EKK H IA. λους (Lord Te n ny s o n,r u dyard Kipling)!

Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 EKK H IA 209 Τ Ε Χ Ν Ο ΛΟΓΙΕΣ ΑΙΧΜΗΣ - ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΟΡΘΟ ΟΞΗ ΘΕΟΛΟ Γ Ι Α * Σήµερα τεχνολογία χει πραγµατοποιήσει µία λµατώδη νάπτυξη πιτε γµατα, πο δ ν θ µπορο σε ν τ συλλάβει ο τε πι τολµηρ πιστηµονικ φαντασία (Science Fiction). Σ πολλ ε δη τεχνολογίας κα πι πολ στ ν πληροφορική, πο σήµερα θεωρε ται ς κατ ξοχ ν τεχνολογία α χµ ς φο µ σωρεία Tο Σεβ. Μητροπολίτου Νικοπ λεως κ. ΜΕΛΕΤΙΟΥ φαρµογ ν της χει ε σχωρήσει στ ν ζω λων κα χει τεθ στ ν πηρεσία το τ µου κα το σ υ ν λ ο υ. Ετσι ε κολα κατανοε ται α τάρεσκη διακήρυξη τ ν προωθητ ν της, τι στ χος της ε ναι «ποι τητα ζω ς», δ η λ α δ ή : γ ρ ή γ ο ρ η ξ υ π η ρ έ τ η σ η, ν ε σ η, π ά ρ κ ε ι α, α τ ά ρ κ ε ι α, ε κολη δουλειά, ε κολη διασκέδαση, ψ η λ γ ν ώ σ η, ξοικον µηση λε θερου χρ νου κ.. Μ λλα λ για: Σκέτη γοητεία! Ε ναι λοιπ ν ντελ ς φυσικ, τι ε ρίσκει λ ψυχη ποδοχή. Τ πιτε γµατά της προκαλο ν λιγγο. Κα ν α τ γίνεται τώρα, π ο κτιµ ται τι διέρχεται τ ν νηπιακή της λικία, τί χοµε ν βιώσωµε, ταν συνεχίζοντας τ ν θριαµβευτική της πορεία, θ πινοε λο κα σπουδαι τερες φαρµογές; Θ φέρει, λ έ ν ε, χρυσ ποχή, παραδεισιακ κατάσταση. Γι λους (Lord Te n ny s o n,r u dyard Kipling)! Ο µ ω ς,δ ν χουν λοι τ ν δια γνώµη. Αλλοι κφράζουν, µ κριτήρια καθαρ ν θ ρ ω π ι σ τ ι κ ά, ντονες µφισβητήσεις. Α ν η σ υ- χ ο ν. Φ ο β ο ν τ α ι, τι ο φαρµογ ς τ ς πληροφορικ ς θ καταστρέψουν τ ν ποι τητα ζω ς (H u x l ey). Αµφισβητο ν τ ν προσφορ τ ς τεχνολογίας γι ποι τητα ζω ς. Κα λένε, τι ο φαρµογές της χουν ποβ κι λας τ σο κυρίαρχες στ ν ζω το τ µου, στε ν ποκαθιστο ν τ φυσικ περιβάλλον, πο δ ν µπορε ποτ ν ποκαθίσταται ζηµίως. Μ ή π ω ς, λ έ ν ε, τ ε λ ι κ ά, µ τ ς τεχνολογίες α τές, «τ πράγµατα νέβηκαν στ ν σέλλα»; Μήπως πέβησαν, ν τ γι ργανα- πηρεσίες τ ς ζω ς το νθρώπου, κ ριοί του; Μήπως τ ν καβάλλησαν κα κρατο ν πι τ νία τ ς ζω ς του στ χέρια τους (E m e r s o n) ; Κα ρωτο ν στ σια: Mήπως ε ναι προτιµ τερο ν πετάξωµε τ σχετικ µηχανή- µατα στ ν σκουπιδ τοπο (Samuel Butler) ; Α λ λ ο ι, πως ταν φυσικ (κα ναµεν µεν ο! ), παίρνουν σαφ ς χθρικ στάση πέναντι στ ς σχετικ ς πιστ µες κα τεχνολογίες. Ε ν α ι βασικ ο λεγ µενοι φονταµενταλιστές. Κ κ λ ο ι κα κυκλώµατα π προτεσταντικ ς Σέκτες τ ς Αµερικ ς µ σχατολογικ προσανατολισµ, κα µ πολιτικ ς προεκτάσεις. Κάνοντας χίλιους λογισµο ς κα ποικοδοµήσεις πάνω σ πιθαν ς µελλοντικ ς χρήσεις. Απ το ς κ κλους α το ς προέκυψε δαιµονοποίηση τ ν πισ τ η µ ν, τ ν λεκτρονικ ν, τ ς πληροφορικ ς (6 6 6, bar code, Ε Κ Α Μ, κοµπιο τερ Βρυξελλ ν, λεκτρονικ ς κάρτες) κα λη σχετικ παραθρησκευτικ κα παραπολιτικ φλυαρία. Ποία ε ναι θέση τ ς Ορθοδ ξου Θεολογίας πάνω σ λα α τά; Ας δο µε, τί ε ναι κατ τ ν Ορθ δοξη Θεολ ο γ ί α α. ο τεχνολογίες καθ αυτές κα β. ο τεχνολογίες στ ς σχέσεις τους µ µ ς. * Ε σήγηση στ «ιεθν ς Επιστηµονικ Συνέδριο» ( Αθ ή ν α,4-8. 1 0. 2 0 0 0 ), πο ργανώθηκε π τ ν Εκκλησία τ ς Ε λ λ ά δ ο ς,στ πλαίσια το Ιωβηλαίου τους 2000. Α Επιστήµη κα τεχνολογίες καθ αυτ ς 1. Οσο πρωτοποριακά, σο παναστατικ

210 EKK H IA Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 κα ν λογίζωνται τ πιτε γµατα τ ν πισ τ η µ ν,δ ν πιτρέπεται ν κρίνωνται: ñ ο τε νάλογα µ τ φιλοσοφικ -κοινωνικ π ε ρ ί γ υ ρ ο ñ ο τε νάλογα µ τ πρ σωπο το συνοµιλ η τ ñ ο τε µ βάση ψευτο-ηθικιστικ ς συµβουλές. Ε ναι λάθος, ν πικεντρώνεται τ νδιαφέρον µας στ ν λεπτοµέρεια-πρ βληµα το συγκεκριµένου χώρου, χρ νου κα περιβάλλοντος, πο δ ν κατ ρθωσε συνείδηση το νθρώπου ν τ ν ντάξει σωστά. Η πικέντρωση το νδιαφέροντ ς µας σ λεπτοµέρειες δηµιουργε ψε τικα διλήµµατα κα µ ς ποπροσανατολίζ ε ι. Σ µφωνα µ µία στορία, µι µάδα ξερευνητ ν θελαν ν νεβο ν στ Ιµαλάϊα. Ε µ ί- σθωσαν µία λλη µάδα π φτωχο ς ντοπίο υ ς, γι ν µεταφέρουν τ ς ποσκευές τους, κ α ξ ε κ ί ν η σ α ν. Π ρ ο χ ω ρ ώ ν τ α ς, λε θεροι α το π κάθε β ά ρ ο ς, ο νεαρο σχετικ ρευνητ ς τρεχαν µ νθουσιασµ µπροστά. Κα κολουθο σαν κατάφορτοι κα σθµαίνοντας ο ντ πιοι πηρέτ ε ς. Κάποια στιγµ στάθηκαν λοι στ ν νηφορι ν πάρουν µι νάσα. Σ λίγα λεπτ τ φεντικ σηκώθηκαν κα ξεκίνησαν! Αλλ ο ντ πιοι δ ν το ς µιµήθηκαν. ν ε χαν «ψυχ» ν τ κάµουν π ξάντληση. Το ς λένε προστακτικά - Ελ τε, ξεκιν στε φε γοµε. Α π ά ν τ η σ α ν - Ο χ ι. Σ ε ς, ν θέλετε, π ρ ο χ ω ρ σ τ ε. Ε µ ε ς δ ν µπορο µε ν Σ ς κολουθήσωµε! - Γι α τ ί ; - Περιµένοµε τ ς ψυχές µας! Κα πρ σθεσαν - Εµε ς τρέχοµε. Ο ψυχ ς δ ν τρέχουν τ σο π ο λ. ν προχωρο ν τ σο γρήγορα. Ε µ ε ι ν α ν π ί σ ω. Τ ς περιµένοµε. Χωρ ς τ ς ψυχές µας δ ν π µε πουθενά. Ο τε β µα. Εξέφραζαν π τ δική τους πλευρ µι καθαρ νθρώπινη κα πολιτικάντικη λογική, π ο δ, σ µ ς, ε ναι γνωστ σ ν πρ γραµµα-σ στηµα Κολοκοτρώνη γι τ ν µεθ δευση φο- µοίωσης το δυτικο πολιτισµο π τ ν λα µ α ς. Σταδιακ ν γίνεται. Οχι λο τ «φράγκικο» µ µι ς. Στ ν ρχ 90% ρωµέϊκο κα 10% φ ρ ά γ κ ι κ ο. Μετ 80% ρωµέϊκο κα 20% φράγκικο κ.