ΕΡΓΑΣΙΑ 4 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Ένα ερµηνευτικό παράδειγµα από το Σύνταγµα» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ». ΕΡΓΑΣΙΑ 4 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Ένα ερµηνευτικό παράδειγµα από το Σύνταγµα» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΥΨΗΛΑΝΤΗ ΜΑΡΙΑ Α.Μ. 349 ΠΜΣ ΑΘΗΝΑ

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ...2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 ΟΙ ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ...3 ΤΟ ΆΡΘΡΟ 4 ΠΑΡ 6 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ...4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ...5 2

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο νόµος είναι εκ φύσεως γενικός και η γενικότητα αυτή οδηγεί στην ανάγκη ερµηνείας του. Με τον όρο ερµηνεία εννοούµε την επιστηµονική διεργασία µε την οποία διακριβώνεται το αληθινό περιεχόµενο του νόµου. Σκοπός είναι η ανεύρεση του αληθινού νοήµατος µια διάταξης ενός νόµου, η αποσαφήνιση του µε στόχο την σωστή εφαρµογή του. Για το λόγο αυτό υπάρχουν κάποιες ερµηνευτικές µέθοδοι, µέσω των οποίων οδηγούµαστε στο αληθές νόηµα ενός κανόνα δικαίου. Στην παρούσα εργασία γίνεται µια επιγραµµατική αναφορά στις ερµηνευτικές µεθόδους και αναλύεται ένα παράδειγµα ερµηνείας µιας συνταγµατικής διάταξης. ΟΙ ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ 1) Η γραµµατολογική ερµηνεία η οποία επιδιώκει την ανεύρεση του νοήµατος του κανόνα δικαίου µε τον προσδιορισµό της σηµασίας των λέξεων, µε βάση τους γραµµατικούς, συντακτικούς και ετυµολογικούς κανόνες. Ουσιαστικά πρόκειται για λεκτική ερµηνεία, για ανάλυση των λέξεων. 2) Η λογική ερµηνεία είναι εκείνη που επιδιώκει τον προσδιορισµό του αληθούς νοήµατος του νόµου µε τους κανόνες της τυπικής και διαλεκτικής λογικής. Χρησιµοποιούνται συνήθως τα εξής επιχειρήµατα: το επιχείρηµα εξ αντιδιαστολής, το εις άτοπον απαγωγής, το εκ του µείζονος εις το έλλασσον, το εκ του ελλάσσονος εις το µείζον, το εκ της σιγής του νόµου, κ.α. 3

4 3) Η ιστορική µέθοδος, η οποία ερευνά τη γένεση και την εξέλιξη του νοµικού φαινοµένου στις διάφορες εποχές. 4) Η συστηµατική µέθοδος, σύµφωνα µε την οποία το νόηµα της νοµικής διάταξης καθορίζεται µε βάση την ένταξη της στο γενικότερο και ειδικότερο σύστηµα κανόνων δικαίου στο οποίο αναφέρεται. Είναι ερµηνεία συνδυαστική, διότι ξεκινά µε τη αφετηρία ότι ο κανόνας δικαίου αποτελεί τµήµα της έννοµης τάξης και εποµένως δεν είναι δυνατή η αυτόνοµη ερµηνεία του παρά µόνο σε συσχετισµό µε άλλες διατάξεις. 5) Η τελολογική ερµηνεία η οποία επιδιώκει την ανεύρεση του αντικειµενικού νοήµατος µε βάση τον σκοπό του νόµου. Τέλος σηµαίνει σκοπός, εποµένως σκοπός του νόµου είναι η σκοπιµότητα την οποία υπηρετεί. ΤΟ ΆΡΘΡΟ 4 ΠΑΡ6 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ Στο άρθρο 4 παρ 6 του Συντάγµατος ορίζεται ότι: «Κάθε Έλληνας που µπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωµένος να συντελεί στην άµυνα της πατρίδας, σύµφωνα µε τους ορισµούς των νόµων». Ζήτηµα ερµηνείας τίθεται για το ποιος Έλληνας είναι υποχρεωµένος να συντελεί στην άµυνα της Πατρίδας. Αρχικά, σύµφωνα µε τη γραµµατολογική ερµηνεία, δηλαδή σύµφωνα µε τη σηµασία και την ανάλυση των λέξεων, υποχρέωση να συµβάλλει στην άµυνα της Πατρίδας έχει κάθε Έλληνας που είναι ικανός να φέρει όπλα, έχει δηλαδή τη φυσική δυνατότητα και ικανότητα να τα κουβαλάει, έχει σωµατική αρτιµέλεια και ακεραιότητα. Εφόσον λοιπόν είναι σωµατικά ικανός και αρτιµελής είναι υποχρεωµένος να συµβάλλει στην άµυνα της χώρας. 4

5 Η γραµµατολογική αυτή ερµηνεία ήταν ιδιαίτερα χρήσιµη ιδίως πριν την αναθεώρηση, πριν δηλαδή προστεθεί η ερµηνευτική δήλωση του άρθρου 4 του Συντάγµατος, σύµφωνα µε την οποία δεν αποκλείεται να προβλέπεται µε νόµο η δυνατότητα εναλλακτικής θητείας από όσους έχουν τεκµηριωµένη αντίρρηση συνείδησης για την εκτέλεση ένοπλης ή γενικά στρατιωτικής θητείας. Πολλοί επικαλούµενοι προσωπικούς λόγους αντίρρησης συνείδησης αρνούνται τη στράτευση γενικά και ειδικότερα αρνούνται την ένοπλη θητεία. Γραµµατολογικά ερµηνεύοντας όµως το Σύνταγµα διαπιστώνεται πως υποχρέωση στράτευσης έχουν όσοι έχουν τη φυσική δυνατότητα να φέρουν όπλα, όσοι δηλαδή είναι σωµατικά ικανοί να κουβαλάνε όπλα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Από πάρα πολλές διατάξεις του Συντάγµατος, αλλά και από άλλες διατάξεις νόµων προκύπτει η χρησιµότητα των ερµηνευτικών µεθόδων, οι οποίες συµβάλλουν πολύ στην άρση των συγκρούσεων, των αντιρρήσεων και των τυχόν αµφισβητήσεων. Πολλές φορές ο νοµοθέτης άφησε µια ρύθµιση αδιευκρίνιστη, είτε ηθεληµένα είτε χωρίς να το θέλει, είτε επειδή δεν µπορούσε να προβλέψει τις ασάφειες που θα προκαλούσε ο τρόπος µε το οποίο διατύπωνε τη ρύθµιση, είτε επειδή ήθελε ηθεληµένα να δηµιουργήσει µία ρύθµιση γενική και αφηρηµένη, η οποία να περιλαµβάνει περισσότερες περιπτώσεις. Για τους λόγους αυτούς οδηγούµαστε σε µια επιστηµονική διεργασία µέσω των ερµηνευτικών µεθόδων οι οποίες µας βοηθούν να ανακαλύψουµε το πραγµατικό νόηµα της ρύθµισης ή του κανόνα δικαίου. 5