ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Υπηρεσίες ανάδειξης της πνευματικής παραγωγής του ΑΠΘ Χρήστος Μπαμπατζιμόπουλος Πρόεδρος Επιτροπής Εποπτείας Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης
Ανοικτή Πρόσβαση (ΑΠ): τι είναι; Ελεύθερη διάθεση στο διαδίκτυο της ερευνητικής παραγωγής Κάθε χρήστης μπορεί να διαβάζει, να μεταφορτώνει, να αντιγράφει, να διανέμει, να παρέχει υπερσύνδεση προς το πλήρες κείμενο άρθρων, να τα προωθεί ως δεδομένα σε τρίτο λογισμικό και γενικά να τα χρησιμοποιεί για κάθε νόμιμο σκοπό χωρίς χωρίς κανένα οικονομικό, νομικό ή τεχνικό εμπόδιο πέρα από αυτά που απαιτούνται για την πρόσβαση στο ίδιο το διαδίκτυο Συγγραφείς διατηρούν έλεγχο ακεραιότητας της δουλειάς τους δικαίωμα ορθά να αναγνωρίζονται και να αναφέρονται στη βιβλιογραφία ως δημιουργοί του έργου Πηγή: ελληνική μετάφραση BOAI10 2
Ανοικτή Πρόσβαση (ΑΠ): Γιατί; Η ΑΠ ωφελεί την έρευνα και τους ερευνητές ενώ η έλλειψή της προκαλεί εμπόδια. Η ΑΠ στη δημόσια χρηματοδοτούμενη έρευνα ωφελεί τους φορολογούμενους και αυξάνει την απόδοση της επένδυσής τους στην έρευνα. Η ΑΠ ενισχύει την κοινωνική αξία της έρευνας και οι πολιτικές ΑΠ ενισχύουν την κοινωνική αξία των φορέων χρηματοδότησης και των ερευνητικών ιδρυμάτων. Η ΑΠ είναι σύμφωνη με το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας σε όλο τον κόσμο και παρέχει στους συγγραφείς και στους αναγνώστες περισσότερα δικαιώματα από αυτά που έχουν με τις συμβατικές συμφωνίες έκδοσης. Η ΑΠ είναι σύμφωνη με τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας. Πηγή: ελληνική μετάφραση BOAI10 3
Ανοικτή Πρόσβαση (ΑΠ): εξελίξεις Διακηρύξεις 2001 - Βουδαπέστη 2003 - Βερολίνο 2010 Αλάμπρα 2012 Βουδαπέστη 10 χρόνια μετά (BOAI10) Μετάφραση στα ελληνικά από τη Βιβλιοθήκη ΑΠΘ - http://www.budapestopenaccessinitiative.org/boai-10- translations/greek-translation-1 4
Σύμφωνα με την BOAI10 (1): Αποθαρρύνεται η χρήση δεικτών αντίκτυπου περιοδικών (journal impact factors) και ενθαρρύνεται η αντικατάστασή τους με εναλλακτικούς δείκτες που εφαρμόζονται στο επίπεδο άρθρων και όχι στο επίπεδο των περιοδικών. Ενθαρρύνεται η ανάπτυξη επεξηγηματικού υλικού για το πώς οι εναλλακτικοί δείκτες μπορούν καλύτερα να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς των Ιδρυμάτων 5
Σύμφωνα με την BOAI10 (2): Οι εκδότες θα πρέπει να επιτρέπουν στους συγγραφείς την κατάθεση των εργασιών τους στα ιδρυματικά καταθετήρια (πράσινη ΑΠ) Οι ερευνητές δε θα πρέπει να εργάζονται ως συγγραφείς, επιμελητές ή κριτές για εκδότες που λειτουργούν ενάντια στα συμφέροντά τους. 6
Αποφάσεις φορέων χρηματοδότησης ΗΠΑ: 2008 - National Institutes of Health (NIH) Ηνωμένο Βασίλειο: 2005 - Research Councils UK Ευρωπαϊκή Ένωση 2006 European Commission-DG Research, European Research Advisory Board, ERC Scientific Council 2008 European Universities Association 2012 European Commission recommendations 7
Πολιτική της Βιβλιοθήκης ΑΠΘ για την ΑΠ 2002 Ψηφιοθήκη (αρχειακές συλλογές) 2003 Διδακτορικές διατριβές (σήμερα 3.532) 2006 Μεταπτυχιακές εργασίες (σήμερα 7.035) 2008 Ιδρυματικό Καταθετήριο Επιστημονικών Εργασιών (ΙΚΕΕ) 8