ο. κ. Σταδιακά! Ν τ φοµοιώνει κουτ ς λ α ς! Κα βέβαια, γι πίγεια πράγµατα κάτι τέτοιο µπορε ν γίνεται. Α τ ς ε ναι ρ λος τ ς ποιας προπαγάνδας. Ο µ ω ς. Ο λ γος το Θεο ε ναι α ώνιος. ν ε ναι λλος σήµερα κα λλος α ριο. ν νακ α λ π τ ε τ α ι. ν πινοε ται. ν προσαρµ ζεται. Ε ναι α ώνιος. Κα δίνει λ σεις µ νο α ώνιες. Κα Εκκλησιαστικ Ορθ δοξη θεολογία, δίνει λ σεις α ώνιες κα διαχρονικές, α τοκατ α ρ γ ε τ α ι. ν χρειάζεται σ κανέναν, µία κ µη «ξυπνη» νθρώπινη τοποθέτηση! ν πάρχει νέος λ γος το Θεο, πειδ προέκυψε να γνωστο µέχρι τώρα ζήτηµα! Κα λοιπ ν, χει λ γος το Θεο πάντηση; Ν α ί. Ε χ ε ι. Αν δ ν χει, ε µαστε λε θεροι ν κάνωµε,τι θέλοµε. Αλλ δ ν πιτρέπεται ν πινοο µε δικές µας παντήσεις. 2. Τί πρέπει ν ε ναι. ñ Α ώνια κα ναλλοίωτη σ ν τ ν λ γο το Θ ε ο. ñ Γλυκει κα φιλάνθρωπη σ ν τ ν διο τ ν Θ ε. Η πιστήµη, ποια πιστήµη, κα πρ οδος σ ποιον τοµέα γνώσης, κα σ ποια τεχνολογικ φαρµογή, δ ν ε ναι, δ ν µπορε ν ε ν α ι, δ α ι µ ο ν ι κ ή. ν ε ναι, δ ν µπορε ν ε ναι, π ρ ο µ η θ ε ϊ σ µ ς. Ε ναι λοποίηση τ ς ε λογίας το Θεο. Ε πε Θε ς: «Α ξάνεσθε κα πληθ νεσθε», κα τ ν ε λογία Του α τή, τ ν γευ µαστε σ λο της τ µεγαλε ο. Α λ ή θ ε ι α,τί τροµερ µεγαλε ο, τ ί νεξιχνίαστο µυστήριο σοφίας κα δ ναµης Θ ε ο,κρ βει γενετικ ς κώδικας! Κα πρ σθεσε Θε ς: «κα κατακυριε σατε τ ς γ ς» (Γε ν. 1, 2 8)! Καί, νά τη, κατακυρίευση! Η ποκωδικοποίηση το γενετικο κώδικα! Τί πι µεγάλο; Κα τί θαυµαστ τ µεγαλε ο τ ς ποικιλίας τ ν φαρµογ ν τ ν λεκτρονικ ν στ ν πληροφορι-

Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 EKK H IA 211 κή! Ε ναι τ σες, πο ε ναι δ νατο ν ξαριθ µ η θ ο ν. Κα λο α ξάνουν. Α λ µ α τ ω δ ς. Κ α σ ριθµ φαρµογ ν. Κα σ ποι τητα. Ε λογία ρευνα. Ε λογία γνώση. Ε λ ο- γία κατάκτηση. Ε λογία γνώση τ ν δυνατοτήτων πο προσφέρει. 3.Λ ο ι π ν. Στ ν θεωρία καλ π µε. Στ ν χρήση τ χαλ µε! Αλλο ε λογία Θεο, λλο χρήση π τ ν νθρωπο. Υπάρχει χρήση καλή. Α λ λ πάρχει κα χρήση κακή. Ο µ ω ς. Η κακ χρήση δ ν χει καµµία σχέση µ τ ν ε λογία. Ε ναι καρπ ς τ ς µαρτίας. Α λ- λ µαρτία δ ν γίνεται ποτ φορµ γι νάκληση ε λογίας. ν κατάργησε Θε ς τ ρ π α λ α, πειδ Κάϊν σκ τωσε µ ρ παλο τ ν δελφ του. Ο τ ε, πειδ κάποιος σφαξε µ µ α χ α ί ρ ι,ε ναι πικατάρατος ποιος χει στ σπίτι του µαχαίρια. Ο Κάϊν µ τ ρ παλο κα ποιος πο κµεταλλε εται τ ς δυνατ τητες τ ς πληροφορικ ς τ δεδοµένα τ ς Γε ν ε τ ι κ ς, χουν τ διο θικ π βαθρο κα τ ν δια ε θ ν η. Σ υ µ π έ ρ α σ µ α - π ι σ ή µ α ν σ η : Σηµασία δ ν χει τ σο λεπτοµέρεια τ ς χ ρ ή σ η ς, σο γενικ θεώρηση: Η πιστήµη ε ναι ε λογία. Α τ καθ αυτ ν ε ναι ε λογία. ν κάνει