"H Eκκλησία κατά τη δικτατορία 1967-1974 - Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση" Amen.gr Σε μια από τις πλέον σκοτεινές και δυσερμήνευτες περιόδους της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας, που ανέδειξε τον πολιτικό χαρακτήρα της εκκλησιαστικής δράσης αλλά και τον ρόλο ιδεολογικής νομιμοποίησης μιας δικτατορίας τον οποίο διαδραμάτισαν εκκλησιαστικοί ταγοί, αναφέρεται ένα νέο βιβλίο που έρχεται να ρίξει φώς στις σχέσεις της διοικούσας Εκκλησίας και της Πολιτείας της περιόδου 1967-1974, όπως αυτές διαμορφώθηκαν υπό το κράτος της εγκαθιδρυθείσας την 21η Απριλίου 1967 επτάχρονης δικτατορίας. Πρόκειται για το βιβλίο «Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία 1967 1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση» με συγγραφέα τον Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ, θεολόγο, καθηγητή Β/θμιας Εκπαίδευσης και συνεργάτη του «Amen.gr» κ. Χαράλαμπο (Χάρη) Ανδρεόπουλο, το οποίο κυκλοφόρησε (Μαϊος 2017) από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» της Θεσσαλονίκης. Στις 424 σελίδες της μελέτης - η έκδοση της οποίας συμπίπτει με τη συμπλήρωση των 50 χρόνων από την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου του 1967 - αναλύονται ζητήματα που αφορούσαν τη νομοκανονική αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας καθώς και τον βαθύ τραυματισμό της (σήμερα συνταγματικά κατοχυρωμένης) αυτοδιοίκησής της τον οποίο είχε υποστεί εξ αιτίας της σωρείας των παρεμβάσεων του δικτατορικού καθεστώτος στη ζωή και τη δράση της, παρεμβάσεων που αποσκοπούσαν στον έλεγχο της εκκλησιαστικής διοικήσεως ώστε να υπηρετηθούν οι ιδεολογικές σκοπιμότητες του καθεστώτος. Με ενδελεχή έρευνα πηγών και βιβλιογραφίας ο κ. Ανδρεόπουλος πραγματεύεται το πρόβλημα των σχέσεων μεταξύ της Εκκλησίας και της Πολιτείας στη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας, εξετάζοντας και αναλύοντας τις ποικίλες διαστάσεις και προεκτάσεις που είχε η προβληματική αυτή σχέση στη διοίκηση και στη ζωή της ελλαδικής Εκκλησίας καθ όλη τη διάρκεια της Επταετίας και σε αμφότερες τις φάσεις της, ήτοι τόσο επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου Κοτσώνη (Μάιος 1967 Δεκέμβριος 1973), όσο και επί αρχιεπισκοπείας Σεραφείμ Τίκα (Ιανουάριος 1974 Ιούλιος 1974). ΤΑ «ΠΩΣ;» ΚΑΙ ΤΑ «ΓΙΑΤΙ;» Κεντρική θέση στη μελέτη κατέχουν ερωτήματα, όπως σχετικά με το «πώς;» και το «γιατί;» οι πολιτειοκρατικές επιδιώξεις της ηγεσίας της δικτατορίας
βρήκαν ελεύθερο πεδίο δράσεως στον εκκλησιαστικό χώρο. Στο πλαίσιο αυτής της προβληματικής επιχειρείται η απάντηση καίριων ερωτημάτων, όπως: - Για ποιο λόγο και στη βάση ποίων σκοπιμοτήτων ο συνταγματάρχης Γ. Παπαδόπουλος και οι υπ' αυτού πραξικοπηματίες επιχείρησαν αρχικώς να οδηγήσουν σε παραίτηση το νόμιμο και κανονικό Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο (Χατζησταύρου), και εν τέλει, τεχνηέντως, να τον κηρύξουν έκπτωτο από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο, για να ανέλθει εν συνεχεία σ' αυτόν δι' εκλογής υπό της διορισμένης «Αριστίνδην» Συνόδου ο πρωθιερεύς των Ανακτόρων αρχιμανδρίτης Ιερώνυμος Κοτσώνης; - Ποιές ήταν οι αιτίες που προκάλεσαν την κατάρρευση του συστήματος διοικήσεως του Ιερωνύμου (Κοτσώνη) και την πτώση του