ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ 1 Ο ΕΠΑΛ ΚΑΒΑΛΑΣ 21/03/2017 ΚΟΙΔΑΚΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ - ΜΠΑΜΠΟΥΛΗ ΣΤΕΡΓΙΑΝΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ

ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ 1 Ο ΕΠΑΛ ΚΑΒΑΛΑΣ 21/03/2017 ΚΟΙΔΑΚΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ - ΜΠΑΜΠΟΥΛΗ ΣΤΕΡΓΙΑΝΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ

Περιεχόμενα Ιστορική αναδρομή ιαματικών πηγών.... 1 Κατηγορίες ιαματικών πηγών.... 1 Πηγές ιαματικών νερών στην Ελλάδα... 2 Τρόποι χρησιμοποίησης ιαματικών νερών.... 7 Ενδείξεις - Αντενδείξεις.... 7 Ιαματικός τουρισμός - Οικονομία... 6 Βιβλιογραφία.... 9

Ιστορική αναδρομή ιαματικών πηγών. Ιαματικές πηγές ονομάζονται οι πηγές τα νερά των οποίων έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Τα ιαματικά νερά πηγάζουν μέσα από πετρώματα και κατά τη διαδρομή τους μέχρι την επιφάνεια της γης, αποκτούν τα μεταλλικά συστατικά τους στα οποία οφείλεται και η θεραπευτική τους δράση. Οι θεραπευτικές ιδιότητες των νερών αυτών ήταν γνωστές από τα ιστορικά χρόνια. Ο Ηρόδοτος φέρεται να είναι ο πρώτος που παρατήρησε την θεραπευτική τους επίδραση στον άνθρωπο, ενώ ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε συστηματικά με το αντικείμενο, κατηγοριοποίησε τις πηγές και κατέγραψε τις ασθένειες στις οποίες είχαν ευεργετική επίδραση. Ανάλογα με τη σύνθεση των μεταλλικών νερών τους, οι ιαματικές πηγές μπορούν να ορισθούν ως αλκαλικές, σιδηρούχες, θειούχες, ραδιενεργές κλπ. Η θεραπευτική τους δράση είναι τριπλής φύσεως: μηχανική, θερμική και χημική. Η μηχανική δράση οφείλεται κυρίως στην άνωση και στην υδροστατική πίεση. Η θερμική δράση οφείλεται στη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ νερού και ανθρώπινου σώματος. Η χημική δράση οφείλεται στην επαφή του δέρματος με τα μεταλλικά στοιχεία του νερού καθώς και στην διείσδυσή τους σε αυτό. Ανάλογα με το είδος της υδροθεραπείας, έχουμε την εσωτερική υδροθεραπεία, όταν τα ιαματικά νερά χρησιμοποιούνται για πόση και την εξωτερική υδροθεραπεία, όταν τα ιαματικά νερά χρησιμοποιούνται για λουτρό ( λουτροθεραπεία ). Κάποιες από τις ασθένειες στις οποίες υπάρχει θετική επίδραση των ιαματικών πηγών είναι διάφορες δερματικές παθήσεις, αρτηριακή υπέρταση, αναπνευστικές παθήσεις, ρευματικές παθήσεις κλπ. Επειδή υπάρχουν και αντενδείξεις στην υδροθεραπεία, η χρήση των ιαματικών πηγών πρέπει να γίνεται ύστερα από την σύμφωνη γνώμη γιατρού και ακολουθώντας αυστηρά τους κανόνες που θα υποδείξει. Στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 200 ιαματικές πηγές. Σε λειτουργία βρίσκονται περίπου 70 από τις οποίες οι 45 λειτουργούν υπό την αρμοδιότητα του ΕΟΤ. Οι πιο φημισμένες από αυτές για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες είναι οι ιαματικές πηγές των Καμένων Βούρλων, της Αιδηψού και της Ικαρίας, λόγω της ραδιενεργού σύνθεσης των νερών τους. Στη Λέσβο συναντάται επίσης η θερμότερη πηγή στον κόσμο ( 92,5 C ). Πολλές ιαματικές πηγές στην Ελλάδα παραμένουν αναξιοποίητες ή γίνεται προσπάθεια αξιοποίησής τους, όπως οι ιαματικές πηγές Ξάνθης.