ν τ ς λλάζωµε θεώρηση. Η χρήση ε ναι τοµικ π θεση το καθ ν ς µας. Εκφραση προσωπικ ς τοποθέτησης. Π ο ι ο τ ι κ ά, τ ρ παλα κα τ µαχαίρια διαφέρουν πολ π τ κοµπιο τερ κα τ ς µεταµοσ χ ε σ ε ι ς, θικ κα πνευµατικ στ ς κακές τους χ ρ ή σ ε ι ς,δ ι α φ έ ρ ο υ ν ; Ο χ ι, δ ν διαφέρουν. Aς δο µε κα τ σηµε ο α τ µ ποµονή! Β Ο τεχνολογίες στ ς σχέσεις τους µ µ ς 1. Ας δο µε τ πρ βληµα α τ, πως τ θέτει γιος Κ ριλλος Α λ ε ξ α ν δ ρ ε ί α ς.λ έ γ ε ι : Ο τ έ χ ν ε ς,ο πιστ µες, ο νακαλ ψεις, γ ε ν ι κ ά,κ α ο φαρµογές τους, πι α σθητά, δ ν πιτρέπουν µφιβολία τι νθρωπος ε ναι π γ ς «τ ς νωτάτω δ ξης κµαγε ον κα τ ς θεοπρεπο ς ξουσίας ε κ ν» (P. G. 6 9, 2 0 c). Αποτέλεσµα µως τ ς προ δου, ε ναι τι, «τα ς γαν ε ηµερίαις», π τ πολλ πιτε γ µ α τ α, νθρωπος κινδυνε ει, να «τοιµ τατα διολισθήσ η ε ς τ ο εσθαι τυχ ν πηλλάχθαι κα τ ς ξουσίας κα τ ς το Κρατο ντος περοχ ς» : ηλαδή νθρωπος κινδυνε ει γοητευ- µένος π τ ς πιτυχίες του, ν ρχίσει ν ψάχνει ν βρ φορµ ν διολισθήση σ να πνε µα-φρ νηµα σ ν τ ν νθρώπων, π ο π ρ οσπάθησαν ν δηµιουργήσουν τ ν π ργον τ ς Βαβέλ. Κα πράγµατι, ε κολα διολισθαίνει στ πνε µα-φρ νηµα α τ, ν «ο εται», τι κα µπορε κα φείλει, ν παλλαγ π τ ν ξουσία το Κρατο ντος! Ε ναι χαρακτηριστικ τ παράδειγµα (κα τ πνε µα!) τ ν νθρώπων, πο θέλησαν ν δηµιουργήσουν τ ν π ργον τ ς Βαβέλ. Εξ σου χαρακτηριστικ ε ναι τ πνε µα (κα τ πε σµα!) πο περιγράφει στ ς µέρες µας καθηγητ ς Μ. ερτο ζος στ βιβλίο του: Τί µέλλει γενέσθαι, σ ε λ. 5 6 2. Ν ε α ρ παιδι κε ρνο νται µ πε σµα ν δεχθο ν τ ν διαβεβαίωση το καθηγητο τους, τι πιστή- µ η, ο τε µποδίζει ο τε ρχεται σ ντίθεση µ τ ν πίστη στ ν Θε. Τ διο πε σµα παντο! Ολα α τ πάνσοφος Θε ς τ προεγνώριζ ε. Κα γι α τ, «ν µον ε θ ς δίδου», λέγει µ µφαση γιος Κ ριλλος, γι ν περιθριγκώσει τ ν νθρωπο ν µπορέσει ν σταθ στ σωστ π ν ε µ α,στ ν σωστ στάση ναντι το Θεο. 2. Π ς µ ς περιθρίγκωσε Θε ς; Μέσα στ ν παράδεισο, µαζ µ λα τ προορισµένα γι χρήση, πο τέθησαν στ ν διάθεση, στ ν βασιλικ ξουσία το νθρώπου, β λ έ π ο µ ε κα δ ο δένδρα πο δ ν ε ναι γι χρήση, λ λ καθορίζουν κα δίνουν κριτήρια. Τί ραι τερο; Τί πι νθρώπινο; Τί πι πιστηµονικ ; Στ πρ το βιβλίο τ ς Αγίας Γρ α φ ς,στ ν Γένεση (κ ε φ. 2,9 κα 2,16-17) διαβάζοµε: «Ε ξ α ν έ- τειλεν Θε ς τι κ τ ς γ ς π ν ξ λον ρα ον ε ς ρασιν κα καλ ν ε ς βρ σιν κα τ ξ λον τ ς ζω ς ν µέσ ω το Παραδείσου κα τ ξ λον το ε δέναι γνωστ ν καλο κα πονηρο». ο λοιπ ν δένδρα «ξανέτειλεν» Κ ριος στ ν Παράδεισο. Τ να κοντ στ λλο. Τ ξ λο τ ς ζω ς κα τ ξ λο το γινώσκειν καλ ν

