ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΜΠΥΛΗΣ KUZNETS ΣΤΙΣ ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΜΠΥΛΗΣ KUZNETS ΣΤΙΣ ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ Χαρά Τζαλονίκου, Ολιβία Κατρακάζη, Ευθύμιος Ζέρβας Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάροδος Αριστοτέλους 18, 26335 Πάτρα email: zervas@eap.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η επιστημονική βιβλιογραφία έχει πολλές εργασίες που διερευνούν τη σχέση μεταξύ των εκπομπών CO 2 και το κατά κεφαλήν εισόδημα με βάση την Περιβαλλοντική Καμπύλη Kuznets (EKC). Ωστόσο, η ιδέα της EKC μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε άλλους τομείς. Σε αυτή την εργασία, η μεθοδολογία EKC εφαρμόζεται για τις συνήθειες καπνίσματος, χρησιμοποιώντας δεδομένα από όλες τις χώρες του κόσμου κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 22 ετών (1980-2012). Η εξέλιξη του επιπολασμού του καπνίσματος (συνολικά, ανά φύλο και ανά ηλικία) και ημερήσια κατανάλωση τσιγάρων (συνολικά, ανά φύλο και ανά ηλικία) αναλύονται ως συνάρτηση της εξέλιξης του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Η ανάλυση αφορά τις 15 χώρες της ΕΕ15. Λέξεις Κλειδιά: Περιβαλλοντική καμπύλη Kuznets, επιπολασμός του καπνίσματος, καπνιστικές συνήθεις, εισόδημα JEL Classification code: Q00, Q50 ABSTRACT The scientific literature has many works investigating the relationship between CO2 emissions and per capita income based on Environmental Kuznets Curve (EKC). However, the idea of EKC can be used in other fields. In this work, the EKC methodology is applied to smoking habits, using data of all the countries of the world during a period of 22 year (1980-2012). The evolution of smoking prevalence (total, per sex and per age) and daily cigarettes consumption (total, per sex and per age) are analyzed as a function of the evolution of per capita income. The analysis concerns the 15 EE15 countries. Key words: Environmental Kuznets Curve, Smoking prevalence, smoking habits, income JEL Classification code: Q00, Q50 1

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η καμπύλη Kuznets (Simon Kuznets, 1955) αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την εξέλιξη της οικονομικής ανισότητας σε μία χώρα όσο η τελευταία αναπτύσσεται. Η θεωρία λοιπόν εξηγεί ότι η ανισότητα στην διανομή εισοδήματος αρχικά αυξάνεται όσο αναπτύσσεται η οικονομία μιας χώρας και στην συνέχεια με την περεταίρω ανάπτυξη η οικονομική ανισότητα μειώνεται. Η θεωρία της καμπύλης Kuznets χρησιμοποιήθηκε στην συνέχεια για να περιγράψει την εξέλιξη της ρύπανσης του περιβάλλοντος όσο η οικονομία της χώρας αναπτύσσεται. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στην βιβλιογραφία το φαινόμενο της επέκτασης της θεωρίας αυτής και σε άλλα θέματα, όπως για παράδειγμα σε θέματα υγείας. Έτσι, για παράδειγμα υπάρχουν έρευνες σχετικά με την εξέλιξη της παχυσαρκίας στου πολίτες μιας χώρας καθώς η οικονομία αναπτύσσεται.( Anca M. Grecu & Kurt W. Rotthoff, 2014). Επιπλέον έχει διατυπωθεί πως η ποιότητα της υγείας για τους πολίτες μιας χώρας μπορεί να αναλυθεί ως παράγοντας για την περεταίρω ανάλυση του περιβάλλοντος σε σχέση με την οικονομική ανάπτυξη.(c. Katrakilidis, I. Kyritsis & V. Patsika,2016). Στην παρούσα εργασία εφαρμόζεται η θεωρία αυτή στις 15 χώρες της ΕΕ15 και γίνεται μία πρωταρχική συσχέτιση μεταξύ των καπνιστικών συνήθειών και του ΑΕΠ/κάτοικο. 