Κατηγορίες ιαματικών πηγών. Ιαματικές πηγές ονομάζονται εκείνες από τις οποίες αναβλύζει ιαματικό νερό. Οι ιαματικές πηγές χωρίζονται στις εξής κατηγορίες: Αλιπηγές: Οι αλιπηγές προέρχονται από το θαλασσινό νερό και για το λόγο αυτό είναι πλουσιότερες σε χλωριούχο νάτριο, από όλες τις άλλες μεταλλικές πηγές. Αξίζει να σημειωθεί ότι λόγω της θαλάσσιας προέλευσής τους τα νερά αυτά είναι ανεξάντλητα σε παροχή όγκου νερού. Κατά την υπόγεια διαδρομή τους προς την επιφάνεια αποκτούν συστατικά των πετρωμάτων και παίρνουν χαρακτηρισμούς όπως α) Θειούχες αλιπηγές Μεθάνων, β) Σιδηρούχες Θέρμης Λέσβου, γ) Ραδιούχες πηγές Θερμών και Αγίου Κηρύκου Ικαρία Υδροθειούχες: Δεν παρουσιάζουν κάποιο ιδιαίτερο εμπλουτισμό σε στερεά συστατικά. Οι πηγές αυτές περιέχουν απλώς υδροθειούχο νάτριο και ελεύθερο υδρόθειο, και είναι υπόθερμες. Χλωριονατριουχές πηγές: Οι περισσότερες χλωριονατριούχες πηγές είναι παραθαλάσσιες και ένα μεγάλο ποσοστό του όγκου νερού που αναβλύζουν προέρχεται από θαλάσσιο νερό. Τέτοιες είναι του Αγίου Νικολάου Μεθάνων, της Βουλιαγμένης Αττικής, του Καϊάφα, της Κυλλήνης Πελοποννήσου, της Κύθνου, και του Λουτρακίου. Η περιεκτικότητα σε ιόντα ασβεστίου και υδροανθρακικού οξέος των υδροχλωριονατριούχων θερμομεταλλικών πηγών σε σχέση με το θαλασσινό νερό είναι μεγαλύτερη. Αλκαλικές πηγές: Η προέλευση των νερών αυτών προέρχεται από τα βρόχινα ύδατα. Εμφανίζονται στο εσωτερικό της χώρας, μακριά από ακτές. Είναι δυνατόν να εμπλουτίζονται με ελεύθερο ανθρακικό οξύ οπότε και ονομάζονται οξυπηγές, καθώς επίσης και με υδρόθειο. Η θερμοκρασία των αλκαλικών πηγών ποικίλλει από υπόθερμες σε υπέρθερμες. Οι υπέρθερμες μπορούν να φθάσουν έως 55ºC. Ραδιούχες πηγές: Ραδιούχες ονομάζονται οι πηγές οι οποίες έχουν μετρηθεί και είναι από 3,5 μmach και άνω ανεξαρτήτως της χημικής τους σύστασης και θερμοκρασίας. Υποδιαιρούνται σε μικρής, μεσαίας και υψηλής περιεκτικότητας σε ράδιο. Οι περισσότερες πηγές της Ικαρίας είναι υψηλής και μέτριας περιεκτικότητας σε ράδιο, υπέρθερμες ραδιούχες αλιπηγές. Χαμηλής περιεκτικότητας είναι οι πηγές της Λευκάδος και του Σπηλαίου. Απλές οξυπηγές: Τα μεταλλικά νερά της τάξεως των οξυπηγών έχουν αισθητά υπόξινη γεύση. Οι πηγές αυτές περιέχουν ελεύθερο διοξείδιο του άνθρακα και διαλυμένα άλατα. Θειοπηγές: Ονομάζονται έτσι διότι περιέχουν αυξημένες ποσότητες θειικού άλατος στη σύστασή τους. Υποδιαιρούνται ανάλογα με το είδος των επικρατούντων διαλυμένων συστατικών. Έτσι έχουμε τις θειούχες αλιπηγές, τις υδροθειοχλωριούχες και τις αλκαλικές θειοπηγές. Ακρατοθερμές πηγές: Η προέλευση των νερών αυτών προέρχεται από τα βρόχινα νερά. Η θερμοκρασία τους δεν είναι υπερβολική, 37 ο C - 39ºC είναι το μέγιστο της πηγής του Λαγκαδά. Τα νερά αυτά δεν προέρχονται από μεγάλα βάθη. Λόγω του μικρού βαθμού θερμοκρασίας τους δεν εμπλουτίζονται με στερεά και διαλυτά στοιχεία από τη γεωλογική σύσταση του υπεδάφους.

Πηγές ιαματικών νερών στην Ελλάδα. Οι πηγές της Δεξαμενής χαρακτηρίζονται σαν χλωριονατριούχες και η πηγή του Μύλου κονιαβίτη σαν υδροθειούχες. Για το νερό του Ασπρονερίου φαίνεται από τα αποτελέσματα ανάλυσης ότι είναι άριστο επιτραπέζιο νερό γιατί έχει μέτρια σκληρότητα, ελάχιστες οργανικές ουσίες και αμμωνιακά άλατα, απουσιάζουν εντελώς τα νιτρώδη ιόντα. Στον βόρειο Ευβοϊκό κόλπο η αντανάκλαση του ηλίου και το άρωμα του γιασεμιού αγκαλιάζουν τρυφερά τα λουτρά της Αιδηψού. Τα κρυστάλλινα νερά και οι φωτεινές παραλίες της περιμένουν τους επισκέπτες της για να τους προσφέρουν την καλοκαιρινή ανάπαυση. Στην σκιά του όρους Τελέθριου, η Αιδηψός παίζει κρυφό με τις ηλιαχτίδες και αφήνει τον επισκέπτη να αφουγκραστεί το θρόισμα των φύλλων από το ανάλαφρο αεράκι. Το νησί της Ευβοίας είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ελλάδα, μετά την Κρήτη. Το ξακουστό όνομα της Αιδηψού έχει κτιστεί γύρω από τα ιαματικά της νερά. Τα νερά αυτά αναβλύζουν σε διάφορα σημεία της πόλης αλλά και μέσα στην θάλασσα και κοντά σε