ιδίου, τότε Αρχιεπισκόπου, τον Δεκέμβριο του 1973 από το θρόνο του; Ποιοι αρχιερείς διαφοροποιήθηκαν από την πολιτική του Ιερωνύμου και με τις συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και δράσεις τους έπαιξαν τον καθοριστικό ρόλο για την έκβαση αυτή; Ισχύει η εν πολλοίς επικρατούσα στην κοινή γνώμη αντίληψη ότι τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο (Κοτσώνη) ανέτρεψε ο Ιωαννίνων και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ (Τίκας), ή πρόκειται περί πλάνης, περί εδραιωμένου μύθου; - Για ποιο λόγο και σκοπό στη δεύτερη φάση της δικτατορίας ο «αόρατος δικτάτωρ» ταξίαρχος Δημ. Ιωαννίδης προσεταιρίσθηκε τον τότε Μητροπολίτη Ιωαννίνων Σεραφείμ (Τίκα) για να ορκίσει όλως αντικανονικώς το Στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη ως «Πρόεδρο της Δημοκρατίας» και τον Αδαμ. Ανδρουτσόπουλο ως «Πρωθυπουργό» και εν συνεχεία να τον επιβάλλει με την αντικανονική μέθοδο του «τριπροσώπου» δελτίου ως νέο Αρχιεπίσκοπο της Εκκλησίας της Ελλάδος; Ιδιαίτερης σημασίας ζήτημα είναι και αυτό της διαταραχθείσης, κατά το διάστημα της Επταετίας, νομοκανονικής σχέσεως της ελλαδικής Εκκλησίας με το Πατριαρχείο με την επιχειρηθείσα απομείωση των κανονικών δικαιωμάτων του στην ελληνική επικράτεια μέσω της καταστρατηγήσεως των πατριαρχικών κειμένων (του Πατριαρχικού και Συνοδικού Τόμου του 1850 και της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως του 1928) που περιγράφουν και ορίζουν το πλαίσιο της κανονικής τους ενότητας. Για ποιους λόγους και πώς καταστρατηγήθηκαν από την Εκκλησία επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου (1967-1973) συνεργούντος και του δικτατορικού καθεστώτος αυτές οι πατριαρχικές διατάξεις; Ποιοι ήταν οι απώτεροι στόχοι αυτής της «αντιπατριαρχικής» πολιτικής; Και γιατί μόλις άλλαξε, με το νοεμβριανό (1973) (αντι-) πραξικόπημα του Δημ. Ιωαννίδη, το πολιτικό σκηνικό και δι αυτού και το εκκλησιαστικό, ανελθόντος στον αρχιεπισκοπικό θρόνο του Σεραφείμ, επιδιώχθηκε και συντελέσθηκε άμεσα η αποκατάσταση και ομαλοποίηση των σχέσεων Αθηνών Κωνσταντινουπόλεως; Στο τελευταίο Μέρος (Δ ) του βιβλίου («Η Εκκλησία στη Μεταπολίτευση»), παρουσιάζονται και αναλύονται οι πολιτικές με τις οποίες στα πρώτα κρίσιμα χρόνια της μεταπολιτεύσεως, επί πρωθυπουργίας Κων/νου Καραμανλή (1974 1980),
αντιμετωπίσθηκε και εξομαλύνθηκε η κρίση στην Εκκλησία, αλλά και θεμελιώθηκε ο εκδημοκρατισμός της με σειρά συνταγματικών διατάξεων και νομοθετημάτων που ρύθμισαν θετικά τόσο την εσωτερική της λειτουργία, όσο και τις σχέσεις της με την Πολιτεία. ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ Στο Πρόλογο του βιβλίου του - το οποίο αποτελεί εμπλουτισμένη έκδοση της (εγκριθείσης με τον βαθμό «άριστα παμψηφεί») διδακτορικής του διατριβής («Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας στην Ελλάδα κατά την Επταετία (1967 1974)», Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ, Απρίλιος 2016) - ο κ. Ανδρεόπουλος, μεταξύ άλλων, γράφει: «Αντικείμενο της παρούσας μελέτης, είναι η εξέταση, κατανόηση και ανάδειξη των αιτίων και των διαδικασιών μέσω των οποίων η Εκκλησία της Ελλάδος επηρεάσθηκε, συμμετείχε, έδρασε και επέδρασε στις πολιτικές εξελίξεις υπό το κράτος της επτάχρονης δικτατορίας 1967-1974. Στον σκοπό της εργασίας μας δεν υπήρξε επ ουδενί η πρόθεση να «δικάσουμε» πολλώ δε μάλλον να «καταδικάσουμε» τη θεσμική Εκκλησία και τους εκπροσώπους της για τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους στη περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Βούλησή μας ήταν να μελετήσουμε επισταμένως τις ιστορικές και νομοκανονικές διαστάσεις του θέματος και να καταλήξουμε σε τεκμηριωμένα και, όσο είναι εφικτό, αντικειμενικά συμπεράσματα που θέτουν το ζήτημα στις πραγματικές του διαστάσεις, εξηγούν τους λόγους συγκεκριμένων συμπεριφορών, παίρνουν θέση σε θέματα αμφιταλαντευόμενα, ρευστά, «επικίνδυνα», ερμηνεύουν κείμενα και ψηλαφούν ιστορικές περιόδους εντός των οποίων διαχέεται το όλο πρόβλημα. Σε αντίθεση με μερίδα συγγραμμάτων για το «Εκκλησιαστικό πρόβλημα» τα οποία, υπηρετώντας τους στόχους μιας στρατευμένης εκκλησιαστικής ιστοριογραφίας, επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στη δεύτερη φάση της δικτατορίας (25.11.1973-23.07.1974) μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους του προβλήματος στα γενόμενα επί αρχιεπισκοπείας Σεραφείμ (Τίκα) και εντεύθεν, η παρούσα μελέτη, ως οφειλόμενο επιστημονικό χρέος του συντάκτου της, προσεγγίζει το θέμα ολιστικά σ όλη την έκταση και σ όλο το βάθος του προβλήματος. Σε τούτη την εργασία θεωρούμε ως ιστορική αφετηρία του «Εκκλησιαστικού προβλήματος» τα γεγονότα του Μαΐου του 1967 που είναι αυτά τα οποία συνθέτουν την απαρχή του. Πρόκειται για τις συνδυασμένες επιθετικές παρεμβάσεις του δικτατορικού καθεστώτος που κατέλυσαν την κανονική τάξη στο επίπεδο της εκκλησιαστικής ηγεσίας και εκδηλώθηκαν σε διάστημα μικρότερο του μηνός (Μαΐου του 67), σε τρεις διαδοχικές φάσεις: πρώτον, με την αντικανονική απομάκρυνση του τότε Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β (Χατζησταύρου), δεύτερον, με τη σύσταση και τον διορισμό 8μελούς «Αριστίνδην» Ιεράς Συνόδου δια της οποίας εξουδετερώθηκε η (56μελής εκείνη την εποχή) κανονική Ιεραρχία, και, τρίτον, με την αντικανονική μέσω της διορισμένης «Αριστίνδην» Συνόδου ανάρρηση στον αρχιεπισκοπικό θρόνο του αρχιμανδρίτου και καθηγητού της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Ιερωνύμου Κοτσώνη. Όσον αφορά στο
ειδικότερο εκκλησιαστικό «Πρόβλημα των 12» (εκπτώτων «ιερωνυμικών» Μητροπολιτών), το οποίο ως πτυχή του ευρύτερου «Εκκλησιαστικού προβλήματος» απετέλεσε ιδιαίτερη αφορμή εντάσεων στον χώρο της Εκκλησίας μέχρι τα πρόσφατα χρόνια (1990-1996), πράγματι, δημιουργήθηκε στη δεύτερη φάση (Ιούνιος-Ιούλιος 1974) της δικτατορίας και επί αρχιεπισκοπείας Σεραφείμ (Τίκα), στον οποίο καταλογίζονται και οι σχετικές ευθύνες για τον ατυχή χειρισμό του. Και αυτό, όμως, το ειδικότερο πρόβλημα, δεν προήλθε εκ «παρθενογενέσεως» όπως, στο πλαίσιο της προαναφερθείσης στρατευμένης εκκλησιαστικής ιστοριογραφίας, επιχειρείται να εμφανισθεί, είτε με αποσιωπήσεις, είτε με στρεβλώσεις γεγονότων της εποχής αλλά ως προέκταση και συνέπεια των νομοκανονικών προβλημάτων τα οποία επεσώρευσε η πρώτη φάση της δικτατορίας (1967-1973)». ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στον Συμπερασματικό Επίλογό του, ο συγγραφέας, μεταξύ των άλλων, αναφέρει: «Οι ενέργειες τόσο του Ιερωνύμου (Κοτσώνη, 1967-1973), όσο και του διαδόχου του Σεραφείμ (Τίκα, 1974), που είχαν την κάλυψη Αναγκαστικών Νόμων, Νομοθετικών Διαταγμάτων και Συντακτικών Πράξεων, υπήρξαν «νόμιμες», όχι, όμως, κανονικές, με αποτέλεσμα τον εκτροχιασμό της Εκκλησίας από την κανονικότητα και, σταδιακά, την πρόκληση και ανάπτυξη εσωτερικής έριδας που χώρισε την Ιεραρχία σε παρατάξεις, σε ομάδες στους «δικούς μας» και στους «δικούς σας». Μια πόλωση που αντιπροσώπευσε τη διάσταση, η οποία με τη σειρά της αντιπροσώπευσε για να μιλήσουμε θεολογικά την απουσία της θείας χάρης, την απουσία του Αγ. Πνεύματος όσο κι αν η κάθε πλευρά το διεκδικούσε για τον εαυτό της. Στην αποκατάσταση της εκκλησιαστικής κανονικότητας καταλυτικό ρόλο θα διαδραματίσει η αποκατάσταση της πολιτειακής δημοκρατικής ομαλότητας, καλύπτοντας εσωτερικά τραύματα και πληγές που άφησε πίσω της ως εκκρεμότητα η επτάχρονη δικτατορία». ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ Ι.Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ Το βιβλίο προλογίζει ο Πρόεδρος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου, ομ. καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννης Μ. Κονιδάρης, σημειώνοντας, ανάμεσα στ άλλα, τα εξής: «Για την περίοδο της Επταετίας (1967-1974), στο πεδίο των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας, έως σήμερα, έχουν γραφεί πολλά και από πολλούς για όψεις και ζητήματα της περιόδου αυτής. Το πρώτον όμως επιχειρείται με την παρούσα διατριβή η συνολική και συστηματική περιγραφή και αποτίμηση της περιόδου αυτής. Η άρτια και λεπτολόγος συγκέντρωση του υλικού, η αναλυτική εκδίπλωσή του, η παρουσίαση όλων των έως σήμερα εξενεχθεισών απόψεων επιμέρους ζητημάτων και η κριτική θεώρησή τους, με οξυδέρκεια και ευθυκρισία, αποτελούν ένα εγχείρημα το οποίο απαιτεί μεγάλη επιμέλεια, άριστη γνώση του πλήθους των πηγών και της βιβλιογραφίας, εδραία επιστημονική κατάρτιση και αντικειμενική κρίση. Τα προαπαιτούμενα αυτά πληροί η συγγραφή του κ. Ανδρεόπουλου έτσι, ώστε η μετά
χείρας διατριβή όχι μόνο να αποτελεί ένα έργο - σταθμό για την εκκλησιαστική ιστορία, αλλά και εφαλτήριο για περαιτέρω αναζητήσεις σε συναφείς κλάδους, όπως το Εκκλησιαστικό Δίκαιο ή/και η Πολιτική Ιστορία του τόπου μας». ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μ Ε Ρ Ο Σ Α Όψεις σχέσεων κράτους και εκκλησίας προ και κατά την περίοδο της «επταετίας» 1. Ιστορική επισκόπηση 2. Η μεγάλη κρίση στην Εκκλησία στις αρχές της 10ετίας του 60 3. Το «Πιστεύω» της 21ης Απριλίου 4. Η στάση της Εκκλησίας 5. Οι θρησκευτικές οργανώσεις 6. Η στάση των Αρχιεπισκόπων Ιερωνύμου Kοτσώνη και Σεραφείμ Τίκα έναντι των χριστιανικών οργανώσεων 7. Οι αντιλήψεις του καθεστώτος της 21ης Απριλίου και της Εκκλησίας περί «μεσσιανιστικής» αποστολής Μ Ε Ρ Ο Σ Β Η α φάση της δικτατορίας (1967-1973) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΟΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 1. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τον διοικητικό έλεγχο της Εκκλησίας