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΠΗΓΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή την εργασία αντλήθηκαν από τους διαδικτυακούς τόπους της Global Health Data Exchange [1] και της The World Bank [2] και αφορούν τα έτη 1980-2012. Ο οικονομικός δείκτης που χρησιμοποιείται είναι το πραγματικό ΑΕΠ/κάτοικο (κατά κεφαλήν ΑΕΠ). Οι δείκτες των καπνιστικών συνηθειών είναι η συνολική κατανάλωση καπνού, η κατανάλωση καπνού ανά κατοίκο/ημέρα, ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος των ανδρών σε όλες τις ηλικίες (10 ετών έως 80 ετών), ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος των γυναικών σε όλες τις ηλικίες (10 ετών έως 80 ετών), ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών όλων των ηλικιών (10 ετών έως 80 ετών), ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών όλων των ηλικιών για τα έτη 1980 και 2012. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 3.1 Εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ /κάτοικο Στα Σχήματα 1, 2 και 3 παρουσιάζεται η μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ/κάτοικο για τις 15 χώρες της ΕΕ15 (Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Δανία, Ιρλανδία, Σουηδία, Βέλγιο, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία, Φιλανδία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία) για τα έτη 1980 έως 2012. Παρατηρούμε ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξάνεται και στις 15 χώρες από το έτος 1980 έως το 2009, όπου εμφανίζεται η οικονομική κρίση, στη συνέχεια μειώνεται ή παραμένει σχετικά σταθερό, με μία αυξητική τάση το έτος 2011 στις 14 χώρες της ΕΕ15 εκτός της Ελλάδας η οποία συνεχίζει να ακολουθεί μειωτική τάση. Σχήμα 1. Πραγματικό ΑΕΠ/κάτοικο των χωρών Κάτω Χώρες, Λουξεμβούργο, Δανία, Ιρλανδία και Σουηδία. Σχήμα 2. Πραγματικό ΑΕΠ/κάτοικο των χωρών Βέλγιο, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία και Φιλανδία. 2

Σχήμα 3. Πραγματικό ΑΕΠ/κάτοικο των χωρών Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανίας. Σχήμα 4. Συνολική κατανάλωση τσιγάρων /έτος των χωρών Κάτω Χώρες, Αυστρία, Πορτογαλία, Ελλάδα και Βέλγιο. 3.2. Εξέλιξη της κατανάλωσης καπνού Οι δείκτες της κατανάλωσης καπνού είναι η συνολική κατανάλωση καπνού στη διάρκεια των χρόνων (1980-2012), η κατανάλωση καπνού ανά κάτοικο/ημέρα στη διάρκεια των χρόνων (1980-2012). 3.2.1. Συνολική κατανάλωση καπνού Στα Σχήματα 4, 5 και 6 παρουσιάζεται η επίδραση της συνολικής κατανάλωσης καπνού (σε τσιγάρα ανά έτος για όλους τους κατοίκους της κάθε χώρας) κατά τη διάρκεια των ετών 1980 έως 2012 για τις χώρες της ΕΕ15. Παρατηρούμε ότι σε μερικές χώρες τις ΕΕ-15 η συνολική κατανάλωση καπνού (σε τσιγάρα ανά έτος για όλους τους κατοίκους της κάθε χώρας) μειώνεται καθ όλη τη διάρκεια των ετών (Βέλγιο, Αυστρία, Φιλανδία, Λουξεμβούργο, Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο) ενώ σε μερικές αυξάνεται (Δανία, Ιρλανδία). Επίσης σε μερικές χώρες (Ελλάδα, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ισπανία) η συνολική κατανάλωση καπνού (σε τσιγάρα ανά έτος για όλους τους κατοίκους της κάθε χώρας) εμφανίζει αυξητική τάση έως το 2009 και στη συνέχεια παρουσιάζει απότομη μείωση. Φαίνεται ότι σε κάποιες χώρες της ΕΕ-15 η συνολική κατανάλωση καπνού (σε τσιγάρα ανά έτος για όλους τους κατοίκους της κάθε χώρας) επηρεάζεται από την οικονομική κρίση ενώ κάποιες χώρες είναι ανεξάρτητες από αυτή. Σχήμα 5 Συνολική κατανάλωση τσιγάρων /έτος των χωρών Σουηδία, Ιρλανδία, Φιλανδία, Δανία και Λουξεμβούργο. Σχήμα 6 Συνολική κατανάλωση τσιγάρων /έτος των χωρών Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία και Ισπανία. 3