παράλιες. Σήμερα αποτελεί έναν από σημαντικότερους τουριστικούς πόλους έλξης σε ότι αφορά τον τουριστικό ιαματισμό. Τα ιαματικά λουτρά της Αιδηψού, είναι γνωστά από τα αρχαιοελληνικά χρόνια. Οι ιαματικές πηγές της Αιδηψού έχουν ιστορία μεγαλύτερη των 20.000 ετών. Αναφέρονται από τον Αριστοτέλη και τον Στράβωνα και σήμερα αποτελούν ίσως την πιο ονομαστή λουτρόπολη της Ελλάδας. Η βαθύτερη γνώση των χημικών, φυσικών και βιολογικών ιδιοτήτων του ολιγομεταλικού νερού των λουτρών του Λαγκαδά μας βοηθά να προσδιορίσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τις ιαματικές του ιδιότητες τις μορφές υδροθεραπευτικής αγωγής στον ανθρώπινο οργανισμό. Τα νερά των λουτρών Καϊάφα είναι ιδανικά για δερματικές παθήσεις, άσθμα, ρευματισμούς και ηπατικές παθήσεις. Οι επισκέπτες του Καϊάφα απολαμβάνουν τις υδροθεραπείες τους, σε ένα πανέμορφο τοπίο, με πεύκα και ευκαλύπτους και πραγματοποιούν διακοπές ηρεμίας και χαλάρωσης μακριά από το άγχος της πόλης. Οι ιαματικές πηγές του Καϊάφα προσελκύουν πολλούς επισκέπτες όλο τον χρόνο και αποτελούν σημαντική πηγή τουρισμού στην περιοχή. Η υδροθεραπεία σε αυτά τα λουτρά είναι από τις πιο αποτελεσματικές και παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών του Καϊάφα, που έρχονται από όλο τον κόσμο για να απολαύσουν στιγμές χαλάρωσης και αναζωογόνησης. Τα ζεστά νερά των λουτρών πηγάζουν από το σπήλαιο των Νυμφών Ανιγρίδων, όπου σύμφωνα με την μυθολογία γεννήθηκε ο Δάρδανος, πρόγονος των Τρώων. Τα νερά ήταν γνωστά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες από τα αρχαία χρόνια. Την ιαματική τους ιδιότητα οι αρχαίοι την απέδωσαν στις νύμφες που κατοικούσαν στα δάση της περιοχής, για αυτό και τα είχαν στολίσει με ναούς και ιερά μνημεία προς τιμή τους. Στη λίμνη Καϊάφα εκτός από τα ιαματικά λουτρά, ο επισκέπτης μπορεί να ασχοληθεί με θαλάσσια αθλήματα όπως το θαλάσσιο σκι. Εδώ υπάρχουν οι εγκαταστάσεις για την εξάσκηση της Ελληνική ομάδας θαλάσσιου σκι. Το υδροθεραπευτικό κέντρο του Καϊάφα είναι ιδιαίτερα δημοφιλές, με επισκέπτες κάθε ηλικίας από όλο τον κόσμο. Εδώ μπορεί ο επισκέπτης να συνδυάσει το «τερπνόν μετά του ωφελίμου» και να αφεθεί στις ιαματικές ιδιότητες όχι μόνο των λουτρών αλλά και του γαλήνιου τοπίου, που ηρεμεί και ευφραίνει την ψυχή και το σώμα. Είναι αλήθεια ότι οι επισκέπτες του Καϊάφα, θα επισκεφτούν και τα ιαματικά λουτρά κάποια στιγμή κατά την διάρκεια των διακοπών και της παραμονής τους εδώ. Υπάρχουν πολλοί που αφού δοκίμασαν τις λουτροθεραπείες, επιστρέφουν ξανά και ξανά και διαφημίζουν τα θετικά αποτελέσματα των ιαματικών νερών.

Η Ικαρία είναι φημισμένη για τις ραδιούχες ιαματικές πηγές της. Οι εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες των λουτροπηγών της Ικαρίας ήταν γνωστές από την αρχαιότητα. Οι μέχρι τώρα μελέτες απέδειξαν ότι πολλές από τις πηγές αυτές είναι μοναδικές στον κόσμο. Στα Θέρμα, τη βασική λουτρόπολη της Ικαρίας, βρίσκονται 5 από τις κυριότερες ιαματικές πηγές του νησιού. Σε εποχές μακρινές, οι κάτοικοι των Θερμών ήταν γνωστοί με το όνομα Ασκληπιείς από τον ομώνυμο θεό της ιατρικής, σε αναγνώριση φαίνεται των θαυματουργών αποτελεσμάτων των λουτρών τους. Οι πηγές είναι κατάλληλες για ρευματισμούς, αρθρίτιδες και σπονδυλοαρθρίτιδες, αρθραλγίες, ισχιαλγίες και μυαλγίες, ανεπάρκειες και χρόνιες στειρώσεις κ.α. Σήμερα λειτουργούν 3 εγκαταστάσεις λουτρών στα Θέρμα ( Σπηλιά, Απόλλωνας, Κράτσα ), αξιοποιώντας 3 από τις 5 γνωστές πηγές της περιοχής και ένα στον Άγιο Κήρυκο (Ασκληπιός). Άλλες πηγές στην περιοχή, που μπορεί να επισκεφθεί κανείς, είναι στα Θέρμα Λευκάδας, δυτικά του Αγίου Κηρύκιου και στην Αγία Κυριακή, μικρός οικισμός κοντά στο αεροδρόμιο. Το υδροθεραπευτήριο του Τρύφου στην Αιτωλοακαρνανία προσφέρει και ποσιθεραπεία, μαζί με τις κλασικές μεθόδους υδροθεραπείας, κυρίως για την εξάλειψη των πεπτικών και εντερικών διαταραχών. Τα λουτρά Απολλωνίας είναι κατάλληλα για αρθριτικά και δερματικά νοσήματα, καθώς και παθήσεις