Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Transcript

1 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Ελένη Χήτα, Ευθύμιος Ζέρβας Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008 επιδρά έντονα σε διάφορους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Άμεσες είναι οι επιπτώσεις της κρίσης στην Ευρωπαϊκή αγορά αυτοκινήτου, όπου παρατηρείται σημαντική μείωση των πωλήσεων. Στην Ελλάδα, όπου η οικονομική είναι πιο έντονη, η μείωση αγγίζει το 35% μόνο για το τελευταίο έτος, και πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο πωλήσεων που έχει παρατηρηθεί από το 1990 και μετά. Η παρούσα εργασία έχει σαν στόχο την ανάλυση της ελληνικής αγοράς ΙΧ αυτοκινήτων των τελευταίων ετών. Η ανάλυση έχει πραγματοποιηθεί με τη χρήση στατιστικών μεθόδων συσχετίζοντας τα στοιχεία της αγοράς με οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες που χαρακτηρίζουν τον πληθυσμό της Ελλάδας. Για τον σκοπό αυτόν έχουν ληφθεί αρχικά υπόψη διάφορα στοιχεία που αφορούν την αγορά των ΙΧ αυτοκινήτων, όπως πχ οι νέες ταξινομήσεις, κτλ, και στην συνέχεια ορισμένοι οικονομικοί και κοινωνικοί δείκτες του πληθυσμού, όπως το κατά κεφαλή εισόδημα, το εργασιακό καθεστώς και η ανεργία. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η σημερινή οικονομική κατάσταση που περιγράφεται με τον όρο «παγκόσμια οικονομική κρίση» έχει επηρεάσει την οικονομική κατάσταση αρκετών χωρών της Ε.Ε. Ιδιαίτερα αισθητή είναι η κρίση μετά το 2009 στην Ελλάδα, καθώς λόγω της αυξανόμενης οικονομικής ύφεσης πολλοί Έλληνες πολίτες αδυνατούν πλέον να καλύψουν ακόμα και τις βασικές τους ανάγκες. Τα αγαθά που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία και την ανάπτυξη της σύγχρονης αγοράς έχουν γίνει δυσπρόσιτα στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού με αποτέλεσμα η ύφεση συνεχώς να βαθαίνει. Ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα στην οικονομική και κοινωνική ζωή των Ελλήνων είναι τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, κυρίως στις πιο παραγωγικές ηλικίες του πληθυσμού, καθώς δεν υπάρχει επαρκής προσφορά νέων θέσεων εργασίας. Άμεσες συνέπειες έχει η οικονομική κρίση και στον τομέα της αγοράς νέων αυτοκινήτων ΙΧ, καθώς έχει παρατηρηθεί μείωση της αγοραστικής δύναμης. Σε επίπεδο ΕΕ παρατηρήθηκε το 2012 μείωση της αγοράς ΙΧ κατά 8.5% σε σχέση με το 2011 και προβλέπεται νέα μείωση της τάξης του 5%-8% [1]. Γεγονός άμεσα συνδεδεμένο με την οικονομική κατάσταση στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα η μείωση στις πωλήσεις νέων ΙΧ τον Ιανουάριο του 2013 άγγιξε το 35% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2012 [1]. Συνεπώς σκοπός της εργασίας είναι ανάλυση της αγοράς των ΙΧ αυτοκινήτων στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και την συσχέτισή της με διαφόρους κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες. Με τον τρόπο αυτό διερευνάται ο βαθμός επίδρασης της οικονομικής κρίσης στην αγορά των ΙΧ αυτοκινήτων. ΔΕΔΟΜΕΝΑ Για την εργασία αυτή χρησιμοποιήθηκαν οι ταξινομήσεις των νέων ΙΧ αυτοκινήτων στην Ελλάδα μέχρι και το τέλος του Άλλα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν είναι: ο αριθμός των επιβατικών αυτοκινήτων ανά 1000 κατοίκους, η αναγκαστική απουσία του αυτοκινήτου ως μεταφορικό μέσο, τα έξοδα του νοικοκυριού για μεταφορές, καθώς επίσης χαρακτηριστικά του στόλου των ταξινομημένων ΙΧ οχημάτων. Τα παραπάνω δεδομένα

