Δρ. Γεώργιος Π. Παυλίδης

Πολυμέσα Εισαγωγή Εφαρμογές πολυμέσων Βασικές έννοιες ορισμοί ιστορική αναδρομή Δομικά στοιχεία Μέσα Δρ. Γεώργιος Π. Παυλίδης

Πολυμέσα: συνολική παρουσίαση Αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι του ετερογενούς περιβάλλοντος υπολογιστών και επικοινωνιών Επιτρέπουν την συνένωση πολλών τεχνολογιών Οι υπολογιστές δικτυακών πολυμέσων θα αποτελέσουν τα πληροφοριακά εργαλεία του 21ου αιώνα Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 2/34

Πολυμέσα: συνολική παρουσίαση Πεδίο χρήσης Από συσκευές και συστήματα μέχρι ολοκληρωμένες εφαρμογές και υπηρεσίες Χρησιμοποίηση Εφαρμογές Εκμάθηση Σχεδίαση Διασύνδεση χρήστη Υπηρεσίες Ανάλυση περιεχομένου Έγγραφα Ασφάλεια... Συγχρονισμός Επικοινωνία ομάδας Βάσεις δεδομένων Προγραμματισμός Συστήματα Server Μέσων Λειτουργικά Συστήματα Επικοινωνία Οπτική αποθήκευση Ποιότητα υπηρεσιών Δίκτυα Βασικά Αρχιτεκτονική υπολογιστών Γραφικά & Εικόνες Συμπίεση Κίνηση Βίντεο Ήχος Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 3/34

Πολυμέσα: ύλη μαθήματος Στόχος: πλήρη περιγραφή θεμάτων κωδικοποίησης πολυμέσων, αποθηκευτικών μέσων και επεξεργασίας περιεχομένου Ύλη Ορισμός, έννοιες και πρωτογενή χαρακτηριστικά πολυμέσων και ρευμάτων δεδομένων Βασικές απαιτήσεις συστημάτων πολυμέσων Ποιότητα περιεχομένου/υπηρεσίας Προσαρμοστικότητα/διαδραστικότητα Συγχρονισμός μέσων Απόκριση πραγματικού χρόνου Ευχρηστία, φιλικότητα προς τον χρήστη Βασικές αρχές διαφόρων μέσων Ήχος Αντίληψη, ψυχοακουστική, αναπαράσταση σε υπολογιστές, μουσική, πρότυπο MIDI, σήματα φωνής, είσοδος-έξοδος-μετάδοση φωνής Γραφικά και εικόνες Διαμόρφωση, ανάλυση, σύνθεση, ανακατασκευή εικόνων Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 4/34

Πολυμέσα: ύλη μαθήματος (ΙΙ) Βίντεο Τηλεοπτικά σήματα, μορφές σημάτων τηλεόρασης, ψηφιοποίηση βίντεο Κίνηση, animation Βασικές αρχές, προδιαγραφές κίνησης, μέθοδοι ελέγχου κίνησης Συμπίεση, κωδικοποίηση JPEG, MPEG, H.263 Συσκευές και τεχνολογίες αποθήκευσης CD-ROM, DVD,.. Τεχνικές επεξεργασίας περιεχομένου Ανάλυση εικόνας, επεξεργασία βίντεο, ανίχνευση διακοπής σκηνών και ανάλυση ήχου Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 5/34

Εφαρμογές Πολυμέσων - Ι Hypermedia courseware Video-on-Demand Interactive television Audio/video conferencing & groupware Virtual worlds Παιχνίδια Digital video editing and production systems Digital audio editing and production systems Εφαρμογές στο World Wide Web Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 6/34

Εφαρμογές Πολυμέσων - ΙΙ collaborator vic Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 7/34

Εφαρμογές Πολυμέσων - ΙΙI TV post production Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 8/34

Εφαρμογές Πολυμέσων - ΙV Interactive Television Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 9/34

Εφαρμογές Πολυμέσων - V 3G Multimedia services ipaq 3800 (GPRS/UMTS, WMV) Motorola A830 (GPRS/UMTS, MP4/ASF) Motorola A920 (GPRS/UMTS, 3GP) Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 10/34