των περιφερειακών νεύρων. Από το 1970 και μετά, με ιδιαίτερη ένταση την τελευταία δεκαετία, έχει αναπτυχθεί ένας σημαντικός τομέας απασχόλησης στις εγκαταστάσεις των ιαματικών λουτρών Νέας Απολλωνίας με ξενοδοχειακές μονάδες και αξιόλογη παροχή υπηρεσιών τουρισμού (υδροθεραπευτήριο, δεξαμενές για ομαδικά λουτρά ). Τα λουτρά Ψωρονέρια βρίσκονται λίγο μετά τη διασταύρωση της Άμφισσας στην πηγή, όπου η εικόνα που αντικρίζει κανείς θυμίζει τους πιστούς που βαπτίζονται στον Ιορδάνη προκειμένου να τους δοθεί η χάρη του Αγίου Πνεύματος. Στα Ψωρονέρια, δίνεται η χάρη της ίασης από δερματοπάθειες, ψωριάσεις και αρθριτικά. Οι παθήσεις που θεραπεύει η πηγή της Τραϊανούπολης στον Έβρο είναι ρευματισμοί, νευρίτιδες και νευραλγίες, δερματοπάθειες και γυναικολογικά προβλήματα, παθήσεις των νεφρών, του ήπατος και της χολής, αναπνευστικές δυσλειτουργίες, κ.α. Στην περιοχή Καρώνης της Ζακύνθου, η θάλασσα γύρω από τη θειούχα πηγή έχει χρώμα λευκό, το οποίο οφείλεται στις κροκίδες κολλοειδούς θείου, που προέρχονται από την αναγωγή θειϊκών και θειούχων ενώσεων. Οι συγκεκριμένες πηγές απαλύνουν το δέρμα, εξαλείφουν τις ρυτίδες, θεραπεύουν δερματικές παθήσεις. Λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη υπάρχουν τα λουτρά της Θέρμης με θειούχες ιαματικές πηγές και εγκαταστάσεις διαμονής και λουτροθεραπείας. Λίγο μετά τον ανδριάντα του Λεωνίδα υπάρχουν τα λουτρά στις Θερμοπύλες. Ενδείκνυται σε πολλές σαλπιγγίτιδες και σε περιπτώσεις στενώσεων ή υπερτροφικών ωοθηκών. Στα Ιωάννινα βρίσκονται τα λουτρά Καβάσιλα. Το ιαματικό νερό τους θεραπεύει ρευματισμούς, αρθροπάθειες και δερματοπάθειες.

Στην Καβάλα βρίσκονται τα λουτρά Ελευθερές. Οι τέσσερις θερμές πηγές θεραπεύουν τους ρευματισμούς, τις αρθρίτιδες, γυναικολογικά προβλήματα, ενώ παράλληλα χαλαρώνουν το μυϊκό και νευρικό σύστημα. Από το 1924 στους ιαματικούς βούρκους Κρηνίδων Καβάλας ο άργιλος και το θείο απομακρύνουν τα νεκρά κύτταρα του δέρματος και αυτό αποκτά στιλπνότητα και μία απαστράπτουσα επιδερμίδα. Στην Καρδίτσα βρίσκονται τα λουτρά Σμόκοβο. Τα ευεργετικά συστατικά του νερού τους θεραπεύουν μια μεγάλη γκάμα παθήσεων, με πρώτες τις ρευματοπάθειες και τις παθήσεις των αναπνευστικών οδών. Η πιο θερμή πηγή ανέρχεται στους 41,6 C ενώ η μέση θερμοκρασία του νερού από το 1662 είναι 40,2 ο C. Στα λουτρά των Καμένων Βούρλων οι παθήσεις που θεραπεύονται είναι εκείνες του κυκλοφοριακού συστήματος, οι ρευματισμοί, οι δερματοπάθειες και τα γυναικολογικά προβλήματα. Στην Καστοριά βρίσκονται τα λουτρά Αμμουδάρα. Το κέντρο θεραπείας ενδείκνυται για τις ρευματοπάθειες. Τα λουτρά Πικρολίμνη βρίσκονται στην Ξυλοκερατιά του Κιλκίς, 23 χιλιόμετρα από την Θεσσαλονίκη, όπου οι θειούχες λάσπες περιέχουν σημαντική ποσότητα θειούχων ενώσεων και νιτρικών αλάτων και όταν θερμαίνονται απορροφώνται από τον οργανισμό μέσω του δέρματος επιδρώντας στις απολήξεις των νεύρων. Τα λουτρά Κυλλήνης φημίζονται από παλιά ότι θεραπεύουν πλήρως το αναπνευστικό βρογχικό άσθμα, το εμφύσημα, τις χρόνιες βρογχίτιδες και την αναπνευστική ανεπάρκεια. Στα λουτρά Θερμά στην Κω έχουν καυτά νερά τα οποία καταλήγουν στη θάλασσα και έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε θειάφι. Τα λουτρά της Μύρινας στη Λήμνος θεραπεύουν την ουρική αρθρίτιδα, τις λοιμώξεις των ουροφόρων οδών και τις παθήσεις των νεφρών. Στην Πλάκα προς την παραλία του Αγίου Χαραλάμπους βρίσκονται τα ιαματικά λασπόλουτρα, όπου γίνεται «πηλοθεραπεία» σε υπαίθριες εγκαταστάσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι τα τέλη του 19 ου αιώνα, τον συγκεκριμένο πηλό τον πούλαγαν στα φαρμακεία σε σφραγισμένα δισκία και τον χρησιμοποιούσαν ως αντίδοτο στα δηλητήρια. Λουτρά Ηραίας. Τα θειούχα και σιδηρούχα νερά των πηγών είναι τα πλέον ενδεδειγμένα ιατρικά, με αποδεδειγμένες θεραπευτικές ιδιότητες για: αρθρίτιδες, αυχενικό σύνδρομο, γυναικολογικά, κυκλοφορικό και νευρικό σύστημα, οστεοπόρωση, ρευματισμούς και ίσως τα καλύτερα για τη