2 συσχετίστηκαν με τα κοινωνικά δεδομένα που χαρακτηρίζουν τον πληθυσμό της Ελλάδας και συγκεκριμένα το κατά κεφαλήν εισόδημα (οριζόμενο ως ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ανά κάτοικο), το εργασιακό καθεστώς και η ανεργία. Τα δεδομένα αντλήθηκαν από τους διαδικτυακούς τόπους της ACEA [1], του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων (ΣΕΑΑ) [2], της Eurostat [3] και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής [4]. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Το σχήμα 1(α) παρουσιάζει αρχικά την μεταβολή του μέσου εισοδήματος. Παρατηρείται μία σταθερή αύξηση μέχρι το 2008 και μετά μία πολύ σημαντική μείωση λόγω της οικονομικής κρίσης. Το σχήμα 1(α) παρουσιάζει επίσης τις νέες ταξινομήσεις των ΙΧ αυτοκινήτων για τα έτη Σημειώνεται μία μεγάλη αύξηση το 1999 και σταθεροποίηση της αγοράς σε περίπου χιλιάδες αυτοκίνητα το έτος. Στην συνέχεια, παρατηρείται μία σημαντική μείωση της αγοράς νέων αυτοκινήτων μετά το 2008, η οποία συμβαδίζει με την μείωση του εισοδήματος λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα η μείωση της αγοράς νέων αυτοκινήτων το 2012 αγγίζει το 40% σε σχέση με το προηγούμενο έτος [2]. Στο σχήμα 1(β) παρουσιάζεται το ποσοστό της ανεργίας και το ποσοστό των μερικώς απασχολούμενων από το 2003 μέχρι το α τρίμηνο του Παρατηρείται μία πολύ σημαντική αύξηση της ανεργίας μετά το 2008, καθώς το ποσοστό από 7.7% αγγίζει το α τρίμηνο το 2013 το 27.2% [3]. Επίσης, αν και όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό, παρατηρείται αύξηση και του ποσοστού της μερικής απασχόλησης από το 2008 και μετά. Σχήμα 1. (α) Ο αριθμός των νέων ταξινομήσεων για τα έτη και (β) το ποσοστό ανεργίας και μερικής απασχόλησης για τα έτη α) Επίδραση του μέσου κατά κεφαλή εισοδήματος Το Σχήμα 2 παρουσιάζει τις νέες ταξινομήσεις ΙΧ αυτοκινήτων σε σχέση με το μέσο κατά κεφαλή εισόδημα για τα έτη Αρχικά παρατηρείται αύξηση του κατά κεφαλή εισοδήματος έως το έτος 1999 με συνέπεια την αύξηση των νέων ταξινομημένων ΙΧ αυτοκινήτων. Από το 1999 μέχρι και το 2008 οι πωλήσεις νέων αυτοκινήτων παραμένουν σταθερές γύρω στις 270,000 το έτος, υποδηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο έναν κορεσμό της αγοράς αυτοκινήτων. Μετά το 2008 η οικονομική κρίση της χώρας οδήγησε σε μία μεγάλη πτώση των εισοδημάτων. Η συνέπεια ήταν μία τραγική μείωση του αριθμού των νέων ταξινομήσεων ΙΧ αυτοκινήτων, οι οποίες έφτασαν τις μόνο 58,000 από 267,000 το 2008, δηλαδή μία μείωση σχεδόν 80%.