Γιατί τα Πολυμέσα είναι «καυτό θέμα»; Η βιομηχανία παιχνιδιών σε CD-ROM παρουσιάζει μεγαλύτερα έσοδα από εκείνη του κινηματογράφου Σύγκλιση Η/Υ, τηλεπικοινωνιών και τηλεόρασης Η δεκαετία του 90 χαρακτηρίστηκε από πλήθος όχι πλήρως επιτυχημένων μέχρι τώρα- προσπαθειών δημιουργίας τεχνολογιών διαδραστικής τηλεόρασης (interactive TV). H Java είναι παιδί μίας τέτοιας προσπάθειας από τη Sun. Προβλέπεται να φέρουν "επανάσταση" στη βιομηχανία film/video Μεγάλες ευκαιρίες για τους πωλητές hardware/software multimedia PC για το σπίτι desktop video conferencing authoring software, κλπ. Ενδιαφέρουσες τεχνικές τόσο σε επίπεδο έρευνας όσο και σε επίπεδο εφαρμογών Διασκέδαση! Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 11/34

Τι είναι Πολυμέσα; Ορισμοί: Υπάρχει πληθώρα ορισμών, ανάλογα με το "πρίσμα" μέσα από το οποίο τα βλέπει κάποιος (υπεύθυνος ανάπτυξης συστήματος, ερευνητής, τελικός χρήστης, κλπ.) transmission that combines media of communication (text, graphics, sound etc.) [Webster Dict.] human-computer interaction involving text, graphics, voice and video [On-line Dict. of Computing] multimedia is just a fancy name for something that combines the capabilities of technologies that used to be separate; multimedia simply mixes into the PC the functions of these components, combining elements like text, graphics, sound and still or motion pictures in a smooth way to present training or information [Wang, 1994] Μια διαδραστική (interactive) παρουσίαση μέσω του Η/Υ που περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω στοιχεία: κείμενο, ήχο, σταθερά γραφικά (εικόνες), κινούμενα γραφικά, και βίντεο. [R. Tannenbaum, Theoretical Foundations of Multimedia, Computer Science Press, New York, 1998] Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 12/34

Τι είναι Πολυμέσα; Ορισμοί: : (ΙΙ( ΙΙ) Τι είναι τελικά τα πολυμέσα; Η τηλεόραση ως μέσο παρουσίασης πολλαπλών μέσων (ήχου - εικόνας) μπορεί να ενταχθεί στο πλαίσιο των πολυμέσων; Ποιά είναι η θέση του υλικού, του λογισμικού και του περιεχόμενου (content) σε ένα σύστημα πολυμέσων; Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 13/34

Τι είναι Πολυμέσα; Ορισμοί: : (ΙΙΙ( ΙΙΙ) Ο ορισμός προκύπτει από την αναγνώριση των ιδιαίτερων, αναλλοίωτων χαρακτηριστικών των αντίστοιχων εφαρμογών: multimedia can t be experienced without the technology because the technology creates the experience. Multimedia isn t just the message, but is a function of the medium. multimedia is independent οf the type or origin of the content. a useful working definition is that multimedia is an interactive, multimodal information space in an artificial environment conceived by fusing both the medium and the message. [Ruben Gonzalez, Disciplining Multimedia, IEEE Multimedia, July-September 2000, pp.72-78] Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 14/34

Τι είναι Πολυμέσα; Ορισμοί: : (ΙV)( Άλλοι ορισμοί Αυτόνομα πολυμέσα: εφαρμογές πολυμέσων που χρησιμοποιούν μόνο τον υπολογιστή στον οποίο τρέχουν (με τις απαραίτητες για αυτό υπομονάδες) Δικτυακά πολυμέσα: εφαρμογές πολυμέσων που απαιτούν επικοινωνία με άλλους υπολογιστές/εφαρμογές μέσω δικτύου Πχ. Τηλεδιάσκεψη Διαλογικά πολυμέσα: ο χρήστης έχει επιπλέον την δυνατότητα να ελέγχει ποια πολυμέσα και πότε θα μεταδοθούν/προβληθούν σε αυτόν Υπερμέσα: παρέχουν στο χρήστη δυνατότητες πλοήγησης μέσω δομής συνδεδεμένων στοιχείων Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 15/34