θεραπεία ήπατος και χολής. Η πρώτη αναφορά στα νερά του Λουτρακίου γίνεται στον Ξενοφώντα. Οι πηγές λένε ότι χάρη σε αυτά θεραπεύτηκε ο Σύλλας και στόμα με στόμα το μυστικό έμαθαν οι πάντες στη ρωμαϊκή επικράτεια. Οι Θέρμες, το σημερινό Λουτράκι, θεωρείται η αρχαιότερη ελληνική λουτρόπολη. Το πρώτο δημοτικό «λουτρικό κατάστημα» έγινε το 1874. Τα λουτρά που είναι το σημερινό υδροθεραπευτήριο Θερμά κτίστηκαν το 1934. Θεσμός έχει γίνει στο Λουτράκι και το Μεσογειακό Συνέδριο Ιαματικής Ιατρικής. Οι ιαματικές πηγές των Μεθάνων είναι αποτέλεσμα της ηφαιστειακής δράσης, ονομαστές εδώ και χιλιάδες χρόνια για την αποτελεσματική και σωτήρια επίδρασή τους στην υγεία και την ομορφιά. Κείμενα του Παυσανία, του Στράβωνα και του Οβίδιου, μαρτυρούν την ύπαρξη και την φήμη τους από τους αρχαίους χρόνους.

Τα λουτρά της Μυτιλήνης. Η φύση χάρισε στον Πολιχνίτο τις πιο θερμές πηγές στην Ευρώπη, που αναβλύζουν μέσα από ηφαιστειογενή πρωτογενή και δευτερογενή πορώδη πετρώματα. Η θερμοκρασία του νερού είναι μεταξύ 67 ο C και 92 o C και στους λουτήρες μεταξύ 42 ο C και 44 o C. Ιαματικά λουτρά στη Μήλο. Τα ιαματικά λουτρά του νησιού ήταν γνωστά από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης τα αναφέρει στο Ε βιβλίο του «Περί Επιδημιών». Αναφορά σε αυτά κάνει πολύ αργότερα, το 1771 και ο Γάλλος καθηγητής της Βοτανικής Pitton de Tournefort στα «περιηγητικά» του κείμενα. Σήμερα λίγες πηγές χρησιμοποιούνται και αυτές είναι ελάχιστα αξιοποιημένες. Οι πιο σημαντικές από αυτές είναι τα λουτρά του Λάκκου, τα λουτρά του Μακρινού, η Πικροπηγή η Τσιλλονέρι, τα λουτρά του Προβατά. Τα ιαματικά λουτρά στη Νέα Απολλωνία. Εκτός από τα άνω και κάτω άκρα, το ιαματικό νερό της λουτρόπολης θεραπεύει γυναικολογικά προβλήματα, ανακουφίζει από τους ρευματισμούς και τις παθήσεις των νεύρων. Τα λουτρά στη Νίσυρο λειτουργούν από το 1870 και πηγαίνουν άνθρωποι που ταλαιπωρούνται από διάφορες παθήσεις, όπως ρευματισμούς, αρθρίτιδες, αυχενικά, κατάγματα κ.α. Η θερμοκρασία του νερού φθάνει τους 50 ο C ενώ λέγεται ότι το νησί επισκεπτόταν συχνά για θεραπευτικούς λόγους και ο Ιπποκράτης. Τα λουτρά της Γεννησέας στην Ξάνθη ενδείκνυται ιδιαίτερα για τις παθήσεις του δέρματος, του νευρικού συστήματος και για την ίαση ρευματοπαθειών. Τα ιαματικά νερά στο Λουτράκι της Πέλλας ενδείκνυται για παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, ρευματοπάθειες, αρθροπάθειες, ισχιαλγίες, δερματοπάθειες, προβλήματα του πεπτικού και κυκλοφορικού συστήματος κ.α. Στη λουτρόπολη της Αριδαίας πριν την Έδεσσα κάποιοι πίνουν νερό για τις νεφρολιθιάσεις. Οι δύο πηγές στο Πλατύστομο βρίσκονται 1,5 χιλιόμετρο δυτικά από το χωριό, σε υψόμετρο 420 μέτρα του βουνού Όθρη. Θεραπεύουν παχυσαρκία, αρθριτικά, χολιθίαση, μικρή ανεπάρκεια ύπατος, νεφρολιθίαση, κυστίτιδα, δυσπεψία, δυσκοιλιότητα. Εκτός των κλασικών θεραπειών τα λουτρά της Πρέβεζας προσφέρουν πλήρη ίαση από τις ραχίτιδες. Τα λουτρά στη Ροδόπη βρίσκονται έξω από το παρθένο δάσος Φρακτού, στην οροσειρά της Δυτικής Ροδόπης, πίσω από μια βουνοπλαγιά και 10 χιλιόμετρα από το Παρανέστι Δράμας. Η διαπεραστική μυρωδιά του θείου αναμιγνύεται έντονα με άρωμα βασιλικού. Η θερμοκρασία του νερού είναι 47 C και θεραπεύει τις δερματοπάθειες. Στις Σέρρες υπάρχουν τα λουτρά στο Σιδηρόκαστρο. Οι ιδιότητες του νερού είναι τέτοιες που μπορούν να θεραπεύουν πλήρως τις παθήσεις και τα προβλήματα των άκρων, χρόνια ή μη, καθώς και κάποια γυναικολογικά προβλήματα. Στη Σουρωτή κοντά στη Θεσσαλονίκη, υπάρχει πηγή με πόσιμο θεραπευτικό νερό που διευκολύνει την πέψη και έχει διουρητική δράση. Σε απόσταση 18 χιλιόμετρα από τη Λαμία βρίσκονται τα λουτρά της Υπάτης, κοντά στην ομώνυμη κωμόπολη στους πρόποδες της Oίτης, που περιβάλλεται από ένα καταπράσινο και πανέμορφο φυσικό περιβάλλον. Το νερό των λουτρών θεραπεύει το δύσκολο πρόβλημα των ημικρανιών. Επίσης ενδείκνυται για καρδιοαγγειακές παθήσεις, μυϊκά προβλήματα και παθήσεις του νευρικού συστήματος.