2. Η «Αριστίνδην» Ιερά Σύνοδος: α) Ίδρυση β) Δράση γ) Κατάληξη 3. Η απομάκρυνση του νομίμου και κανονικού Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β (Χατζησταύρου) 4. Η εκλογή του αρχιμανδρίτου Ιερωνύμου Κοτσώνη ως Αρχιεπισκόπου 5. Οι εκλογές και χειροτονίες νέων αρχιερέων α) Οι 29 νέοι επαρχιούχοι Μητροπολίτες (1967-1971) β) Οι 6 νέοι τιτουλάριοι Επίσκοποι (1967-1972) 6. Τα προβλήματα ως προς την κανονικότητα εκλογής των νέων αρχιερέων α) Εκλογή Μητροπολιτών σε μη κανονικώς χηρεύουσες Μητροπόλεις β) Εκλογή Μητροπολιτών σε κανονικώς χηρεύουσες Μητροπόλεις 7. Θεσμοθέτηση θέσεως «Αρχιερέως των Ενόπλων Δυνάμεων» 8. Η Συντακτική Πράξη Δ /1967 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΚΑΘΑΡΣΗ» ΚΑΙ Η ΡΗΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΑ 1. Ο Α.Ν. 214/1967. Διώξεις παλαιών αρχιερέων 2. Οι κατά τη διάρκεια της Επταετίας 16 αντικανονικώς απομακρυνθέντες αρχιερείς α) Οι κηρυχθέντες έκπτωτοι β) Οι εξαναγκασθέντες σε παραίτηση
γ) Οι «αυτοδικαίως» απομακρυνθέντες λόγω ηλικίας και χρόνου υπηρεσίας 3. Οι «ανεπιθύμητοι»: Ο Ελασσώνος Ιάκωβος (Μακρυγιάννης), το πρώτο θύμα 4. Η αποπομπή του Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος (Παπαγεωργίου) 5. Η ρήξη ανάμεσα στον Αρχιεπίσκοπο και τον Βασιλιά ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΝΟΜΩΝ 1. Το ζήτημα της διακρίσεως των Ιερών Κανόνων σε δογματικούς και διοικητικούς 2. Ο αντιπερισπασμός της Κυβερνήσεως: Η πρόφαση περί αφαιρέσεως της επικλήσεως της Αγ. Τριάδος στο νέο «Σύνταγμα» (1968) 3. Η διατήρηση της διακρίσεως των Ιερών Κανόνων στη Νομοθεσία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΝΕΟΣ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ (1969) 1. Οι ρυθμίσεις για τη διοικητική αυτοτέλεια της Εκκλησίας της Ελλάδος 2. Οι αρχιεπισκοπικές αντιφάσεις 3. Ο πολιτικός έλεγχος της εκκλησιαστικής διοικήσεως 4. Παρεμβάσεις της δικτατορίας σε θέματα προσλήψεων εκκλησιαστικών υπαλλήλων και επιλογής εκκλησιαστικών συμβουλίων 5. Καταστατικός Χάρτης (1969) και Οικουμενικό Πατριαρχείο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ
1. Το νομοκανονικό πλαίσιο της σχέσεως Πατριαρχείου ελλαδικής Εκκλησίας 2. Η απορρύθμιση των σχέσεων 3. Η καταστρατήγηση των Πατριαρχικών Πράξεων 4. Οι αντιδράσεις του Πατριαρχείου και Μητροπολιτών για τον νέο Καταστατικό Χάρτη α) Οι παρεμβάσεις του πατριάρχη Αθηναγόρα προς Αρχιεπίσκοπο και Κυβέρνηση β) Η εξουδετέρωση των Πατριαρχικών Πράξεων στον νέο Καταστατικό Χάρτη (1969) γ) Αντιδράσεις εντός της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος δ) Η ανακληθείσα παραίτηση του αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου 5. Διεργασίες περί αρχιεπισκοπικής διαδοχής 6. Η ακύρωση της συνθέσεως της Δ.Ι.Σ. στο Σ.τ.Ε 7. Αίτημα Μητροπολιτών περί επαναφοράς της ισχύος των Πατριαρχικών Πράξεων 8. Η τελευταία στήριξη της στρατιωτικής Κυβερνήσεως προς τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΑΛΕΥΘΕΙΣΗΣ ΚΑΝΟΝΙΚΗΣ ΤΑΞΕΩΣ 1. H Ιεραρχία υπερψηφίζει τη συγκρότηση της νέας Δ.Ι.Σ. με τη σειρά των πρεσβείων 2. Αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος στην Ιεραρχία της 10ης Μαΐου 1973