3.2.2. Κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα Στα Σχήματα 7, 8 και 9 παρουσιάζεται η συνολική κατανάλωση καπνού σε τσιγάρα ανά καπνιστή/ημέρα κατά τη διάρκεια των ετών 1980 έως 2012 για τις 15 χώρες της ΕΕ15. Σχήμα 9. Κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα σε Σουηδία, Φιλανδία, Κάτω Χώρες, Δανία και Ιρλανδία. Σχήμα 7. Κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα σε Αυστρία, Πορτογαλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο και Βέλγιο Σχήμα 8. Κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα σε Ελλάδα, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία και Γαλλία. Στο Σχήμα 7 παρουσιάζονται οι χώρες τις ΕΕ-15 οι οποίες παρατηρείται ότι η κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα μειώνεται με κάποιες όμως αυξητικές τάσεις σε μερικά έτη. Στο Σχήμα 8 φαίνεται ότι κάποιες χώρες παρουσιάζουν ομαλή μείωση της κατανάλωσης καπνού ανά καπνιστή/ημέρα ή και σταθεροποίηση. Επίσης παρατηρούμε ότι κάποιες χώρες (Ισπανία, Ιταλία) ενώ στην αρχή παρουσίαζαν μείωση άρχισε να αυξάνεται η κατανάλωση καπνού για μερικά έτη και εν συνεχεία σταδιακά να μειώνεται. Μία διαφορετική κατάσταση μπορούμε να παρατηρήσουμε στο Σχήμα 9, όπου σε μερικές χώρες αυξάνεται η κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα καθ όλη τη διάρκεια των ετών εκτός από την Ιρλανδία πού παρουσίαζε αυξητική τάση έως το 2004 και μείωση έως το 2012 σε αντιστοιχία με την Φιλανδία που παρουσίαζε αυξομειώσεις σχετικά ιδίου μεγέθους σε όλη τη διάρκεια των χρόνων. 3.3. Επιπολασμός του καπνίσματος Οι δείκτες του επιπολασμού του καπνίσματος είναι ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος των ανδρών σε όλες τις ηλικίες (10 ετών έως 80 ετών), ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος των γυναικών σε όλες τις ηλικίες (10 ετών έως 80 ετών), ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών όλων των ηλικιών (10 ετών έως 80 ετών) και ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών όλων των ηλικιών. Αυτά τα στοιχεία παρουσιάζονται για τα έτη 1980 και 2012 και ως μέσος όρος για κάθε ηλικία υπολογίστηκε ο μέσος όρος του επιπολασμού κάθε χώρας για τη δεδομένη ηλικία. 4

3.3.1. Μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος Στο Σχήμα 10 παρουσιάζεται ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών όλων των ηλικιών κατά τη διάρκεια των ετών 1980 έως 2012. Σχήμα 11. Μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος των ανδρών ανά ηλικία από το 1980 έως το έτος 2012. Σχήμα 10. Μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών ανά ηλικία από το 1980 έως το έτος 2012. Στο σύνολο της ΕΕ-15 παρατηρείται μία γενική μείωση του του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών για σχεδόν όλες τις ηλικίες. Όμως, τα τελευταία χρόνια η μείωση αυτή είναι πολύ μικρή σε πολλές ηλικίες, και ορισμένες φορές παρουσιάζεται ακόμα και αύξηση. Στο Σχήμα 11 παρουσιάζεται η επίδραση του μέσου όρου του επιπολασμού του καπνίσματος των ανδρών όλων των ηλικιών κατά τη διάρκεια των ετών 1980 έως 2012, ενώ στο Σχήμα 12 των γυναικών. Το Σχήμα 11 δείχνει μία μείωση του μέσου όρου του επιπολασμού του καπνίσματος των ανδρών για σχεδόν όλες τις ηλικίες. Όπως και στο προηγούμενο σχήμα, τα τελευταία χρόνια η μείωση αυτή είναι πολύ μικρή σε πολλές ηλικίες, και ορισμένες φορές παρουσιάζεται ακόμα και αύξηση (κυρίως στις μεσαίες και στις μικρότερες ηλικίες). Σε αντίθεση με τους άντρες, το Σχήμα 12 παρουσιάζει διαφορετική τάση. Μέχρι το 