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΙΑΜΑΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ Η υδροθεραπεία είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αντιμετώπιση πολλαπλών παθήσεων, όπως είναι τα αρθριτικά και οι ρευματοπάθειες, και διακρίνεται σε δύο είδη: Την εσωτερική, η οποία περιλαμβάνει την ποσιθεραπεία ( πόση ιαματικών νερών), εισπνοθεραπεία ( εισπνοή των αερίων ή των σταγονιδίων των μεταλλικών νερών ) και τις πλύσεις ( στοματικές, ρινικές, γυναικολογικές ). Την εξωτερική, η οποία περιλαμβάνει τα λουτρά, τις καταιωνίσεις ( για ορισμένο χρόνο το σώμα δέχεται το θερμομεταλλικό νερό, που έρχεται με ψηλή ή χαμηλή πίεση ) τις υδρομαλάξεις ( το σώμα δέχεται την πίεση του νερού ), την υδροκινησιοθεραπεία ( συνδυασμός λουτροθεραπείας και κινησιοθεραπείας, όσο το σώμα βρίσκεται στο νερό ) και την πηλοθεραπεία ( εφαρμογή πηλού, που έχει «ωριμάσει», σε σημεία του σώματος με διάφορες παθήσεις). ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΝΤΕΔΕΙΞΕΙΣ Η ιαματική λουτροθεραπεία εφαρμόζεται σε ένα μεγάλο αριθμό ασθενειών από τα περισσότερα συστήματα ( αναπνευστικό, κυκλοφορικό, πεπτικό, νευρικό, μυοσκελετικό, νεφρούς,δέρμα κλπ. ). Μερικές από τις παθήσεις στις οποίες εφαρμόζεται η ιαματική λουτροθεραπεία είναι οι ακόλουθες: Ρευματικές παθήσεις. Παθήσεις κυκλοφορικού συστήματος ( αρτηριακή υπέρταση, ανεπάρκεια στεφανιαίων αρτηριών ενδαρτηρίτιδες κάτω άκρων, χρόνιες φλεβίτιδες κιρσοί ). Παθήσεις δερματικές ( έκζεμα, δερματίτιδες κλπ. ). Παθήσεις γυναικολογικές ( χρόνιες μεταφλεγμονώδεις καταστάσεις των σαλπίγγων και της μήτρας, λευκόρροια, ανεπάρκεια των ωοθηκών ). Παθήσεις περιφερικών νεύρων ( νευρίτιδες, ριζίτιδες, νευραλγίες ). Μερικές από τις παθήσεις στις οποίες ενδείκνυται η ποσιθεραπεία είναι οι ακόλουθες: Παθήσεις της θρέψης και των ουροφόρων οδών ( ουρική διάθεσης ή αρθριτισμός, λιθίαση των ουροφόρων οδών, παχυσαρκία, χρόνιες κυστίτιδες ). Παθήσεις του ήπατος και χοληφόρων οδών ( χρόνια χολοκυστίτης, λιθίαση της χοληδόχου κύστης ή των πόρων, μικρή ηπατική ανεπάρκεια ). Παθήσεις πεπτικού συστήματος ( διάφορα δυσπεπτικά προβλήματα, κολίτιδες, χρόνια δυσκοιλιότης ). Μερικές από τις παθήσεις στις οποίες ενδείκνυται η εισπνευσοθεραπεία είναι οι ακόλουθες: Παθήσεις αναπνευστικού συστήματος ( ασθματικές καταστάσεις, χρόνιες βρογχίτιδες, χρόνιο πνευμονικό εμφύσημα, χρόνια ρινίτιδα, φαρυγγίτιδα ).