Ιαν Μαρ Μαϊ Ιουλ Σεπ Νοε Ιαν Μαρ Μαϊ Ιουλ Σεπ Νοε Ιαν Μαρ Μαϊ Ιουλ Σεπ Νοε Ιαν Μαρ Μαϊ Στατιστικά στοιχεία χρήσης 120000 Full text downloads 100000 80000 60000 40000 20000 0 2010 2011 2012 2013 Διπλωματικές Διατριβές Μεταπτυχιακές 9
Στατιστικά σε αριθμούς Έτος Διπλωματικές Εργασίες Διδακτορικές Διατριβές Μεταπτυχιακές Εργασίες Σύνολα 2010 10.478 106.403 177.662 294.543 2011 20.486 152.440 318.841 491.767 2012 46.026 262.135 603.172 911.333 2013 (-Μάιος) 26.172 79.688 234.238 340.098 10
Ιαν-10 Μαρ-10 Μαϊ-10 Ιουλ-10 Σεπ-10 Νοε-10 Ιαν-11 Μαρ-11 Μαϊ-11 Ιουλ-11 Σεπ-11 Νοε-11 Ιαν-12 Μαρ-12 Μαϊ-12 Ιουλ-12 Σεπ-12 Νοε-12 Ιαν-13 Μαρ-13 Μαϊ-13 Επισκεψιμότητα 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 Unique Pageviews (avg=30000 per month) 11
Βιβλιοθήκη ΑΠΘ και ΕΣΠΑ Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση Τίτλος: Δημιουργία Καινοτόμων Υπηρεσιών Ψηφιακής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ Χρηματοδότηση: Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης). Υπηρεσίες ανάδειξης πνευματικής παραγωγής ΑΠΘ Ε.Π. Εκπαίδευση και δια βίου μάθηση Τίτλος: Ανοικτό εκπαιδευτικό υλικό και ανοικτά ακαδημαϊκά μαθήματα Συνεργασία με Κέντρο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ΑΠΘ 12
Πράξεις: Δημιουργία Καινοτόμων Υπηρεσιών Ψηφιακής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ Πράξη 1: Ψηφιοποίηση σπάνιων βιβλίων και περιοδικών (έκδοσης προ του 1920) και υπηρεσία διάθεσης Πράξη 2: Βελτίωση Υπηρεσίας Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Βιβλιοθήκης Πράξη 3: Ανασχεδιασμός και Ενιαία Παρουσίαση των Διαδικτυακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης Πράξη 4: Προμήθεια Εξοπλισμού Πράξη 5: Υπηρεσίες Αυτεπιστασία - Υπηρεσίες Ανάδειξης της Πνευματικής Παραγωγής του ΑΠΘ α. Αναβάθμιση ΙΚΕΕ β. Προθήκη γ. Συνεδριοθήκη - Εκπαίδευση και υποστήριξη χρηστών 13
http://ikee.lib.auth.gr Στόχος: συγκέντρωση, διαφύλαξη και διάθεση της ερευνητικής παραγωγής του ΑΠΘ Πολιτική χρήσης: Περιεχομένου Κατάθεσης εργασιών Θεμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας Σύνολο άρθρων: 2148 άρθρα σε περιοδικά και συνέδρια Διάθεση μέσω ανοικτής πρόσβασης 14
Συνεργασία με ΜΟΔΙΠ Το 2012 η ΜΟΔΙΠ, πέρα από τις υποχρεώσεις της προς την ΑΔΙΠ αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να καταγράψει όλο το δηµοσιευµένο έργο των µελών του ΑΠΘ αποφασίζει να αξιοποιήσει το ΙΚΕΕ ως Κεντρική Βάση Βιβλιογραφικών Δεδομένων του ΑΠΘ με στόχο την αποφυγή των πολλαπλών καταχωρήσεων σε επιµέρους βάσεις. Σε αυτό τα πλαίσιο το ΙΚΕΕ αναβαθμίζεται (π.χ. σύνδεση με Υποδομή Πιστοποίησης και Εξουσιοδότησης ΑΠΘ, νέες οθόνες εισαγωγής δεδομένων, ενσωμάτωση διδακτορικών και μεταπτυχιακών εργασιών ΑΠΘ). 15
Προστιθέμενη αξία Η συνεργασία με τη ΜΟΔΙΠ θα εμπλουτίσει σημαντικά το ΙΚΕΕ σε επίπεδο απλών εγγραφών Το ΙΚΕΕ θα μπορέσει να εκπληρώσει το στόχο του, όταν οι απλές εγγραφές εμπλουτιστούν με το πλήρες κείμενο (σε preprint ή postprint μορφή). Τα μέλη ΔΕΠ διαθέτοντας και αναρτώντας το πλήρες κείμενο στο ΙΚΕΕ μπορούν να συμβάλουν ενεργά: στο κίνημα της ανοικτής πρόσβασης στη διάχυση της επιστημονικής πληροφορίας στην προβολή του δικού τους έργου και του έργου του ΑΠΘ Το προσωπικό της Βιβλιοθήκης μπορεί να υποστηρίξει τις διαδικασίες ανάρτησης του πλήρους κειμένου χρησιμοποιώντας έγκριτα εργαλεία για τον έλεγχο της σχετικής πολιτικής του κάθε εκδότη email : ikeesupport@lib.auth.gr τηλ. : 2310 993579 16