1990 υπάρχει μία αύξηση ή στασιμότητα στις περισσότερες ηλικίες, και μία μείωση στη συνέχεια. Τα τελευταία έτη παρατηρείται μία γενική στασιμότητα ή αύξηση σε αρκετές ηλικίες. Όμως, ορισμένες μεσαίες ηλικίες έχουν συνεχή αύξηση από την αρχή της διαθεσιμότητας των δεδομένων. Σχήμα 12. Μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος των γυναικών ανά ηλικία από το 1980 έως το έτος 2012. Στο Σχήμα 13 παρουσιάζεται ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών ανά ηλικία, για τα έτη 1980 και 2012. Παρατηρείται, ότι και για τα 2 φύλα υπάρχει ένα μέγιστο στις ηλικίες 20-30. Οι ηλικίες αυτές έχουν και τη μεγαλύτερη μείωση από το 1980 μέχρι το 2012, όπου το μέγιστο έχει απλωθεί από τα 20 μέχρι τα 50. Σε όλες τις ηλικίες, ο επιπολασμός των ανδρών είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν των γυναικών, αλλά η διαφορά αυτή μειώνεται με τον χρόνο. 5

Σχήμα 13. Μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών όλων των ηλικιών για τα έτη 1980 και 2012. Σχήμα 14. Επίδραση του ΑΕΠ/κάτοικο στην ημερήσια κατανάλωση τσιγάρων ανά καπνιστη σε Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο και Αυστρία. 3.4. Επίδραση του πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ στις Οι δείκτες των καπνιστικών συνηθειών είναι η κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα και ο μέσος όρος του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών όλων των ηλικιών (10 ετών έως 80 ετών). 3.4.1. Επίδραση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα Στα Σχήματα 14, 15 και 16 παρουσιάζεται η επίδραση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην ημερήσια κατανάλωση καπνού ανά καπνιστη στις 15 χώρες της ΕΕ15. Το Σχήμα 14 παρατηρούμε ότι οι χώρες που παρουσιάζονται έχουν ομαλή και σταθερή μείωση της κατανάλωσης καπνού ανά καπνιστή/ημέρα με το κατά κεφαλή ΑΕΠ. Η μόνη διαφορά είναι η Γερμανία που παρουσιάζει αρχικά σταθερή κατάσταση με τάσεις αύξησης και κατόπιν μείωση. Σε αντίθεση με το Σχήμα 14, το Σχήμα 15 παρουσιάζει διαφορετική τάση. Από το 1980 έως το 2012 η κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα πέφτει λίγο ή είναι σταθερή. Σε Ελλάδα και Ισπανία φαίνεται η επίδραση της κρίσης τα τελευταία χρόνια. Στο Σχήμα 16 όμως παρατηρούμε ότι η κατανάλωση καπνού ανά καπνιστή/ημέρα παρουσιάζει σταθερή αύξηση με το ΑΕΠ. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η μεταβολή του εισοδήματος έχει περίπλοκη επίδραση στην ημερήσια κατανάλωση ανά καπνιστή χωρίς να μπορεί να εξαχθεί κάποια γενική τάση. Σχήμα 15. Επίδραση του ΑΕΠ/κάτοικο στην ημερήσια κατανάλωση τσιγάρων ανά καπνιστη σε Ισπανία, Φιλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Πορτογαλία και Ελλάδα. Σχήμα 16. Επίδραση ΑΕΠ/κάτοικο στην ημερήσια κατανάλωση τσιγάρων ανά καπνιστη σε Ιταλία, Κάτω Χώρες, Δανία, Ιρλανδία και Σουηδία. 6

3.4.2. Επίδραση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στον επιπολασμό του καπνίσματος ανδρών και γυναικών Στα Σχήματα 17, 18 και 19 παρουσιάζεται η επίδραση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στον επιπολασμό του καπνίσματος των ανδρών και των γυναικών όλων των ηλικιών στις 15 χώρες της ΕΕ15. Στο σύνολο της ΕΕ-15 παρατηρείται μία γενική μείωση του επιπολασμού του καπνίσματος ανδρών και γυναικών για όλες τις ηλικίες εκτός από τις χώρες Αυστρία και Πορτογαλία που παρατηρείται αύξηση. Σχήμα 19. Επίδραση του ΑΕΠ/κάτοικο στον επιπολασμό του καπνίσματος των ανδρών και των γυναικών όλων των ηλικιών σε Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Δανία, Ιρλανδία και Σουηδία. Σχήμα 17. Επίδραση του ΑΕΠ/κάτοικο στον επιπολασμό του καπνίσματος των ανδρών και των γυναικών όλων των ηλικιών σε Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Αυστρία. 