212 EKK H IA Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 κα πονηρ ν. Κα δωκε ντολ καρπ π τ ξ λο «το γινώσκειν καλ ν κα πονηρ ν», ν µ ν φ νε. 3. Γιατί µως; Γι α τ ί ; Πολλο λένε, τι µ τ ν παράβαση τ ς ντολ ς νοιξε δρ µος τ ς γνώσης τι παράβαση ταν ε λογία. Ο µ ω ς. Οποιος δέχεται τ ν κδοχ α τή, βλέπει τ ν γνώση σ ν προµηθεϊσµ ν στρέφεται κατ το Θεο! Η κδοχ α τ φαίνεται ξυπνη. Αλλ δ ν ε ν α ι.ε ναι πλουστευτικ κα πλοϊκή. Η κδοχ α τ δ ν ε ναι καινο ργια. Τ ν γνώριζε γιος Ιωάννης Χρυσ στοµος. Α λ- λ τ ν πορρίπτει. Κ α τ η γ ο ρ η µ α τ ι κ ά. Γρ ά φ ε ι : «Πολλο λέγειν πιχειρο σιν, τι µετ τ ν βρ σιν το καρπο το ξ λου τ ν γν σιν σχεν Αδ µ το διακρίνειν τ καλ ν κα τ χε ρον» κα τι χωρ ς τ ν παράβαση νθρωπος θ µενε σ νοητικ στασιµ τητα σ ν προβατάκι! Τ ν ποψη α τ γιος Ιωάννης τ ν µπαίζει. Λ έ- γ ε ι : «το το τ ς σχάτης ν ε η νοίας» (P. G. 5 3, 1 3 2)! ηλαδή: Η ποψη α τ ε ναι νας ξωφρενισµ ς βλακεία γραµµατοσ νη. Η βρώση το καρπο το δένδρου κείνου δ ν νοιξε τ ν δρ µο τ ς γνώσης. Αλλον δρ µο νοιξε! Πο ον; Επεξηγε γιος Ιωάννης: «ι το το ο ν θεία Γραφ ν µασε κα τ ξ λον το το, ξ λ ο ν το ε δέναι γνωστ ν καλο κα πονηρο, πειδ περ α τ ν παράβασις κα φυλακ τ ς ντολ ς» (P. G. 5 3, 1 3 3). η λ. µ τ ν παράβαση τ ς ντολ ς κείνης το Θεο δ ν νοιξε δρ µος τ ς κατάκτησης τ ς γνώσης, πο τάχα λλι ς δ ν θ νοιγε. Αλλος δρ µος νοιξε. Ο δρ µος τ ς ποµάκρυνσης π τ ν Θε. Ο δρ µος τ ς πιδίωξης το νθρώπου ν ξοµοιωθ µ τ ν Θε σ γνώση κα ν γίνη πως λεγε H e g e l «να α το-απειροποιο µενο πνε µα» (=κορ φωση το προµηθεϊσµο ) (D. B e l l, Ο πολιτισµ ς τ ς µεταβιοµηχανικ ς - σ η ς, λ λ. µ ε τ.,σ ε λ. 1 9 6). Ποι ς ταν σκοπ ς τ ς ντολ ς; Ν καταλάβει νθρωπος, «ς π δεσπ την στίν».κ α τι τ δένδρο κε νο ταν γυµνασία χι γνώσης, λλ πακο ς κα παρακο ς (P.G. 5 3, 1 3 3). M λλα λ για, α σθηση, πίγνωση τι Θε ς ε ναι Θε ς Κ ριος εσπ της κα µε ς π, σ τ ω κα λίγο λλ πάντως π, ε ναι τ κριτήριο πο πρέπει ν διέπει τ ν σχέση µ τ ν Θ ε. 4. Στ ν παράβαση τ ς ντολ ς νθρωπος δ ν νήργησε ο τε µ βάση τ κριτήριο τ ς σχέσης µ τ ν Θε, ο τε µ κριτήρια γνωσιολογικ π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ µ έ ν α, λλ µ βάση µι λλου τ που ν α ζ ή τ η σ η, µία ε δαιµονιστικο τ που βιωµατικ ναζήτηση. Επιθ µησε ν γίνει σ ν Θε ς ν προσδιορίζει µ νος του, α τ ν ο µ α,τ ν χαρά του κα τ ν ε τυχία του, µ βάση δικές του προτιµήσεις κα πιλογές δικά του κριτήρια πο τ δηµιο ργησε διος µ νος του. Κα τ ν δηγο ν µ µαθηµατικ κρίβεια στ ν δονισµ κα στ ν κολασία. Αλλ στ ν πιλογή του α τ «Αδ µ ψε σθη» δηλ. τ ν πάτησε! «Κα Θε ς, π ι θ υ µ ή σ α ς,ο γέγονεν» (τροπάριον Ε αγγελι - σ µ ο ). Εγινε µως κάτι λλο, πολ σοβαρ π κτησε µπειρία το κακο «λαβεν α σθησιν τ ς κπτώσεως ( π ) τ ς δ ξης (το Θεο ), ς πρ τ ς βρώσεως πέλαυε» (Κ ρ ι λ λ ο ς,p. G. 5 3, 1 3 2). Τί µως σηµαίνει π κτησε µπειρία το κακ ο ; Τ βραϊκ πρωτ τυπο, που λληνικ µετάφραση τ ν Ο χρησιµοποιε τ «ε δέναι γνωσ τ ν», χει τ ρ µα γιαδά. Τ ρ µα γιαδ δ ν σηµαίνει γνώση γκεφαλική, λ ο γ ι κ ή, π ι σ τ η µ ο ν ι- κ ή, λλ µι διαφορετικο τ που µπειρία. Τ ν ννοιά της τ ν καταλαβαίνοµε καλ στ ν διατ π ω σ η :«Αδ µ δ γνω Ε αν τ ν γυνα κα α το κα συλλαβο σα τεκε» (Γε ν. 4, 1). Εκε νο τ «γ ν ω», δ ν χει καµµία σχέση µ γνώση γκεφ α λ ι κ ή. Τ γιαδ σηµαίνει: πιλέγω γαπάω λαχταρ πολα ω κάνω α τ πο «γινώσκω» περιεχ µενο τ ς ζω ς µου ταυτίζοµαι συνουσ ι ά ζ ο µ α ι.κάπως τσι, δ η λ. µ δικές του «ναζητήσεις» κα µ δικά του κριτήρια, γινώσκει νθρωπος τ καλ κα τ κακ. Μ µία «γυµνασία πακο ς κα παρακο ς» (P. G. 5 3, 1 3 3) πο δ ν ε ναι µία λογικ πεξεργασία λλ µία κυριολεκτικ τραγικ πάλη, στ ν ποία κυρίαρχο ρ λο παίζει βο ληση µ βάση κριτήρια ξωλ ο γ ι κ ά. Επιβάλλεται ν παρατηρήσωµε, τι κοιτά-

Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 EKK H IA 213 ζ οντας τ ν καρπ ν το ξ λου τ ς γνώσεως Ε α το ε ρ κε τρε ς δι τητες, π τ ς πο ες καµµι - µ καµµιά, δ ν χει σχέση ο τε µ γνώση γκεφαλική, ο τε µ λογικ πρ σληψη πο δ ν π ρχε πρίν, ο τε µ τ ν πίστη. Ε ρ κε τι καρπ ς ε χε τ ς ξ ς δι τητες: ταν «καλ ς ε ς βρ σιν ρεστ ς το ς φθαλµο ς δε ν κα ρα ος το κατανο σαι». Μ τί κριτήρ ι α ; Α σ θ η σ η, σ υ ν α ί σ θ η µ α, α σθητικ (=γε ση, γ ο σ τ ο, µορφιά) πράγµατα ξωλογικά. Κ α π ρ ά γ µ α τ ι, Ε α προέβη στ ν πιλογ τ ς παρ α κ ο ς, φο παραµέρισε τ κριτήρια πο τ ς ε χε θέσει Θε ς, κα πέλεξε γι τ ν αυτ της λ λ α. Ε π α ν α λ α µ β ά ν ω. Αφησε τ ν λήθεια, τ ν γ ν ώ σ η, τ ν ντολ το Θεο κα δέχθηκε σ ν κριτήρια τ ν α σθηση, τ συναίσθηµα κα τ ν α σθητικ (γε ση, γ ο σ τ ο, µ ο ρ φ ι ά ),π ρ ά γ µ α τ α ντελ ς ξωλογικά. 5. Γιατί Θε ς δωκε στ ν νθρωπο τ ν ντολ α τή; Κα παντ γιος Ιωάννης (P. G. 5 3, 1 1 5) : Γι να κα µ νο λ γο γι ν τ ν βοηθήσει ν καταλάβει, τι χρειάζεται ν κάνει µέσα του µίαν εράρχηση, µία λλογη πιλογή, µ βάση κάποια κριτήρια κα ν µ ν φήνει ν τ ν παρασ ρουν φελε ς νθουσιασµοί, σ ν κα κε νον πο γοήτευσε τ ν Αδάµ κα τι κ ριο κριτήριο στ ς τοποθετήσεις κα πιλογές του, πρέπει ν ε ναι σχέση µ τ ν Θε. Α τ σχέση δίνει στ ν νθρωπο σταθερ ντικειµενικ κ ρ ι τ ή ρ ι α. Ο νθρωπος παντο κα πάντοτε πρέπει ν φ ρ ο ν τ ί ζ ε ι,ν τ χει βαθει µέσα του, ν τ ζ, ν τ βιώνη «τι π εσπ την στί» (P. G. 5 3, 1 1 5) κα τι Θε ς ε ναι ΟΝ µ λλον Ο ΩΝ. Ε ναι µως λλης φ ς, λλης φ σης. Α ν α ρ χ ο ς, ρ α τ ο ς, φ θ α ρ τ ο ς, π ε ρ ι ν η τ ο ς, κ α τ ά λ η- π τ ο ς. Α κ τ ι σ τ ο ς.