Οι περιπτώσεις στις οποίες η λουτροθεραπεία δεν ενδείκνυται είναι οι ακόλουθες: 1. Παθήσεις της καρδιάς, όταν δεν αντισταθμίζονται καλά και παρουσιάζουν φαινόμενα στάσης και οιδήματα των κάτω άκρων, προχωρημένη αρτηριοσκλήρωση ιδίως των εγκεφαλικών αγγείων. Πρόσφατες εγκεφαλικές αιμορραγίες, θρομβώσεις των αγγείων πριν την έλευση 6 τουλάχιστον μηνών από την προσβολή. 2. Ανεπάρκεια στεφανιαίων ( στηθάγχη, έμφραγμα). με συχνές κρίσεις ή σοβαρές βλάβες του μυοκαρδίου 3. Αιμορραγίες διαφόρων οργάνων, βαριές μορφές διαβήτου με έκδηλη εξασθένιση του οργανισμού. Ενεργός φυματίωση. Κακοήθεις νεοπλασίες, βαριές νευρικές και ψυχικές παθήσεις, εγκυμοσύνη μετά τον έκτο μήνα. 4. Η λουτροθεραπεία διακόπτεται επίσης όταν παρουσιαστεί κατά την διάρκεια των λουτρών παρόξυνση της χρόνιας πάθησης, κατά τις μέρες της εμμήνου ρύσης και όταν αυτή δεν γίνεται καλώς ανεχτή από τον λουόμενο. Οι περιπτώσεις στις οποίες η ποσιθεραπεία δεν ενδείκνυται είναι οι ακόλουθες: 1. Λιθιάσεις των νεφρών ή της κύστης με συχνές κρίσεις ή αιματουρία ή με ογκώδεις λίθους, νεφρίτιδες, πυελίτιδες ή κυστίτιδες σε οξεία φάση. 2. Χολολιθιάσεις με συχνούς κολικούς ή μεγάλους λίθους, χολοκυστίτης στην οξεία φάση, πρόσφατο έλκος του στομάχου ή του δωδεκαδακτύλου. 3. Όταν υπάρχουν παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος σε οξεία φάση καλό είναι να αποφεύγεται η εισπνευσοθεραπεία. Ιαματικός τουρισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες με φυσικές πήγες νερού. Το νερό αναβλύζει από 726 διαφορετικά γεωγραφικά σημεία τα οποία κατανέμονται ως εξής: Στη Στερεά Ελλάδα 156 πηγές, στη Θεσσαλία 57 πηγές, στην Ήπειρος 56 πηγές, στη Μακεδονία 156 πηγές, στη Θράκη 27 πηγές και στην Εύβοια 23 πηγές. Από το σύνολο των πηγών οι 180 χρησιμοποιούνται σήμερα για λουτροθεραπεία. Η γεωγραφική τους κατανομή συνδέεται με την μορφολογία του εδάφους, την υδρογεωλογία και ειδικότερα την ύπαρξη τεκτονικών ρηγμάτων και ηφαίστειων. Επίσης έχουμε θαλασσινό νερό εξαιρετικής ποιότητας που λόγο τις περιεκτικότητας του σε ιχνοστοιχεία, θερμαινόμενο σε ειδικές εγκαταστάσεις στα κέντρα θαλασσοθεραπείας, αποκτά ιδιότητες ιαματικού νερού Από το σύνολο των ιαματικών πηγών, οι περισσότερες χρησιμοποιούνται για ιαματική λουτροθεραπεία Στην σημερινή εποχή η λουτροθεραπεία εξελίσσεται και λαμβάνει τη μορφή του ιαματικού τουρισμού ο δε ασθενής γίνεται σταδιακά και τουρίστας. Η επαναληπτική μορφή που έχει η υδροθεραπεία ( ορισμένος αριθμός λούσεων σε ορισμένο χρονικό διάστημα ), για να ολοκληρωθεί η θεραπεία, θέτει στη διάθεση του ασθενούς πολύ χρόνο και για άλλες δραστηριότητες. Έτσι δημιουργήθηκαν τα θέρετρα του ιαματικού τουρισμού ( spa ) που συνδυάζουν εκτός της υγείας και την ψυχαγωγία. Η ονομασία «spa» προήλθε από το όνομα της πόλης του Βελγίου όπου λειτούργησε επιτυχώς το πρώτο οργανωμένο κέντρο ιαματικού τουρισμού.

Ο τουρισμός υγείας ο οποίος συνεχώς εξελίσσεται, σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνει όλες τις υπηρεσίες που έχουν σχέση με την υγεία όπως τον ιατρικό έλεγχο, την ειδική διαιτητική, την θεραπεία με βιταμίνες, τις βοτανοθεραπείες, τη γυμναστική, τις ειδικές θεραπείες όπως αντικαπνική, θεραπεία του άγχους, ψυχοθεραπεία, κινησιοθεραπεία, χαλάρωση, εκμάθηση ύπνου, έρευνα της σωστής γραμμής του σώματος, αισθητική κλπ. κατηγορίες απασχολούµενων : 1 ιοικητικό ειδικευµένο προσωπικό στην έδρα της τουριστικής επιχείρησης. Το προσωπικό αυτής της κατηγορίας είναι ολιγάριθµο και ιδιαίτερα ειδικευµένο 2 Χαµηλής ειδίκευσης προσωπικό στην ξενοδοχειακή µονάδα σε τοµείς υποδοχής, εστιατόρια και κουζίνα, λογιστήριο, τοπική διεύθυνση, δηµόσιες σχέσεις, προµήθειες κ.α. 3 Τεχνικό προσωπικό και προσωπικό συντήρησης εγκαταστάσεων, κήπων κλπ. 4 Ανειδίκευτο προσωπικό, συνήθως γυναικείο που θα εκπαιδευθεί επιτόπου όπως καµαριέρες, καθαρίστριες, λαντζιέρηδες κλπ. Τέλος, δεδοµένου ότι η Ελληνική ύπαιθρος µαστίζεται από την εγκατάλειψη, κυρίως των νέων, καθώς και από τη συρρίκνωση του αγροτικού εισοδήµατος, η λειτουργία των τουριστικών πηγών αποτελεί πολύτιµη εναλλακτική διέξοδο, η οποία αφενός αυξάνει την επισκεψιµότητα της περιοχής και αφετέρου αποτελεί τρανό παράδειγµα ανάπτυξης και αξιοποίησης των διαθέσιµων φυσικών πόρων. Τα οικονοµικά οφέλη που θα προκύψουν για την χώρα αλλά και τους ίδιους του τόπους τουρισµού, αναφέρονται ως ακολούθως : 1. Eισροή περισσότερου συναλλάγµατος εφόσον θα έχουµε τουρισµό µακράς παραµονής 2. Nέες θέσεις απασχόλησης µε την τόνωση της οικονοµικής δραστηριότητας λόγω της ζήτηση για ανάπτυξη υπηρεσιών αγοράς, όπως τράπεζες, καταστήµατα και εστιατόρια 3. Ζήτηση αγαθών για περισσότερους µήνες το χρόνο και εξοµάλυνση της εποχικότητας των τουριστικών δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια των θερινών µηνών καθώς και φορολογικά και άλλα έσοδα για τις τοπικές αρχές 4. Βελτίωση των υπηρεσιών στον τοµέα µεταφορών, όπως αεροδρόµια, οδικές συνδέσεις, κλπ.