4. Μελλοντική εργασία Η εργασία αυτή αφορά μία προκαταρκτική διερεύνηση της εξέλιξης των καπνιστικών συνηθειών και της επίδρασης του ΑΕΠ/κάτοικο σε αυτές. Στην συνέχεια θα διερευνηθεί αν επαληθεύεται η θεωρία της καμπύλης Kuznets για τις των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε μελλοντική εργασία θα συμπεριληφθούν κι άλλοι κοινωνικόοικονομικοί παράμετροι, όπως η ανεργία και η μερική απασχόληση, στις, καθώς και με την οικονομετρική ανάλυση αυτών των συσχετίσεων. 5. ΣYΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην παρούσα εργασία αποτυπώθηκαν στατιστικά στοιχεία σχετικά με την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ ανά κάτοικο, την εξέλιξη της κατανάλωσης του καπνού και την εξέλιξη του μέσου όρου επιπολασμού του καπνίσματος για 15 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αρχικά παρατηρούμε ότι το πραγματικό ΑΕΠ ανά κάτοικο αυξάνεται σε όλες τις χώρες από το 1980 έως το 2009 όπου εμφανίζεται η οικονομική κρίση. Η συνολική κατανάλωση καπνού δεν θα λέγαμε ότι ακολουθεί την ίδια πορεία για όλες τις χώρες που εξετάζονται. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν χώρες Σχήμα 18. Επίδραση του ΑΕΠ/κάτοικο στον όπως το Ηνωμένο Βασίλειο όπου υπάρχει σταθερή επιπολασμό του καπνίσματος των ανδρών και των μείωση στην συνολική κατανάλωση καπνού από το γυναικών όλων των ηλικιών σε χώρες Ισπανία, Φιλανδία, 1980 έως το 2012, ενώ αντίθετα σε χώρες όπως η Ηνωμένο Βασίλειο, Πορτογαλία, και Ελλάδα. Ιρλανδία παρατηρείται ελαφρά αύξηση με την πάροδο του χρόνου. Η Ισπανία και η Ελλάδα ακολουθούν διαφορετική πορεία καθώς αυξάνεται η συνολική κατανάλωση καπνού μέχρι το 2009 και μετά μειώνεται. Όσον αφορά την συχνότητα που εμφανίζονται καπνιστές στον γενικό πληθυσμό, υπάρχει μια 7

μείωση του μέσου όρου των ανδρών σχεδόν για όλες τις ηλικίες. Στην περίπτωση των γυναικών από την άλλη πλευρά, παρατηρείται μια αύξηση ή στασιμότητα και μείωση στην συνέχεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο επιπολασμός των ανδρών είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν των γυναικών αλλά η διαφορά μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Παρατηρώντας τα διαγράμματα σχετικά με την μεταβολή εισοδήματος και κατανάλωση καπνού, δεν προκύπτει κάποια προφανής γενική τάση καθώς η μεταβολή του εισοδήματος έχει περίπλοκη επίδραση στην ημερήσια κατανάλωση ανά καπνιστή. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Internet site of GHDx. Global Smoking Prevalence and Cigarette Consumption 1980-2012. Retrieved 14/02/2017 http://ghdx.healthdata.org/record/global-smokingprevalence-and-cigarette-consumption-1980-2012 2. Internet site of The World Bank. GDP per capita (current US$). Retrieved 22/11/2016 http://data.worldbank.org/indicator/ny.gdp.pcap.cd 3. Joan Costa-Font, Cristina Hernandez-Quevedo,Azusa Sato,2017, A Health Kuznets Curve? Cross-Sectional and Longitudinal Evidence on Concentration Indices, Social Indicators Research, Pages 1-14 4. C. Katrakilidis, I. Kyritsis & V. Patsika, 2016, The dynamic linkages between economic growth, environmental quality and health in Greece, Applied Economic Letters,pp217-221 5. Anca M. Grecu & Kurt W. Rotthoff, 2014, Economic growth and obesity: findings of an Obesity Kuznets curve, Applied Economics Letters, pp539-543 8