3 Σχήμα 2. Συσχέτιση μεταξύ των νέων ταξινομήσεων και του μέσου κατά κεφαλή εισοδήματος ( ). Το Σχήμα 3 παρουσιάζει τις δαπάνες των νοικοκυριών για μεταφορές σε σχέση με το μέσο κατά κεφαλή εισόδημα για τα έτη Όπως γίνεται σαφές από το σχήμα, η αύξηση του μέσου εισοδήματος οδηγεί και σε αύξηση της δαπάνης για μεταφορές. Η μείωση του εισοδήματος λόγω της οικονομικής κρίσης προφανώς οδηγεί σε μία μείωση της συνολικής δαπάνης των νοικοκυριών για τις μεταφορές. Σχήμα 3. Συσχέτιση μεταξύ των δαπανών για τις μεταφορές και του μέσου κατά κεφαλή εισοδήματος ( ). Το Σχήμα 4 δείχνει την αναγκαστική στέρηση του αυτοκινήτου ως συνάρτηση του μέσου κατά κεφαλή εισοδήματος. Η αναγκαστική στέρηση του αυτοκινήτου ορίζεται ως η απουσία του αυτοκινήτου λόγω χαμηλού εισοδήματος (δυσκολίες στην αγορά ή δυσκολίες στη χρήση και στη συντήρηση ενός αυτοκινήτου). Όπως φαίνεται στο σχήμα η μείωση του εισοδήματος έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της αναγκαστικής στέρησης αυτοκινήτου στην Ελλάδα και αυτό το φαινόμενο θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια λόγω της κρίσης.

4 Σχήμα 4. Συσχέτιση μεταξύ της αναγκαστικής στέρησης ΙΧ αυτοκινήτου και του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματος για τα έτη Το σχήμα 5 παρουσιάζει τη συσχέτιση μεταξύ του μέσου κατά κεφαλή εισοδήματος και της μέσης ισχύος των κινητήρων των νέων ΙΧ αυτοκινήτων. Όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς η αύξηση του εισοδήματος έχει ως αποτέλεσμα την επιλογή αυτοκινήτων με κινητήρες μεγαλύτερης ισχύος από τους καταναλωτές. Η κρίση λοιπόν οδηγεί αναγκαστικά και στην αγορά λιγότερο ισχυρών αυτοκινήτων. Σχήμα 5. Συσχέτιση μεταξύ της ισχύος των κινητήρων των νέων ταξινομημένων ΙΧ αυτοκινήτων και του μέσου κατά κεφαλή εισοδήματος για τα έτη β) Επίδραση της ανεργίας Το σήμα 6 παρουσιάζει τη συσχέτιση μεταξύ της ανεργίας των νέων ταξινομήσεων. Παρατηρείται ότι η δραματική αύξηση της ανεργίας από το 2008 και μετά έχει μειώσει κατά πολύ την αγορά νέων αυτοκινήτων. Η μαύρη γραμμή σχετίζει την ανεργία με τις νέες ταξινομήσεις το ίδιο έτος. Η κόκκινη την ανεργία με τις ταξινομήσεις του επόμενου έτους. Και στις δύο περιπτώσεις παρατηρείται πολύ καλή συσχέτιση, αλλά όταν λαμβάνονται υπόψη οι ταξινομήσεις του επόμενου έτους τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα. Αυτό οφείλεται