Μέσα (Media) Ετυμολογία : Multi: πολλαπλός Media: μέσα Μέσα (Media) είναι ιδιαίτερες και ανεξάρτητες μονάδες πληροφοριών που βασίζονται σε ένα από τα βασικά μοντέλα επικοινωνίας κείμενο, εικόνες, ήχος, βίντεο, γραφικά, κίνηση Κατηγορίες μέσων: Αντίληψης Αναπαράστασης Παρουσίασης Αποθήκευσης Μετάδοσης Ανταλλαγής πληροφορίας Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 16/34

Κατηγορίες Μέσων - Ι Μέσο αντίληψης (perception medium): Πώς αντιλαμβανόμαστε τις πληροφορίες στο περιβάλλον του Η/Υ; Βλέποντας μέσα (media) όπως κείμενο, εικόνα και βίντεο, και ακούγοντας μέσα όπως η ομιλία και η μουσική Μέσο αναπαράστασης (representation medium): Πώς αναπαρίσταται κάποιο μέσο στον Η/Υ; Μέσω διαφόρων προτύπων μορφών (formats), π.χ. - ASCII για κείμενο - WAV για ήχο - JPEG, GIF για εικόνες/γραφικά - AVI για βίντεο, κλπ. Μέσο παρουσίασης (presentation medium): Μέσω ποιου μέσου παρουσιάζεται η πληροφορία από τον Η/Υ ή εισάγεται σε αυτόν; Με τα μέσα (media) εξόδου (π.χ. οθόνη, χαρτί, ηχεία) και εισόδου (π.χ. πληκτρολόγιο, κάμερα, μικρόφωνο) Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 17/34

Κατηγορίες Μέσων - ΙΙ Μέσο αποθήκευσης (storage medium): Πού θα αποθηκεύονται οι πληροφορίες; Συνήθως σε δισκέτες, σκληρούς δίσκους, και CD-ROMs Μέσο μετάδοσης (transmission medium): Πώς μεταδίδεται η πληροφορία; Μέσω δικτύων διαφόρων τεχνολογιών - wire/cable transmission (ενσύρματη/καλωδιακή μετάδοση) - wireless transmission (ασύρματη μετάδοση) Μέσο ανταλλαγής πληροφοριών (information exchange medium): Μέσω ποιου φορέα μεταδίδεται η πληροφορία από το ένα μέρος στο άλλο; Μέσω ενδιάμεσων αποθηκευτικών μέσων (media), μέσω δικτύων (direct transmission), ήμέσωσυνδυασμένηςχρήσηςμέσων αποθήκευσης και μετάδοσης (π.χ. e-mail system) Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 18/34

Διαχωρισμός Μέσων Αναπαράστασης Ο διαχωρισμός γίνεται με βάση I. Tην χρονική ή όχι εξάρτηση: Διακριτά μέσα (discrete) ανεξαρτησία από το χρόνο κείμενο γραφικά, εικόνες Συνεχή μέσα (continuous) εξάρτηση ως προς τον χρόνο ήχος βίντεο II. Tη προέλευση του περιεχομένου: Από το περιβάλλον (Captured) Σχεδιασμένα με τη βοήθεια Η/Υ (Synthesized) Στην πράξη, ο όρος πολυμέσα υπονοεί την ολοκλήρωση ενός τουλάχιστον διακριτού τύπου πληροφορίας και ενός συνεχούς. Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 19/34

Διαχωρισμός Μέσων Αναπαράστασης (II) Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 20/34

