observation Identifiers Names and Codes) Το εργαστηριακό τµήµα της κωδικοποίησης κατά LOINC περιλαµβάνει τις συνήθεις κατηγορίες της κλινικής βιοχηµείας, αιµατολογίας, ορολογίας, µικροβιολογίας και τοξικολογίας καθώς και κατηγορίες για φαρµακευτικές ουσίες. Το κλινικό τµήµα της κωδικοποίησης κατά LOINC περιλαµβάνει δεδοµένα για ζωτικά βιοσήµατα, αιµοδυναµικές µετρήσεις, ΗΚΓ, ενδοσκοπικές διαδικασίες, και άλλες κλινικές παρατηρήσεις.
Πρότυπα αναγνώρισης Αυτά τα πρότυπα καλύπτουν την ανάγκη για ύπαρξη κάποιων µοναδικών κωδικών (αναγνωριστικά/προσδιοριστές) που να προσδιορίζουν µε µοναδικό τρόπο κάθε ασθενή, πάροχο, οργανισµό ή προϊόν. Πρέπει παρόλα αυτά να σηµειωθεί πως δεν υπάρχει µέχρι σήµερα καθολική αποδοχή και ικανοποίηση από αυτά τα συστήµατα.
Πρότυπα αναγνώρισης Αναγνώριση Ασθενών Ο αριθµός κοινωνικής ασφάλισης (Social Security Number-SSN) θεωρείται σαν ένας αριθµός ο οποίος προσδιορίζει µοναδικά κάθε ασθενή στις ΗΠΑ. Guide for the properties of a Universal Healthcare Identifier (UHID) Στην Ευρώπη η Ευρωπαϊκή Κάρτα Κοινωνικής Ασφάλισης (EHIC) παρέχει έναν αντίστοιχο τέτοιο µοναδικό κωδικό.
Αναγνώριση Παρόχων Το Κέντρο Οικονοµικής Διαχείρισης των Οργανισµών Υγείας [Health Care Financing Administration (HCFA)] στις ΗΠΑ έχει δηµιουργήσει έναν ευρέως χρησιµοποιούµενο προσδιοριστή, γνωστό µε το όνοµα [Universal Physician Identifier Number (UPIN)]. Ο UPIN δίνεται µόνο σε γιατρούς οι οποίοι δουλεύουν µε ηλικιωµένους ασθενείς. Για να ξεπεράσει αυτόν τον περιορισµό, το HCFA αναπτύσσει το Εθνικό Αρχείο Παρόχων [National Provider File (NPF)].
Αναγνώριση Τόπων Περίθαλψης Υπάρχουν δύο ευρέως χρησιµοποιούµενα αναγνωριστικά/προσδιοριστές τόπων περίθαλψης. Το ένα είναι το Health Industry Number (ΗΙΝ), το οποίο προέκυψε από το Health Industry Business Communications Council (HIBCC). Το HIN είναι ένα αναγνωριστικό για οικογενειακούς γιατρούς και φαρµακεία λιανικής. Το άλλο είναι το HCFA (Health Care Financing Administration) που έχει επίσης ορίσει έναν πάροχο αναγνωριστικών για χρήση από όσους ασχολούνται µε ηλικιωµένους ασθενείς (Medicare).
Αναγνώριση Προϊόντων και Ετικετών Προµήθειας Σε αυτή την περιοχή χρησιµοποιούνται κυρίως τρεις προσδιοριστές: Ο Labeller Identification Code (LIC) ο οποίος χρησιµοποιείται για να προσδιορίσει τον κατασκευαστή ή το διανοµέα και παρέχεται από το HIBCC. Ο LIC χρησιµοποιείται µε ή χωρίς bar codes για προϊόντα και προµήθειες που διανέµονται µέσα σε κάποιο οργανισµό παροχής υπηρεσιών υγείας. Ο κωδικός Universal Product Code (UPC) συντηρείται από το Uniform Code Council και χρησιµοποιείται για ετικέτες προϊόντων τα οποία πωλούνται σε τιµές λιανικής.