5 στο ότι η αγορά ενός ΙΧ αυτοκινήτου είναι γενικά προγραμματισμένη από πολύ καιρό και τα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης ή άλλων οικονομικών αλλαγών μπορεί να φανούν και με μία υστέρηση. Σχήμα 6. Συσχέτιση μεταξύ των νέων ταξινομήσεων και της ανεργίας για τα έτη ( ). Το σχήμα 7 δείχνει τη συσχέτιση μεταξύ της ανεργίας και του μέσου κυβισμού (cm 3 ) των νέων ταξινομημένων ΙΧ αυτοκινήτων. Είναι σαφές ότι η αύξηση της ανεργίας ωθεί τον καταναλωτή στην επιλογή αυτοκινήτου μικρότερου κυβισμού λόγω προφανώς χαμηλότερου κόστους κατά την αγορά του, την χρήση του και τη συντήρησή του. Παρατηρείται καλύτερη συσχέτιση όταν λαμβάνοντια υπόψη οι ταξινομήσεις του επόμενου έτους (Ν+1), για τους λόγους που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Σχήμα 7. Συσχέτιση μεταξύ του μέσου κυβισμού των νέων ταξινομημέων ΙΧ και της ανεργίας για τα έτη Στο Σχήμα 8 παρουσιάζεται η συσχέτιση μεταξύ των νέων ταξινομήσεων και της μερικής απασχόλησης. Διαπιστώνεται ότι οι πωλήσεις νέων αυτοκινήτων παραμένουν σταθερές μέχρι το ποσοστό του 5.5% της μερικής απασχόλησης, ενώ παρατηρείται πολύ μεγάλη μείωση των

6 νέων ταξινομήσεων για μεγαλύτερα ποσοστά μερικής απασχόλησης. Αυτό προκύπτει και συνδυαστικά με άλλους παράγοντες, όπως η μείωση του εισοδήματος και η ανεργία, επειδή το ποσοστό της μερικής απασχόλησης έχει αυξηθεί σχετικά λίγο μετά το 2008 όπου ξεκινά η οικονομική κρίση. Σχήμα 8. Συσχέτιση μεταξύ της αναγκαστικής απουσίας ΙΧ και του κατά κεφαλήν ΑΕΠ για τα έτη Το Σχήμα 9 δείχνει την αναγκαστική απουσία του αυτοκινήτου ως συνάρτηση της μερικής απασχόλησης. Η αύξηση του ποσοστού των μερικώς απασχολούμενων μειώνει την αναγκαστική έλλειψή του. Αντίθετα με τα προηγούμενα, η χρήση της αναγκαστικής απουσίας αυτοκινήτου το έτος Ν+1 δεν βελτιώνει την συσχέτιση σε αυτή την περίπτωση. Σχήμα 9. Συσχέτιση μεταξύ της αναγκαστικής απουσίας ΙΧ και του ποσοστού της μερικής απασχόλησης για τα έτη ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η εργασία αυτή εξετάζει τις συσχετίσεις μεταξύ διαφόρων κοινωνικο-οικονομικών δεικτών και δεικτών της αγοράς αυτοκινήτων στην Ελλάδα. Οι κοινωνικο-οικονομικοί δείκτες που

7 χρησιμοποιούνται εδώ είναι το κατά κεφαλήν εισόδημα (ΑΕΠ ανά κάτοικο), η ανεργία και το ποσοοστό μερικής απσχόλησης. Οι δείκτες της αγοράς αυτοκινήτων είναι: ο αριθμός των ταξινομήσεων νέων ΙΧ αυτοκινήτων, οι δαπάνες των νοικοκυριών για τις μεταφορές και η αναγκαστική απουσία του αυτοκινήτου. Επίσης χαρακτηριστικά του στόλου, όπως κυβισμός και ισχύς κινητήρα. Από τους παραπάνω συνδυασμούς διαπιστώθηκε ότι η αγορά του νέου ΙΧ αυτοκινήτου είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην οικονομική κρίση, αφού η μείωση του εισοδήματος και η αύξηση της ανεργίας οδήγησαν με μείωση των νέων ταξινομήσεων σε περίπου 80% μέσα σε τέσσερα χρόνια. Το ποσοστό αυτό της μείωσης είναι πολύ πιο μεγάλο από την μείωση του εισοδήματος και την αύξηση της ανεργίας. Επιπλέον στοιχείο είναι η στροφή του κοινού προς λιγότερο ισχυρά, άρα και πιο οικονομικά αυτοκίνητα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] ACEA (European Automobile Manufacturers Association). Statistics on new car registrations in Europe , Available at [2] SEAA, Available at [3] Eurostat, Available at [4] ELSTAT, Available at