3. Αντιδράσεις κατά της αποφάσεως της Ιεραρχίας. Προσφυγή στο Σ.τ.Ε. κατά της συνθέσεως του σώματος των εκλεκτόρων και του τρόπου εκλογής της νέας Δ.Ι.Σ 4. Απόρριψη της προσφυγής. Νομική κατοχύρωση της νέας Δ.Ι.Σ 5. Ανοικτή «έκκληση» Μητροπολίτου προς Γ. Παπαδόπουλο για στήριξη Ιερωνύμου. Η σφοδρή αντίδραση της Δ.Ι.Σ 6. Πολιτικές εξελίξεις και νέα δεδομένα. Η Κυβέρνηση Μαρκεζίνη 7. Η παραίτηση του αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου (Κοτσώνη) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ. ΜΙΑ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΤΟΥ 1. Η άνοδος, η θητεία και η πτώση του (1967-1973) 2. Η πολιτική του Ιερωνύμου σε σχέση με το Πατριαρχείο 3. Ο Ιερώνυμος ως Πρόεδρος της Ιεραρχίας. Οι επιτυχίες του σε έργα, οι αποτυχίες του στον τρόπο ασκήσεως της εξουσίας Μ Ε Ρ Ο Σ Γ Η β φάση της δικτατορίας (1973-1974) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΩΝΥΜΟ (ΚΟΤΣΩΝΗ) ΣΤΟΝ ΣΕΡΑΦΕΙΜ (ΤΙΚΑ) 1. Η νέα πολιτική κατάσταση. Διεργασίες για την ανάδειξη νέας εκκλησιαστικής ηγεσίας 2. Η συγκρότηση της «Πρεσβυτέρας Ιεραρχίας» 3. H αντίδραση των αποκλειομένων από την «Πρεσβυτέρα Ιεραρχία» Μητροπολιτών
4. Η εκλογή του μητροπολίτου Ιωαννίνων Σεραφείμ (Τίκα) ως νέου Αρχιεπισκόπου 5. Η κατ οικονομίαν αντιμετώπιση των παραπτωμάτων του αρχιεπισκόπου πρώην Αθηνών Ιερωνύμου α) Η αναγνώριση του Ιερωνύμου ως Αρχιεπισκόπου πρώην Αθηνών β) Η κοίμηση του Ιερωνύμου (1988) και η διαθήκη του 6. Η κρίση της κανονικότητος εκλογής των αναδειχθέντων επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου αρχιερέων 7. Η περίπτωση του Φλωρίνης: Η πρώτη και συμβολική αναγνώριση εκλογής του Μητροπολίτου που εναντιώθηκε ανοικτά στον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο 8. Η αναγνώριση των 23 εκ των 29 επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου εκλεγέντων αρχιερέων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΙΔΡΥΣΗ ΝΕΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΝ, Η ΑΛΛΑΓΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ 1. Η ίδρυση των οκτώ (8) νέων Μητροπόλεων α) Τα νομοκανονικά προβλήματα στον Ν.Δ. 411/74 2. Οι ένδεκα νέοι Μητροπολίτες 3. Η κλιμάκωση των αντιπαραθέσεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ «12» 1. Ιούνιος 1974: Η αντιπαράθεση στα άκρα 2. Ανάκληση αρχικών αναγνωρίσεων για 20, επικύρωση κανονικότητος
για 9 και εκθρόνιση για 10 νέους και 2 παλαιούς Μητροπολίτες 3. Οι καταδικαστικές αποφάσεις για τους «12» 4. Οι διάδοχοι των εκθρονισθέντων 5. Η «αλήθεια δια το Εκκλησιαστικόν Ζήτημα»: Η εκδοχή της Ιεραρχίας 6. Απονομή «ψιλών» τίτλων στους εκθρονισθέντες Μητροπολίτες 7. Προσπάθειες καταλλαγής 8. Η σιωπηρή αναγνώριση των άνευ οριστικής κρίσεως 10 Μητροπολιτών 9. Αποτίμηση και κριτική ερμηνεία της καταδίκης των «12» Μ Ε Ρ Ο Σ Δ Η εκκλησία στη Μεταπολίτευση 1. Ο Κων. Καραμανλής και ο Σεραφείμ (Τίκας) ως θεμελιωτές του εκδημοκρατισμού της θεσμικής Εκκλησίας Ο νέος Καταστατικός Χάρτης 2. Συνταγματική και νομοθετική προστασία των Πατριαρχικών Πράξεων (1850/1928) 3. Οι πρώτες μεταπολιτευτικές απόπειρες για την επίλυση του εκκλησιαστικού προβλήματος: α) Ενέργειες από πλευράς της Πολιτείας β) Ενέργειες εκ μέρους της Εκκλησίας 4. Το θέμα των «12» στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΥΝΟΨΗ SUMMARY ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΡΧΕΙΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΠΗΓΕΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΜΕΛΕΤΕΣ ΑΡΘΡΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ URL: https://goo.gl/10zc6c Keyword: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Date: 2017-05-30, 11:31:30 Source: amen.gr