Πρότυπα Επικοινωνίας Πληροφοριακών Συστηµάτων Με τον όρο Πρωτόκολλα Επικοινωνίας ορίζονται τα σύνολα καλά ορισµένων µεθόδων και κανόνων, που πρέπει να ακολουθούνται, ώστε να εξασφαλίζεται η ορθή επικοινωνία µεταξύ διαφορετικών πληροφοριακών συστηµάτων. Ένα σύνολο από πρωτόκολλα καθορίζει αυτό που ονοµάζεται Πρότυπο Επικοινωνίας (standard). Τα πρότυπα αυτά αναφέρονται στον τρόπο µε τον οποίο πρέπει να γίνεται η µεταφορά πληροφορίας από ένα σύστηµα σε κάποιο άλλο, αλλά και στο είδος της πληροφορίας που µπορεί να µεταφέρεται.
Πρωτόκολλο TCP/IP Το πρωτόκολλο TCP/IP συνθέτει µία οµάδα πρωτοκόλλων στην οποία βασίζεται η επικοινωνία µεταξύ υπολογιστικών συστηµάτων. Έχει πάρει το όνοµα του από τα δύο από τα πολλά πρωτόκολλα που το απαρτίζουν: το TCP (Transmission Control Protocol) και το IP (Internet Protocol) που ήταν και τα δύο πρώτα πρωτόκολλα που οριοθετήθηκαν. Το TCP/IP ονοµάζεται και Internet Protocol Suite λόγω του ότι αποτελεί το τηλεπικοινωνιακό πρωτόκολλο στο οποίο βασίζεται η διαδικτυακή επικοινωνία. Μια σηµαντική επισήµανση είναι ότι το πρωτόκολλο TCP/IP µπορεί να περιγραφεί κατ αναλογία µε το µοντέλο OSI.
CEN/TC 251 - ENV 13606 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης [Comité Européenne de Normalisation (CEN)], που είναι υπεύθυνη για την τυποποίηση ζητηµάτων ανταλλαγής ιατρικής πληροφορίας στο χώρο της υγείας, έχει δηµοσιεύσει ένα PreStandard για την αρχιτεκτονική ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου (Electronic HealthCare Record) µε την ονοµασία ENV 13606. Αυτό ορίζει γενικές δοµές πληροφορίας και χαρακτηριστικά κοινά σε κάθε ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο, δηλαδή ένα λογικό µοντέλο, χωρίς να καθορίζει ακριβώς τι ιατρική πληροφορία θα περιέχει ή πως θα υλοποιηθεί.
Health Level 7 (HL7) (1) Εκτός της ευρύτητας των εφαρµογών του (διαχείριση εσωτερικών/εξωτερικών ασθενών, επικοινωνία µε εργαστηριακούς αναλυτές, φαρµακείο και φορείς κοινωνικής ασφάλισης κ.ά.) έχει παραρτήµατα, πέρα των ΗΠΑ, σε σχεδόν όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες, στην Αυστραλία/Νέα Ζηλανδία, στην Ασία και στη ζώνη του Ειρηνικού. Κύριο χαρακτηριστικό του HL7 είναι η δυνατότητα διασυνδεσιµότητας και ενοποίησης της πληροφορίας που επιτυγχάνεται µέσω αυτού.
Health Level 7 (HL7) (2) Το πρότυπο HL7 είναι ουσιαστικά το πρότυπο για την ηλεκτρονική ανταλλαγή κλινικών, οικονοµικών και διαχειριστικών δεδοµένων µεταξύ ανεξάρτητων πληροφοριακών συστηµάτων υγείας (π.χ. Νοσοκοµειακών πληροφοριακών συστηµάτων, εργαστηριακών πληροφοριακών συστηµάτων, συστηµάτων συνταγογράφησης, κλπ.) και σήµερα βρίσκεται στην έκδοση 2.5. Σύντοµα όµως προβλέπεται να υιοθετηθεί η έκδοση HL7 v3.0 ή οποία και είναι συµβατή µε τη γλώσσα XML (extensive markup language) η οποία χρησιµοποιείται ευρέως στα συστήµατα βασισµένα στις τεχνολογίες Internet.