Βασικές Ιδιότητες Πολυμέσων Για να χαρακτηριστεί ένα σύστημα ως σύστημα πολυμέσων, πρέπει να αναλυθεί ποιοτικά και όχι ποσοτικά. Πρέπει να δούμε το είδος των μέσων που χρησιμοποιούνται και όχι τον αριθμό τους Eπιμέρους ιδιότητες ενός συστήματος πολυμέσων: Συνδυασμός μέσων Δεν είναι όλοι οι συνδυασμοί μέσων ικανοί για να χαρακτηρίσουν ένα σύστημα ως σύστημα πολυμέσων. Θα πρέπει πχ. να συνδυάζουν διακριτά και συνεχή μέσα Ευελιξία Απαραίτητη η παροχή μηχανισμών για την διαχείριση όλων των μέσων, διακριτών και συνεχών Ένα βίντεο μηχάνημα δεν αποτελεί πολυμεσικό σύστημα Βαθμός εξάρτησης των εμπλεκόμενων μέσων Θα πρέπει να υπάρχει στοιχειώδης ανεξαρτησία (ωστόσο, υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί ανεξαρτησίας, ανάλογα με την περίπτωση) αλλά και έλεγχος μέσω υπολογιστή Βαθμός συνένωσης των εμπλεκόμενων μέσων - αλληλεπιδραστικότητα Όταν πχ. κάποιος αλλάζει τα περιεχόμενα μιας γραμμής ενός πίνακα, να αλλάζει αυτόματα κάποιο κείμενο καθώς και η σκηνή που παίζεται στο βίντεο Ολοκλήρωση Ολοκλήρωση προς ένα καθολικό σύστημα ανεξάρτητων ρευμάτων δεδομένων έτσι ώστε να παρέχεται συνολικά μια συγκεκριμένη λειτουργία Μέσω σχέσεων συγχρονισμού χρόνου, χώρου και περιεχομένου -> προγραμματισμός Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 21/34

Ρεύματα δεδομένων/μέσων μέσων (media streams) Μετάδοση διακριτών και συνεχών ρευμάτων δεδομένων από κατανεμημένα δικτυακά συστήματα πολυμέσων Βήματα διαδικασίας Διαίρεση πληροφοριών σε πακέτα (μονάδες μέσων) πριν την μετάδοση Αποστολή τους από την πηγή, παραλαβή τους από τον προορισμό (διαφορετικοί υπολογιστές!) Ο χρονισμός των μονάδων μέσων είναι πολύ σημαντικός Ρεύμα δεδομένων Χρονική αλληλουχία πακέτων που μεταφέρουν πληροφορίες από συνεχή και διακριτά μέσα Πχ. Μετάδοση φωνής σε τηλεφωνικό σύστημα (συνεχές μέσο) Αν εμπεριέχονται περισσότερα του ενός μέσα, αλλάζουν τα χαρακτηριστικά των ρευμάτων ροής Ασύγχρονος τρόπος μετάδοσης Δεν εισάγει περιορισμούς στον χρόνο μετάδοσης Σύγχρονος τρόπος μετάδοσης Επιτρέπει εξασφαλισμένο εύρος ζώνης (bits/sec) Ισόχρονος τρόπος μετάδοσης Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 22/34

Χρονισμός σε διαδοχικά πακέτα μέσων Αυστηρά περιοδικός σταθερό χρονικό διάστημα ανάμεσα σε διπλανά πακέτα Τ Χαλαρά περιοδικός Ύπαρξη συνάρτησης ορισμού περιοδικότητας με πεπερασμένη διάρκεια Τ Μη περιοδικός Δεν περιγράφεται αναλυτικά από κάποια συνάρτηση Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 23/34

Μεταβλητότητα όγκου δεδομένων συνεχόμενων πακέτων μέσων Αυστηρά κανονικό ρεύμα δεδομένων Σταθερή ποσότητα δεδομένων (διάρκεια) στη διάρκεια ζωής ενός ρεύματος δεδομένων Πχ. κωδικοποιημένο ρεύμα δεδομένων πλήρους εικόνας που παρέχεται από μια κάμερα Χαλαρά κανονικό ρεύμα δεδομένων Περιοδική μεταβολή με το χρόνο της ποσότητας των δεδομένων Πχ. MPEG κωδικοποίηση εικόνων, σταθερή αναλογία συμπίεσης I:P:B (10:1:2) σταθερός ρυθμός δεδομένων (CBR) Ακανόνιστο ρεύμα δεδομένων Δεν υπάρχει αναλυτική περιγραφή κανονικότητας ποσότητας δεδομένων Πχ. όταν χρησιμοποιείται μέθοδος συμπίεσης για τη δημιουργία ρεύματος δεδομένων με μεταβλητό ρυθμό δεδομένων (VBR) Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 24/34