φ ση κα ο σία ντελ ς διαφορετικ π α τ ς πο ξέροµε. Επάνω κα ξω π κάθε δυνατ τητα ρευνας κ µέρους το νθρώπου µ τ ς κατηγορίες τ ν πιστηµ ν πο ξ έ ρ ε ι. Καµµι πιστήµη δ ν δηγε στ ν Θε. Κα καµµι δ ν δηγε µακριά Το υ. η λ α δ ή,σ τ ς θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ έ ς, θ ι κ έ ς, βιωµατικ ς πιλογές του κα τοποθετήσεις του νθρωπος δηγε ται νο- µ ο τ ε λ ε ι α κ ά. «Εθελοντ ς διανε ει καστος π τ προσκρο ειν τ Θε» (P. G. 6 9, 2 4 A), π ω ς λέγει ποφαντικ γιος Κ ριλλος Α λ ε ξ α ν- δρείας κα συµφωνε τ σο ξεκάθαρα µαζί του Μ ι χ. ε ρ τ ο ζ ο ς,στ ν συζήτηση, πο πενθυµίσαµε πι πάνω. Σ υ µ π ε ρ ά σ µ α τ α.τί πρέπει ν γίνει; Αξιοπρ σεκτη ε ναι κα κ λουθη διασάφηση το Ιερο Χρυσοστ µου. Η γία Γραφ λέγει, τι Θε ς «θετο», β α- λε τ ν Αδ µ στ ν Παράδεισο. Οµως Παράδεισος δ ν ε χε ο τε φυσικ - λικ φράχτη, ο τ ε κ ν πνευµατικ. Ο τε ε χε καµµι διαφορ π τ ν π λοιπη γ. Τ «θετο» χει τ ν ννοια: τ ο δωσε ντολ ν διάγει κε ν κάµει κέντρο τ ς ζω ς του τ δ ο δένδρα, πο ε ρίσκοντο στ µέσο το Π α ρ α δ ε ί σ ο υ. Ο µ ω ς, γι ποι λ γο; Γι ν τ συνειδητοποιε λο κα πι πολ, τι πρώτη του πιλογ πρεπε λογικ ν ε ναι διαβίωσή του κοντ στ δ ο α τ δένδρα πο λογικ κα κανονικ θέα τους πρεπε ν το θυµίζουν, λο κα πι π ο λ : τ µ ν ξ λο τ ς ζω ς, τι πρώτη του προτεραι τητα πρέπει ν ε ναι ζω κα ποι- τητα ζω ς τ δ ξ λο το γινώσκειν καλ ν κα π ο ν η ρ ν, τι χρειάζεται ν νεργε, χι νάλογα µ ντυπώσεις κα συναισθήµατα, λλ µ βάση τ σταθερ κριτήρια πο το θεσε Θε ς. Κ α συµπεραίνει γιος Ιωάννης πιγραµµατικά: «Ζήτηµα µέγιστον µ ν ντε θεν τίκτεται» (P.G. 5 3, 1 0 9). η λ α δ ή, ν θέµα, στ πο ο ξίζει ν φιερώσει κανε ς λίγη φαι ο σία! Γι ν δε τί; Ν καταλάβει τί; 1. Η πιστήµη δ ν ε ναι προµηθεϊσµ ς! ν ε ναι ντίθεη ο τε θεη. Ε ναι ε λογία. Σ λη της τ ν κταση. Κα δ ν πρέπει ν τ ν φήνωµε µε ς ν κφυλίζεται σ προµηθεϊσµ. 2. Η πιστήµη σ ν πιστήµη ε ναι ε λογία. Κα ο νακαλ ψεις κα ο φαρµογές της ε ναι ε λ ο γ ί α. Η πιστήµη δ ν ε ναι ο τε a n c i l l a t h e o l o g i a e, ο τε domina omnium (δέσποινα κα κυρία τ ν πάντων)! Η ντιπαλ τητα νάµεσα σ πίστη κα πιστήµη φείλεται σ λάθος θεώρηση θέσης, π ο σ τ ο λ ς, ρ µ ο δ ι ο τ ή τ ω ν, ρ ί ω ν.