Πληροφοριακά Συστήµατα Χωρίς «Σύστηµα επικοινωνίας» Είναι......Ο Πύργος της Βαβέλ Pieter Bruegel, 1563
Διαλειτουργικότητα
Χωρίς την χρήση του HL7 Από αυτή την κατάσταση... n*(n-1) οι διεπαφές, όπου n ο αριθµός υποσυστηµάτων
Με την χρήση του HL7 (αλλά χωρίς την χρήση middleware) Σ αυτή την κατάσταση... ή καλύτερα...
HL7 middleware Σ αυτήν! Single information 'highway' created with the middleware
IEEE-MEDIX Το Ινστιτούτο Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών [Institute of Electrical and Electronic Engineers, Inc (IEEE)] αναπτύσσει το πρότυπο για την ανταλλαγή ιατρικών δεδοµένων [Medical Data Interchange Standard (MEDIX], ανάµεσα σε νοσοκοµειακά συστήµατα πληροφορικής. Βασίζεται στα πρότυπα του οργανισµού ISO και των επτά επιπέδων του µοντέλου OSI. Πρόκειται για ένα πρότυπο που αφορά στο συγχρονισµό των Βάσεων Δεδοµένων και προχωρά πιο πέρα από το HL7, καθώς περιλαµβάνει όλα τα θέµατα που έχουν να κάνουν µε τη διασύνδεση των υπολογιστικών συστηµάτων, όπως είναι το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, η παγκόσµια διευθυνσιοδότηση, η ανταλλαγή αρχείων και η πρόσβαση σε αυτά καθώς και άλλα πιο τεχνικά θέµατα.
EDI-EDICAFT Το EDI είναι ένα πρότυπο για την ανταλλαγή εγγράφων µεταξύ διαφορετικών εφαρµογών οι οποίες βρίσκονται σε διαφορετικά µηχανήµατα. Πολλοί τοµείς και ανάµεσά τους και αυτός της υγείας, επιλέγουν το EDI ως ένα γρήγορο, φτηνό και ασφαλή τρόπο για να ανταλλάσσουν οποιουδήποτε τύπου συχνά χρησιµοποιούµενα έγγραφα, αποθηκεύοντας τα σε ηλεκτρονικά γραµµατοκιβώτια. Το EDI διαφοροποιείται σηµαντικά από την ανταλλαγή αρχείων µέσω ηλεκτρονικού ταχυδροµείου ή µέσω αποθηκευτικών µέσων κοινής χρήσης. Η βασική διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι στο EDI η εφαρµογή αποστολέας και η εφαρµογή παραλήπτης πρέπει πρώτα να συµφωνήσουν στη µορφή την οποία θα έχει το έγγραφο που πρόκειται να µεταδοθεί.
Πρότυπα συµπίεσης ιατρικών δεδοµένων Το θέµα της συµπίεσης ιατρικών δεδοµένων προκύπτει όταν είναι αναγκαία η αποθήκευση ή µετάδοση ψηφιακών δεδοµένων που καταλαµβάνουν µεγάλο όγκο. Το παραπάνω είναι εξαιρετικά συχνό στις εφαρµογές τηλεϊατρικής σε περιπτώσεις όπου απαιτείται η µετάδοση ψηφιακών εικόνων (σταθερών ή κινούµενων) ή σε περιπτώσεις που το διαθέσιµο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο είναι µικρού εύρους ζώνης (low-bandwidth) όπως για παράδειγµα δίκτυα κινητών επικοινωνιών, δορυφορικά δίκτυα, ακόµα και ISDN γραµµές. Το θέµα της συµπίεσης των ιατρικών δεδοµένων γίνεται εξαιρετικά σηµαντικό δεδοµένης της απαίτησης της νοµοθεσίας (αλλά και της ιατρικής πρακτικής) περί µη αλλοίωσης της πρωτογενούς πληροφορίας κατά την συµπίεση.