Αλληλοσυσχέτιση συνεχόμενων πακέτων Συσχετισμένο ρεύμα δεδομένων Όλαταπακέταμεταδίδονταιτοέναμετάτοάλλοχωρίςκενάανάμεσάτους Βέλτιστη χρησιμοποίηση ενός πόρου Μέγιστη ρυθμοαπόδοση (throughput) Πχ. κανάλι ISDN Β που μεταδίδει δεδομένα ήχου στα 64Kbit/s Μη συσχετισμένο ρεύμα δεδομένων Ύπαρξη κενών ανάμεσα σε πακέτα Όταν η μετάδοση γίνεται σε κανάλι υψηλότερης χωρητικότητας Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 25/34

Μονάδες Πληροφοριών/Μέσων (Media Units) Τα συνεχή μέσα αποτελούνται από μια χρονική αλληλουχία μονάδων πληροφοριών Λογική μονάδα πληροφοριών (LDU) σε αντιστοιχία με τις μονάδες δεδομένων Πρωτοκόλλου (PDA) Παράδειγμα: συμπιεσμένη αλληλουχία βίντεο Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 26/34

Τι απαιτεί η δημιουργία ενός συστήματος Πολυμέσων; Η συγγραφή του περιεχομένου είναι αρκετή; Οριζόντιος διαχωρισμός ρόλων: Δημιουργία συστήματος Δημιουργία λογισμικού εφαρμογής Δημιουργία περιεχομένου Δημιουργία ολόκληρων εξειδικευμένων συστημάτων. Ολοκλήρωση των τμημάτων υλικού, λογισμικού και περιεχομένου Δημιουργία λογισμικού και μονάδων λογισμικού (components) για την παρουσίαση του περιεχομένου και την ολοκλήρωση υπαρχόντων συστημάτων. Δημιουργία πληροφοριακών χώρων (information spaces) με τη βοήθεια υπάρχοντος λογισμικού και διασύνδεση τους με περιεχόμενο σε υπάρχοντα πληροφοριακά συστήματα. Περιλαμβάνει τη δημιουργία και/ή την τροποποίηση δεδομένων Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 27/34

Πώς μεταφράζονται οι ρόλοι στην πράξη; Σύστημα Λογισμικό Πληροφοριακό σύστημα Κατανεμημένη βάση δεδομένων Λογισμικό πρόσβασης στη ΒΔ Σύστημα επικοινωνίας Σύστημα συνεργασίας με τη βοήθεια Η/Υ Κοινός χώρος εργασίας Περιεχόμενο Εικόνες Ζωντανό video Σύστημα αναψυχής Δικτυακό παιχνίδι Μηχανή απεικόνισης 3D Ιδεατός κόσμος Επαγγελματικό σύστημα Ηλεκτρονικό εμπόριο Άμεσα συνδεδεμένο κατάστημα (online store) Εκπαιδευτικό σύστημα Άμεσης Ηλεκτρονικής έκδοσης (online Ηλεκτρονικό σύστημα εκπαίδευσης Εικόνες Κείμενο - εικόνες Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 28/34

Κανόνες σωστής σχεδίασης Η καλλιτεχνική πλευρά της δημιουργίας περιεχομένου δεν είναι το κρίσιμο συστατικό της επιτυχίας. Δημιουργία πληροφοριακών χώρων που αυξάνουν την απόδοση των χρηστών ελαττώνοντας την προσπάθεια κατανόησης του περιεχομένου. Η σχεδίαση θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τους τεχνολογικούς περιορισμούς της πλατφόρμας ανάπτυξης του συστήματος. Επίσης πρέπει να υπάρχει δυνατότητα ενσωμάτωσης υπάρχοντος περιεχομένου και προσαρμογής στις τεχνολογικές εξελίξεις. Παράδειγμα : ανάπτυξη ιστοσελίδων. Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 29/34