http://ejournals.lib.auth.gr Βασικοί στόχοι Συγκέντρωση σε ένα ενιαίο ομοιόμορφο περιβάλλον των περιοδικών που εκδίδει το ΑΠΘ Ελεύθερη διάθεσή τους στο διαδίκτυο εφαρμόζοντας την πολιτική του Open Access Ανάδειξη της πνευματικής παραγωγής του ΑΠΘ μέσω της ευρετηρίασης των άρθρων σε γνωστές μηχανές αναζήτησης Καταγραφή και βιωσιμότητα των ήδη υπαρχόντων περιοδικών, τα οποία πλέον αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης λόγω της γενικότερης οικονομικής κατάστασης Έκδοση καινούριων περιοδικών, αφού το κόστος θα είναι μηδενικό 17
http://ejournals.lib.auth.gr Η Βιβλιοθήκη αναλαμβάνει: τη μόνιμη, σταθερή και συνεχή λειτουργία της υπηρεσίας τη διάθεση και τεχνική υποστήριξη του απαραίτητου λογισμικού (ΕΛ/ΛΑΚ OJS) την εκπαίδευση και συνεχή υποστήριξη των εμπλεκομένων στην εκδοτική διαδικασία από το προσωπικό της υπηρεσίας την ευρετηρίαση του περιοδικού σε ηλεκτρονικά καταθετήρια ή καταλόγους περιοδικών Email: prothiki@lib.auth.gr τηλ. 2310 994216 18
http://ejournals.lib.auth.gr Στην «Προθήκη» μέχρι σήμερα: εννέα (9) περιοδικά φιλοξενούνται τέσσερα (4) περιοδικά βρίσκονται στο στάδιο της αρχικής παραμετροποίησης έχουν πραγματοποιηθεί επαφές για την ένταξη άλλων πέντε (5) περιοδικών 19
http://conferences.lib.auth.gr Στόχος: Καταχώρηση και προβολή των επιστημονικών εκδηλώσεων που διεξάγονται στο ΑΠΘ σε ένα ενιαίο τυποποιημένο διαδικτυακό περιβάλλον με δυνατότητα υποβολής κριτηρίων αναζήτησης. Υποστήριξη: - Εκπαίδευση Διαχειριστή συνεδρίου στη χρήση της πλατφόρμας - Επίλυση προβλημάτων κατά κατά τη χρήση της πλατφόρμας - helpdesk (τηλέφωνο, email) - Ενημέρωση για σχετικές υπηρεσίες (ISBN, live streaming) Email: conferences@lib.auth.gr Τηλ. 2310 99 5480 20
http://conferences.lib.auth.gr Στη «Συνεδριοθήκη» μέσα σε ένα μήνα λειτουργίας φιλοξενούνται τρία (3) συνέδρια και έχουν πραγματοποιηθεί επαφές για την φιλοξενία άλλων δύο (2) επιστημονικών εκδηλώσεων 21
Ανοικτό εκπαιδευτικό υλικό και ανοικτά ακαδημαϊκά μαθήματα Δεκαετή εμπειρία στη διαχείριση ηλεκτρονικών μαθημάτων 1900 ενεργά μαθήματα στο περιβάλλον Blackboard Συμμετοχή στα ανοικτά ακαδημαϊκά μαθήματα Κατάρτιση συνεργατών μελών ΔΕΠ Συμβουλευτικές υπηρεσίες για εκκαθάριση πνευματικών δικαιωμάτων Έλεγχος και πιστοποίηση του υλικού των ανοικτών μαθημάτων Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ακαδημαϊκής κοινότητας ΑΠΘ Περισσότερες λεπτομέρειες στην παρουσίαση των κυριών Καλιακούδα και Παπαδάκη 22
BOAI10: συστάσεις για πανεπιστήμια προτάσεις για το μέλλον - Ανάπτυξη και λειτουργία ιδρυματικού καταθετηρίου - Σύνδεση ιδρυματικού καταθετηρίου με διαδικασίες αξιολόγησης - Πολιτική κατάθεσης (συνεργασία με ΜΟΔΙΠ) - μεταπτυχιακές και διδακτορικές εργασίες - άρθρα - αποτελέσματα χρηματοδοτούμενης έρευνας - ερευνητικά δεδομένα - Κονδύλια για καταβολή κόστους δημοσίευσης σε περιοδικά ΑΠ - Συνεργασία για προάσπιση και προώθηση ΑΠ Πηγή: ελληνική μετάφραση BOAI10 23
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ευχαριστώ για την προσοχή σας