214 EKK H IA Μάρτιος 2001, Aριθµ. 3 Π. χ. 1633 δικαστήριο Ιερ ς Εξέτασης δικάζει τ ν Γα λ ι λ α ο. 3. Επιδίωξη τ ς πιστήµης κα τ ς φαρ- µογ ς της ε ναι ζωή κα µάλιστα µι ποι τητα ζ ω ς. Η π γευση το ξ λου το ε δέναι γνωστ ν καλο κα πονηρο δ ν χει καµµι σχέση ο τε µ τ ν γνώση, ο τε µ τ ν πιστήµη. Ε ν α ι ποκλειστικ κα µ νο θικ ς διάστασης βουλητικ νέργεια, λλ ποτ προσέγγισης τ ς λ ή θ ε ι α ς. Ετσι ταυτισµένοι µ τ κακ µπορο ν ν βρεθο ν ξ σου κα πιστήµονες κα πλο νθρωποι. Ο πιστήµονες, σ ν πιστήµον ε ς, δ ν ε ναι ο τε πιστοί, ο τε θεοι. Π τε θ µάθωµε «µ περφρονε ν παρ δε φ ρ ο ν ε ν, λλ φρονε ν ε ς τ σωφρονε ν, κ ά σ τ ω ς Θε ς µέρισεν»; (Ρ ω µ. 1 2, 3) κα «να µ ε ς π ρ το ν ς φυσιο ται κατ το τέρου» (Α Κ ο ρ. 4, 6) ; 4. Πρέπει λοιπ ν ν κάνωµε τ ς πιλογές µας, µ βάση τ κριτήρια πο µ ς δωκε Θε ς. Κ α π ε ξ η γ ο µ ε : Στ ν Παράδεισο π ρχαν δ ο ξ λα δένδ ρ α. Τ ξ λον το «ε δέναι» τ ς γνώσης κα τ ξ λον τ ς ζω ς. Γι τ ξ λο τ ς ζω ς δ ν µ ς δ θη καµµία ν τ ο λ ή. Μ ς δ θη µ νο δηγία, τι πρέπει ν ποτελε τ κέντρο τ ς ζω ς µας τι πρέπει ζωή µ α ς, νο ς µας, α σθησή µας ν στρέφωνται λο κα πι πολ γ ρω π α τ. Α τ τ µυστικ ν ηµα το ξ λου τ ς ζω ς ταυτίζεται µ τ ν π θο τ ς πιστήµης ν δηµιουργε προϋποθέσεις γι ποι τητα ζω ς! Τ µως ε ναι τ ξ λο α τ, τ ξ λο τ ς ζω ς; Η Ορθ δοξη Θεολογία παντ : Χριστ ς στι τ ξ λον τ ς ζω ς. (Π α ρ α κ λ η τ ι - κ ή, χος βαρ ς, µακαρισµο τρ. α ). Κα µαζί του λα σα ε ναι το Χριστο : Σ τ α υ ρ ς,χ ά ρ ι ς, Ε- λ ε ο ς, Σ µα Το υ, Α µα Το υ, κ. ο. κ. Γιατ µ λα α τ κα π λα α τ προχέεται ζωή. Κα «προτίθεται», τοποθετε ται νώπι ν µας, ε τε ε µαστε σοφο κα πιστήµονες, ε τε χι γι µι π λυτα δική µας πιλογή γι µι πιλ ο γ ή : ñ π λυτα λε θερη ñ π λυτα πε θυνη ñ π λυτα δική µας. Μία π τ ς βασικ τερες δωρε ς το Χριστο σ µ ς, ε ναι λευθερία πο µ ς δωκε, ν Τ ν γαπ µε κα ν Τ ν κολουθο µε, µ ν ο ταν τ θέλωµε, κα ν Τ ν ρνο µαστε κα ν Τ ν µισο µε, ταν τ θέλωµε. Επικυρώνει τσι Χριστ ς τ τ σο φιλ σοφα λ για το γίου Κυρ ί λ λ ο υ : «Εθελοντ ς διανε ει καστος π τ προσκρο ειν τ Θε». Μ δική του πιλογή.