Πρότυπα συµπίεσης ιατρικών δεδοµένων Οι αλγόριθµοι συµπίεσης εικόνων µπορούν να διαχωριστούν σε τυποποιηµένους (standardized) και ιδιόκτητους (proprietary). Οι τυποποιηµένοι αλγόριθµοι αναπτύσσονται, εκδίδονται και συντηρούνται από διεθνείς οργανισµούς όπως ο ISO (International Standards Organization), και ο ITU (International Telecommunication Union). Ένα από τα πιο διαδεδοµένα πρότυπα συµπίεσης εικόνων µε σηµαντικές εφαρµογές και στην υγεία είναι το πρότυπο JPEG (Joint Photographic Experts Group) που παρουσιάστηκε στα µέσα της δεκαετίας του 80 από κοινού (εξ ου και το αρχικό Joint) από τον ISO και την ITU.
Το πρότυπο Digital Imaging and Communication (DICOM) ACR -NEMA (American College of Radiology National Electrical Manufacturers Association). Στόχο είχε την ανάπτυξη ενός Προτύπου, το οποίο θα: προωθούσε την επικοινωνία και την ανταλλαγή πληροφοριών και ψηφιακών εικόνων, χωρίς να παίζει κάποιο ρόλο ο κατασκευαστής της συσκευής, διευκόλυνε την ανάπτυξη και τη διεύρυνση της αρχειοθέτησης των εικόνων και των συστηµάτων επικοινωνίας (Picture Archiving and Communication Systems - PACS), δίνοντας τη δυνατότητα διασύνδεσης µε άλλα συστήµατα νοσοκοµειακών πληροφοριών, επέτρεπε τη δηµιουργία Βάσεων Δεδοµένων διαφόρων διαγνωστικών πληροφοριών, στις οποίες θα είχαν πρόσβαση διάφορες συσκευές άσχετα µε τη γεωγραφική τους θέση.
DICOM (1/3) Μέσω του προτύπου DICOM είναι δυνατή η ανταλλαγή δεδοµένων µεταξύ συσκευών και συστηµάτων διαφορετικών κατασκευαστών (π.χ. η απεικόνιση µίας τοµογραφικής εικόνας από διαγνωστική κονσόλα άλλου κατασκευαστή). Είναι εφαρµόσιµο σε ένα δικτυωµένο περιβάλλον. Το Πρότυπο της ACR-NEMA ήταν εφαρµόσιµο µόνο στα σηµείο - προς -σηµείο (point - to - point) περιβάλλοντα, αλλά και για τη λειτουργία του σε ένα δικτυωµένο περιβάλλον απαιτούνταν µια Μονάδα Δικτυακής Διασύνδεσης (Network Interface Unit -NIU). Αντίθετα, το DICOM υποστηρίζει τη λειτουργία του σε ένα δικτυωµένο περιβάλλον µε τη χρήση του βιοµηχανικού πρωτοκόλλου δικτυακής σύνδεσης TCP/IP.
DICOM (2/3) Το Πρότυπο της ACR-NEMA δεν όριζε έναν τύπο αρχείου ή την επιλογή ενός φυσικού µέσου ή ενός λογικού συστήµατος αρχείων. Το DICOM όµως υποστηρίζει τη λειτουργία σε ένα τέτοιο περιβάλλον χρησιµοποιώντας βιοµηχανικά πρότυπα µέσων όπως το CD-ROM και το MOD καθώς επίσης και διάφορα λογικά συστήµατα αρχείων όπως τα ISO 9660 και PC File System. Ορίζει τον τρόπο µε τον οποίο οι συσκευές οι οποίες είναι συµβατές µε το Πρότυπο αντιδρούν σε εντολές και στα δεδοµένα τα οποία ανταλλάσσονται. Το Πρότυπο της ACR-NEMA περιοριζόταν απλώς στη µεταφορά δεδοµένων, αλλά το DICOM ορίζει, µέσω της έννοιας των Κλάσεων Υπηρεσιών (Service Classes), τη σηµασιολογία των εντολών και των σχετικών δεδοµένων.
DICOM (3/3) Καθορίζει τα επίπεδα συµµόρφωσης (levels of conformance). Το ACR-NEMA Πρότυπο όριζε το ελάχιστο επίπεδο συµµόρφωσης. Το DICOM από την άλλη περιγράφει ρητά τον τρόπο µε τον οποίο πρέπει να κατασκευαστεί µια Δήλωση Συµµόρφωσης (Conformance Statement) για κάποιες συγκεκριµένες επιλογές.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!