Εργαλεία δημιουργίας πολυμέσων Παρέχουν το βασικό πλαίσιο για την οργάνωση και επεξεργασία των πολυμέσων. Χρησιμοποιούνται για το σχεδιασμό διαλογικότητας/διαδραστικότητας και γραφικού περιβάλλοντος χρήστη. Δυνατότητα επεξεργασίας διαφόρων μορφών δεδομένων και συνδυασμού αυτών: Κείμενο, Ήχο, Εικόνα, Βίντεο, Γραφικά, Κίνηση Είδη εργαλείων Εργαλεία βασισμένα σε κάρτες ή σελίδες Οργάνωση σε μορφή σελίδων βιβλίου Για μεμονωμένη εμφάνιση στοιχείων Εμπορικά πακέτα HyperCard MetaCard ToolBook Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 30/34

Εργαλεία δημιουργίας πολυμέσων (II) Εργαλεία βασισμένα σε εικονίδια, καθοδηγούμενα από συμβάντα Απλοποίηση οργάνωσης έργου, διαγράμματα ροής για δραστηριότητες Για πολύπλοκες δομές πλοήγησης Εμπορικά Πακέτα Authorware Εργαλεία βασισμένα στο χρόνο και εργαλεία παρουσίασης Οργάνωση βάσει χρονοδιαγράμματος Δυνατότητα διαλογικού ελέγχου πλοήγησης Εμπορικά Πακέτα Macromedia Flash Macromedia Director Εργαλεία προγραμματισμού συστημάτων πολυμέσων Χρήση γλωσσών σήμανσης και προγραμματισμού Java, C++, HTML/XML, VRML/X3D Χρήση βάσεων δεδομένων και πρόσβαση σε αυτές Oracle, MySQL, Access Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 31/34

Υπερκείμενο (Hypertext) Ορισμοί: A body of written or pictorial material interconnected in such a complex way that it could not conveniently be presented or represented on paper. It may contain summaries or maps of its contents and their interrelationships; it may contain annotations, additions and footnotes from scholars who have examined it [Nelson, 1965] - Κείμενο που μπορεί να διαβαστεί από τον Η/Υ και δεν είναι οργανωμένο με κάποια συγκεκριμένη σειρά, αλλά με τρόπο ώστε σχετικά θέματα να είναι συνδεδεμένα. - Συλλογή εγγράφων (nodes) με "συνδέσμους" (links) οι οποίοι, μέσω ενός διαδραστικού προγράμματος (browser), επιτρέπουν στον αναγνώστη να μετακινείται εύκολα από το ένα έγγραφο στο άλλο. Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 32/34

Υπερμέσα (Hypermedia) Ορισμοί: a multimedia system in which related items of information are connected and can be presented together [Webster Dict.] αn extension of hypertext to include graphics, sound, video and other kinds of data [On-line Dict. of Computing] - Ένα σύστημα υπερκειμένου που χρησιμοποιεί δύο ή παραπάνω μέσα μαζί και ένα σύνολο διαδραστικών εργαλείων που τα συνδέει με κάποιο λογικό τρόπο - Τα υπερμέσα δεν πρέπει να συγχέονται με τα πολυμέσα - Το "υπερ" (hyper) δηλώνει σύνδεση (linking) Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 33/34

Ιστορικά στοιχεία Vannevar Bush (Memex Memory Extender) Δες το άρθρο: As we May Think, Atlantic Monthly, 1945 http://www.theatlantic.com/doc/print/194507/bush/ Ted Nelson (Xanadu concept) Έπλασε τον όρο Hypertext, 1965 Πρώτα συστήματα υπερκειμένου Augment-NLS, Hypertext Editing System (1967), FRESS (1968), Aspen Movie Map (@MIT, 1978), KMS, Hyperties & Notecards (1983-1985) Guide (1986) & HyperCard (Macintosh, 1987) CD-ROM (1985) MPEG & QuickTime (1991) World Wide Web (1992, by Tim Berners-Lee) Mosaic (1993) DVD (1996) Πολυμέσα Γεώργιος Π. Παυλίδης 34/34