Σχετικά µε τις επιπτώσεις του της τουριστικής ανάπτυξης στο πολιτισµό, θα πρέπει να αναφερθεί πως αυτές εντοπίζονται στην αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων, στα ήθη και τα έθιµα καθώς και την εµπορευµατοποίηση δραστηριοτήτων και προϊόντων τοπικού πολιτισµού και παράδοσης. Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί πως η ανάπτυξη κάποιων οργανωµένων υποδοµών και υπηρεσιών σχετικές µε το τουρισµό, µπορεί να οδηγήσει σε µια συστηµατική προώθηση των εµπορικών χαρακτηριστικών του κάθε τοµέα µε απώτερο στόχο την άµεση εξυπηρέτηση του τουρίστα και ως επί των πλείστων εκείνου που επιλέγει ολοκληρωµένα πακέτα διακοπών.

Βιβλιογραφία. Ιστοσελίδες: 1) http://1gym-triandr.thess.sch.gr/activ_gr.files/spring.files/iamatika.htm. Ιαματικές πηγές. 2) http://www.iama.gr/ethno/therm/sarakiwt.html. Ιαματική Λουτροθεραπεία - Ιατρικές Παρατηρήσεις Και Εφαρμογές. 3) http://www.loutralagada.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=51&itemi d=58. Ιαματικά λουτρά Λαγκαδά. 4) Ιστορία της ιαματικής λουτροθεραπείας και των Ελληνικών ιαματικών πηγών. 5) http://www.capri-sa.gr/gr/hotsprings.php. Τα ιαματικά νερά της Αιδηψού. 6) http://www.northeviaguide.gr/ajiotheata/edipsos%20eot.html. Υδροθεραπευτήριο Αιδηψού. 7) http://www.loutrapozar.net/. Λουτρά Πόζαρ. Η λουτρόπολη της Αλμωπία. 8) http://www.kaiafashotels.com/kaiafas-lake-peloponnese-gr.html. Λίμνη Καϊάφα. - Λουτρά υδροθεραπευτήριο. 9) http://www.travelpassion.gr/top-spas/734-spa.html. Οι λουτροπόλεις της Τσεχίας μας περιμένουν. 10) http://www.em-travel.gr/index.php?option=com_content&view=category&id=62&itemid= 170&lang=el Ιαματικός τουρισμός. 11)..ΚΑΡΑΜΑΝΟΥ ΕΛΕΝΗ ΛΟΙΖΟΥ ΕΛΕΑΝΑ ΜΑΓΚΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΙΧΑΗΛ ΑΡΓΥΡΗ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΚ1 ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Β ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ 1. ΠΑΛΑΜΙΔΗ ΑΝTΡΙΑΝΑ 1. ΚΕΧΑΓΙΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ 7. ΝΤΕΝΤΕ ΕΤΙΣ 2. ΒΟΥΤΣΑ ΝΙΚΟΛΕΤΑ 2. ΛΑΓΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ 3. ΜΕΛΙΣΣΟΠΟΥΛΟΥ Γ. 3. ΜΠΑΖΕ ΑΛΕΞΙΑ 4. ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ ΧΡ. 4. ΧΙΟΝΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ 5. ΚΑΚΑΛΑΝΤΖΕ ΝΙΚΟΛΕΤΑ 5. ΝΤΟΤΣΕ ΤΖΟΥΛΙΑ 6. ΜΠΑΣΑΝΟΒ ΚΩΣΤΑΣ 6. ΤΣΑΚΑΛΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Β ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ 1. ΜΠΟΓΙΕΛΗ ΕΙΡΗΝΗ 2. ΤΕΡΖΑΝΙΔΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ 3. ΤΕΡΖΑΝΙΔΟΥ ΣΑΒΒΙΝΑ ΓΚ2 ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Γ ΔΟΜΙΚΩΝ 1. ΤΣΟΥΡΑΠΑΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ 1. ΟΡΕΧΟΦΣΚΑΓΙΑ ΕΥΓΕΝΙΑ 2. ΣΤΕΦΑΝΗ ΣΥΜΕΛΑ 2. ΑΣΛΑΝΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ 3. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΔΟΜΝΑ Α 2 4. ΤΖΙΚΑ ΜΑΡΙΑ 1. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ 5. ΤΣΑΚΙΡΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Γ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ 6. ΦΡΟΚΟΥ ΦΛΟΓΚΕΡΤ 1. ΚΑΙΜΑΚΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